Екатерина II
|
|
|
Зат
|
?атын-?ы?
[1]
[2]
[3]
[…]
|
Гражданлы?
|
Р?с?й империя?ы
[4]
Пруссия
|
Хе?м?т ите?е
|
Р?с?й империя?ы
|
Тыу?ан ва?ытта?ы исеме
|
нем.
Sophie Friederike Auguste von Anhalt-Zerbst
|
Титул
|
Б?т? Р?с?й императоры
,
императрица-консорт
[d]
,
великая герцогиня
[d]
??м
German Prince
[d]
|
Тыу?ан к?н?
|
2 май
1729
(
{{padleft:1729|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:2|2|0}}
)
[5]
[6]
[7]
|
Тыу?ан урыны
|
Щецин
[d]
,
Пруссия
|
Вафат бул?ан к?н?
|
6 (17) ноябрь
1796
[8]
(67 й?ш)
|
Вафат бул?ан урыны
|
Санкт-Петербург
,
Р?с?й империя?ы
[9]
[10]
[11]
|
?лем т?р?
|
т?би?и ?лем
[d]
|
?лем с?б?бе
|
инсульт
|
Ерл?нг?н урыны
|
Петропавловск соборы
|
Ата?ы
|
Кристиан Август Ангальт-Цербстский
[d]
|
?с??е
|
Иоганна Елизавета Гольштейн-Готторпская
[d]
|
Бер ту?андары
|
Фридрих Август Ангальт-Цербстский
[d]
|
Х?л?л ефете
|
Пётр III
[d]
|
Внебрачный партнёр
|
Станислав Август Понятовский
[d]
,
Григорий Григорьевич Орлов
[d]
,
Александр Семёнович Васильчиков
[d]
??м
Григорий Александрович Потёмкин
[d]
|
Балалары
|
Павел I
[d]
,
Анна Петровна
[d]
??м
Алексей Григорьевич Бобринский
[d]
|
Н??еле
|
Аскании (младшая Ангальт-Цербстская ветвь)
[d]
|
Ту?ан тел
|
Немец теле
|
Я?ма ???р??р теле
|
Немец теле
|
??н?р т?р?
|
с?й?см?н
,
монарх
,
с?н??т коллекционеры
,
аристократ
|
Бил?г?н вазифа?ы
|
Б?т? Р?с?й императоры
|
???емлек урыны
|
Р?с?й
[12]
|
Социаль синыф
|
член королевской семьи
[d]
??м
Дворянлы?
|
|
Х?рби звание
|
полковник
[d]
|
Командалы? итк?н
|
лейб-гвардии Преображенский полк
[d]
,
Семёновский лейб-гвардии полк
[d]
,
Измайловский лейб-гвардии полк
[d]
??м
Конный лейб-гвардии полк
[d]
|
??ск?р т?р?
|
Русская гвардия
[d]
|
Кем х?рм?тен? атал?ан
|
Екатерина Александрийская
[d]
|
Ойошма а?за?ы
|
Пруссия ф?нд?р академия?ы
[d]
??м
Академия изящных искусств
[d]
|
Милке
|
Царицыно
[d]
,
ГМЗ Павловск
[d]
,
Болото
[d]
,
Коллекция Кроза
[d]
,
Young woman with earrings
[d]
,
Portrait of a Member of the Haarlem Civic Guard
[d]
,
View of Nyenrode Castle
[d]
,
Барка на реке при закате солнца
[d]
,
Эсфирь перед Артаксерксом
[d]
,
Пейзаж со служанкой у колодца
[d]
,
Pair of Flintlock Pistols of Empress Catherine the Great (1729?1796)
[d]
,
Italianate Landscape with Nymphs
[d]
??м
River Landscape with a View of the Pellecussenpoort
[d]
|
Ма?таулы исемд?ре ??м баш?а б?л?кт?ре
|
|
Телг? алын?ан хе?м?тт?р
|
Civilization V
[d]
|
Хе?м?тт?ре тупланма?ы
|
Милли ?ынлы с?н??т музейы
[d]
??м
Филадельфия художество музейы
[d]
|
Авторлы? хо?у?тары статусы
|
авторлы? хо?у?тарыны? ??м?лд? булыу ва?ыты ?тк?н
[d]
|
Автор?ы? Викимилект?ге ?алыбы
|
Catherine II of Russia
|
Екатерина II Викимилект?
|
Б?й?к Екатерина II Алексеевна
(
2 май
1729 йыл
?
