Vivo

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Tiu ?i artikolo temas pri la biologia funkcio vivo . En la lingva?o de klasika muziko la italdevena vorto vivo anka? estas tempoindiko de viveca, relative rapida ritmo .
Diversidad procariota.PNG
Diverseco de Prokariotoj kiu inkluzivas Ar?eoj , Cianobakterioj , Bacilo , Campylobacteria , enterobakteriacoj , Diplococcus , kaj Spirochete
Diverseco de E?kariotoj kiu inkluzivas Grizan lupon , Sekvojadendro , Entodinium , Amanita caesarea ( Oran?fungo ), Pterois antennatan , Algojn , Chrysotoxum verralli , Xanthoparmelia likenon , Dictyostelium , kaj Pilara-koralon
Escherichia coli arbeca filiko
Goliata skarabo Gazelo
Biologio studas la diversecon de vivo -formoj (dekstrume, ekde supre maldekstre) : bakterio Escherichia coli , arbeca filiko , gazelo , Goliata skarabo

Vivo estas karakteriza?o kiu karakterizas fizikajn unuojn kiuj havas biologiajn procezojn (kiaj signalado kaj memeltenaj procezoj) disde tiuj kiuj ne tion havas, [1] [2] ?u tiaj funkcioj jam ?esis (morto), a? ?ar al ili mankas tiaj funkcioj kaj estas klasifikitaj kiel senvivaj. [3] [4] [5] Biologio estas scienco kiu okupi?as pri la studo de vivo, kvankam anka? multaj aliaj sciencoj estas koncernataj.

La plej malgranda vivunueco estas nomita organismo . Organismoj estas kunmetitaj de unu, a? pli da, ?eloj , spertas metabolon , konservas homeostazon , povas kreski, reagi al stimuloj, reprodukti?i kaj, tra evolucio , adapti?i al sia medio en sinsekvaj generacioj. [1] Varia aro de vivantaj organismoj povas esti trovita en la biosfero de la Tero , kaj la trajtoj komunaj al tiuj organismoj - plantoj , bestoj , fungoj , protistoj , ar?ioj , kaj bakterioj - estas formado el ?eloj de karbono kaj akvo kun kompleksa organizo kaj heredaj genetikaj informoj .

Abiogenezo estas la natura procezo de vivo elirante el ne-vivanta materialo kiel simplaj organikaj kombina?oj . La Tero estis formita anta? proksimume 4.54 miliardoj da jaroj. La plej frua vivo sur la Tero ekzistis anta? almena? 3.5 miliardoj da jaroj, [6] [7] [8] dum la Eoar?ea Epoko kiam sufi?a krusto solidi?is sekve de la fandado de la Hadea Eono. La plej frua fizika indico por vivo sur la Tero estas biogena grafito en 3.7 miliard-jara?aj metasedimentaj ?tonoj malkovritaj en Okcidenta Gronlando [9] kaj fosilioj de mikroba mato trovitaj en 3.48 miliard-jara?a grejso malkovritaj en Okcidenta A?stralio . [10] [11] Tamen, pluraj studoj indikas ke vivo sur la Tero eble komenci?is e? pli frue, [12] jam anta? 4.25 miliardoj da jaroj la? unu studo, [13] kaj e? pli frue ankora?, anta? 4.4 miliardoj da jaroj, la? alia studo. [14] La mekanismo per kiu vivo komenci?is sur la Tero estas nekonata, kvankam multaj hipotezoj estis formulitaj. Ekde emer?anta, vivo evoluis en gamo da formoj, kiujn biologoj klasifikis en hierarkion de taksonoj . Vivo povas pluvivi kaj prosperi en lar?a gamo de kondi?oj. Kvankam pli ol 99 % el ?iuj specioj iam vivintaj estas ?irka?kalkulitaj kiel formortintaj , [15] [16] estas nuntempe ?irka? 10?14 milionoj da specioj de vivantaj organismoj surtere. [17]

Kvankam vivo estas konfirmita nur sur la Tero, multaj opinias ke ekstertera vivo estas ne nur kredinda, sed ver?ajna a? neevitebla. [18] [19] Aliaj planedoj kaj lunoj en la Sunsistemo estis ekzamenitaj por signoj kiuj apogus la ekziston de simpla vivo, kaj projektoj kiel ekzemple SETI provis detekti radiodisa?digojn de eblaj eksterteraj civilizoj. La? la panspermia hipotezo , mikroskopa vivo ekzistas ?ie en la Universo , kaj estas distribuita tra meteoroidoj , asteroidoj kaj planedoidoj . [20]

