Situo en Hispanio kelkaj tagojn post la pu?o kaj divido inter du areoj
La
pu?o
de julio de 1936
estis militista insurekcio kontra? la registaro de la
Dua Hispana Respubliko
kaj kies parta malsukceso kondukis al la
Hispana Enlanda Milito
kaj, post la malvenko de la Respubliko, al konsolidigo de la
diktaturo de Francisco Franco
, kiu enpovi?is en
Hispanio
?is iom post
1975
.
Manuel Azana, prezidanto de la Respubliko en 1936
Situacio kaj politika kaj socia dum la Dua Respubliko
[
redakti
|
redakti fonton
]
La?longe de la
Dua Hispana Respubliko
la hispana politika situacio i?is perforta kaj ekstrema pro la deziro de la laboristaj fortoj plenumi la tradiciajn postulitajn plibonigojn, dum la reakciaj fortoj ege kontra?staris, kio kondukis al la
Hispana revolucio de 1934
kaj al la sekva terura subpremado kaj reprezalioj ?iatipaj en la tuta lando.
En la ?enerala balotado de la 16a de februaro de
1936
oni vidis la polusigon de la politika vivo. La maldekstrularo prezenti?is unuigita en koalicio nome
Popola Fronto
kiu enhavas ekde la respublikanan partion "Union Republicana" de Diego Martinez Barrio al
Komunista Partio
, tra la
PSOE
,
ERC
kaj la anka? respublikana partio
Izquierda Republicana
de
Manuel Azana
. Kontra?e la plej parto de la dekstraj partioj grupi?is en el "Frente Nacional Contrarrevolucionario" (dekstrula partio CEDA, monarkisma partio
Renovacion Espanola
,
karlista
Comunion Tradicionalista
, kaj
katalunisma
Lliga Catalana
, ktp.), el kiu tamen formis parto nek la
Falange
nek la
PNV
. Venkis la Popola Fronto per absoluta majoritato.
El tiam komencis serio de nombraj
strikoj
. Organizi?is grupoj preska?militaj, ?efe falangistaj, kiuj per siaj atencoj klopodis krei spiralon de ago-reago. La membroj de maldekstraj partioj respondis perforte, kreante anka? milicojn preska?militajn. Nur februare de 1936 oni kalkulis 441 murdoj pro politikaj kialoj en la tuta lando.
[1]
Post la venko de la Popola Fronto, oficiroj kaj reakciaj kaj monarkiaj komencis preparado de militista insurekcio.
[2]
La
10-a de a?gusto
de
1932
jam estis okazinta unua klopodita pu?o kontra? la Respubliko, estrata de la
generalo Sanjurjo
kaj nomata pro tio "La Sanjurjada".
[3]
Malsukcesis kaj Sanjurjo estis kaptata, poste ekzilita en Portugalion, ekde kiam plupartoprenis en konspiroj pu?aj. En
1934
la eksre?o
Alfonso la 13-a
, kiu estis ekzilita en Italio, petis apogon al Mussolini por "eventuala pu?o okazunta en Hispanio por (...) resta?ri la Monarkion" kaj sukcesis ke la fascista italia registaro promesu kontribui per 1.500.000
pesetoj
, 200
mitraletoj
,
fusiloj
kaj
grenatoj
. Subskribis la interkonsenton de hispana parto la generalo Barrera kaj reprezentantoj de la partioj
Renovacion Espanola
(monarkia) kaj
Comunion Tradicionalista
(karlista).
[4]
[5]
En Junio 1935, okazis en la
Parador de Gredos
??tata hotelego, apartenanta al la municipa teritorio de
Navarredonda de Gredos
? kunsido de falangista estraro cele al okazigo de militista pu?o, kiu finfine estis la Pu?o de la 17-a kaj la 18-a de julio 1936.
[6]
[7]
En 1935 la estro de la CEDA, nome Jose Maria Gil-Robles, akiris la ministrecon de Milito en la registaro kaj elektis generaloj de dekstraj tendencoj por ?losilaj postenoj: nome
Franco
kiel ?efo de la Centra Stabo, Fanjul kiel subsekretario de Gil-Robles, Goded kiel respondeca de Aeraj Fortoj kaj
Mola
?efe de la fortoj en
Maroko
. Tiuepoke la dekstra militista organiza?o
Union Militar Espanola
dividi?is inter kiuj pluvolis proklami pu?on por finigi la demokration kaj kiuj preferis "penetri" la politikan sistemon el la povo.
