Макс?м Тарасав?ч Бурсев?ч
(псэ?дан?м:
Трыл?сьн?к
; нар. 9 жн??ня 1890, в.
Чамяры
Слон?мскага павета
Гарадзенскай губэрн?
, цяпер
Слон?мск? раён
Гарадзенскай вобласьц?
? 3 л?стапада 1937,
Сандармох
,
Карэла-Ф?нская ССР
, цяпер Мядзьвежагорск? раён,
Карэл?я
,
Расея
[1]
(паводле ?ншых зьвестак 2.8.1941
[2]
)) ? дзеяч беларускага нацыянальна-вызваленчага руху ?
Заходняй Беларус?
, пэдагог, публ?цыст
[3]
.
Нарадз??ся ? вёсцы Чамяры Слон?мскага павету ? сялянскай сям’? беларуса? Тараса ? Мары?. Сям’я была вял?кая, шматдзетная (4 браты), таму навуку атрымаць удалося тольк? яму ? старэйшаму брату Андрэю, як?я закончыл? Слон?мскае двухкляснае вучыл?шча ? наста?н?цкую сэм?нарыю ? Жыров?чах.
[4]
Макс?м Бурсев?ч пасьля заканчэньня Жыров?цкай сэм?нары?, а гэта было ? 1910 годзе, паеха? па вопыт да свайго старэйшага брата-наста?н?ка Андрэя, як? працава? ? вёсцы Нязбодз?чы-Дабровая на Беласточчыне, цяпер гэта
Сьв?слацк? раён
. Гасьцюючы ? брата, Макс?м выпадкова сустрэ? побач зь Нязбодз?чам? на хутары Тараса?ка 18-гадовую дзя?чыну Апал?нарыю Мацьвееву, якая, ? пара?наньн? з Макс?мам Бурсев?чам, як? бы? родам зь беднай сялянскай сям’?, была давол? багатай дзя?чынай, бо паходз?ла зь сям’? правасла?ных сьвятаро? Пракапов?ча?. Тым ня менш у 1910 годзе яны павянчал?ся, ? Апал?нарыя да канца жыцьця заставалася вернай жонкай ? сябрам пал?тыка Макс?ма Бурсев?ча
[5]
.
З 1911 наста?н?ча? на
Палесьс?
. У 1915?1921 жы? на
Укра?не
(Харка?шчына). Вярну?ся на Радз?му ? 1921; працава? наста?н?кам на В?леншчыне. У першай палове 1920-х г. двойчы арышто?ва?ся польск?м? ?ладам? за спробы арган?заваць прыватныя беларуск?я школы на Навагародчыне ? Слон?мшчыне
[3]
. У 1925 увайшо? у акты?
Беларускага пасольскага клюба
[2]
. З 1926 член
БСРГ
, к?ра?н?к яе
Цэнтральнага сакратарыята
[2]
[3]
.
Ствара? мясцовыя кам?тэты БСРГ ? арган?зо?ва? ?х працу
[2]
.
Арыштаваны польск?м? ?ладам? ? лютым 1927
[2]
. На ≪працэсе 56-?≫ ? 1928 прыгавораны да 8 гадо? турмы
[2]
; у 1929 апэляцыйны суд скарац?? кару да 4 гадо?. Пасьля вызваленьня жы? у
В?льн?
. У 1932
[2]
у вын?ку абмену пал?твязьням? трап?? у
СССР
, жы? у
Менску
[3]
.
Працава? у Дзяржпляне БССР ? ? Кам?сы? па вывучэньн? Заходняй Беларус? пры
АН БССР
. Арыштаваны
ДПУ БССР
21 жн??ня 1933 па справе ≪
Беларускага нацыянальнага цэнтра
≫. Прысуджаны 9 студзеня 1934 да расстрэлу, як? бы? заменены 10 гадам? зьняволеньня. Пакараньне адбыва? на Сала?ках ? на буда?н?цтве
Беламорска-Балтыйскага канала
[3]
.
9 кастрычн?ка 1937 прыгавораны да расстрэлу. Расстраляны на ст. Мядзьведжая Гара (Сандармох) Карэла-Ф?нскай ССР (цяпер Мядзьвежагорск? раён,
Карэл?я
, Расея)
[6]
[7]
. Рэаб?л?таваны па абодвух прысудах 16 жн??ня 1956
[3]
.
- Бергман А. Макс?м Бурсев?ч: (Каротк? б?яграф?чны нарыс) // Беларуск? каляндар ? 1981. Беласток, 1981
- Микула Е. Максим Бурсевич: 'Я ? из венка Громады' // Чалавек ? закон. 1993, ? 1
- ЭГБ, т. 2.
- Остання адреса: Розстр?ли соловецьких в’язн?в з Укра?ни у 1937?1938 роках: В 2 т. ? 2-е вид., доопрац. ? доп. ? Ки?в: Сфера, 2003.
ISBN 966-7841-40-5
(Т. 1)
ISBN 966-7841-68-5
(укр.)