La signifo de vivo - sia signifo, origino, celo, kaj finfina sorto - estas centra koncepto kaj demando en filozofio kaj religio . Kaj filozofio kaj religio proponis interpretojn kial al kiel vivo rilatigas al ekzisto kaj konscio, kaj en rilataj temoj kiel ekzemple vivsinteno, celo, koncepto de dio a? dioj, animo a? postvivo. Malsamaj kulturoj dum historio havis vaste ?an?i?antajn alirojn al tiuj temoj.

Ecoj [ redakti | redakti fonton ]

Vario de vivo (De supre dekstre direkte de horlo?o): Bakterioj Escherichia coli , planto Oksalido , besto Krokodilo kaj fungo Mu?oamanito

En biologio vivo estas specifa funkcio de biologia esta?o.

La sekvaj kapabloj kaj ecoj estas la kondi?oj de la biologia vivo kaj karakterizas ?iun vivantan esta?on:

Komparu kun: kresko

Difino [ redakti | redakti fonton ]

Difini vivon ?iam estis defio por sciencistoj kaj filozofoj, kaj rezulte ka termino havas multajn kaj diversajn difinojn. ?i tio estas nur parte ?ar vivo estas procezo, ne materio [21] [22]

?ar ekzistas neniu malambigua difino de vivo, la plej multaj aktualaj difinoj en biologio estas teorioj. Vivo estas konsiderata karakteriza?o, kiu plenumas ?iujn a? plej multajn el la sekvaj kondi?oj [23] [24] [25] :

  1. Homeostato : la kapablo konservi internan ekvilibron kaj stabilan kaj konstantan internan medion, ?is la punkto de etaj ?an?oj. Por konservi ?i tiun ekvilibron, ?iam estas:
    1. Strikta interna ordo - viva?oj havas konstantan anatomion ?is la nivelo de la mikroanatomio. En ?iu parto de la vivanta esta?o, kaj e? la plej granda el la esta?oj, ekzistas anta?determinita organizo ?is la nivelo de la molekulo.
      1. La ?elo : La baza unuo, kiu konservas ?iujn trajtojn de la vivo, estas la ?elo. ?iu vivesta?o devas konsisti el ?elo, kiu konservas ene de ?i bone difinitan internan ordon, a? el bone aran?ita kolekto de ?eloj, kaj konsistas el ta?gaj ?eloj, ?iu el kiuj konservas bone difinitan internan ordon.
    2. Metabolo : la kapabloj sorbi energion de la vivmedio , konverti ?in al la speco de energio bezonata kaj sekrecii la rubon generitan en la konverta procezo.
    3. Sentemo kaj respondo al eksteraj stimuloj - la kapablo respondi al stimuloj originantaj de la ekstera medio a? de la interna medio de la vivanta esta?o.
  2. Evoluo de la vivesta?o : periodoj povas esti difinitaj kaj por la procezo de la formado de la vivesta?o kaj por la procezo de lia morto kaj disfalo. Vidu la artikolojn pri kresko kaj evoluo . En iuj kazoj estas kresko kaj disvolvi?o dum la tuta vivoperiodo. En alia parto de la kazoj estas la alveno de matureco, post kiu venas la etapo de maljuni?o.
  3. Evoluo kaj heredeco - la informoj bezonataj por la kreado de la vivesta?o estas transdonitaj al li kiel heredite de la vivantaj esta?oj kiuj kreis lin. Al la sama detalo estas reproduktaj mekanismoj, kiuj da?rigas ?i tiun heredon al liaj posteuloj, kaj tiel plu. Heredaj informoj varias minimume de generacio al generacio, sur la populacionivelo. ?i tiu ?an?o ebligas, kombinita kun natura selektado , la procezon de evoluado.
  • Unu formo de difino pri la vivo estas memorita per sep trajtoj kiuj estas gravaj faktoroj en vivo (kvankam ekzistas esceptoj): Movado, Spiro, Sentemo, Kresko, Reproduktado, Ekskrecio kaj Nutrado .

