Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет.

?ытай коммунист?к партиясы (?КП, Чжунго гунчаньдан) ? коминтернн?? ж?рдем?, ?ытайды? Шанхай , Пекин ж?не бас?а да ?алаларында пайда бол?ан коммунист?к топтарды? б?р?гу? нег?з?нде 1921 жылы ??рылды. ?ытай?а марксизм-ленинизм идеяларыны? таралуы н?тижес?нде ж?не ?лы ?азан социалист?к т??кер?с ы?палымен бастал?ан ж?мысшы ?оз?алысыны? ?рлеу? ?КП-н?? ??рылуында аса ма?ызды ал?ы шарт болды. Партияны ??руда Солт?ст?к ?ытайда марксист?к ал?аш?ы ?й?рмелерд? ?йымдастыр?ан Ли Да-чжао к?рнект? р?л ат?арды. 1921 жылы маусымны? ая?ы мен ш?лден?? басында Шанхайда ?ткен ?КП-н?? 1 съез? партияны? нег?зг? м?ндет? ? ?ытайда социализм орнату деп жариялады. ?КП-н?? 1922 жыл?ы 2-съез? Устав ж?не манифест ?абылдап, онда ?КП-н?? таяуда?ы нег?зг? м?ндет? демократиялы? революцияны ж?зеге асыру деп тапты. Съезд Коминтернге к?ру туралы шеш?м ?абылдады. Партияны? 3-съез? гоминьданмен б?рге б?рт?тас майдан ??ру туралы ба?ытты бек?тт?. 1925 жылы ?а?тар айында Шанхайда ?ткен ?КП-н?? 4-съез? ж?мысшы табыны? ?лтты? революцияда?ы жетекш?л?к р?л?н к?шейтуге, пролетариат баста?ан шаруаларды революциялы? ?оз?алыс?а тарту?а ша?ырды: 1927 жылы гоминьдан басшыларыны? б?р?, армия ?олбасшысы Чан Кайши контр революциялы? т??кер?с жасап, партиямен ынтыма?тастыру туралы кел?с?мд? б?зд, о?ан ?арсы жаппай террор ?йымдастырды. Осындай ауыр жа?дайда, 1927 жылды? с?у?р-мамырында ?ткен ?КП-н?? 5-съез? Коммунист?к Интернационал Ат?ару коммитет? 7-пленумыны? ?ытай м?селес? ж?н?ндег? ?арары рухында партияны? стратегиясын, жоспарын белг?леу туралы ?к?м шы?арып, Партия Жар?ысына демократиялы? централизм принцип?н енг?зд?. ?КП-н?? 1928 жыл?ы М?скеуде ша?ырыл?ан 6-съез? ?ытайда?ы революцияны? буржуазиялы?-демократиялы? сипатын аны?тап, партияны революцияны ке??нен ?р?стетуге ба?ыттады, ?арулы к?штерд? ны?айтып, советт?к аудандар ??ру?а ша?ырды. Осы жылдары партияны? революциялы? к?рес? нег?з?нен ?аладан ауылды? жерге ауысты. Партия ?ытай ?ызыл армиясын ??рып,О?т?ст?к, Орталы? ж?не Солт?ст?к ?ытайды? жеке аудандарында ?ытай Совет республикасын жариялады. 1937 жылы Жапония милитаристер?н?? шабуылынан кей?н партия гоминьданмен б?рге б?рт?тас майдан ??ру?а к?ш салды (?. ?ытай хал?ыны? жапон бас?ыншыларына ?арсы ?лт-азатты? со?ысы) (1937-45). 1946 жылы А?Ш империалистер?не с?йенген Чан-Кай-ши б?л?кш?лер? елде азамат со?ысыны? ?рт?н т?татты. Компартия ?ытай хал?ын Отан жауларымен шешуш? к?реске ша?ырды. Б?л к?рес халы? революциясыны? же??с?мен ая?талып, 1949 жылы 1-ш? ?азанда ?ытай Халы? Республикасы (?ХР) жарияланды. Совет Ода?ы, халы?ты?-демократиялы? елдермен д?ние ж?з?л?к коммунист?к ?оз?алыс тарапынан к?рсет?лген батыл да жан-жа?ты к?мект?? б?л же??ске ?ос?ан ?лес? зор. 1949-52 жылы ?КП-ны? басшылы?ымен аграрлы? реформа, бюрократты? капитализмд? экспроприациялау ж?зеге асырылып, халы? шаруашылы?ы келт?р?лд?,м?дениет пен рухани ?м?рде социалист?к ?згер?стер басталды, экономикада социалист?к уклад туа бастады. 1953 жылы ?КП социализмге ?ту кезе??н?? басты ба?ытын белг?лед?. Осы ба?ыт?а с?йкес 1-5 жылды? жоспар ж?зеге асырыла бастады. КСРО ж?не бас?а да социалист?к елдерд?? к?мег?мен индустрияландыру базасы ??рылып, ?ала мен ауылда социалист?к ?згер?стер ?ске асырылды. 1956 жылы ?ырк?йекте ?ткен ?ытай коммунистер?н?? 8-сьез?нде партияны? ?шк? ж?не сырт?ы саясатта?ы т?б?рл? м?селелер? бойынша маркст?к-ленинд?к ?а?идалар ?абылданды. Сьезд сырт?ы саясатта ≪?лы Совет Ода?ымен ж?не барлы? халы?ты?-демократиялы? елдер?мен м??г? ж?не мыз?ымас, туыс?анды? досты?ты одан ?р? ны?айтып, к?шейте беруд?≫ белг?лед?.

