De Brukers vun de Wikipedia op Plattduutsch hebbt utmaakt, dat se de Sass-Schrievwies na dat Woorbook vun Johannes Sass (kiek ok unner Wikipedia:Woorboker ) bruken doot.

Vele Plattsnackers mucht nu seggen, dat dat keen eenheitlich Platt geven kann un schall. Lever schall elkeen schrieven as em de Woor ut de Snuut kaamt. En Schrievwies, de eenheitlich is, hett aver vele Vordelen. De mutt een bedenken.

Stell di dat mal vor: Du schriffst in dien Platt, ut diene Region. Wullt wi man seggen over Poggen . De gifft dat overall, to'n Bispeel ok in Oostfreesland, in Westfalen, in Sleswig un in Pommern. En Oostfrees, en Westfaal, en Sleswiger un en Pommer, de weet ok wat vun Poggen af. Nu is dien Artikel over de Poggen in dien regional Platt schreven. Vun dien Dialekt kennt de veer aver nix af. Schoolt se nu den Artikel annern, dat in Pommersch schreven is? Oder in Westfaalsch ? Denn weet de annern dor wedder nix vun af... Dat hett also keen Sinn. Wi bruukt een Schrievwies, de de ganzen Landsluud na Mooglichkeit goot verstaht.

Un dat is de Sass. Kloor, dat gifft noch veel annere Vorslaag for plattduutsche Orthografien. De Sass is aver de bekanntste. He is vor de mehrsten Dialekten to verstahn. Vele Luud hebbt Schrievwiesen vorslagen, de sik dorna richten deen, woans de Luud dat Platt utsnackt. Se hebbt sik Tekens utdacht, dat de luud Platt nipp un nau so schrieven koont as se ok snackt. Blot: Luud annerwegens snackt anners. De lieken Woor, de sik blot en beten anners anhoort, warrt denn mit heel annere Teken un Bookstaven schreven. De Idee, dat elk Unnerscheed in'e Toon ok bi't Schrieven anners utsehn schall, de maakt also blot Problemen. De Schrievwies mutt also op de Egenoorden vun't Plattduutsche ingahn, man nich op de Egenoorden vun de velen plattduutschen Dialekten. Sunst warrt se nich vun alle Luud verstahn.

Nu denkt sik welke villicht, dat een ja blot bestimmte Artikels in dat regionale Platt schrieven kann. Wo elkeen mitmaken kann, warrt en eenheitlich Platt bruukt. Wat aver over de Region is, over enkelte Dorper oder en Eten dat se blot in de Region kennt, dor schall man ok dat regionale Platt bruukt warrn. Disse Artikels warrt ja ganz bestimmt vun Luud schreven, de ok ut de Region kaamt. Nu, de Idee is nich dumm. Aver beter is dat woll liekers, wenn ok disse Artikels dat lieke Platt bruken doot. Vele Opgaven bi dat Verbetern vun'n Artikel koont ok vun Luud maakt warrn, de sik mit dat Thema vun'n Artikel gor nich utkennt. De schoolt dat ja ok verstahn. Un dor sund wi ok bi en wichtigen Punkt. Worum schrifft een over sien lutt Dorp? Dat sien Naver Hein ut dat sulve Dorp den Artikel leest? Villicht dat ok, aver in'n Grund will he doch, dat Luud, de sien Dorp vorher nich kennen deen, dat vele Luud in de wiede Welt mitkriegt, dat sien Dorp vorhannen is un wat dor los is. Un denn is doch en Platt beter, dat vele Luud verstaht.

Nu seggt welke Luud, dat een ja twee Versionen vun'n Text hebben kann. Een in en Platt, dat elkeen versteiht, un een in dat regionale Platt, dat sworer to verstahn is for de Fromden (aver lichter for de Frunnen). Dat is ja keen verkehrt Gedanke, aver dor rummst uns dat Wiki -Prinzip in'e Flank. Dat seggt, dat elkeen Artikel to elkeen Tiet jummer noch ?in Arbeit“ is. Dor is jummer noch wedder wat to verbetern. Un denn hebbt wi de dubbelte Arbeit, twee Versionen to verbetern.

Sass maakt sik ok blot Gedanken over dat Schrieven vun de Woor, nich dorover, welke Woor een bruken schall. Een kann also wiss ok praten oder koren staats snacken schrieven, dat hett mit Sass nix to doon. Dorbi moot wi man Ogenmaat bewohren, aver dat is woll kloor. Nich elkeen regional Woort droff bruukt warrn, wenn al twee Dorper wieder nums dat verstaht. Aver dat is al wedder en annere Bostell.

Wat steiht nu in de Sass'schen Regeln binnen? Un woso hett de Fehrs-Gilde mit ehr Regeln so un nich anners maakt?

Schrievwies vun dat lange e un dat lange o [ Bornkood annern ]

Bi e und o gifft dat en Problem. Dat gifft dor twee Varianten vun, de een is eentonig un de annere is tweetonig. Een Bispill, um den Unnerscheed to verkloren is "Deel". As "Daal" (eentonig apen "e", warrt as lang "a" utsnackt) heet dat op Hochduutsch "Diele" un as "Deyl" (tweetonig slaten "e", warrt as "a-i" utsnackt) heet dat op Hoochduutsch "Teil". Dat gifft Luud, de dat dann in de Schrievwies sichtbor maken wullt, wat dat een- oder tweetonig is. Man dat is nich so eenfach.