Antikvaj ideoj pri biologia vivo [ redakti | redakti fonton ]

Kutime, la antikvuloj kredis ke la vivo (ofte nur la vivo de bestoj) estas ka?zata de ia blovo, kiun la helenoj nomis ψυχ? ( psy?e = psiko) kaj la romianoj anima (animo). Ili taksis tute malsamaj la vivon de bestoj kaj la vivon de plantoj ; senmovaj esta?oj, ekzemple la e?inoj a? la koraloj , estis la? ili plantoj.

Kompreneble, ne estis nur unu ideo en la tuta antikva mondo pri tiu blovo. Iuj taksis la animon de bestoj tre simila al tiu de homoj, aliaj tute malsama; iuj kredis ke la animo estingi?as post la morto, aliaj ke ?i preterda?ras, ktp. La ideo de animo kiel ka?zo de vivo miksi?is en pluraj manieroj kun la ideo de animo kiel spirita a? religia elemento.

Aristotelo opiniis ke estas animoj de tri tipoj [26] :

  • la vegetala animo, kiu nutras kaj kreskas (plantoj, bestoj kaj homoj enhavas ?in)
  • la sensa animo, kiu movas la korpon kaj sensas (bestoj kaj homoj enhavas ?in, plantoj ne)
  • la racia animo, kiu pensas (nur homoj enhavas ?in, bestoj kaj plantoj ne).

Vidu la vo?on " animo " por pliaj detaloj.

Kiel la vivo ekesti?is [ redakti | redakti fonton ]

La demando pri la formi?o de la vivo, kial kiel kie kaj kiam la mondo ?enerale kaj la vivo en la mondo krei?is, estas prizorgo de la homa kulturo ekde la krepusko ekde ?ia ekzisto. La scienco , kiu traktas la demandon pri kiel vivo esti?is, nomi?as abiogenezo , kaj esence ?i provas ekscii la procezojn, kiuj ka?zis la aperon de la unua ?elo sur la Tero , ?i estas la ?enerala komuna praulo de ?iuj konataj vivoformoj kiuj evoluis ?is hodia?. ?i tiu demando pri la formado de vivo ankora? ne estis klare respondita, kaj sciencistoj ankora? provas spuri la kemiajn procezojn, kiuj okazis sur la Tero anta? ?irka? 4 miliardoj da jaroj, kiuj ebligis la kreadon de vivanta ?elo el senviva materio. [27]

Homeostato [ redakti | redakti fonton ]

Homeostazo ,(de la greka homos (?μο?), ‘simila’, [28] kaj stasis (στ?σι?), ‘stato’, ‘stabileco’) [29] a? stato de ekvilibro , estas kondi?o en kiu la fizikaj kaj kemiaj kondi?oj regantaj ene de la organismo estas konservitaj je stabila nivelo, kiu respondas al ?ia optimuma agado, malgra? la ?an?oj kiuj okazas en ?ia ekstera medio. La organismo konservas homeostazon, tio estas, stabilajn internajn kondi?ojn, per biokemiaj-metabolaj reguligaj procezoj. ?i tiu interna stabileco estas bezonata en ?iu aspekto de la vivo. Iuj viva?oj bezonas konstantan varmon, konstantan nivelon de saloj kaj akvon, konstantan acidecon, konstantan sangan sukeron, konstantan nivelon de nervaj signaloj, kiuj originas de sensa stimulo kaj pli. La ideo de homeostazo anka? estas centra en la bran?oj de psikologio kiuj estas rilataj al biologio kaj fiziko kaj tiuj rilataj al konscio.

La koncepto estis aplikita de Walter Bradford Cannon en 1926, [30] en 1929 [31] kaj en 1932, [32] [33] por referenci al la koncepto de interna medio ( milieu interieur ), publikigita en 1865 de Claude Bernard , konsiderita ofte la patro de la fiziologio . Tradicie ?i apliki?is en biologio sed, pro tio ke ne nur biologio kapablas plenumi tiun difinon, anka? aliaj sciencoj kaj teknikoj adopti?is tiun terminon. [34]

Metabolo [ redakti | redakti fonton ]

Metabolo estas la procezo absorbi substancojn el la medio, prilabori ilin, produkti energion el ili kaj eligi rubojn. Metabolo okazas en la sekva ordo:

