John Lennon
|
Ainm sa teanga dhuchais
| (en)
John Winston Ono Lennon
|
---|
|
Breith
| (en)
John Winston Lennon
9 Deireadh Fomhair 1940
Ospideal Maithreachais Learphoill, England
|
---|
Bas
| 8 Nollaig 1980
40 bliana d'aois
Nua-Eabhrac, New York
|
---|
Siocair bhais
| Dunmharu
(
Trama balaistioch
)
|
---|
Ait adhlactha
| Central Park
|
---|
|
|
|
|
|
|
Scoil a d'fhreastail se/si
| Calderstones School
(en)
(1952–1957)
Liverpool College of Art
(en)
Dovedale Primary School
(en)
|
---|
Ait chonaithe
| Learpholl
Nua-Eabhrac
Mendips, Menlove Avenue
(en)
|
---|
|
Gairm
| leiritheoir ceirnini
,
peinteir
,
amhranai
,
pianodoir
,
stiurthoir scannan
,
scribhneoir prois
,
pearsa phoibli
,
gniomhai siochana
,
gniomhai polaitiuil
,
aisteoir scannain
,
file
,
aisteoir
,
scribhneoir
,
cumadoir
,
amhranai is scribhneoir
,
leiritheoir scannain
,
giotarai
,
ealaiontoir taifeadta
|
---|
Treimhse ama
| 20u haois
|
---|
Treimhse oibre
| 1956 ? 1980
|
---|
Ball de
| |
---|
Seanra
| Rac-cheol
,
gormrac
,
ceol turgnamhach
,
popcheol
,
popcheol rac
,
rac-ealaine
,
rac sicideileach
,
rac is roll
,
ceol buille
,
rac-cheol crua
agus
rac turgnamhach
|
---|
Mac/inion leinn de chuid
| Donovan
|
---|
Ainm cleite
| Dr. Winston O’Boogie
|
---|
Teangacha
| Bearla
|
---|
Cineal gutha
| Baraton
|
---|
Uirlis
| Giotar
,
piano
,
armonach
,
dordghiotar
,
uirlis mhearchlair
agus
ceol gutha
|
---|
Lipead ceoil
| Apple
EMI
Geffen Records
Parlophone
Atco Records
Capitol Records
Polydor Records
|
---|
Ealaiontoiri gaolmhara
| Paul McCartney
Yoko Ono
:
John Lennon and Yoko Ono
(en)
|
---|
|
Saothar suntasach
|
|
Ceile
| Cynthia Powell
(1962–1968),
colscaradh
Yoko Ono
(1969–1980),
bas an duine
|
---|
Pairti
| May Pang
(1973–1975)
|
---|
Paiste
| Julian Lennon
(
Cynthia Powell
)
John Ono Lennon
(en)
(
Yoko Ono
)
John Lennon II
(en)
(
Yoko Ono
)
Sean Lennon
(
Yoko Ono
)
|
---|
Athair
| Alfred Lennon
agus
Julia Lennon
|
---|
Siblin
| Ingrid Pederson
,
Julia Baird
agus
Jacqueline Dykins
|
---|
Duine muinteartha
| Mimi Smith
(
aintin
)
|
---|
Gradam a fuarthas
|
|
|
Suiomh greasain
| johnlennon.com
|
---|
|
Ceoltoir
,
cumadoir
,
file
,
scribhneoir
agus
aisteoir
Sasanach ab ea
John Winston Ono Lennon
(
9 Deireadh Fomhair
1940
?
8 Nollaig
1980
). Bhi cail ar Lennon mar
ghiotarai
agus amhranai leis an
racghrupa
Sasanach
The Beatles
i rith na
1960idi
, agus mar cheoltoir ina aonar o
1970
go dti la a bhais i
1980
.
Le
Paul McCartney
, chruthaigh Lennon cuid de na h
amhrain
is cluiti riamh. Feictear ar Lennon mar laoch i gcursai ceoil, agus i g
cultur
nua-aimseartha.
[1]
Phos a thuismitheoiri, Freddie (no Alfred) Lennon agus Julia Stanley,
[2]
i 1938 ach nior reitigh siad go maith le cheile.
[3]
Rugadh John Lennon ar an 9 Deireadh Fomhair, 1940. Saolaiodh agus togadh Lennon i
Learpholl
.