17 ноябрь
1796 йыл
) ? 1762?1796 йылдар?а
Р?с?й императоры
.
София Августа Фредерика Ангальт ? Цербстская
, кен?з Ангальт ? Цербстский?ы? ?ы?ы.
Екатерина влас?а популяр булма?ан ире Петр III т?хетт?н ?олат?ан ?арай т??к?релешен?н ?у? кил?.
Екатерина д??ере кр??ти?нд?р?е? максималь крепостнойлы?ы ??м дворянлы?ты? хо?у?тарын ки??йте?е мен?н билд?л?н?.
Екатерина Б?й?к осоронда Р?с?й империя?ыны? сикт?ре к?нбайыш?а (Речь Посполитаяны? б?лене?е) ??м к?нья??а табан (
Новороссияны
,
?ырымды
?ушып алыу, ?л?шл?т? ?
?афты
) байта??а ки??й?.
Екатерина II ва?ытында
Пётр I
осоронан алып беренсе тап?ыр д??л?т идара ите? система?ы реформалаштырыла.
М???ни я?тан Р?с?й б?й?к Европа державалары ара?ына ине?ен ны?ытып ?уя, бы?а с?б?псе ???би эшм?к?рлек мен?н мауы??ан, ?ынлы с?н??т шедевр?арын йый?ан ??м
француз м??риф?тсел?ре
мен?н хатлашыу?а тор?ан ш?хс?н ??е императрица була. Д?й?м ал?анда, Екатеринаны? с?й?с?те ??м уны? реформалары
XVIII быуатты?
м??риф?т абсолютизмына тап кил?.
София Фредерика Августа Ангальт ? Цербстская 1729 йылды? 2 майында Померанияны? баш ?ала?ы (х??ер Щецин, Польша) Штеттин немец ?ала?ында тыу?ан.
Ата?ы, Август Кристиан Ангальт ? Цербстский, сы?ышы буйынса Ангальт н??елене? цербст ? дорнбург тарма?ынан бул?ан ??м Пруссия короле хе?м?тенд? тор?ан, полк командиры, комендант, ?у?ынан ? Штеттин ?ала?ыны? губернаторы бул?ан, артабан Курляндия герцоглы?ына депутатлы??а ?айлана, ?мм? у?ыш?ы?, хе?м?тен Пруссия фельдмаршалы вазифа?ында тамамлай. ?с??е ? Иоганна Елизавета, Готторп владетельный н??елд?н, буласа? Петр ?с?нс?н?? ике ту?ан ин??е була. Иоганна Елизаветаны? ш?ж?р??е
Дания
,
Норвегия
??м
Швеция
короле, Шлезвиг-Голштейнты? беренсе герцогы, Ольденбург династия?ына ниге? ?алыусы Кристиан Беренсег? барып тоташа.
?с??е я?ынан олата?ы Адольф ? Фридрих 1743 йылда швед т?хете вари?ы итеп ?айлана, 1751 йылда Адольф ? Фредрик исеме а?тында т?хетк? ултыра. Икенсе олата?ы, Карл Эйтинский, Екатерина I уйы буйынса, уны? кей??е булыр?а тейеш бул?ан, ?мм? туй алдынан ?ына вафат булып ?ала.
Герцог Цербстский ?аил??енд? Екатерина ?й т?рби??ен ала.
Инглиз
,
француз
??м итальян телд?рен,
бейе?
,
музыка
,
тарих
,
география
, дини т??лим?тте ?йр?н?. Ул ?ы?ы??ыныусан, шаян ?ы? булып ???, малай?ар алдында ??ене? батырлы?ы мен?н ?упырайыр?а ярата. ?с??е уны бала са?ында Фике й?ки Фикхен тип атай (
нем.
Figchen
? Frederica исемен?н килеп сы??ан, й??ни ≪б?л?к?й Фредерика≫).
1743 йылда Р?с?й императрица?ы Елизавета Петровна ??ене? вари?ы б?й?к кен?з Петр Федорович?а (буласа? император Петр III) к?л?ш э?л?й башлай. 1744 йылда Цербст принцесса?ы ?с??е мен?н берг?
Р?с?йг?
Петр Федорович (?с ту?ан а?а?ы)мен?н никах?а ине? ?с?н са?ырыла. Т??ге м?рт?б? буласа? ирен Эйтин замогында 1739 йылда к?р?.