  • Sorbado de materialoj de la medio: La materialoj absorbitaj de la medio estas uzataj por du celoj: kiel konstrumaterialoj por la kemia kombina?oj kiuj konsistigas la vivantan esta?on, kaj por la produktado de energio.
  • Katabolo : En ?i tiu procezo, la substancoj absorbitaj de la medio estas rompitaj en siaj bazaj unuoj. La procezo de katabolismo ?e bestoj, kaj precipe ?iaj fruaj stadioj, estas nomita digesto .
  • Anabolo (a? biosintezo ): En ?i tiu procezo, okazas sintezo de kompleksaj kemia kombina?oj, el kiuj la korpo a? ?elo estas farita. La konstrubriketoj akiritaj en la procezo de katabolismo reunui?as por formi la molekulojn necesajn por konstrui la korpon a? ?elon.
  • Ekskrecio de rubo : Multaj kemia kombina?oj konsumitaj kiel parto de man?a?o ne utilas por konstrui la korpon. Krome, multaj kemia kombina?oj (kutime malgrandaj, kiel ekzemple amoniako , akvo kaj karbondioksido ) formi?as kiel kromproduktoj en la diversaj anabolaj procezoj. La vivesta?o devas elsendi ?ion ?i, ?ar la amasi?o de ?i tiuj substancoj en la korpo interrompas diversajn biologiajn procezojn. ?e bestoj, la rubo estas sekreciita en la urino kaj feko . Karbondioksidaj emisioj dum spirado anka? estas difinitaj kiel rubekskrecio.

Evolucio [ redakti | redakti fonton ]

Iuj argumentas, ke ?iuj vivantaj esta?oj nuntempe konataj evoluis en la procezo de evolucio . Tio estas, procezo de malrapida variado de la genetika materialo de la vivanta lo?antaro de generacio al generacio . Tial viva detalo povas esti difinita en alternativa difino al la difino donita supre. Vivanta detalo estas heredita detalo de simile evoluintaj specioj .

Evoluo de vivesta?o [ redakti | redakti fonton ]

Malsamaj vivesta?oj havas malsamajn stadiojn de individua evoluo.

  • ?e bakterioj la proliferado estas en la divido de la ?elo en du ?elojn. ?iu el la novaj ?eloj estas sendependa esta?o kaj la patrino ?elo de kiu ili estis dividitaj ne plu estas difinita. ?iu el la novaj ?eloj sorbas man?a?on el sia medio, kreskas kaj prepari?as dividi en du ?elojn. ?i tiu evoluo ne implikas maljuni?on nek morton de maljuneco.
  • En vivesta?oj kiuj reproduktas per seksa reproduktado ekzistas stadio de fekunda ovo , sekvata de embrioj (en la utero , ovo a? semo de planto), stadio de kresko anta? seksa maturi?o kaj stadio de seksa maturi?o. En la komplikaj bestaj esta?oj, krom maloftaj esceptoj (ekz. maskla elefanto ), venas etapo de ?eso de kresko kaj ekde ?i la maljuni?o komenci?as malrapide. Ne ekzistas specioj kiuj maljuni?as anta? atingi seksan maturecon (e? kiel malsano ?e vivesta?oj ?i estas ege malofta). Estas seksaj mult?elaj esta?oj kiuj ?an?as sian sekson kiel parto de la evolua procezo. Estas arboj kie la juna plenkreskulo estas ina kaj la plenkreskulo, kiu akumulis multajn signojn de maljuna?o, i?as masklo. Estas fi?oj, en kiuj vivesta?o, kiu rezultas esti unu el la plej fortaj individuoj en la populacio, fari?as masklo.
    • Varia?o pri la temo - Larvo - la junulo, kiu ankora? ne atingis seksan maturecon, aspektas kaj funkcias tute malsame ol la plenkreskulo kun seksa matureco. Ekzemple: la larvo de la rano estas la ranido , kaj la larvo de la papilio .

Se oni enfokusigas individuon , vivo prezenti?as anka? kiel la sumo de ?io farita kaj spertita dum la periodo inter nasko kaj morto . En figura signifo vivo estas sinonimo por aktiveco, vigleco, movopleneco (vidu supre pri signifo en muzika lingva?o).

Komparu kun: biografio , nasko , infana?o , juna?o , matura?o , maljuna?o , morto

Morto [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Morto .