Mairnealach
ab ea a athair. Scar Freddie Lennon agus Julia ona cheile nuair a bhi John ocht mi dheag d’aois, sa bhliain 1942. D’fhan John tamall ag teach uncail eile, Sidney Lennon agus a bhean Madge. Bhi fear eile ag Julia, John Dykins, agus faoi dheireadh phos siad agus bhi beirt inionacha acu, Julia agus Jacqui.
Bhi fearg ar Sidney Lennon nach raibh spas ag Julia do John og ina saol agus go raibh si ag iarraidh fail reidh leis.
Chuaigh John a chonai le haintin agus uncail eile, George agus Mimi Smith (deirfiur Julia), ait ar thosaigh se ag bualadh ar an ghiotar ar dtus. D'fhas John anuas le Mimi agus George ag 251 Menlove Avenue, Learpholl (no "Mendips").
Bhi a mhathair agus a teaghlach ur ina gconai cupla mile suas an bothar agus o 1955 ar aghaidh leirigh si nios mo suime ina mac, a bhi anois ina dheagoir. Thug Lennon cuairt uirthi go minic, agus d'fhoghlaim se an
bainseo
uaithi. Ba dheagoir e Lennon agus an toir ar cheol scifil ag an am.
Thainig tubaiste i saol an fhir og ar an
15 Iuil
1958
nuair a maraiodh Julia de bharr taisme chairr (poilin ar meisce ba chuis leis). B’eigean do Lennon an corp a shainaithint i
marbhlann
an ospideil.
Buachaill cliste ab ea Lennon, ach ni raibh a lan suim aige sa scoil. Ar aon chaoi, fuair se ait i Liverpool College of Art i ndiaidh na "O-Level".
Bhi tionchar mor ag ceoltoiri cosuil le
Buddy Holly
agus
Elvis Presley
, agus an ceol scifil ar Lennon ag an am.. agus bhunaigh se a bhanna fein
The Quarrymen
.
[4]
Ar 6 Iuil 1957, bhuail John Lennon le
Paul McCartney
don chead uair le linn feile aitiuil i Woolton. D'eirigh McCartney ina bhall den Quarrymen tri mhi nios deanai.
[5]
[6]
D'athraigh siad an t-ainm nios deanai go Johnny and the Moondogs agus ansin Long John and The Silver Beetles. Sa bhliain 1960, thog siad an t-ainm nios giorra The Beatles (ba iad
The Crickets
banna a laoch Buddy Holly).
Scriobh Lennon agus McCartney cuid de na hamhrain is cailiula riamh. Bhi Lennon abalta scriobh ina aonar freisin, agus chruthaigh se a amhrain fein nios minici i rith na mblianta nios deanai.
Sheinn siad san Indra Club in
Hamburg
, 1960-1962.
[7]
Bhuail se lena bhean cheile Cynthia Powell Liverpool College of Art sna 1950idi. Phos se Powell i
1962
agus bhi mac acu
Julian
sa bhliain cheanna.
Sa bhliain 1965 bronnadh MBE air de bharr seirbhisi do thionscal na Breataine.
An duine deisbhealach ab ea e sa bhanna, agus bhiodh se ag magadh i gconai in agallaimh agus thuas ar an staitse. Bhi scannal i
1966
i
SAM
nuair a duirt Lennon go raibh The Beatles "nios faiseanta na hIosa". Fuair se ide beal o ghrupai eagsula, agus bhi air dul ar
teilifis
chun a fhocail a mhiniu.
[8]
Thosaigh Lennon ag cailleadh a shuim sa bhanna nios deanai. Nuair a fuair a mbainisteoir
Brian Epstein
bas i
1967
, thosaigh Paul McCartney ag stiuradh an bhanna. Thosaigh an banna ag tabhairt aire ar a gcursai gno fein don chead am, agus bhi a lan argoint ann.
Bhi an uimhir 1 deireanach ag na Beatles i 1969 le “Ballad of John and Yoko” amhran nach raibh ach McCartney agus Lennon ag canadh/seinm air.
Ar
9 Samhain
1966, chuaigh Lennon go dti an Indica Art Gallery in
Londain
chun ealaion
Yoko Ono
a fheiceail. Nuair a thainig Lennon abhaile on
India
i
1968
, d´fhag se a bhean cheile Cynthia.