50 жылдарды? а?ырында ?КП-ны? басшылары арасында ?лы державалы? ?лтшылы? ба?ыт к?ш алды. Б?л ба?ыт партия басшылы?ы б?рте-б?рте Мао-Цзэ-дун ?олына к?шкен (1935 жылдан) кезден-а? бой к?рсете баста?ан ед?. Мао-Цзэ-дун тобы экономиканы жоспарлы дамытудан тайдырып х. ш-н да?дарыс?а ?шырататын ≪?ш ?ызыл ту≫ (жа?а ≪басты ба?ыт≫, ≪?лкен сек?р?с≫, ≪халы? коммунасы≫) дегенд? ?сынды. Сырт?ы саясатта 1960 жылдардан бастап коммунист?к ж?не ж?мысшы партияларыны? халы?аралы? Ке?естер? ?абылда?ан 1957 жыл?ы Декларация мен 1960 жыл?ы М?л?мдемен?? нег?зг? шарттарына ?айшы келет?н ерекше гегемонды? ба?ытты ашы?тан-ашы? ?ске асыра бастады. Мао-Цзэ-дун тобыны? аарандатушылы? ?шк? ж?не сырт?ы саясаты ?КП ?ш?нде тартыс ту?ызып, ауыр да?дарыс?а ?шыратты. Маошылдар ≪м?дени революция≫ ж?рг?з?п, ?здер?не сен?мд? ?скери б?л?мдер мен алдан?ан о?ушы жастар?а с?йене отырып, партия ?йымдарын тал?андаумен болды. ?КП-ны? 9-съез? осы ≪м?дени революцияны≫ ма??лдады, социализм ??ру программасын ≪?зд?кс?з революция≫, ≪тапты? к?рес≫, ≪со?ыс?а ?з?рл?к≫ деген саяси н?с?аулармен ауыстырды. Съезд та?ы да ≪партияны? теориялы? нег?з? ? Мао-Цзэ-дун идеялары≫ деп жариялан?ан Устав ?абылданды. КОКП-?а ?арсы к?рест?, д?ние ж?з?л?к коммунист?к, ж?мысшы ж?не ?лт-азатты? ?оз?алысында ж?кш?лд?к ?рекет ж?рг?зуд? программалы? м?ндеттер де?гей?не к?терд?. ?КП басшылары коммунист?к ж?не ж?мысшы партияларыны? 1969 жылы маусымда М?скеуде ?ткен халы?аралы? Ке?ес?не ?атысудан бас тартты. 1961 жылы ?КП-нда 17 млн адамнан астам м?ше мен кандидат болды. (1962-72 жылы ?КП-ны? саны туралы м?л?мет жариялан?ан жо?). ?КП-ны? 9-съез? ?абылда?ан устав бойынша, партияны? жо?ары органы ? съезд. Съезд аралы?ында партияны? ж?мысына ОК басшылы? етед?. ОК ?КПОК-н?? Саяси бюросын, ,?кп ок Саяси бюросыны? Т?ра?ты к-т?н сайлайды. ?КП ОК-н?? председател? ? Мао-Цзэ-дун. Орталы? органы ≪Жэньминь жибао≫ газет? мен ≪Хунци≫ журналы.

Дерекк?здер [ ??деу ?| ?айнарын ??деу ]

?аза? совет энцеклопедиясы. 7 том.