William Ewart Gladstone
Gladstone arið 1892.
Forsætisraðherra Bretlands
I embætti 3. desember 1868  ? 17. februar 1874
Þjoðhofðingi	Viktoria
Forveri	Benjamin Disraeli
Eftirmaður	Benjamin Disraeli
I embætti 23. april 1880  ? 9. juni 1885
Þjoðhofðingi	Viktoria
Forveri	Benjamin Disraeli
Eftirmaður	Markgreifinn af Salisbury
I embætti 1. februar 1886  ? 20. juli 1886
Þjoðhofðingi	Viktoria
Forveri	Markgreifinn af Salisbury
Eftirmaður	Markgreifinn af Salisbury
I embætti 15. agust 1892  ? 2. mars 1894
Þjoðhofðingi	Viktoria
Forveri	Markgreifinn af Salisbury
Eftirmaður	Jarlinn af Rosebery
Personulegar upplysingar
Fæddur	29. desember 1809 Liverpool , Englandi
Latinn	29. mai 1898 (88 ara) Hawarden-kastala , Wales
Þjoðerni	Breskur
Stjornmalaflokkur	Frjalslyndi flokkurinn (1859?1898) Ihaldsflokkurinn (1834?1846)
Maki	Catherine Gladstone
Born	William, Agnes, Stephen, Catherine, Mary, Helen, Henry, Herbert
Undirskrift

William Ewart Gladstone (29. desember 1809 ? 29. mai 1898) var breskur stjornmalamaður i Frjalslynda flokknum og þar aður i Ihaldsflokknum . A sextiu ara stjornmalaferli sinum var hann forsætisraðherra Bretlands fjorum sinnum (1868?74, 1880?85, februar?juli 1886 og 1892?94), oftar en nokkur annar. Auk þess var hann fjarmalaraðherra fjorum sinnum. Gladstone var jafnframt elsti forsætisraðherra Bretlands, en hann var 84 ara undir lok siðustu raðherratiðar sinnar.

Gladstone gekk fyrst a breska þingið arið 1832. I upphafi var hann a sveif með gamaldags Ihaldsmonnum og vann i rikisstjorn Sir Roberts Peel . Eftir klofning innan Ihaldsflokksins gekk Gladstone asamt skoðanabræðrum sinum i lið með Viggum og Rottæklingum til að stofna Frjalslynda flokkinn. Sem fjarmalaraðherra beitti Gladstone ser fyrir lagum rikisstjornarutgjoldum og umbotum i kosningakerfinu.

A fyrstu raðherratið sinni tok Gladstone að ser ymsar umbætur, þar a meðal upplausn irsku þjoðkirjunnar og innleiðingu leynilegra kosninga. Eftir tap i þingkosningum arið 1874 sagði Gladstone af ser sem leiðtogi Frjalslynda flokksins en sneri aftur a stjornmalasviðið arið 1876 með þvi að tala gegn viðbrogðum Tyrkjaveldis við bulgorsku apriluppreisninni . Kosningabaratta Gladstone arin 1879-80 er oft talin fyrsta nutimakosningaherferðin. ^{[1] [2]} Eftir þingkosningarnar arið 1880 varð Gladstone forsætisraðherra i annað sinn. A annarri raðherratið sinni þurfti Gladstone að taka a deilumalum i Egyptalandi og a Irlandi, þar sem rikisstjorn hans bældi niður andof en bætti einnig lagarettindi irskra leigubænda.

Þegar Gladstone varð raðherra i þriðja sinn snemma ars 1886 stakk hann upp a þvi að Irland fengi heimastjorn en frumvarpi hans þess efnis var hafnað a neðri deild þingsins. Ur malinu varð klofningur innan Frjalslynda flokksins sem atti eftir að halda þeim fra rikisstjornartaumunum nær samfellt i tuttugu ar. Arið 1892 myndaði Gladstone sina siðustu rikisstjorn, þa 82 ara. Hann kom nyju frumvarpi um irska heimastjorn i gegn um neðri deild þingsins en henni var hafnað i lavarðadeildinni arið 1893. Gladstone sagði af ser arið 1894 til að motmæla auknum utgjoldum til breska sjohersins. Hann let einnig af þingstorfum arið 1895 og lest þremur arum siðar, þa 88 ara.

Stuðningsmenn Gladstone kolluðu hann gjarnan William alþyðunnar (The People's William) eða ?G.O.M.“ (? Grand Old Man “ eða, samkvæmt Benjamin Disraeli , ? God's Only Mistake “). ^[3] Gladstone er gjarnan talinn einn besti forsætisraðherra Bretlands.

Tilvisanir [ breyta | breyta frumkoða ]

1. ↑ Wiesner-Hanks, Merry E.; Evans, Andrew D.; Wheeler, William Bruce; Ruff, Julius (2014). Discovering the Western Past, Volume II: Since 1500 . Cengage Learning. bls. 336.
2. ↑ Price, Richard (1999). British Society 1680-1880: Dynamism, Containment and Change (enska). Cambridge University Press. bls. 289.
3. ↑ Gardham, Duncan (12. juni 2008). ?David Davis's Victorian inspiration: William Gladstone“ . The Daily Telegraph . London.