Рышард Капусц?нск?
(
польск.
:
Ryszard Kapu?ci?ski
;
4 сакав?ка
1932
,
П?нск
?
23 студзеня
2007
,
Варшава
) ? сусветна вядомы польск? рэпарцёр, журнал?ст,
п?сьменн?к
,
паэт
, фатограф, ≪?мператар рэпартажу≫.
Нарадз??ся ? П?нску ? сям'? польск?х наста?н?ка?. Бацька ваява? у рангу паручыка ? верасн?
1939
года ?
Арм?? Палесся
. Трап?? у савецк? палон. Разам з калегам? здоле? уцячы з-пад
Смаленску
? вярнуцца дахаты ? П?нск. Ратуючыся ад дэпартацы? ?
Казахстан
, Капусц?нск?я не?забаве выехал? да сваяко? у
Перамышль
, а пасля ? глыб акупаванай немцам? Польшчы. Частку акупацы? перажыл? ?
Серакове
, Камп?носкай пушчы, каля вёск? Пальм?ры. Пасля Капусц?нск? часта каза?: ≪
Я за?сёды шука? мой дом, шука? П?нск, ? у Афрыцы, у Аз??, у Лац?нскай Амерыцы
≫.
Дэбютава? як паэт у 17 гадо? у тыднёв?ку ≪
Dzi? i Jutro
≫. У
1950
зда? экзамены ? варша?скай г?мназы? ?мя Стан?слава Сташуца. У
1953
?
1981
сябра
Польскай аб'яднанай працо?най парты?
(PZPR). У
1956
скончы? вучыцца на Г?старычным Факультэце Варша?скага ?н?верс?тэта. Працу пача? як кур'ер у моладзевым выданн? ≪
Sztandar Młodych
≫. У
1956
атрыма? першую ?знагароду ?
Залаты Крыж Заслуг?
(
Złoty Krzy? Zasługi
) ? за рэпартаж ≪
Гэта таксама пра?да пра Новую Гуту
≫ (≪
To te? jest prawda o Nowej Hucie
≫), дзе ап?са? цяжк?я варунк? жыцця працо?ных на будо?л? металург?чнага камб?нату. У тым самым годе паеха? у сваё першае загран?чнае падарожжа ? да
?нды?
. Сышо? з газеты ?
1958
годзе, з-за дасланых матэрыяла? у крытычны да ?лада? тыднёв?к ≪
Po Prostu
≫.
Перайшо? працаваць у часоп?с ≪
Polityka
≫. З
1962
працава? для Польскай прэс-агенцтва (PAP) як сталы загран?чны карэспандэнт у
Афрыцы
,
Лац?нскай Амерыцы
?
Аз??
. Дакументава? упадак манарх?? ?
Эф?оп??
?
?ране
. З 1974 у варша?ск?м тыднёв?ку
Kultura
. Перакла? на польскую мову
Дзённ?к з Бал?в??
(Dziennik z Boliwii)
Чэ Гевары
. Бы? добра знаёмы з
Сальвадорам Альендэ
.
У
1981
годзе Капусц?нск? далучы?ся да руху ≪
Сал?дарнасць
≫ ? пазбав??ся працы ? аф?цыйнай прэсе, але працягва? п?саць эсэ для замежных СМ?, у тым л?ку для амерыканск?х газет ? часоп?са?.
У
1987
годзе Royal Court Theatre ?
Лондане
пастав?? сцэн?чную адаптацыю яго кн?г? ≪?мператар≫, якая ап?свала ?падак рэжыму Хайле Селасье ? у Эф?оп??. У 1989 г. праеха? ≪праз увесь Савецк? Саюз≫. Пабыва? ? ? Якуц??
[6]
. У
1996
адзначаны ?знагародаю ?мя Яна Парандо?скага, у
1999
атрыма? ≪
?кара
≫. Абраны м?ж Журнал?сцк?м Аб'яднаннем Журнал?стам стагоддзя ? плеб?сцыце штомесячн?ка
Press
. Ла?рэат Узнагароды ?мя Дарыуша Ф?куса за
2004
год.