Я?ынса 1744 йылды? 12 февраленд? ун биш й?шлек принцесса ?с??е мен?н берг? Рига аша Р?с?йг? кил?. Р?с?йг? килг?с т?, ул
уры? телен
,
тарихты
, православиены, уры? традицияларын ?йр?н? башлай, с?нки я?ы илен ??ене? я?ы тыу?ан Ватаны итеп ?абул ит?. Уны? у?ытыусылары ара?ында Симон Тодорский?ы (православие у?ытыусы?ы), т??ге уры? грамматика?ыны? авторы Василий Ададуровты (уры? теле у?ытыусы?ы), балетмейстер Лангты (у?ытыусы бейе?) айырып к?р??т?л?р.
Уры? телен ти?ер?к ??л?штерер ?с?н буласа? императрица ?ыш?ы ?ыуы?та йыш асы? т??р? янында ултыра. Ти???н ул ?пк? шеше?е ауырыуы мен?н сирл?п кит?. Уны? х?ле шул тиклем ауыр булма?а, хатта ?с??е лютеран пасторын килтерерг? т??дим ит?, ?мм? София баш тарта ??м Симон Тодорский?ы са?ырта. Был х?л уры? ?арайында у?а популярлы? ??т?й. 1744 йылды? 28 июленд? (9 июль) лютеранлы?тан православие?а к?с? ??м Екатерина Алексеевна исемен ала (?с??е Елизавета ? Екатерина Беренсеке ке?ек), ? икенсе к?нд? император мен?н никахлаша.
1745 йылды? 21 авгусында (1 сентябрь) 16 й?шлек Екатерина 17 й?шлек Петр Федорович мен?н никахлаша, ул уны? ?с ту?ан а?а?ы була. Т??ге йылдар?а Петр ?атыны мен?н б?т?нл?й ?ы?ы??ынмай, улар ара?ында ир мен?н ?атын м?н?с?б?тт?ре булмай.
Екатерина белемен ?? аллы камиллаштырыуы мен?н ш???лл?не?ен дауам ит?. Ул тарих, философия, юриспруденция буйынса китаптар,
Вольтер
,
Монтескье
, Тацит, Бейлде? ???р??рен ??м бик к?п баш?а ???би?т у?ый. Уны? т?п ш???лд?ре ? ?ыбай й?р??, бейе? ??м маскарадтар.
1754 йылды? 20 сентябренд? Екатерина Павел улын таба. Б?песл?? бик ауыр булыуы ар?а?ында сабый?ы ?с??ен?н императрица Елизавета Петровна ?ушыуы буйынса тартып алалар. Б?й?к княгиня бала?ын беренсе тап?ыр 40 к?н ?тк?с кен? к?р? ??м артабан да баланы т?рби?л????н м?хр?м ител?. Баланы? ысын ата?ы тура?ында б?х?ст?р ?лен?н-?ле ?убып тор?ан.
Павелды? тыуыуынан ?у? Екатеринаны? Петр ??м Елизавета Петровна мен?н м?н?с?б?тт?ре б?т?нл?й бо?ола. Петр ??ене? ?атынын "запаста?ы мадам"тип й?р?т?. Улар ике?е л? азат тормош алып барыу?а бер-бере?ен? ?амасауламай.
Инглиз илсе?е
Уильямс
был осор?а Екатеринаны? ышаныслы кеше?? ??м я?ын ду?ы була. Ул к?п тап?ыр у?а ?ур сумма?а субсидия р??ешенд? заем бир?: 1750 йылда ?ына 50 000 ?ум тапшырыла, был ха?та уны? ике расписка?ы бар; ? 1756 йылды? ноябренд? у?а 44 000 ?ум тапшырыла, алмаш?а ул Екатеринанан т?рл? конфиденциаль м??л?м?т ала ? телд?н ??м я?ма формаларында. Атап ?йтк?нд?, 1756 йылды? а?а?ында Пруссия мен?н Ете йыллы? ?у?ышы башлан?андан ?у? Уильямс Екатеринанан ?у?ыш?а инг?н уры? армия?ыны? торошо ??м уры? ??ж?мене? планы тура?ында депеша ала, был хатты Уильямс Лондан?а ??м Берлин?а Пруссия короле Фридрих II еб?р?. Уильямс китк?нд?н ?у? ул а?саны Кейттан ала. Уильмс?а я??ан бер хатта ул Р?с?й?е Англия ара?ында ду?лы? б?йл?нешт?рен булдырыу?ы в????? ит?.
