Marokko
(
Arabysk
: ???????,
al-Ma?rib
; Marokkaansk-Arabysk: ??????,
el-Ma?rib
;
Berbersk
: ???????,
lma?rib
;
Fransk
:
Maroc
), sunt
1957
it
Keninkryk Marokko
(Arabysk: ??????? ?????????,
al-Mamlaka l-Ma?ribiyya
) en foartiid it
Sultanaat Marokko
, is in lan yn Noard-
Afrika
. De haadsted is
Rabat
, en de grutste sted is
Kasablanka
.
Marokko is it ienichste lan dat net fertsjintwurdige is yn 'e
Afrikaanske Uny
. It is in stiper fan de
Arabyske Liga
,
Arabyske Maghreb Uny
,
Konferinsje fan Islamityske steaten
, en is as net-
NAFO
lid in wichtige partner fan de
Feriene Steaten
.
Geografy
Ligging
Marokko leit yn noard Afrika.
Lanskip
- Oerflak: 446.550 km² werfan 250 km² wetter
- Lansgrinzen: 2.017 km werfan 1559 km mei
Algerije
, mei
Mauritaanje
, 6,3 km mei
Spanje
(Ceuta), en 9,6 km mei Spanje (Melilla)
- Kustline: 1.835 km
- Hichteferskil: Leechste: Sebkha Tah -55 m, Heechste:
Jebel Toubkal
4,165 m
- Natoerlike boarnen: fosfaat, koal, izererts, zink, fisk, salt, fruchten & griente
Skiednis
De skiednis fan Marokko begjint as de earste minske har der festige om-ende-by 8.000 f.Kr. Op dat stuit hearsket yn dy omkriten in oar klimaat as tsjintwurdich. De earste
Berberfolken
arrivearren yn 2.000 f.Kr. fan 't suden ut en sunt de
8e iuw f.Kr.
stiften
Foenysyske
hannelers delsettingen oan de kust. De Foenysjers wreidzje stadichoan harren ynfloed ut nei de binnenlannen fan Marokko. Ien fan dy koloanjes wie
Kartago
, yn it
Tuneezje
fan no, dy’t him untwikkele ta in ekonomyske macht yn it westlik part fan it
Midlanske See
gebiet. De Berberkeninkriken yn it
Atlasberchtme
wienen yn mear of mindere mate underhearrich oan harren. Nei de fal fan Kartago waard dizze posysje oernommen troch de
Romeinen
.
Yn
429
kaam oan de macht fan de Romeinen ynienen in ein mei de komst fan de
Fandalen
. Sy stiften in
Fandaalsk keninkryk
mei as haadsted Kartago dat mear as hundert jier yn stan bliuwe soe, mar troch de opfolgers fan de Romeinen, de
Byzantinen
ferneatige waard. Yn
682
oermasteren de Arabieren it lan en waard de
islam
yntrodusearre. Sawol Arabyske as Berberdynastyen regearden oer Marokko. Ferneamde dynastyen wienen de
Almoraviden
, de
Almohaden
en de
Meriniden
. Under de Almoraviden soe 'de Maghreb' foar it earst feriene wurde.
Yn
1415
waard de sted
Ceuta
troch de
Portegezen
oermastere. Letter soenen noch mear Marokkaanske steden yn Portegeesk en
Spaansk
besit komme, mar om 1700 hinne hienen de Marokannen alle steden sels wer yn hannen. Begjin
20e iuw
waard Marokko troch Frankryk en Spanje oermastere dy’t Marokko yn
1912
ferparten yn in (grut) Fransk
protektoraat
en in (lyts) Spaansk protektoraat. Dat gong net op stel en sprong, want nei de tiid untstean faak opstannen.
Op
2 maart
1956
waard Marokko unofhinklik fan Frankryk en even letter ek fan Spanje. Marokko waard wer in keninkryk mei
Mohammed V
as kening. Yn
1976
foel Marokko de
Westlike Sahara
binnen dat sunt dy tiid troch de Marokannen beset holden wurdt.
Demografy
Befolking
Om-ende-by trijekwart fan de befolking is
Berbers
, it oare part binne benammen
Arabieren
. Eartiids wennen der in soad
Joaden
yn Marokko, mar dizze groep is yn 'e rin fan de 20e iuw lytser wurden nei likernoch 7.000 hjoed de dei. Fierders hat Marokko om de 100.000 allochtoanen hinne. Dizze bewenners binne fral
Fransen
en
Spanjerts
, werfan in soad leararen en technysk kwalifisearre personiel, mar ek pinsjonearden, benammen yn
Marrakesj
.
De befolkingsgroei is yn de
20e iuw
acht kear sa grut wurden. Yn 1900 wiene der 3,8 miljoen Marokkanen en yn 2004 29,9 miljoen. Marokko is nei
Egypte
,
Sudan
en
Algerije
, it grutste Arabyske lan nei ynwennertal.
Neffens de offisjele sifers is 50 prosint fan de befolking analfabeet, mar dat tal moat winliken heger lizze.
Untwikkeling
- 2007 - 33,8 miljoen
- 2005 - 31,9 miljoen
- 2004 - 29,9 miljoen.
- 1900 - 3,8 miljoen
Taal
De offisjele taal yn Marokko is it (standert)
Arabysk
. Men brukt it Arabysk as underrjochttaal en as amtstaal. It meast brukte Arabyske dialekt is it
Darija
. Oare talen dy't yn Marokko sprutsen wurde binne de
Berbertalen
(
Tarifit
/Riffynsk),
Tasjelhiyt
,
Tamazigt
),
Fransk
(faak de taal fan bedriuwen, oerheid en diplomaten, mar ek yn winkels, restaurants en ek underling, wylst yn it eardere
Spaansk Marokko
, faak
Spaansk
as twadde taal brukt wurdt.
Godstsjinst
Likernoch 98,7% fan de befolking is
Islamitysk
, dy't suver allegear
soennitysk
binne. Lytsere godstsjinsten binne it
kristendom
(1,1%) en it
joadendom
(0,04%).
Nijsgjirrich
Marokko is gauris it toaniel foar histoaryske films of bibelferfilmingen. In protte ferneamde regiseurren, under oare
Ridley Scott
(
Gladiator, Kingdom of Heavens
) en
Franco Zeffirelli
(
Jezus fan Nazareth
) hawwe hjir harren filmen draaid. Ek waard yn Marokko yn it tiidrek 1993-2001 de tillefyzje searje 'De Bibel' opnaam.