Johan Galtung
(
Oslo
,1930eko
urriaren 24a
?
ibidem
,
2024ko
otsailaren 17a
)
norvegiar
soziologo
eta matematikaria izan zen.
Bake
ari eta
gatazka
sozialei buruzko ikerketaren sortzaile eta protagonistetako bat uzan zen.
[1]
[2]
Johan Galtung familia
burges
batean jaio zen. Bere hiritik kanpo
bizikleta
z egindako bidaia baten ondorioz
bakezaletasunera
hurbildu zen. Galtung-ek
matematika
eta
soziologia
ikasi zituen Osloko Unibertsitatean
. 1959an, bakearen inguruko ikerketarako lehen institutua sortu zuen Oslon,
Nazioarteko Bakearen Ikerketa Institutua,
eta 10 urtez izan zen zuzendaria. 1964an
Journal of Peace Research
sortu zuen.
[3]
Gatazka eta Bakeari buruzko Ikerketa irakaslea izan zen Osloko Unibertsitatean 1969 eta 1977 artean.
Raymond Aronek
esan zuen bera izan zela pentsamendu
leninista
, egiturazko indarkeria eta gatazkaren teoria lotu zituena. Lankidetzan aritu izan zen
Nazio Batuen Erakundea
rekin, eta irakasle bisitari gisa ibilia zen bost
kontinente
etan, besteak beste,
Txilen
,
Genevako
NBEko Unibertsitatean,
Ameriketako Estatu Batuetan
,
Japonian
,
Txinan
,
Indian
eta
Malaysian
.
Hawai
iko Unibertsitateko Bake Ikasketetako irakaslea eta
Transcend: A Peace and Development Network
eta Transcend Peace University-ko zuzendaria izan zen.
40 gatazka baino gehiagotan parte hartu zuen bitartekari gisa, adibidez
Sri Lankan
,
Afganistanen
, Ipar
Kaukasian
eta
Ekuadorren
. 1987an, Nobel Sari Alternatiboa jaso zuen, 1993an Gandhi Saria.
50 liburu eta 1000 artikulu baino gehiago idatzi zituen. Bere ekarpenek eta bera pentsalari, idazle, irakasle, aholkulari eta aktibista gisa erreferentziazkoak dira bakerako ikasketetan
[4]
Galtung
(Monterrey
,
Mexiko
) .
Galtungen ekarpen teoriko ezagunenak
indarkeriari
eta bakeari buruzkoak dira:
- Indarkeria
ren
triangelua
: Indarkeria zuzen-, fisiko-, edo hitzezko- eta guztientzako ikusgarria denaz gain,
egiturazko indarkeria
eta
kultura-indarkeria
ere badaude, izkutuan daduen indar eta egiturak, baina besteak bezain bortitzak. Indarkeria zuzenaren sustraiak dira eta barne hartzen dituzte gizarte baten forma soziopolitiko eta kultural jakin batzuk:
errepresio
a,
esplotazioa
, marjinazioa edo distantzia desegokia bezalako egitura bortitzak; baita indarkeriaren kultura
patriarkatu
-,
arrazismo-
edo
sexismoaren
indarkeriaren legitimazio gisa .
[5]
- Bake negatiboa
versus bake
positiboa
: Bakeak izan behar du gatazka bortitzarik eza baino zerbat gehiago (
bake negatibo
gisa izendatzen da); Estatuek (edo gatazka baten barruan dauden edozein taldek)
lankidetza
harremanak eta elkarrekiko
laguntza
bilatu behar dituzte
bake positiboa lortzeko
.
Su-eten
aren garai batean, bakea eraikitzeko lana hastear dago, su-etenetik haratago iraungo duen bakea lortzeko.
Berari zor zaio
Trascend
metodo
a, gatazken diagnosia egin eta haiek ebazteko erabilia.
[1]
Galtungek Nazio Batuen demokratizazioaren aldeko apustua egin izan zuen. Mundu mailako parlamentu bat ezartzearen alde agertu zen behin eta berriz. 2004an sortu zen NBE demokratikorako batzordeko kidea izan zen.
Gernika Gogoratuz
elkartearekin kolaboratu zen eta baita
Master de Cooperacion Descentralizada. Paz y desarrollo
(
Euskal Herriko Unibertsitatea
) delakoarekin ere. Instituzio horietan Galtung irakasleak egindako hainbat lan editatu eta itzuli ziren:
Tras la violencia, 3R: reconstruccion, reconciliacion, resolucion. Afrontando los efectos visibles e invisibles de la guerra y la violencia
(1998);
Paz por medios pacificos: paz y conflicto, desarrollo y civilizacion
(2003) edo
Violencia cultural
(2003). Azpimarragarria da
Bortxakeriarik gabeko gatazka eraldaketa
euskarazko itzulpena, master horrek egin zuena 2003an (Working papers Munduan, 5. zenbakia).
[1]