| Bu m?qal?d?ki m?lumatların
yoxlanılabil?r
olması ucun ?lav? m?nb?l?r? ehtiyac var
.
Daha ?traflı m?lumat v? ya m?qal?d?ki probleml?rl? ba?lı muzakir? aparmaq ucun
m?qal?nin muzakir? s?hif?sin?
diqq?t yetir? bil?rsiniz. Lutf?n m?qal?y?
etibarlı m?nb?l?r
?lav? ed?r?k
bu m?qal?ni t?kmill??dirm?y? kom?k edin. M?nb?siz m?zmun probleml?r yarada v? silin? bil?r. Probleml?r h?ll edilm?mi? ?ablonu m?qal?d?n cıxarmayın.
|
AB? prezidenti
?
AB?
dovl?tinin v?
icraedici hakimiyy?tin
r?hb?ri,
ordunun v? donanmanın
ali ba? komandanı.
AB? Konqresi
t?r?find?n q?bul edilmi? qanun layih?l?rin?
veto
qoymaq huququna malikdir.
AB? prezidenti v?zif?si 1787-ci ild? q?bul edilmi? AB? Konstitusiyasına uy?un olaraq yaradılmı?dır. Ard-arda secilm?l?r eyni hakimiyy?t dovru kimi q?bul olunur. ?lk prezident 1789-cu ild? bu v?zif?y? secil?n
Corc Va?inqtondur
.
Amerika Birl??mi? ?tatlarında
prezident
dovl?tin
v?
hokum?tin
ba?cısıdır. O, Birl??mi? ?tatlar
Silahlı Quvv?l?rinin
Ali Ba? Komandanı
olub federal hokum?tin icraedici orqanına r?hb?rlik edir. Bu v?zif?ni tutan ??xs ?n boyuk aktiv nuv? arsenalı uz?rind? ?mr s?lahiyy?tin? malik olmaqla birlikd?, boyuk iqtisadi guc? v? h?rbi quvv?y? sahib
olk?nin
d? lideri olur. AB? prezidenti ad?t?n dunyada ?n nufuzlu ??xs hesab olunur.
AB? Konstitusiyasının II madd?si prezident? Birl??mi? ?tatların ?cra aparatına r?hb?rlik etm? v? federal qanunun h?yata kecirilm?si m?suliyy?tl?ri il? yana?ı, federal icra,
diplomatiya
,
nazirlik
, m?hk?m? i?cil?rini v?zif?y? t?yin etm? v?
Senatın
razılıq v? m?sl?h?ti il?
sulh
muqavil?l?ri
ba?lama s?lahiyy?tl?rini d? verir. Prezident h?mcinin ?fv
s?r?ncamı
v?
azadlıqdan
m?hrum olunmu? ??xsl?rin c?zalarının qalan hiss?sind?n azad edilm?si bar?d? s?r?ncamlar da imzalaya bil?r. AB? meydana g?ldiyi vaxtdan etibar?n prezidentin v? federal hokum?tin nufuzu ?h?miyy?tli d?r?c?d? artmı?dır v? h?r bir muasir prezident oz partiyasının qanuni proqramı il? ba?lı ?mrl?r verm?y? v? AB?-nin daxili v?
xarici siyas?tin?
gor? m?suliyy?t da?ıyır.
Prezident dord il mudd?tin?
Secki
komit?si n?zdind? bilavasit? xalq t?r?find?n secilir v? olk? miqyasında secilmi? iki federal zabitd?n yalnız biri prezident olur, dig?ri is? Birl??mi? ?tatların vitse-prezidenti v?zif?sin? t?yin olunur. 1951-ci ild? q?bul olunmu? 22-ci duz?li?l? bir ??xsin uc d?f?d?n artıq prezident secilm?si qada?an edilmi?dir. Bu duz?li?? gor? h?mcinin ?vv?lc?d?n h?r hansı bir prezidentin hakimiyy?ti dovrund? iki ild?n artıq bir mudd?td? prezident kimi xidm?t gost?rmi? v? ya prezidenti ?v?z etmi? bir ??xs bir d?f?d?n cox prezident secil? bilm?z. 2009-cu il yanvarın 20-d? secil?n
Barak Obama
dovl?tin 44-cu prezidentidir. O, 2012-ci il 6 noyabrda yenid?n prezident secilmi?dir v? hakimiyy?t mudd?ti 2017-ci il 20 yanvar tarixind? sona catır. Dovl?tin hazırki v? 46-ci prezidenti
Co Bayden
dir.