Morto estas la fino de vivo, nome la transpaso de vivo al nevivo, sen eblo reveni. Morto estas la fina efekto kiu rezultas de la fino de la procezo de homeostazo en viva esta?o. ?i povas okazi pro naturaj ka?zoj ( maljuni?o , malsano , konsekvenco de la man?o?eno , natura katastrofo ) a? pro okazigitaj ka?zoj ( memmortigo , murdo , e?tanazio , akcidento , mortopuno , media katastrofo ). La procezo de morto, kvankam ?i estas tute difinita en kelkaj el ties fazoj ekde la vidpunktoj de ne?rofiziologio , biokemio kaj medicino , ankora? ne estas tute klare komprenita are ekde la vidpunktoj de termodinamiko kaj ne?rologio , kaj ekzistas foje malkonsentoj inter sciencistoj kaj fakuloj tiurilate.

La termino mortinto ?enerale rilatas al homo, kiu mortis [35]

La? la Fundamento de Esperanto oni rajtas paroli pri morti?o de homo kiam temas pri morto neatendita, akcidenta , ne kiam li mortis nature , estis mortigita a? mortigis sin mem. Bertilo Wennergren skribis en PMEG pri senvoleco, akcidenteco de la senvivi?o. [36] En Esperanto tre ofte oni uzas la terminon "forpaso" (verbe forpasi) kiel e?femismo por eviti la iom tabuan vorton "morto". [37]

Historio de vivostudado [ redakti | redakti fonton ]

Materiismo [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Materiismo .

Kelkaj el la plej fruaj teorioj pri vivo estis materiismaj, asertantaj, ke ?io kio ekzistas estas materio , kaj ke vivo estas nur kompleksa formo de aran?o de materio. Empedoklo (430 a.n.e.) argumentis, ke ?io en la universo estas formata de kombino de la kvar eternaj "elementoj" a? "radikoj de ?io": nome tero, akvo, aero kaj fajro. ?iu ?an?o estas klarigata per la aran?o kaj rearan?o de tiuj kvar elementoj. La variaj formoj de vivo estas okazigitaj de propra miksa?o de elementoj. [38] Demokrito (460 a.n.e.) estis atomista ; li pensis, ke la esenca karaktero de vivo estas havi animon ( psi?e ), kaj la animo, kiel ?io, estas komponita de fajraj atomoj. Li cerbumis pri fajro ?ar la ?ajna konekto inter vivo kaj varmo, kaj ?ar fajro movas. [39] Platono , kontraste, defendis, ke la mondo estas organizita de permanentaj formoj , respegulitaj malperfekte en materio; formoj havigas direkton a? inteligenton, klarigante regulara?ojn observitajn en la mondo. [40] La mekanisma materiismo kiu origini?is en antikva Grekio estis revivigita kaj reviziata fare de la franca filozofo Rene Descartes (1596?1650), kiu asertis, ke animaloj kaj homoj estis kunmeta?oj de partoj kiuj kune funkcias kiel ma?ino. Tiu ideo estis disvolvigita poste fare de Julien Offray de La Mettrie (1709?1750) en sia libro L'Homme Machine . [41] En la 19-a jarcento la anta?eniroj en ?elteorio en biologia scienco kura?igis tiun alrigardon. La evolucia teorio de Charles Darwin (1859) estas mekanisma klarigo por la origino de specioj pere de natura selektado . [42] Komence de la 20-a jarcento Stephane Leduc (1853?1939) promociis la ideon ke biologiaj procezoj povus esti komprenataj la? terminoj de fiziko kaj kemio, kaj ke ilia kresko similis al tiu de neorganikaj kristaloj enmetitaj en solva?oj de natria silikato . Liaj ideoj, esprimitaj en lia libro La biologie synthetique [43] estis amplekse malakceptitaj dum lia vivoda?ro, sed okazis reapero de intereso en la verkaro de Russell, Barge kaj kolegoj. [44]

Hilemorfismo [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Hilemorfismo .

Hilemorfismo a? Hilomorfismo el la antikvgreka ?λο- (hilo = ligno, materio ) + - μορφ? (morph? = formo ) estas kosmologia doktrino ellaborita precipe de Aristotelo kaj pliellaborita de la skolastikuloj kaj arabaj filozofoj. Aristotelo ?in elpensis kontra? la atomismo de Demokrito , la fari?ismo de Heraklito , la senmovismo de Parmenido , kaj asertas ke ?iu korpo estas konstituita de du elementoj: unua materio kaj determina formo . La materio unua estas la principo sendetermina, pasiva, ?eesta en ?iuj korpoj, havanta esencan inklinon al substanci?on pere de la determinado de la formo. ?ar temas pri koncepto pure filozofia, la unua materio, kvankam reala sed postulata nur per la intelekto, ne konfuzendas kun la fizika materio konstatata de la sensoj kaj objekto de la fiziko. La formo estas la aktiva elemento kiu igas la unuan materion “tiu ?i objekto”. La formo sen la unua materio ne povas koncepti?i kaj tiel anka? la unua materio sen la formo.