1756 йылдан башлап, бигер?к т? Елизавета Петровнаны? ауыры?ан осоронда, Екатерина буласа? император?ы (??ене? ирен) т?хетт?н т?ш?р?? планын башында й?р?т?, быны? турала к?п тап?ыр Уильямс?а я?а. Ошо ма?сатта, тарихсы В. О. Ключевский ?????ренс?, Англия королен?н б?лек биреп ша?иттар?ы ?атып алыр ?с?н ?теск? 10 ме? стерлинг ?орап ала, гвардия полкы командиры К. Разумовский мен?н й?шерен килеше?г? кил?. План мен?н канцлер Бестужев та таныш була.
1758 йылды? башында императрица Елизавета Петровна уры? армия?ыны? баш командующийы Апраксинды (Екатерина уны? мен?н ду?тарса м?н?с?б?тт? була), шулай у? канцлер Бестужевты ла, хыянатта ??йепл?й. Ике?е л? ?ул?а алына ??м язалау?ар?а дусар булалар; ?мм? Бестужев, ?ул?а алын?ан?а тиклем, Екатерина мен?н хатлашыуын ю? итеп ?лг?р? ??м Екатерина й?берл????н ?отолоп ?ала. Ошо у? ва?ытта Уильямс Англия?а ?айтарыла. Шулай итеп, уны? элекке фавориттары ю??а сы?а, ?мм? я?ылары барлы??а кил?: Григорий Орлова ??м Дашкова.
Елизавета Петровна вафаты (1761 йылды? 25 декабре) ??м Петр Федоровичты? т?хетк? ултырыуы ир мен?н ?атын ара?ын та?ы ла ны?ыра? бер-берен?н алы?айта. Петр III асы? р??ешт? ??й?рк??е Елизавета Воронцова мен?н й?ш?й башлай. Екатерина Орловтан бала таба, б?песл?? ва?ыты етк?с, у?а то?ро бул?ан камердинеры Василий Григорьевич Шкурин ?? йортон яндыра. Бындай тамашаны ?арар?а ярта?ан Петр я?ындары мен?н ян?ын ?арар?а кит?, ошо арауы?та Екатерина имен-аман бушана. Шулай итеп, донъя?а Алексей Бобринский кил?, ?у?ынан ?усты?ы Павел I у?а граф титулын бир?.
Т?хетк? ултыр?ас, Петр III ??ен? ?арата офицер?ар корпусын ?аршы ?уя. М???л?н, ул Р?с?й ?с?н у?ай?ы? бул?ан Пруссия мен?н килеше? т???й, р?с?й Пруссияны Ете йыллы? ?у?ышта е?г?нд?н ?у?, у?а тартып алын?ан ер??р?е кире ?айтара. Бер ?к ва?ытта ул Дания?а ?аршы сы?ыш я?ар?а ни?тл?н?. Петр III шулай у? Уры? сирк??ене? м?лк?тен? секвестры, монастырь ер бил??селеге тура?ында и?лан ит? ??м сирк?? йолаларыны? реформа?ы тура?ыда ??? й?р?т?. Т??к?релеш я?лылар Петр III на?анлы?та, а?ыл?ы?лы?та, р?с?й?е яратмау?а ??йепл?й??р. Уны? мен?н са?ыштыр?анда 33-й?шлек Екатерина бик ы??ай ба?алана.
Екатерина т??к?релешт? ?атнашыр?а ?арар ит?. Уны? т?п фекер??шт?ре ? а?алы-?устылы Орловтар, вахмистр Потемкин ??м адъютант Федор Хитрово.
1762 йылды? 28 июненд? (9 июль) ирт? мен?н Екатерина Алексей ??м Григорий Орловтар?ы? о?атыуында Петергофтан
Санкт-Петербургка
кил?, бында у?а гвардия частары то?роло??а ант килтер?л?р. 1762 йылды? 28 июненд? Петр III, ?аршылашыу?ан фай?а сы?ма?ын а?лап, икенсе к?нд? т?хетт?н баш тарта, ?а? а?тына алына ??м билд??е? шарттар?а ??л?к була.
Тарихсы Н. И. Павленко я?ыуынса, ≪Император?ы? ?лтереле?е ышаныслы д?лилд?р мен?н и?батлана≫" ? Орловты? Екатерина?а хаттары ??м баш?а бик к?п д?лилд?р мен?н. М???л?н, 4 июлд?, император?ы? ?лемен?н ике к?н алдан, Екатерина уны? янына табип Паульсенды й?н?лт?, ??м Павленко я?ыуынса, ≪Паульсен Ропша?а (император?ы? ?арайы) дарыу?ар мен?н т?гел, ? к????не ярыу ?с?н т???йенл?нг?н хирургия инструменттары мен?н еб?рел?≫.