?m?k haqqı:
200.000 dollar plyus x?rcl?nm?k ucun icaz? verilmi? 50.000 dollar v? 100.000 dollara q?d?r s?f?r v? qonaq q?bulu ucun vergi qoyulmayan m?bl??.
Andicm? m?rasimi:
Noyabr umumi seckil?rind?n sonra g?l?n 20 yanvarda.
?sas v?zif?si:
Konstitusiyanı mudafi? etm?k v? Konqresin q?bul etdiyi qanunları h?yata kecirm?k.
1776-cı il
Amerika
inqilabı
dovrund? ?kinci Kontinental Konqresd? i?tirak etm?k ucun h?r?k?t ed?n 13 koloniya ozl?rinin
Boyuk Britaniyadan
ayrıldıqlarını elan etdil?r. Daha cox ayrı-ayrı
mill?tl?r
t?r?find?n must?qil idar? olunan yeni dovl?tl?r Britaniya il? mubariz?d? h?mr?y olma?ın z?ruri oldu?unu anladılar.
Monarxiya
tipli bir qurulu? yaratmaq ist?m?y?n Konqres bu dovl?tl?r arasında z?if d? olsa bir ittifaq yaratmaq ucun "
?stiqlaliyy?t B?yannam?si
"-ni q?bul etdi. M?rk?zi hokum?t funksiyasını yerin? yetir?n v? "
B?yannam?
"-nin ??rtl?rin? tabe olan Konqresin hec bir qanunverici s?lahiyy?ti yox idi; O, oz
q?tnam?
,
q?rar
v?
nizamnam?l?rini
q?bul ed? bil?rdi, lakin h?r hansı bir
qanun
,
vergi
v? yerli
ticar?tl?
ba?lı qaydaları
v?t?nda?lara
t?kid ed? bilm?zdi. Bu cur idar? forması Amerikalıların devrilmi? Britaniya Krallı?ı v?
Parlamentinin
oz
dominionu
il? horm?tl? r?ftar etm?li oldu?una b?sl?dikl?ri inamı ?ks etdirirdi.
1783-cu ild?
Paris
sazi?i
kecmi? koloniyaların must?qillikl?rini daha da mohk?ml?ndirdi. Sulh ??raitini t?min etdikd?n sonra h?r bir ?tat diqq?tini oz daxili m?s?l?l?rin? yon?ltdi. 1786-cı il?d?k Amerikalılar s?rh?dl?rin z?if oldu?u q?na?tind? idil?r, bel? ki, qon?u ?tatların h?r birinin
iqtisadiyyatı
bohran ??raitind? bir?biril? r?qab?t aparan r?qibl?r? cevrilmi?, idxal mallarının d?y?rinin qar?ılanması ucun xarici
bazarlara
guclu kapital axını ba? vermi?, bundan ?lav?
Aralıq d?nizind?ki
ticar?t m?nt?q?l?ri d?
?imali Afrikanın
d?niz
quldurları t?r?find?n ya?malanmı? v? Amerikada mut?qillik u?runda aparılan
muharib?
zamanı veril?n borclar h?l? od?nilm?mi? qalmı?dı v? buna gor? d?
faizl?r
artmaqda idi.
V?t?nda? muharib?si
v? siyasi i?ti?a?lar da h?l? ki h?lli yolunu tapmamı?dı.
Daha sonra 1785-ci ild?
Virciniya
v?