[5]
En januaro de 1936 la prezidento de la Respubliko solvis la Parlamenton kaj kunvokis elektadon por la 16a de februaro. Kelkaj generaloj decidis tiam insurekcii la
19an de februaro
se la Popola Fronto venkus la balotadon.
[8]
Kiam efektive la maldekstro venkis, kaj Gil-Robles kaj Franco premis la prezidanton de la ?istiama registaro por deklari la
militstaton
, sed tiu malakceptis. Ne okazis tamen militista insurekcio, krom aparta klopodo de Fanjul.
La nova prezidanto,
Manuel Azana
elpostenigis Fanjul kaj trasnslokigis Franco, Goded kaj Mola al postenoj malproksimaj de Madrido kaj kun pli malgravaj respondecoj. Tiuj generaloj kunvenis kun aliaj de similaj tendencoj en Madrido la 8an de marto, anta? eliri al siaj novaj postenoj, kaj interkonsentis realigi pu?on kaze de grava minaco kontra? "la unueco de la patrio" a? lima rompo de la publika ordo.
[9]
Interkonsentis anka? ke la ?efo de la insurekcio estos la ekzilita generalo Sanjurjo kaj ke la kunordiganto en Hispanio estos la generalo Rodriguez Barrio.
[8]
La generalo
Gonzalo Queipo de Llano
, kiu estis organizinta alian konspiron pu?an siaflanke, vizitis Mola en Pamplono la
12an de aprilo
. Post informi?i pri la respektivaj planoj decidis kunlabori.
[9]
La
19an de aprilo
la generalo Rodriguez del Barrio klopodis militistan pu?on en Madrido kaj malsukcesis. La kunordigon de la konspiro ekhavis tiam Mola,
[10]
kiu en la venontaj monatoj cirkuligis serio de "instrukcioj" a? regularo detalanta liajn planojn por la insurekcio. La 7an de junio Mola ricevis surprizan viziton de la ?enerala Direktoro de Sekureco, ser?e de pruvoj kontra? la insurekciuloj, sed li savi?is danke al averto ricevita dekdu horojn anta?e.
[9]
Mola negocis kun la
karlistoj
por ke ties preska?milita forto koncentre ?efe en Navaro kaj E?skio, unui?u al la insurekcio. Mola malakceptis dekomence la postulojn de la karlistoj, partianoj de eklezia monarkio kiu volis lukti sub la flavru?a flago kaj la religia simbolo de la Jesua koro, dum Mola defendis "diktaturon respublika" kie la Eklezio pluestu separata de la ?tato.
[11]
Tamen la
11an de julio
Sanjurjo akceptis la ?efajn postulojn de la karlistoj kaj la 14an tiuj anoncis sian ali?on al la pu?o.
[9]
La 10an de julio ali?is al la plano de Mola anka? la dekstrula politikisto
Jose Calvo Sotelo
kaj lia partio,
Renovacion Espanola
.
[9]
Paralele la insurekciuloj luis aviadilon por ke Franco povu transloki?i el Kanarioj al hispana Maroko kaj tie ekestri la insurekciontan Armeo de Afriko. Por tio la financisto Juan March donis monon al Juan Ignacio Luca de Tena, markizo de Luca de Tena, posedanto de la ?urnalo
ABC
. La ?urnalisto de ABC en Londono, Luis Bolin, luis aviadilon Dragon Rapide kiu eliris el Anglio la 11an de julio ka alvenis al Gran Canaria la 15an.
[12]
En kirlo de reven?oj kaj reprezalioj, kaj kiam jam estis dato por la pu?o por la tagoj de 10a al 20a de julio,
[13]
la
12-a de julio
estis murdita de ekstremdekstraj pafuloj, ?u
karlistoj
la? kelkaj historiistoj, ?u
falangistoj
la? aliaj,
[14]
la
le?tenanto
de la
polico
nome "Guardia de Asalto" Jose Castillo.
Castillo estis konata ?ar malakceptis interveni kontra? la manifestaciantoj de la
Hispana Revolucio de 1934
. Krome li estis membro de la maldekstra militista organiza?o
Union Militar Republicana Antifascista
UMRA, kaj instruisto de la milicoj de la junularo socialista.
[14]
Castillo estis la dua en nigra listo de maldekstra oficiroj supozate farita de la dekstra militista organiza?o
Union Militar Espanola
, UME, kies unua listano, la kapitano Carlos Faraudo, jam estis murdita.