"aa" un "ay" suht nich so goot ut un maakt dat for Luud, de nich so goot Plattduutsch koont, ok swoor, dat to lesen. Un de Sass de harr nu so schriven wullt, dat Luud, de nich so goot Platt koont, dat ok licht lesen koont, un dat heet, dat de Schrievwies dicht bi dat Hoochduutsche blieven schall, dor woneem dat mooglich is.

Dat gifft ok Luud, de Sunnertekens bruken wullt. De wullt dann "a" oder "?" for eentonig un "e" for tweetonig hebben. Un bi dat o hebbt se sik ok wat utdacht: "œ" (oder ok "o" mit den Haken dorbi, man dat kann de Reekner nich wiesen) is eentonig apen und "o" is tweetonig slaten. Dat is nu ok kumplizeert. Dor bruukt een dann 'n Teken, wat op de Tastatur nich to finnen is. Un for Luud, de dissen Unnerscheed in de Schrievwies ehr Leevdag nich maakt hebbt, is dat dann ok swoor, so wat antofangen.

De Vorsitter vun de Fehrsgilde hett uns (an't Telefon) verkloort, woso de Sass dissen Unnerscheed nich maakt:

• Dat gifft Rebeden, woneem dat dissen Unnerscheed nich gifft, un for de is dat dann warklich swoor, so to schrieven.
• De Luud hebbt dat nich annahmen. Sass sulven hett dat nich schafft. He harr vorslaan, dat een dat mit dat "?" ja ok maken kann, man de Luud hebbt dat nich bruukt und na bummelig 50 Johr hett de Fehrsgilde denn opgeven.

Dat dat Maken vun dissen Unnerscheed in de plattduutsche Welt blots roor is, kann een licht sehn: Google na "œver" und "dat" gifft bloots en Handvull vun Resultaten, man google na "over" und "dat" gifft warklich veel.

In de olen Regeln (Sass vun 1956) weer dat noch binnen. [1] , man for Bremen al ahn ?. Man in de Utgaav vun de Regeln vun 2002 heet dat nu nipp un nau: (1) "Es werden nur solche Schriftzeichen verwendet, die auch im Hochdeutschen gebrauchlich sind." und (8) "Einlautiges und zweilautiges e und o werden im Schriftbild nicht unterschieden."

Wat heet dat for uns as plattduutsche Wikipedia? Dat heet dat wi dat ok so maakt. Dat hett keen Sinn, een Unnerscheed intofohren, de in de plattduutsche Welt blots en Randsiedler is. Wi wullt so schrieven, dat de Luud dat licht lesen un ok licht schrieven koont, un so schrievt wi eenfach "e" und "o". Dat gifft villicht 'n poor Luud, de sik dor eerst an wennen moot, de dat beduert un de meent, dat disse Schrievwies vun en linguistischen Standpunkt defektiv is, man op de annere Oort mutt sik meist alle Luud umstellen, wieldat meist alle Luud nich œ un ? bruukt.

Schrievwies vun dat lange A [ Bornkood annern ]

Op Platt warrt dat lange A as 'n Luut twischen A un O utspraken. In de skandinaavschen Spraken gifft dat dissen Luut ok un dor hebbt se ok 'n egen Bookstaven dorfor: dat A. Dorto kummt noch, dat dat in welke plattduutsche Rebeden as 'n hoochduutschen O utspraken warrt, to'n Bispill an de Unnerelv. So gifft dat denn dree verscheden Schrievwiesen for desulvige Saak:

• A (Spraak): dat is de Schrievwies na Sass. Dat is ok for hoochduutsche Luud licht, de Woor dormit to verstahn, wieldat de hoochduutschen Aquivalenten dor tomehrst ok 'n A hebbt. Un dat is ok vun de Etymologie vun de Woor tomehrst richtig.
• A (Sprak/Spraak): Warrt af un an vorslaan. Dat Problem dorbi is blots, dat de mehrsten Luud dat op jumehr Tastatur nich goot ingeven koont.
• O (Sprook): Suht for Luud vun de Unnerelv goot ut, is blots for de mehrsten annern Luud 'n beten to dull. Dat A is ja twischen A un O un for de Mehrtall vun de Luud seggt dat Spraakgefohl, dat dat ehr en A as en O is. Problemaatsch is hier ok, dat wi dat O noch for dat lange O bruukt. Un de Luud de dat O for dat A bruukt, bruukt tomehrst dat O dormit for twee unnerscheedliche Saken, for dat A un for dat lange O.

For de plattduutsche Wikipedia heet dat, dat beter is, dat lange A as A to schrieven.

Schrievwies vun dat lange O [ Bornkood annern ]

Ok dat plattduutsche O is nich ganz so as op Hoochduutsch. Dat hett de Tendenz, tweetonig to ween, dat heet, Boom warrt as B-O-U-M utspraken. Woans dat nu genau klingt, is wedder vun Oort to Oort 'n beten anners. Dat kann meist bet to 'n B-A-U-M hengahn. Un so gifft dat dann ok hier wedder 'n Barg vun Ideen, woans een dat op Platt schrieven kann:

• O: De Idee hier is, dat dat lange O jummers tweetonig is, sodat dat nich nodig is, dat anners duutlich to maken. Een mutt denn blots weten, dat dat lange O jummers tweetonig meent is. Dat is ok de Sass'sche Schrievwies un de Mehrtall vun de plattduutschen Schrievers schrievt dat so, sogor de Mehrtall vun de nich-sass'schen Schriftsystemen.
• OU: kummt blots selten vor.
• AU: is wedder to dull. De Mehrtall vun de Sprekers warrt so nich goot reprasenteert.

For de plattduutsche Wikipedia heet dat, dat wi dat lange O eenfach as O schrieven wullt.