Spontanea generado [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Spontanea generado .

Spontanea generado a? "spontanea generi?o" estas la teorio, ege disvastigita en la antikvaj epokoj ?is la 17-a jarcento , la? kiu la vivo povus naski?i spontanee el senvivaj elementoj kvankam influitaj per diversaj faktoroj. Oni opiniis, fakte, ke la vivaj esta?oj, kiel homo kaj bestoj, vermoj kaj insektoj, povas esti?i spontanee el la koto a? el kadavroj putri?antaj . [45]

Tiu teorio estis malpruvita de Francesco Redi Lazzaro Spallanzani . Francesco Redi metis putrajn vianderojn en serion da ujoj, el kiuj iuj fermitaj kaj iuj malfermitaj, kaj pruvis ke la larvoj esti?is nur kie la mu?oj estis povintaj deponi ovojn . Iom post iom la teorio de spontanea generi?o estis progresive forlasita. Tamen, la ideo iom repopulari?is post disvasti?o de la mikroskopo . Oni rimarkis fakte, ke sufi?is lokigi organikajn substancojn putri?antajn en loko varma por vidi strangajn “vivantajn bestetojn” aperi sur la surfaco. Itala esploristo Lazzaro Spallanzani pretigis infuza?ojn kaj ilin sterilizis per pli unuhora bolado. Iuj de tiuj infuza?oj estis en?ovataj en vitrajn ujojn kaj tuj post flamsigelitaj. Spallanzani rimarkis ke en tiuj lastaj ujoj ne okazis “spontanea generi?o” kaj ke la infuza?oj ne malklari?is nek eblis observi mikroorganismojn sub la lensoj de la mikroskopo. Tiuj ellabora?o kaj eksperimenta malkovro lin famigis tra tuta E?ropo.

Sed kiam la kverelo fari?is tro akra [46] , okazis la eksperimento de Louis Pasteur .

Vitalismo [ redakti | redakti fonton ]

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Vitalismo .

La termino vitalismo unuflanke aludas al la filozofia doktrino kiu postulas, ke la vivaj organismoj estas karakterizataj pro tio ke posedas vivan forton a? elanon kiu diferencas ilin fundamente disde el la neanimataj esta?oj. [47] Tradicie ?i estas priskribita kiel nemateria specifa forto, diferenca el la energio studita de la fiziko kaj de alia tipo de sciencoj, kiuj, agante pri la organizita materio, rezultus en vivo kaj sen kio estus neebla ties ekzisto. Tiu fizika fundamento en ties plej pura senco trovi?as aktuale malakceptita, [48] [49] tamen, ?i trovas bazon anka? en fundamentoj kaj antropocentraj a? raciistaj, inter aliaj.

Proverbo [ redakti | redakti fonton ]

Ekzistas pluraj proverboj pri vivo en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof , inter ili [50] :

  • Citaĵo
    ?   Kiu agas afable, vivas agrable.   ”
  • Citaĵo
    ?   Elpeli iun el la mondo de la vivuloj.   ”
  • Citaĵo
    ?   Atingi la vesperon de sia vivo.   ”

Aliaj fontoj:

  • Citaĵo
    ?   Vivo estas hundo. Kaj hundo estas la plej bona amiko de homo.   ”

