У Торъял кундем
,
У Торъял район
(
рушла
Новоторъя?льский райо?н
) ? Марий Эл республикысе муниципал район.
Административ р?дер ?
У Торъял
ола сынан посёлко
.
Марий Элын й?двел-эрвелныже верланен.
Й?двелне
Виче велын
Пыжанъю кундем
(Пижанский район) да
Кукарка кундем
(Советский район) дене,
эрвелне
Шернур кундем
дене,
кечывалвелне
да
кечывалвел
-
эрвелне
У Ро?го
да
Кужэ?ер кундемла
дене,
касвелне
?
Оршанке кундем
дене
пошкудылана
. Тыге картыште ончалаш гын, ты Киров областьынат да Марий Элынат икгай л?ман район-влак улыт ? ≪Советский район≫, мо о?ай нуно ваш-ваш пошкудо улыт.
Кундем кумдык 920 км² (але 92009
га
)-ыш шуеш.
Кундемыште 1043 га в?д айла, куп-влак ? 117 га наре. Кундем гоч
Лемде
,
Толман
да
Ш?кшан
э?ер-влак йогат.
Кугу чодра уке, но изи куэр, шопкер, кожла-влак улыт, марий
к?сото
-влак ? 12230 га-ште верланеныт.
1920
ий марте У Торъял кундемын мландыже Вятский губернийысе Уржум да Яра? уездлашке пурен. Марий автономий областьым чо?ымеке, кызыт У Торъял кундемыш пурышо илмывер-влак тунам Сернурский кантоныш ушненыт.
1924
ийыште Новоторъяльский кантон чо?алтын.
РСФСР К?шыл Ка?аш Президиумын к?штыкш? почеш 11 ?ярня 1959 ийыште Пектубаевский районным пытареныт да тудын илмывер-влакше т?? шотышто Новоторъяльский районыш пуреныт.
РСФСР К?шыл Ка?аш Президиумын К?штыкш? почеш 1 Пургыж 1963 ийыште у административлымаш системе почеш Марий АССРыште 7 ялозанлык район ышталтын. Новоторъяльский районым пытареныт, тудын мландыже Советский районыш ушнен.
4 ?ярня
1964
ий РСФСР К?шыл Ка?аш Президиумын К?штыкш? почеш Новоторъяльский районым угыч ила?дареныт.
1 Шорыкйол
2005
ийысе шотлымаш почеш кундемысе 147 илымверыште 18 100 е? илен.
Кундемыште 2 ял озанлык предприятий шотлалтеш:
Т?выра т?неж-влак:
- ялысе книгагудо-влак.
- районысо тоштер.
- культур да каныш р?дер.
Туныктымо учреждений-влак:
- 6 школ.
- 10 йочасад.
- Йоча усталык п?рт
- Йоча да самырык-влаклан спорт школ
- Э. Сапаев
л?меш сымыктыш школ.
- У Торъялысе р?д? эмлывер
- Пектубаевысе врачебный амбулаторий
- Масканурысо врачебная амбулатория
- 29 медпункт