Merilend
arasında ticar?t v?
balıqcılıqla
ba?lı mubahis?l?ri h?ll etm?k ucun keciril?n Mount Vernon konfransında Virciniya ?tatlararası geni?miqyaslı ticar?t ?laq?l?rind? du?m?ncilik munasib?tl?rini aradan qaldırmaq m?qs?dil? 1786-cı il, sentyabr ayında Merilend, Annapolisd? butun ?tatların i?tirak etdiyi bir ticar?t konfransı kecirm?yi t?l?b etdi. ?ubh?li yana?malara gor? ?ks?r ?tatlar i?tirak etm?diyind?n iclas u?urlu n?tic? ?ld? ed? bilm?di v? buna gor? d? Annapolis konfransının numay?nd? hey?ti novb?ti
yaz
Filadelfiyada
"B?yannam?"y? duz?li?l?r edilm?si ucun iclas kecirilm?sini t?l?b etdi. Ceyms Madison v? Edmund Randolf Corc Va?inqtonun Virciniya t?msilcisi kimi i?tirakını t?min etm?y? muv?ff?q oluncayad?k novb?ti
konvensiyaya
dair planlar el? d? ur?kacan deyildi.
1787-ci ilin may ayında
Konstitusiyanın
hazırlanması il? ba?lı keciril?n iclasda i?tirak ed?n 12 ?tatın numay?nd?l?ri ozl?ri il? birlikd? (
Rod-Aylend
oz numay?nd?sini gond?rm?mi?di) hokum?tl?rind? t?tbiq etdikl?ri qanunverici v? icraedici hakimiyy?t orqanlarının idar?d?ki rolu il? ba?lı muxt?lif
s?n?dl?r
d? g?tirmi?dil?r. ?ks?r ?tatlar guclu qanunverici orqan t?r?find?n n?zar?t edil?n, icraedici ?ura il? s?lahiyy?tl?ri bolu??n,
qanunverici hakimiyy?t
t?r?find?n illik seckil?rd? orta hesabla yalnız bir d?f?liyin? secil? bil?n, veto v? v?zif?y? t?yin etm? kimi s?lahiyy?tl?ri olmayan z?if icraedici hakimiyy?ti, y?ni, prezident qurulu?unu d?st?kl?dil?r.
Nyu York
is? istisna t??kil ed?r?k, veto v? t?yinat s?lahiyy?tl?ri olan, prezidentlik dovrunun 3 il oldu?u v? h?r bir f?rdin omurluk prezident secil? bilm?si ??rtl?rini ozund? birl??dir?n guclu, unitar bir dovl?t qurulu?u formasını t?klif etdi. Bel?likl?, Filadelfiyada ba?lı qapılar arxasında keciril?n danı?ıqlar zamanı AB? Konstitusiyasının ??rtl?ri c?rciv?sind? prezident v?zif?si formala?dı.
Bir
dovl?t ba?cısı
kimi prezident ozund?n ?vv?lki prezidentl?rin yaratdıqları
?n?n?l?r?
?m?l etm?lidir.
Uilyam Hovard Taft
1910-cu ild?
paytaxt
Va?inqtonda
, Qrifit stadionunda Va?inqton senatorlarının acılı? m?rasimind? t?nt?n?li bir ??kild?
beyzbol
topunu atmaqla el? bu ?n?n?nin d? ?sasını qoydu. Taftdan sonra birc? Cim Karter istisna olmaqla butun prezidentl?r acılı? m?rasimind?, ulduzların oyunu v?
cempionluq
qar?ıla?malarında t?nt?n?li bir m?rasiml? azı bir beyzbol topunu
meydancaya
ataraq ?n?n?ni davam etdirmi?l?r.
Dig?r prezidentl?rin g?tirdiyi ?n?n?l?r is? daha cox Amerika
bayramları
il? ?laq?dardır. Ruzerford B. Heyz 1878-ci ild? buranın yerli sakinl?ri olan u?aqlar ucun
A? Ev
yumurta diyirl?tm? yarı?ının ?sasını qoydu. 1947-ci ild?
Harri Trumenın
hakimiyy?ti dovrund?n ba?layaraq is? h?r
?ukran gunu
A? Evd? h?r il keciril?n milli ?ukran bayramı m?rasimi ?rzind? prezident? canlı hind toyu?u h?diyy? edilir.