[15]
Samtage en
Ketama
(
Maroko
), la ?efaj estroj de la Armeo de Afriko koincidis dum militaj manovroj ?e Llano Amarillo kaj konturigis la detalojn de la jam tujan insurekcio.
Frumatene de la venonta tago,
13-a de julio
, grupo de policanoj reven?is la morton de ilia kolego en la persono de iu ajn dekstra politikisto. Ili ?ajne ser?is unue Antonio Goicoechea a? Gil-Robles sed, ?ar ili trafis neniun el ili, murdis la diputiton
Jose Calvo Sotelo
, estro de
Renovacion Espanola
. Tiu murdo estis ta?ga tialo por klinigi al
pu?o
kelkajn militistojn kiuj ankora? dubis, inter ili kaj la?
Paul Preston
, Franco mem.
Plano pu?a fare de
Emilio Mola
.
[16]
Dekomence Mola fiksis la daton de la 10- de julio kiel dato por la pu?o.
[17]
La 24an de junio Mola modifis la planon al direkto ke la Armeo de Afriko, baze sur la Legio, venu kaj oriente kaj okcidente, el?ipi?ante respektive en Malago kaj Algeciras.”
[18]
El tiuj
havenurboj
la insurekciuloj konver?us al Kordovo kaj poste el tie ili elirus al Madrido tra
Despenaperros
(vidu apudan mapon).
[16]
La instrukcioj de Mola indikis, ke ?iuj fortoj implikitaj en la pu?o estu pretaj la 17an je la 5a posttagmeze (la 17an je la 17 horoj), por komenci la
Alzamiento
(levi?o) en Maroko.
[19]
En aliaj ?losilaj punktoj de la duoninsulo ?i komencus la
18-a
, kaj en aliaj lokoj (kia
Pamplono
), la
19-a
. La nova?o de la insurekcio en Maroko konfuzigis iomete la konspirulojn de la duoninsulo: ?u por la planita dato, a? anka? ili devu anta?igi sian agadon?
[20]
Disvolvi?o: 17a al 20a de julio de 1936
[
redakti
|
redakti fonton
]
Vida?o de la historia zono de
Melilla
.
La militista insurekcio kiu kondukos al la
Hispana Enlanda Milito
komencis en
Melijo
. Matene de la
17-a de julio
, la oficiroj de
Melijo
kompromitaj kun la konspiro kunvenis en la departemento de kartografio de la kazerno. La kolonelo Juan Segui, ?efo de la loka Falango kaj de la insurekcio en orienta Maroko, komunikis siajn kolegojn la precizan horon por la komenco de la insurekcio: la 5a de la mateno venonttage.
[21]
Unu de la ?efaj lokaj estroj de
Falango
, Alvaro Gonzalez, perfidis la konspirulojn kaj informis la lokan estron de la respublikana partio
Union Republicana
, kiu siavice informis la prezidanton de la
Casa del Pueblo
(popola domo, socialista sidejo), kiu siavice komunikis ?in al generalo Romerales.
[21]
Kiam la konspiruloj revenis al la kartografia ?ambro postman?e, kaj kiam estis farita la disdonado de armiloj, la le?tenanto Zaro venis kun soldatoj kaj policanoj interrompi la konspirulojn, sed Gazapo, kiu estis oficiro membro de la
Falango
, telefonis por peti helpon de la legionuloj kaj je ties alveno, Zaro dubis kaj kapitulacis.
[22]
Tiam la kolonelo Segui direktis sin al oficejo de Romerales, kie eniris portante pafilon en mano. En la interno de la oficejo estis okazanta diskuto inter oficiroj de Romerales kiuj insistis, ke la generalo devis rezigni, kaj aliaj kiuj volis rezisti. La prezidento Casares Quiroga, kiu estis informita pri tiu kunsido en la kartografiejo, estis ordoninta al Romerales areston de Gazapo, Segui kaj de ?iuj oficiroj insurekciuloj. Sed jam ne eblis: Romerales ekdubis.
[22]
Tiam Segui eniris en la oficejo kaj devigis la generalon kapitulaci. La insurekciaj oficiroj deklaris la militan staton, okupis ?iujn publikajn konstrua?ojn de
Melilla
(inklude la flughavenon) nome de la
Generalo Franco
kiel ?efkomandanto de Maroko (kvankam li estis ankora? en
Kanarioj
), fermis la sidejojn de maldekstraj organizoj, kaj arestis ties estrojn.
