Marteno Henriko Klaproth (1743-1817)
(n. en
Wernigerode
,
Germanio
, en la
1-a de decembro
1743
- m. en
Berlino
,
Germanio
, en la
1-a de januaro
1817
) estis germana kemiisto kiu malkovris la
uranion
(1789),
zirkonion
[1]
, kaj
cerion
[2]
, studis kaj rekonis la
Titanion
[3]
, la
Stroncion
[4]
kaj la
Teluron
[5]
. En 1810, li okupis la unuan katedron de Kemio en la
Universitato de Berlino
. Lia filo,
Julius Heinrich Klaproth
(1783?1835) estis fama orientalisto kaj lingvisto.
Dum granda parto de sia vivo, li aktivis kiel apotekisto. Post sinsekve ofici kiel asista farmaciisto en
Kedlinburgo
,
Hanovro
,
Berlino
kaj
Dancigo
li venis al Berlino, en 1771, okaze de la morto de
Valentin Rose la Maljuna
(1736-1771)
[6]
, kiel administranto de liaj negocoj, kaj en 1780, li starigis vendejon proprakoste en la sama urbo, kie ekde 1782 li oficis kiel asista farmaciisto en la Ober-Collegium Medicum
[7]
. En 1787, li nomumi?is profesoro pri kemio de la Prusa Re?a Artilerio, kaj okaze de la universitatofondo, en 1810, li elekti?is profesoro pri kemio. Li mortis en Berlino, dum la novjara tago, en 1817. Klaproth estis elstara siaepoka kemiisto en Germanio.
Zorgema kaj konscia laboranto, li multon faris por plibonigi kaj sistemigi la procezojn pri analiza kemio kaj mineralogio, kaj lia estimo por la kvantizaj metodoj faris lin unu el la plej konvinkaj adeptoj de la
Lavxuaziera doktrino
ekster
Francio
. Klaproth trovis la elementon
titanion
en la erco rutilo
[8]
, en 1791, kredinte ke temis pri nova eltrovo, tamen,
William Justin Gregor
(1761-1817) jam estis malkovrinta ?in, trovinte la metalon en alia malsimila erco, la
ilmenito
[9]
, anta?e al la studo de Klaproth, kvankam en la sama jaro. Li unue malkovris la
uranion
dum li analizis la mineralon pe?blendon
[10]
, anka? konata kiel uraninito. Krom tio, studante la zirkonoliton
[11]
, li malkovris la
zirkonion
(1789), kaj difinis la uranion kaj la zirkonion kiel malsamaj elementoj, kvankam li ne sukcesis akiri ilin en la pura metalstato. Li anka? klarigis la komponi?on de sennombraj substancoj kiu ?is tiam estis tute nekonitaj, inkludante kombina?ojn de la ?us agnoskitaj elementoj, kiel
Teluro
,
Stroncio
,
Cerio
kaj
Kromio
.
Liaj dokumentoj, pli ol ducent entute, estis kunigitaj en liaj du verkoj Beitrage zur chemischen Kenntnis der Mineralkorper
[12]
(5 volumoj, 1795?1810) kaj Chemische Abhandlungen gemischten Inhalts
[13]
(1815). Li anka? publikigis Chemisches Worterbuch (1807?1810), kaj alia reviziita eldono de Handbuch der Chemie (1806) far Friedrich Albrecht Carl Gren (1760-1798)
[14]
. Gren estis la plej granda defendanto de la ekzisto pri la
flogistona
teorio
[15]
.
En 1795, li elekti?is Membro kaj protekanto de la
Re?a Societo
kaj eksterlanda membro de la Re?a Akademio de Sciencoj en
Svedio
. La lunkratero Klaproth estis nomita liaoma?e.