Een
koffiehuis
is een wat verouderde benaming voor een
horecagelegenheid
die overdag is geopend, en waar vooral
koffie
en soms ook
alcoholische dranken
worden genuttigd. Een recentere naam voor eenzelfde gelegenheid is
cafe
en
koffiebar
.
Koffiehuizen in traditionele zin noemt men een
cafe
, naar het Franse woord voor koffie. De term koffiehuis wordt nog gebruikt voor vaak eenvoudige zaken waar mannen van Turkse en Marokkaanse afkomst samen komen.
Een koffiehuis werd vroeger ook
coffeeshop
genoemd, maar die term wordt bijvoorbeeld in Nederland alleen gebruikt voor een zaak waar softdrugs verkocht worden.
Koffiedrinken heeft zich in de 15e eeuw van
Ethiopie
naar
Mekka
en het
Ottomaanse Rijk
verspreid.
Alcohol
was voor moslims niet toegestaan, maar koffiehuizen vervulden de behoefte aan
gezelligheid
. Koffiehuizen werden geopend in onder andere Damascus, Istanbul en Cairo.
Het eerste Europese koffiehuis is in 1645 in
Venetie
geopend. Andere, grote Europese steden bleven niet achter: in 1650 volgde
Oxford
, in 1651
Londen
, in 1664
Den Haag
, in 1677
Hamburg
en in 1689
Parijs
,
Boston
en
New York
.
In veel Europese landen bestaat een koffiehuiscultuur. Dat wil zeggen dat mensen naar een koffiehuis gaan om daar onder het genot van koffie langdurig de krant te lezen, met anderen te praten of naar anderen te kijken. Veel schrijvers schreven in koffiehuizen;
Midden-Europese
steden als
Praag
,
Wenen
en
Boedapest
hebben wat dit betreft een naam hoog te houden. De
filosoof
George Steiner
meent dat het koffiehuis een fenomeen is waarin Europa zich onderscheidt van de
Verenigde Staten
.
In Nederland stonden de koffiehuizen in de
negentiende eeuw
vaak laag in aanzien; er werd veel gedronken en gegokt. Vandaar dat de
Volksbond tegen Drankmisbruik
rond de eeuwwisseling in de grote steden koffiehuizen voor
geheelonthouders
oprichtte, waarin geen alcohol werd geschonken.
Andere bezwaren tegen koffiehuizen waren dat ze soms ontmoetingsplaatsen voor politiek ontevredenen waren, en dat uit dergelijke discussies weleens de vonk van de revolutie kon ontstaan. Verschillende politieke bewegingen zijn inderdaad in de Weense koffiehuizen geboren. Leo Trotski (communisme), Adolf Hitler (nazisme) en Theodor Hertzl (zionisme) waren vaste koffiehuisbezoekers.