Prezident ?n?n?l?ri d? dovl?t ba?cısı kimi prezidentin rolunu ?ks etdirir. Ceyms Buncanandan etibar?n ?ks?r istefaya ged?n prezidentl?r ?n?n?vi olaraq prezident d?yi?ikliyi dovrund? x?l?fl?rin? m?sl?h?tl?r verirl?r.
Ronald Reyqan
v? onun davamcıları da ozl?rind?n sonra g?l?n prezident? Andicm? oom?rasim??i gunu Oval ofisd?ki yazı masasının uz?rin? xususi bir ismarıc qoymu?dular.
H?r hansı bir xarici dovl?t ba?cısı t?r?find?n AB?-a edil?n s?f?r zamanı prezident, Con F. Kennedi t?r?find?n ?sası qoyulmu? ?n?n?y? uy?un olaraq C?nub Lounda keciril?n qar?ılama m?rasimin? ev sahibliyi edir. Bu daha sonra dovl?t ba?cıları ucun n?z?rd? tutulmu? yem?k ota?ında prezidentin t??kil etdiyi nahar m?rasimi il? mu?ayi?t olunur.
Muasir prezident v?zif?si prezidenti xalqın bir nomr?li m??huruna cevirmi?dir. Prezident aparatının b?zi ??kill?ri bar?d? olan mubahis?l?rd? beyn?lxalq munasib?tl?r r?smil?ri adminisitrasiyası v? el? prezidentin ozu t?r?find?n bunların sui-istifad? olunması bar?d? tendensiya ir?li surulur. M?s?l?n, kritikl?rd?n biri
Con Kennedinin
bir r?sminin PT109 hadis?si haqqında mistik bir guc oldu?una inandıracaq d?r?c?d? inc? detallarla ehtiyatla duz?ldilmi? bir ??kild? t?svir edildiyini v? Kennedinin r?sml?rd?n prezident ambisiyalarına uy?un olaraq nec? istifad? ed?c?yini yax?ı ba?a du?duyunu yazmı?dır. N?tic?d? bir sıra siyasi ??rhcil?r amerikalı secicil?rin prezidentd?n reallı?a uy?un olmayan gozl?ntil?rinin oldu?u fikrini ir?li surmu?l?r: secicil?r prezidentd?n iqtisadiyyatı idar? etm?sini, du?m?nl?r? qalib g?lm?sini, azad bir
dunya
yaratmasını,
qasır?a
qurbanlarına yardım, milli ruhu yuks?ltm?k v? razıla?mada acıq a?kar yazılmayan
kredit kartı
od?m?l?rind?n bu m?s?l?nin qurbanlarını qorumasını ist?yirl?r.
Birl??mi? ?tatlar Prezidenti idar?si dunyada ?n guclu idar?l?rd?n biridir. Konstitusiyada deyilir ki, prezident "qanunların vicdanla icra olunması qay?ısına" qalmalıdır. Bu m?suliyy?ti h?yata kecirm?k ucun o, bir nec? milyon adamdan ibar?t geni? bir qurum olan federal hokum?tin icra ?ax?sin? ba?cılıq edir. Bundan ba?qa prezidentin vacib qanunvericilik v? m?hk?m? s?lahiyy?tl?ri d? var.
Konqres? qanunvericilik t?klif etm?k, Konqresin xususi sessiyasını ca?ırmaq, Konqres? muraci?t etm?k, qanunları qada?an etm?k, federal m?hk?m?l?r t?yin etm?k, federal departamentl?rin, agentlikl?rin v? ba?qa ?sas v?zif?li ??xsl?rin ba?cılarını t?yin etm?k, xarici olk?l?rl? numay?nd?l?r t?yin etm?k, xarici olk?l?rl? r?smi i?l?r aparmaq, silahlı quvv?l?rin ba? komandanı v?zif?sini icra etm?k, Birl??mi? ?tatlara qar?ı kobud h?r?k?tl?r? gor? uzrl?ri q?bul etm?k.