Posadh Lennon agus Yoko Ono le cheile ar an
20 Marta
1969
, agus rugadh mac (Sean) i
1975
.
Nuair a scoir na Beatles i 1970, thog Lennon faoi ghairm aonair agus thairg se albaim ar nos
John Lennon/Plastic Ono Band
agus
Imagine,
agus singil ar nois "Give Peace a Chance", "Working Class Hero" agus "Imagine". I ndiaidh gur phos se Yoko Ono i 1969, d'athraigh se a ainm go John Ono Lennon.
Nochtaigh Lennon nadur ceannairceach agus nathaiocht gear ina cheol, scribhneoireacht, liniochtai, ar
scannan
agus in agallaimh. Bhi se conspoideach trina ghniomhaiochas polaitiuil. I 1971, bhog se go Manhattan, ait ina raibh riarachan Richard Nixon ag deanamh treaniarracht Lennon a dhibirt de bharr a chaineadh ar an g
Cogadh Vitneam
, agus usaideadh roinnt da amhrain mar aintiuni don ghluaiseacht frith-chogaiochta agus an frithchultur.
Tharraing Lennon siar on ngno ceoil i 1975 chun a mhac og Sean a thogail.
Thainig se ar ais le Ono i 1980 leis an albam dubailte
Double Fantasy.
Dunmharaiodh e tri seachtaine nios deanai.
Cheap Lennon go raibh se nios sabhailte agus nios saoire sna Stait Aontaithe na san Eoraip.
[9]
Ach ar
8 Nollaig
1980
, lamhaigh Mark Chapman,
Criostai
ceartchreidmheach agus an-tri cheile, Lennon i neasraon taobh amuigh den bhloc ina raibh a arasan. Bhi gunnan Charter Arms Undercover .38 Special ag Chapman.
[10]
[11]
[12]
“An duine is cluiti riamh”, a duirt Lennon de fein, “nios cluiti na Iosa Criost”, rud a chuir Chapman as a mheabhair glan.
Duradh go raibh Chapman ar a chiall agus cuireadh ar a thriail e. Ar 24 Lunasa 1981, gearradh tearma priosun "20 bliain no saol" ar Chapman as John Lennon a dhunmharu.
Bhi Chapman i dteideal a saortha sa bhliain 2000, ach nior ligeadh amach e ar parul riamh,
[13]
[14]
Bhi fuil
Eireannach
ag Lennon. Rugadh a sheanathair James Lennon i m
Baile Atha Cliath
in
1858
, agus rugadh a sheanmhathair Mary Maguire in Eirinn freisin. Bhi oidhreacht
Breatnach
ag a mhathair Julia.
[2]
Sean an t-ainm a thug Lennon ar a mhac le
Yoko Ono
.
I rith na d
Triobloidi
, bhi John Lennon sasta labhairt amach faoin chos ar bolg in
Eirinn
. Bhi na meain chumarsaide agus na hudarais an-dian ar dhuine ar bith a bhi in aghaidh pholasaithe
Rialtas Shasana
sa tir sin. Nocht Lennon a chuid tuairimi faoin sceal in amhrain mar “Sunday, Bloody Sunday” agus “The Luck of the Irish”.
Ta tionchar ag O Lionnain ar dhaoine go foill. Ta na milte ag teacht go Mendips agus ag eisteacht lena chuid ceoil, no ag deanamh iarrachta a bheith cosuil leis.
Cheannaigh duine eigin giotar ar 2.41 milliun dollar sa bhliain 2015.
[15]
- Unfinished Music No.1: Two Virgins
(le Yoko Ono) (1968)
- Unfinished Music No.2: Life with the Lions
(le Yoko Ono) (1969)
- Wedding Album
(le Yoko Ono) (1969)
- John Lennon/Plastic Ono Band
(1970)
- Imagine
(1971)
- Some Time in New York City
(le Yoko Ono) (1972)
- Mind Games
(1973)
- Walls and Bridges
(1974)
- Rock 'n' Roll
(1975)
- Double Fantasy
(le Yoko Ono) (1980)
- Milk And Honey
(le Yoko Ono) (1984)