Ире т?хетт? баш тарт?андан ?у?, Екатерина Алексеевна т?хетк? Екатерина II исеме а?тында кил?, манифестында Петр?ы? д??л?т динен ??м Пруссия мен?н килеше??е ??г?рте? ни?те т?хетт?н т?ш?р?? с?б?бе итеп к?р??тел?. 1762 йылды? 22 сентябренд? (3 октябрь)
М?ск????
т?хетк? ултыра. Шулай итеп, В. О. Ключевский фекеренс?, Екатерина икел?т? захват эшл?й: ирен?н хакимлы?ты тартып ала ??м улына ла, ата?ыны? вари?ына, хакимлы?ты тапшырмай.
1773 ? 1775 йыл?ы Пугачев ихтилалы
тура?ында х?б?р?е алыу мен?н Екатерина 1773 йылды? октябрь айында ихтилалды ба?тырыу?ы ойоштороу буйынса Д??л?т х?рби коллегия?ына тейешле бойоро? бир? ??м ил хал?ына м?р?ж???т ит?. Екатерина Х?рби коллегия?ыны? эшм?к?рлеген тулы?ынса ?? контроле а?тында тота, шулай у? генералдар В. А. Кар,
А. И. Бибиков
, П. М. Голицын, Ф. Ф. Щербатов, П. И. Паниндар?ы? ??ск?р??р мен?н командалы? ите? м?сь?л?л?ре, ?а?ан ??м Ырымбур й?шерен комиссиялары шефы генерал-майор П. С. Потемкинды?, Ырымбур губернаторы генерал-поручик И. А. Рейнсдорпты? эшм?к?рлеге уны? ?арама?ында була. Пугачев?а ?аршы манифестар ба?тырып сы?ара (1773 йылды? 29 ноябрен?н ??м 23 декабрен?н, 1774 йылды? 15 мартынан). 1774 йылды? ?инуарында
Е. И. Пугачёвтын
указдарын ??м манифестарын, баш?а ихтилал документтарын ю? ите? м?сь?л??е буйынса Сенат?а м?р?ж???т ит?; ?? сиратында, Сенат указы мен?н (1774 йылды? 10 ?инуарынан) б?т? учреждениелар?а, х?рби командалар?а Пугачевты? ??м ихтилалды? баш?а ет?ксел?рене? ?нд?м?л?рен, манифестар?ы, указдар?ы йыйып, к?м?к кеше алдында ?рт?рг? бойорола
[13]
.
Екатерина II
Салауат Юлаевты?
исемен т??ге тап?ыр 1774 йылды? февраленд?
Бибиковты?
белдере?ен?н белеп ?ала. ?леге хатта Бибиков Салауат Юлаевты? ??м И. С. Кузнецовты? 29 ?инуар?а я?ыл?ан ?г?т-н?сих?те (увещевание) тура?ында ??? бара. Бибиковты? ??м П. С. Потемкинды? белдере???ренд? Салауат Юлаев ≪Пугачевты? и? я?ын фекер??ше≫ тип атала. П. И. Панин императрица?а еб?рг?н реляция?ында Салауат Юлаевты ??м уны? ата?ын ≪боланы? т?п юлбашсылары≫, ≪баш?орт хал?ыны? т?п юлбашсы?ы≫ тип ба?алай (Салауат Юлаевты ?ул?а алыу, Юлай А?налинды тотоу саралары, баш?орт хал?ын ихтилалда ?атнаш?аны ?с?н бер нис? ме? йыл?ы малын конфискациялау аша язалау к?р?клеге тура?ында?ы реляция).
1774 йылды? а?а?ында ? 1775 йылды? башында Пугачевты? ??м уны? к?р?шт?шт?рене? суд процесы мен?н ет?кселек ит?. 1775 йылды? 27 ?инуарында П. Панин?а Салауат Юлаев ??м
Юлай А?налин
??т?н?н тикшере? процесын Й?шерен комиссия?ыны? М?ск?? б?лекс??енд? ?тк?ре? тура?ында рескрипт бирел?. Екатерина II Й?шерен экспедиция?ыны? 1775 йылды? 16 мартында х?к?м сы?ар?ан са?та х?л иткес роль уйнай. 1775 йылды? 19 мартында баш?орттар?ан ≪ен?й?т?ре ?с?н яза≫ р??ешенд? 4000 йыл?ы малын йыйып алыу тура?ын?ы указ?а ?ул ?уя (штраф форма?ында)
[13]
.