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. ↑ 1,0 1,1 ( 22-a de marto 2002 ) “ The Seven Pillars of Life ”, Science   295  (5563), p. 2215?2216 . doi : 10.1126/science.1068489 . Alirita 25-a de majo 2009 ..  
  2. ↑ The American Heritage Dictionary de angla, 4a eldono, publikigita de Houghton Mifflin Company, via Answers.com :
    • "The property or quality that distinguishes living organisms from dead organisms and inanimate matter, manifested in functions such as metabolism, growth, reproduction, and response to stimuli or adaptation to the environment originating from within the organism."
    • "The characteristic state or condition of a living organism."
  3. ↑ Definition of inanimate . WordNet Search by Princeton University.
  4. ↑ Merriam-Webster Dictionary . Merriam-Webster Dictionary. Alirita 21a de Junio 2009.
  5. ↑ Chambers 21st Century Dictionary, Chambers Publishers Ltd, rete, 1999 http://www.chambersharrap.co.uk/chambers/features/chref/chref.py/main?query=organism&title=21st Alirita en la 26a de Majo 2012.
  6. ↑ Schopf, JW, Kudryavtsev, AB, Czaja, AD, and Tripathi, AB. (2007). Evidence of Archean life: Stromatolites and microfossils. Precambrian Research 158:141-155.
  7. ↑ Schopf, JW (2006). Fossil evidence of Archaean life. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 29;361(1470) 869-85.
  8. ↑ Hamilton Raven, Peter. (2002) Biology . McGraw-Hill Education. ISBN 978-0-07-112261-0 .
  9. ↑ . Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks . Nature Geoscience (8a de Decembro 2013).
  10. ↑ Borenstein, Seth, " Oldest fossil found: Meet your microbial mom ", 13a de Novembro 2013.
  11. ↑ (8a de Novembro 2013) “ Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia ”, ' Astrobiology'   13  (12), p. 1103?24 . doi : 10.1089/ast.2013.1030 .  
  12. ↑ Tenenbaum, David. When Did Life on Earth Begin? Ask a Rock . Astrobiology Magazine (14a de Oktobro 2002). Alirita 13a de Aprilo 2014.
  13. ↑ Courtland, Rachel. Did newborn Earth harbour life? . ' New Scientist' (2a de Julio 2008). Alirita 13s de Aprilo 2014.
  14. ↑ . Study turns back clock on origins of life on Earth . Reuters (20a de Majo 2009). Alirita 13a de Aprilo 2014. Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2015-10-16. Alirita 2015-03-15.
  15. ↑ Stearns, Beverly Peterson. (2000) Watching, from the Edge of Extinction . Yale University Press. ISBN 978-0-300-08469-6 .
  16. ↑ Novacek, Michael J., " Prehistory’s Brilliant Future ", New York Times , 8a de Novembro 2014. Kontrolita 25a de Decembro 2014.
  17. ↑ (2012) Environmental Science - Biodiversity Is a Crucial Part of the Earth's Natural Capital . Cengage Learning. ISBN 1-133-70787-4 .
  18. ↑ (2002) “The need for operating guidelines and a decision making framework applicable to the discovery of non-intelligent extraterrestrial life”, Advances in Space Research   30  (6), p. 1583?1591 . doi : 10.1016/S0273-1177(02)00478-7 . “There is growing scientific confidence that the discovery of extraterrestrial life in some form is nearly inevitable”.  
  19. ↑ Cantor, Matt, " Alien Life 'Inevitable': Astronomer ", newser , 15a de Februaro 2009. Kontrolita 3a de Majo 2013.
  20. ↑ Rampelotto, P.H.. Panspermia: A Promising Field Of Research (PDF). Astrobiology Science Conference (2010). Alirita 3a de Decembro 2014.
  21. ↑ Mautner, Michael Noah., Seeding the universe with life: securing our cosmological future, galactic ecology, astroethics and directed panspermia , Christchurch, N.Z.: Legacy Books, 2004
  22. ↑ Serhiy A. Tsokolov, Kial la difino de vivo estas tiel evitebla? Epistemologiaj konsideroj, Astrobiologio 9, 2009-5, ??' 401?412 doi: 10.1089/ast.2007.0201
  23. ↑ Chris P. McKay, Kio estas la vivo--kaj kiel ni ser?as ?in en aliaj mondoj? , PLoS-biologio 2, 2004-9, ??' E302 doi: 10.1371/journal.pbio.0020302