Konstitusiyanın "butun qanunvericilik s?lahiyy?tl?ri" Konqres? h?val? olunur haqqındakı ??rt? baxmayaraq,
xalq
siyas?tinin
?sas ifad?cisi kimi, prezidentin boyuk qanunvericilik rolu da var. Konqresd? b?y?nilmi? h?r bir qanuna prezidentin veto qoymaq huququ var v? h?r iki palatada uzvl?rin ucd? ikisi veto
huququnun
q?bul olunmaması ucun s?s verm?dikc?, qanun q?bul olunmur. Konqresin muzakir? etdiyi qanunvericilik aktlarının bir coxu icra ?ax?sinin t???bbusu ?sasında hazırlanır. Konqres? etdiyi illik v? xususi muraci?tl?rind? prezident g?r?kli oldu?una inandı?ı qanunların verilm?sini d? t?klif ed? bil?r. ?g?r Konqres Prezidentin t?klifl?ri il? ba?lı hec bir f?aliyy?t gost?rm?d?n, bu t?klifl?rin muzakir? v? t?sdiqini t?xir? salarsa, Prezidentin s?lahiyy?ti catır ki, Konqresin fovq?lad? sessiyasını ca?ırsın. Lakin butun bunlardan ?lav?, Prezident siyasi bir partiyanın ba?cısı v? Birl??mi? ?tatlar hokum?tinin icra hakimiyy?tind? ?sas v?zif?li ??xs olaraq tutdu?u movqeyin? gor?, xalqın r?yin? t?sir ed? bil?c?yi ucun Konqresd? qanunvericilik prosesinin gedi?in? d? t?sir ed? bil?r. Oz f?aliyy?tl?rinin Konqresl? ba?lı oldu?unu subut etm?k ucun prezidentl?r ot?n ill?rd? A? Evd? Konqresl? ?laq? ?dar?si t?sis etmi?l?r. Prezident kom?kcil?ri, butun g?r?kli qanunvericilik f?aliyy?tl?ri il? uy?un h?r?k?t ed?r?k, h?r iki partiyanın senatorlarını v? numay?nd?l?rini inandırma?a calı?ırlar ki, onlar prezident kabin?sinin siyas?tini mudafi? etsinl?r.
Prezidentin konstitusion s?lahiyy?tl?ri arasında hokum?t? yuks?k v?zif?li i?cil?ri t?yin etm?k s?lahiyy?ti d? var. Ali M?hk?m?nin uzvl?ri d? daxil olmaqla Prezidentin adlarını verdiyi federal m?hk?m?l?ri muzakir?d?n sonra Senat t?sdiq edir. Ba?qa vacib bir s?lahiyy?t impicment halları must?sna olmaqla, federal qanunu pozdu?una gor? ittiham olunmu? h?r bir n?f?ri ya tam, ya da ??rti olaraq ?fvetm? s?lahiyy?tidir. ?fvetm? s?lahiyy?ti h?bs mudd?tini qısaltma?a v?
pul
c?rim?l?rini azaltma?a da ?amil edilir.
?cra ?ax?sinin oz daxilind? prezidentin milli i?l?ri v? federal hokum?tin f?aliyy?tini idar? etm?k sah?sind? cox geni? s?lahiyy?tl?ri var. Prezident qaydalar, qanunlar, gost?ri?l?r ver? bil?r ki, bunlar da icra ?mrl?ri adlanır. Bu ?mrl?rin federal agentlikl?r uz?rind? qanun gucu olur, Birl??mi? ?tatlar silahlı quvv?l?rinin ba? komandanı kimi, Prezident Milli Qvardiyanın ?tat birlikl?rini federal xidm?t? d? ca?ıra bil?r. Muharib? v? milli t?hluk? zamanı iqtisadiyyatı idar? etm?k v? Birl??mi? ?tatların t?hluk?sizliyini qorumaqla ba?lı Konqres prezident? daha geni? s?lahiyy?tl?r ver? bil?r.