-
Санкт-Петербург
-
Одесса
-
Краснодар
-
Екатеринослав (ю??а сы?арыл?ан)
-
Симферополь (ю??а сы?арыл?ан, 2016 йылда терге?елг?н)
-
Вильна (ю??а сы?арыл?ан)
-
Вышний Волочёк
-
Великий Новгород, ≪Тысячелетие России≫ ??йк?ле
-
≪200 лет с Россией≫ ??йк?ле, Владикавказ
- Ассебург А. Ф. фон дер.
Записка о воцарении Екатерины Второй
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
/ Пер. и предисл. Л. Н. Майкова // Русский архив, 1879. ? Кн. 1. ? Вып. 3. ? С. 362?369.
- Богданович М. И.
Русская армия в век Императрицы Екатерины II
. ?
СПб.
: Типография Департамента уделов, 1873. ? 36 с.
- Борзаковский П. К.
Императрица Екатерина Вторая Великая. ? М
.
: Панорама, 1991. ? 48 с.
- Брикнер А. Г.
История Екатерины II. ? М
.
: Современник, 1991.
- Грибовский А. М.
Записки о императрице Екатерине Великой:
репринтное воспроизведение издания 1864 года. ? М.: Прометей, 1989. ? 96 с.
- Грот Я. К.
Воспитание Екатерины II
2014 йыл 5 июль
архивлан?ан
.
// Древняя и новая Россия, 1875. ? Т. 1. ? № 2. ? С. 110?125.
- Екатерина II и её время: Современный взгляд / Философский век, альманах. № 11. ? СПб., 1999. (ideashistory.org.ru)
- Екатерина: Путь к власти /
Я. Штелин, Мизере, Т. Димсдейл и др.
? 2-е изд. ? М.: Фонд Сергея Дубова, 2012. ? 384 с. ? (История и России и Дома Романовых в мемуарах современников. XVII?XX вв.). ? 700 экз.,
ISBN 978-5-94177-013-7
- Журнал Адмиралтейств-коллегии 1766 г.
(Извлечение)
2019 йыл 3 октябрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1896. ? Т. 88. ? № 11. ? С. 434?435. ? В ст.: Бильбасов В. А. Походы Екатерины II по Волге и Днепру (1767 и 1787 гг.).
- Журнал высочайшего путешествия её величества государыни императрицы Екатерины II, самодержицы Всероссийской, в полуденные страны России в 1787 году
.
2014 йыл 6 июль
архивлан?ан
.
? М.: В универс. тип., 1787. ? 137 с.
- Заичкин И. А., Почкаев И. Н.
Русская история: От Екатерины Великой до Александра II. ? М
.
: Мысль, 1994.
- Записка современника, грузинского архиерея, о вступлении на престол императрицы Екатерины
II
2014 йыл 28 апрель
архивлан?ан
.
// Чтения в Императорском Обществе истории и древностей российских, 1900. ? Кн. 4 (195). ? Отд. 4. ? С. 17-24.
- Зорин А.
Русская ода конца 1760-х ? начала 1770-х годов, Вольтер и ≪греческий проект≫ Екатерины II
- Иоанна-Елизавета Ангальт-Цербстская
.
Известия, писанные княгиней Иоанной-Елизаветой Ангальт-Цербстской, матерью императрицы Екатерины, о прибытии её с дочерью в Россию и о торжествах по случаю присоединения к православию и бракосочетания последней. 1744?1745 годы
2014 йыл 5 июль
архивлан?ан
.
// Сборник Российского исторического общества, 1871. ? Т. 7. ? С. 7-67.
- Исабель де Мадариага
.
Россия в эпоху Екатерины Великой
2014 йыл 23 декабрь
архивлан?ан
.
. ? М
.
, 2002. ? 976 с. ?
ISBN 5-86793-182-X
- Исторические материалы, хранящиеся в Библиотеке дворца города Павловска
.
2013 йыл 3 декабрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1873. ? Т. 8. ? № 11. ? С. 649?690; № 12. ? С. 853?884; 1874. ? Т. 9. ? № 1. ? С. 37-56; № 2. ? С. 277?300; № 3. ? С. 465?512; № 4. ? С. 667?684; Т. 10. ? № 5. ? С. 60-70; № 6. ? С. 309?320; № 7. ? С. 549?560; № 8. ? С. 735?742.
- История России: В 2 т. Т. 1: С древнейших времен до конца XVIII в. /
А. Н. Сахаров, Л. Е. Морозова, М. А. Рахматуллин и др.