Доктар honoris causa Слянскага ?н?верс?тэта (
17 кастрычн?ка
1997
), Вроцла?скага ?н?верс?тэта (
2001
),
Ягэлонскага ?н?верс?тэта
(
2004
) i Гданьскага ?н?верс?тэта (
29 студзеня
2004
). Агулам атрыма? каля 40 узнагарода?. Бы? сябрам Таварыства польск?х п?сьменн?ка?.
Двойчы нам?нава?ся на Нобеле?скую прэм?ю па л?таратуры. Яго шансы букмекерскай канторай Лэдброкс вызначал? як 5:1. Вышэйшы рэйтынг ме? тольк?
Архан Памук
(5:2), як? ? атрыма? прэм?ю. ≪Адз?н Капусц?нск? варты тысяч скуголячых ? фантазуючых п?сака?≫, ? нап?са?
Салман Рушдз?
.
Памёр
23 студзеня
2007
ад
вострага ?нфаркту м?якарду
? кардыях?рург?чным аддзяленн? шп?таля пры вул?цы Банаха ? Варшаве.
У П?нску на доме, дзе жы? Капусц?нск?, ?сталявана мемарыяльная дошка.
- 1962
Busz po polsku
- 1963
Czarne gwiazdy
- 1968
Kirgiz schodzi z konia
- 1969
Gdyby cała Afryka
- 1969
Che Guevara ? Dziennik z Boliwii
(пераклад Капусц?нскага)
- 1970
Dlaczego zgin?ł Karl von Spreti?
- 1975
Chrystus z karabinem na ramieniu
- 1976
Jeszcze dzie? ?ycia
- 1978
Wojna futbolowa
- 1978
Cesarz
- 1982
Szachinszach
- 1986
Notes
(том?к верша?)
- 1988
Wrzenie ?wiata
(збор)
- 1990
Lapidarium
- 1993
Imperium
- 1995
Lapidarium II
- 1997
Lapidarium III
- 1998
Heban
- 2000
Lapidarium IV
- 2000
Z Afryki
(фотаальбом)
- 2001
Lapidarium V
- 2003
Autoportret reportera
- 2004
Podro?e z Herodotem
- 2006
Prawa natury
(том?к верша?)
- 2006
Ten Inny
- 2007
Lapidarium VI
Па смерц? выдана:
- 2007
Rw?cy nurt historii. Zapiski o XX i XXI wieku
- 2008
Dałem głos ubogim
На беларускую мову перакладзены:
- ?мператар
(
ARCHE
№ 5-
2006
, пер.
Алесь Пяткев?ч
)
- Вяртанне
, зборн?к верша?,
2007
- ?мперыя
(кн?гарня НН,
2008
, пер.
Я?ген Салейчук
)
- ?мператар. Падарожжы з Герадотам
, М?нск, 2009
ISBN 978-985-6901-02-0
, пер.
Алена Пятров?ч
- Шах?ншах
(≪
Дзеясло?
≫, пер. Я?ген Салейчук;
пачатак
,
заканчэнне
)
- Чорнае дрэва: афрыканская л?хаманка
, В?льня: Логв?на?, 2016
Зноск?
- Pollack M. Ryszard Kapu?ci?ski. Krakow: Villa Decius, 2000.
- Hofmann M. Behind the lines: pieces on writing and pictures. London; New York: Faber and Faber, 2001.
- Wolny K. Ryszard Kapu?ci?ski w labiryncie wspołczesno?ci. Krakow: Wydawn. Uniwersytetu Jagiello?skiego, 2004.
- Nowacka B. Magiczne dziennikarstwo: Ryszard Kapu?ci?ski w oczach krytykow. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu ?l?skiego, 2006
| |
---|
Сло?н?к? ? энцыклапеды?
| |
---|
Генеалог?я ? некрапал?стыка
| |
---|
|