Butun icra departamentl?ri v? agentlikl?rin ba?cılarını, eyni zamanda yuzl?rl? ba?qa yuks?k d?r?c?li federal v?zif? ba?cılarını prezident t?yin edir. Buna baxmayaraq, federal i?cil?rin boyuk ?ks?riyy?tini Mulki Xidm?tl?r sistemi secir ki, bu sistemd? v?zif?y? t?yinolunma v? v?zif?nin artırılması bacarı?a v? t?crub?y? ?saslanır.
Konstitusiyaya ?sas?n, prezident xarici olk?l?rl? Birl??mi? ?tatlar arasında ?laq?l?rin t?nziml?nm?si sah?sind? birinci d?r?c?li m?suliyy?t da?ıyan federal v?zif?li ??xsdir. Prezident sonralar Senatın t?sdiq etm?li oldu?u
s?firl?ri
, diplomatik numay?nd?l?ri v?
konsulları
t?yin edir, xarici s?firl?ri v? ba?qa dovl?t v?zif?li ??xsl?ri q?bul edir. Prezident dovl?t katibi il? birg? xarici olk?l?rl? butun r?smi ?laq?l?r? r?hb?rlik edir. B?zi hallarda ehtiyac olduqda, dovl?t ba?cılarının bilavasit? [[mu?avir?]l?rind? fikir mubadil?si aparmaq ucun prezident ozu ??xs?n i?tirak ed? bil?r. Numun? ucun dem?k olar ki, I Dunya Muharib?sinin sonunda Parisd? keciril?n konfransda Amerika numay?nd?l?rin? Prezident
Vudro Vilson
ozu ba?cılıq etmi?dir. Prezident Franklin D. Ruzvelt mutt?fiq dovl?tl?rin ba?cıları il? d?nizd?,
Afrikada
v?
Asiyada
muzakir?l?r aparmı?dır.
Ruzveltd?n
sonra g?l?n prezidentl?rin h?r biri iqtisadi v? siyasi m?s?l?l?ri muzakir? v? ikit?r?fli v? coxt?r?fli razılı?a g?lm?k ucun dunya dovl?tl?ri ba?cıları il? goru?mu?l?r.
Dovl?t Departamenti vasit?sil? prezident xaricd?ki amerikalıları v? Birl??mi? ?tatlardakı xarici olk?l?r v?t?nda?larını qorumaqda m?suliyy?t da?ıyır. Yeni xalqların v? yeni yaradılmı? dovl?tl?rin tanınıb-tanınmayaca?ı haqqında prezident q?rar verir, Senatın ucd? iki s?s coxlu?u il? b?y?nildikd?n sonra Birl??mi? ?tatların ba?qa olk?l?rl? ba?layaca?ı sazi?l?r haqqında danı?ıqlar aparır. Xarici hakimiyy?t orqanları il? "icra sazi?l?ri" haqqında danı?ıqlar da apara bil?r ki, bu, Senatın t?sdiqin? verilmir.
Prezidentin rolu v? s?lahiyy?tl?ri milli v? beyn?lxalq s?hn?d? goz? carpacaq d?r?c?d? cox geni? bir sah?ni ?hat? etdiyi ucun, siyasi icmalcılar t?klif etmi?l?r ki, prezident s?lahiyy?tl?rin? xususi ?h?miyy?t verilm?lidir. Franklin D. Ruzvelt oz prezidentliyi dovrund? oz v?zif? s?lahiyy?ti rolunu geni?l?ndirm?k ucun calı?dı?ına i?ar? ed?r?k h?tta "
imperiya
prezidentliyi" haqqında sohb?t acmı?dır.
?lk a?labatan h?qiq?tl?rd?n biri budur ki, yeni secilmi? prezident a?kar edir ki, ona miras qalan burokratik qurumu idar? etm?k v? onun istiqam?tini d?yi?m?k c?tindir v? vaxt t?l?b edir. Prezidentin v?zif?y? t?yin etm?k s?lahiyy?ti mulki hokum?tin v?zif?li i?ci quvv?l?rinin uc milyondan cox olanlarının ancaq 3.000-? yaxın n?f?rin? ?amil edilir ki, onlardan da coxunu oz i?l?rind? Mulki Xidm?t t?nziml?m?l?ri mudafi? edir.