; Под редакцией
А. Н. Сахарова
. ? М
.
: ООО ≪Издательство АСТ≫: ЗАО НПП ≪Ермак≫: ООО ≪Издательство Астрель≫, 2003. ? 943 с.
- Лаппо-Данилевский, Александр Сергеевич
.
Очерк внутренней политики императрицы Екатерины II.
? СПб.: Тип. М. М. Стасюлевича, 1898.? 65 с.
- Казовский Михаил.
≪Екатерина: мудрость и любовь≫ ? ≪Подвиг≫, 2010.
- Петрова М. А.
Екатерина II и Иосиф II: Формирование российско-австрийского союза: 1780?1790. ? М.: Наука, 2011. ? 419 с., 1000 экз.,
ISBN 978-5-02-036720-3
- Каменский А. Б.
≪Под сению Екатерины…≫: Вторая половина XVIII века. ? СПб., 1992.
- Каменский А. Б.
Жизнь и судьба императрицы Екатерины Великой. ? М
.
, 1997.
- Екатерина II
/
Каменский А. Б.
// Динамика атмосферы ? Железнодорожный узел. ?
М
. : Большая российская энциклопедия, 2007. ? С. 630?633. ? (
Большая российская энциклопедия
:
[в 35 т.]
; vol. 2004?2017, вып. 9). ?
ISBN 978-5-85270-339-2
.
- Кирьяк Т. П.
Письмо к И. М. Долгорукову от 9 ноября 1796 г. / Сообщ. Л. И. Долгоруков
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
// Русский архив, 1867. ? Вып. 10. ? Стб. 1266?1275. ? Под загл.: Частное письмо в Москву о кончине Екатерины II-й.
- Ключевский В. О.
Курс Русской истории, часть V. ? М
.
: Государственное Социально-Экономическое Издательство, 1937.
- Лангер К.
О пределах и важнейших представителях политической науки: Торжественное слово по случаю празднования Августейшей и Могущественной Всероссийской императрицы и самодержицы Екатерины II Великой, 1771 г., апреля 22 дня / Сост. А. В. Топычканова. ? М.: Издательство Московского университета, 2011. ? 128 с., 1000 экз.,
ISBN 978-5-211-06220-7
- Колюпанов Н.
Очерк внутреннего управления в России при императрице Екатерине II
2019 йыл 16 сентябрь
архивлан?ан
.
// Русская мысль, 1883. ? Кн. 2. ? февраль. ? С. 63-99.
- Омельченко О. А.
≪Законная монархия≫ Екатерины Второй. ? М
.
, 1993.
- Описание коронации, миропомазания и причащения императрицы Екатерины II-й
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1893. ? Т. 80. ? № 12. ? С. 487?496. ? В ст.: Труворов А. Коронация императрицы Екатерины Второй.
- Массон К.
Мемуары Массона о России. / Извлечения
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
/ Пер. П. Степановой // Голос минувшего, 1916. ? № 4. ? С. 157?171.,
№ 5-6. ? С. 157?180.
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
,
№ 7-8. ? С. 341?354.
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
,
№ 10. ? С. 23-44.
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
- Месяцослов с росписью чиновных особ в государстве на лето от Рождества Христова 1779. Часть первая. ?
СПб.
: Типография при Императорской Академии наук, 1779. ? 444, XVIII с.
- Нассау-Зиген К.-Г.
Императрица Екатерина II в Крыму. 1787 г. Отрывки из дневника и переписки
2011 йыл 29 сентябрь
архивлан?ан
.
/ Перевод и публ. В. В. Т. // Русская старина, 1893. ? Т. 80. ? № 11. ? С. 283?299.
- Нассау-Зиген К.-Г.
Рассказ очевидца о путешествии Екатерины II в Крым. Извлечение
2013 йыл 21 февраль
архивлан?ан
.
// Исторический вестник, 1893. ? Т. 53. ? № 9. ? С. 819?821.
- Павленко Н. И.
Екатерина Великая. ? М
.
: Молодая гвардия, 2000.
- Пайпс Р.
Истоки гражданских прав в России ? год 1785. ? М. ? Московская школа политических исследований ? 2010
- Переворот 1762 года.
? М.: Московское Книгоиздательское Товарищество ≪Образование≫, 1909.? 160 с.
- Похождение известных петербургских действ
/ Публ. А. Лазаревского
2019 йыл 16 апрель
архивлан?ан
.