  24. ↑ Daniel E. Koshland, Speciala eseo. La sep kolonoj de vivo , Science (New York, N.Y.) 295, 2002-03-22, ??' 2215?2216 doi: 10.1126/science.1068489
  25. ↑ The American Heritage dictionary of the English language . Life , Boston: Houghton Mifflin, 4-a red., 2006
  26. ↑ Aristotelo - Περ? ψυχ?? (latine: De anima ). Originala greka teksto en wikisources . En wikisources disponeblas anka? tradukoj (a? partaj tradukoj) en pluraj lingvoj, ekzemple angle
  27. ↑ Trifonov, Edward N. (17a de Marto 2011). "Vocabulary of Definitions of Life Suggests a Definition". Journal of Biomolecular Structure and Dynamics . 29 (2): 259?266. doi:10.1080/073911011010524992. PMID 21875147 . S2CID 38476092.
  28. ↑ ?μοιο? , Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon , pri Perseus .
  29. ↑ στ?σι? , Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon , pri Perseus .
  30. ↑ Cannon, W. B.. (1926) “Physiological regulation of normal states: some tentative postulates concerning biological homeostatics”, A. Pettit(ed.): A Charles Richet : ses amis, ses collegues, ses eleves  ( france ). Paris: Les Editions Medicales, p. 91 .
  31. ↑ Cannon WB. (1929). ≪Organization For Physiological Homeostasis≫. Physiol Rev. 9: 399?431.
  32. ↑ Cannon WB. titulo=The Wisdom of the Body (1932). W. W. Norton & Company, Inc., New York.
  33. ↑ Karl Ludwig von Bertalanffy: ... aber vom Menschen wissen wir nichts, English title Robots, Men and Minds, translated by Dr. Hans-Joachim Flechtner. Page 115. Econ Verlag GmbH (1970), Dusseldorf, Wien. 1a eldono.
  34. ↑ Langley L.L (1982). Homeostasis. Madrid: Alhambra. pp. 6?8.
  35. ↑ Mortinto en ReVo [1]
  36. ↑ en PMEG
  37. ↑ en PIV Alirita la 21an de Oktobro 2021.
  38. ↑ Empedocles (4a de Marto 2005). Arkivita el la originalo je 13a de Majo 2012. Alirita 25a de Majo 2012.
  39. ↑ Democritus (25a de A?gusto 2010). Arkivita el la originalo je 30a de A?gusto 2006. Alirita 25a de Majo 2012.
  40. ↑ Hankinson, R.J.. (1997) [GBurl iwfy-n5IWL8C Cause and Explanation in Ancient Greek Thought] . Oxford University Press. ISBN 978-0-19-924656-4 .
  41. ↑ de la Mettrie, J.J.O.. (1748) L'Homme Machine . Elie Luzac.
  42. ↑ Thagard, Paul. (2012) [GBurl HrJIV19_nZYC p. 204 The Cognitive Science of Science: Explanation, Discovery, and Conceptual Change] . MIT Press, p. 204?205 . ISBN 978-0-262-01728-2 .
  43. ↑ Leduc, Stephane. (1912) La Biologie Synthetique . Poinat.
  44. ↑ (2014) “The Drive to Life on Wet and Icy Worlds”, Astrobiology   14  (4), p. 308?343 . doi : 10.1089/ast.2013.1110 .  
  45. ↑ Tamen ne forgesendus ke ?i-kaze spontanea ne signifas senka?za ?ar la tiamaj filozofoj atribuis la fenomenon al la influo de la astroj. Ili eraris pri la ka?zo kiu por la modernaj eksperimentuloj identi?as en la scienca principo vivo el vivo .
  46. ↑ La spontanea generado ?ajnis porti konfirmon al materiismo kaj al ateismo pro evidenta senbezono de supera Dio kreanta, dum la dikredantoj ?enerale fervoris por la kontra?a tezo, nome tiu de “vivo el vivo”.
  47. ↑ BECHTEL, WILLIAM kaj ROBERT C. RICHARDSON (1998). Vitalism. En E. Craig (Eld.), Routledge Encyclopedia of Philosophy . Londono : eldonejo Routledge . Vitalism
  48. ↑ A Cultural History of Medical Vitalism in Enlightenment Montpellier - Elizabeth Ann Williams - Google Books Alirita la 22an de Novembro 2018.
  49. ↑ Greco, M. (1a de februaro de 2005). ≪On the Vitality of Vitalism≫. Theory, Culture & Society 22 (1): 15-27. doi:10.1177/0263276405048432.
  50. ↑ Lernu . Arkivita el la originalo je 2011-12-25. Alirita 2008-11-02.
Portala ikonoPortalo pri Biologio


  • En tiu ?i artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Life en la angla Vikipedio.
Bibliotekoj
El?utita el " https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Vivo&oldid=8697952 "