[22]
Okazis konfliktoj sed pro surprizo tiuj ne povis defendi sin kaj komencis mortpafado inklude la generalon Romerales, la guberniestron kaj la urbestron.
[22]
Vespere estis jam arestitaj ?iuj en la nigraj listoj e? pro supozata vo?donado al maldekstro dum la lasta balotado.
[22]
Nur en bazo de hidroavioj la komandanto Virgilio Leret Ruiz rezistis kelkajn horojn ?is kiam jam ne havis plu municion kaj devis kapitulaci anta? la trupoj senditaj por nuligi tiun reziston.
[22]
Tia insurekcio estis modelo sekvota en la resto de
Maroko
kaj en
Hispanio
.
[22]
- ↑
Hurtado, pp.12-13
- ↑
Jackson, pa?o 206
- ↑
Maura, Miguel, Asi Cayo Alfonso XIII, Joaquin Romero Maura, Marcial Pons Historia, 2007, isbn = 978-84-96467-44-6, ?apitro II: La Sanjurjada,
p.457 kaj sekvaj
- ↑
El precio del trono, Pilar, Urbano, Planeta, 2011, Barcelona, isbn=978-84-08-10717-0, pp. 17-18
- ↑
5,0
5,1
Objetivo: Acabar con la Republica
,
Historia 16, Extra III, de junio de 1977
, Manuel Tunon de Lara.
- ↑
Alvarez Tardio, Manuel; Villa Garcia, Roberto (2011).
Nuevos estudios sobre la Cultura Politica en la II Republica Espanola 1931-1936. Ciencias juridicas y sociales
. Madrid: Dykinson.
ISBN 9788499828039
. p. 52.
- ↑
Preston, Paul (2011). El holocausto espanol: odio y exterminio en la Guerra civil y despues. Barcelona: Debate.
ISBN 9788483068526
.
- ↑
8,0
8,1
Jose Luis Martin Ramos, "La sublevacion de julio de 1936" en Victor Hurtado,
La sublevacion
, pp. 4-7
- ↑
9,0
9,1
9,2
9,3
9,4
Ferrer Munoz, Manuel, Navarra y Pais Vasco, 1936: Conspiracion contra la Republica, Cuadernos de Seccion. Historia-Geografia, 1994, 22, pa?oj 239-264 url=
http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/vasconia/vas22/22239264.pdf
Arkivigite je
2020-04-13 per la retarkivo
Wayback Machine
- ↑
Octavio Ruiz Manjon-Cabeza, La Segunda Republica y la guerra, Rialp, isbn = 9788432121159, Historia general de Espana y America, 1986,
p.278
Arkivigite je
2020-04-12 per la retarkivo
Wayback Machine
- ↑
Sevilla fue la clave: republica, alzamiento, Guerra Civil (1931-1939), Nicolas Salas, Castillejo, 1992, isbn=8480580003, p. 199
- ↑
Hurtado, Victor, pp.28-29
- ↑
Jackson pag. 209
- ↑
14,0
14,1
Jackson pag. 211
- ↑
Preston pa?o 176
- ↑
16,0
16,1
Hurtado, p. 15
- ↑
Ortiz, p. 74
- ↑
Ortiz, pa?o 55
- ↑
Hugh Thomas, pag. 241
- ↑
Hugh Thomas, pa?o 241
- ↑
21,0
21,1
Hugh Thomas, pag. 239
- ↑
22,0
22,1
22,2
22,3
22,4
22,5
22,6
Hugh Thomas, pa?o 240
- Garcia de Cortazar Ruiz de Aguirre, Fernando (2005). Editorial Planeta. ed. Atlas de Historia de Espana.
ISBN 84-08-05752-9
.
- Hurtado, Victor (2011). La sublevacion. Barcelona: DAU.
ISBN 978-84-936625-6-1
.
- Jackson, Gabriel (2005). RBA Coleccionables. ed. La Republica Espanola y la Guerra Civil.
ISBN 84-473-3633-6
.
- Thomas, Hugh (1976). Grijalbo. ed. La Guerra Civil Espanola.
ISBN 84-253-2767-9
.
- Julia Diaz, Santos (2006). ≪Todo empezo un 17 de julio≫. Konsultita a?guste 2006.
- Preston, Paul (1998). Mondadori. ed. Franco "Caudillo de Espana".
ISBN 84-397-0241-8
.