// Осьмнадцатый век. ? Кн. 2. ? М.: В типографии Т. Рис, 1868. ? С. 631?633.
- Протасьев Н.
Пребывание Екатерины Второй в 1767 году в Костроме
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
/ Публ. А. Н. Протасьевой // Русский вестник (журнал), 1810. ? Ч. 9. ? № 2. ? С. 74-99.
- Россия и Романовы
: Россия под скипетром Романовых. Очерки из русской истории за время с 1613 по 1913 год / под.ред. П. Н. Жуковича. ? М
.
: Россия; Ростов-на-Дону: Танаис, 1992.
- Ростопчин Ф. В.
Последний день жизни императрицы Екатерины II-й и первый день царствования императора Павла I-го
2013 йыл 29 октябрь
архивлан?ан
.
// Архив князя Воронцова. ? Кн. 8. ? М., 1876. ? С. 158?174.
- Рунич П. С.
Заметки Рунича о царствовании Екатерины II
2013 йыл 3 декабрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1870. ? Т. 2. ? Изд. 3-е. ? Спб., 1875. ? С. 163?174.
- Де Санглен, Яков Иванович.
Записки Якова Ивановича де-Санглена. 1776?1831 гг. / Сообщ. М. И. Богданович
2018 йыл 4 декабрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1882. ? Т. 36. ? № 12. ? С. 443?498.
- Сподвижники Екатерины II. Материалы
2019 йыл 19 июнь
архивлан?ан
.
/ Публ. и примеч. Я. К. Грота, А. Ф. Бычкова, А. П. Пятковского, Э. К. Гуттен-Чапского, Н. К. Богушевского // Русская старина, 1873. ? Т. 8. ? № 11. ? С. 691?733; № 12. ? С. 885?909.
- Трофимович Р. С.
Запись современника о кончине Екатерины Великой
2019 йыл 3 октябрь
архивлан?ан
.
// Русский архив, 1909. ? Кн. 3. ? Вып. 11. ? С. 202?203.
- Тургенев А. М.
Рассказы А. М.
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
Тургенева об императрице Екатерине II.
2013 йыл 3 ноябрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1897. ? Т. 89. ? № 1. ? С. 171?176.
- Улюра А. А.
Исторические драмы Екатерины II ≪в подражание Шекспиру≫
- Чечулин Н. Д.
Очерки по истории русских финансов в царствование Екатерины II
. ?
СПб.
: Сенатская типография, 1906. ? 380 с.
- Юрезанский В. Т.
Исчезнувшее село. Исторический роман о казаках во времена Екатерины II. Москва, ЗИФ, 1930. Также переиздания: М.: Гослитиздат,` 1939 г. 264 с.; М.: Советский писатель, 1956 г., 288 с.; там же, 1958 г. 287 с.; там же, 1969 г., 280 с.
- Экстракт из журнала плавания её императорского величества на галерах по реке Волге, от Твери до Симбирска, в 1767 году
2019 йыл 3 октябрь
архивлан?ан
.
// Русская старина, 1896. ? Т. 88. ? № 11. ? С. 436?441. ? В ст.:
Бильбасов В. А.
Походы Екатерины II по Волге и Днепру (1767 и 1787 гг.).
- И. Г. Илишев, И. М. Гвоздикова, А. М. Сулейманов, З. Г. Ураксин, Г. Б. Хусаинов. Салават Юлаев. Энциклопедия. Уфа, Научное издательство ≪Башкирская энциклопедия≫, 2004, 114?115 битт?р
- А. г Брикнер
Тарихы Екатерина Икенсе (4 томда)
сайтында Руниверс.
- А. в. Бильбасов
Тарихы Екатерина Икенсе (2 томда)
руниверс сайты
- Екатерина II
// Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона. ?
СПб.
, 1908?1913.
- Екатерина II.
Ирекле, ?мм? переложение шакеспир к?с??? булып, ??м комедия-яра? бына нинд?й була к?рзине
- Б?й?к Екатерина II.
2016 йыл 9 апрель
архивлан?ан
.
Р?с?й тарихы д??ере екатеринина
2016 йыл 9 апрель
архивлан?ан
.
- Екатерина II мемуар
- Б?й?к ата-бабаларыбы? императрица Екатерина II
- Екатерина ii хакимлы?ы осоро
- Екатерина II ???р??ре сайты Lib.ru: Классигы
.
- Чечулин Н. Д
. рус финанс екатерина ii батшалы? тарихы буйынса очерктар.
СПб. ? 1906 йылда руниверс сайты