Prezident a?kar edir ki, dovl?t ma?ını i?l?rin coxunu prezidentin d?xal?ti olmadan must?qil ??kild? icra edir v? sabiq hakimiyy?t zamanı da bel? etmi?dir v? g?l?c?kd? d? bel? etm?kd? davam ed?c?kdir. Yeni prezidentl?r f?aliyy?t? ba?lar-ba?lamaz h?lli sabiq administrasiya zamanından yarımcıq qalmı? el? m?s?l?l?rl? uz-uz? g?lirl?r ki, bunlar bir cox hallarda mur?kk?b v? qeyri-adi olur. Onlara el? bir budc? miras qalır ki, bu
budc?
onlar v?zif? borclarını icraya ba?lamazdan cox-cox ?vv?l formala?dırılmı? v? o dovrd? olan movcud qanuna v? ?sas
maliyy?
x?rcl?rin? uy?unla?dırılmı?dır (
veteranların
t?qaudl?ri, sosial t?minat od?ncl?ri v? ya?lılara tibbi yardım kimi). Bunlar qanunla q?bul edilmi?dir v? hec bir t?sir? m?ruz qala bilm?z. Xarici i?l?r m?s?l?l?rind? prezidentl?r ozl?rinin s?firl?ri t?r?find?n aparılmı? v? ba?lanmı? sazi?l?r? v? qeyri-formal razılıqlara uy?un h?r?k?t etm?lidirl?r.
Seckid?n sonrakı "bal ayı" ruh yuks?kliyi sevinci cox tez kecir v? prezident x?b?r tutur ki, Konqres daha az i?guzar olmu? v? h?yat ??raiti daha kritik v?ziyy?t almı?dır. Prezident m?cbur olur ki, bir-birind?n f?rql?n?n, bir cox hallarda h?tta daban-dabana zidd m?nafel?ri t?msil ed?n iqtisadi, co?rafi, etnik v? ideoloji quvv?l?r arasında, hec olmasa, muv?qq?ti birlik yaratsın. ?g?r h?r hansı bir qanun q?bul edilm?lidirs?, Konqresl? barı?dırıcılıq siyas?ti aparmaq lazımdır. Prezident Con F. Kennedi ?ikay?tl?nirdi: "Konqresd? h?r hansı bir qanunu l??v etm?k asandır, onu q?bul etdirm?k is? daha c?tindir."
Bu a?ır m?hdudiyy?tl?r? baxmayaraq, cox nadir hallarda prezidentl?r v?zif?l?rin? ikinci d?f? secilm?k imkanından imtina edib. H?r bir prezident n?hay?t ozunun b?zi qanunvericilik m?qs?dl?rin? nail olur v? ?min olduqda ki, ba?qa qanunlar xalqın ?n ali m?nafel?rin? xidm?t etmir, onların h?yata kecirilm?sini veto il? qada?an edir. Muharib? aparılması v? sazi? ba?lanması da daxil olmaqla, sulh? nail olmaq sah?sind? prezidentin nufuzu ?sasdır. Bundan ?lav?, ancaq onun ozun? aid olan yegan? movqed?n cıxı? ed?r?k, fikirl?ri el? birl??dir? v? siyas?ti el? mudafi? ed? bil?r ki, prezidentin bu f?aliyy?ti siyasi r?qibl?rinin apardıqları ?ks-t?bli?atdan xalqın ?uuruna daha tez v? daha yax?ı yol tapa bilsin. Prezident h?r hansı bir m?s?l? qaldırdıqda, bu, mutl?q xalq muzakir?sinin obyektin? cevrilir. Prezident s?lahiyy?ti v? nufuzu m?hdudla?dırıla bil?r, buna baxmayaraq bu s?lahiyy?t v? nufuz Amerikada v?zif? ba?ında olan v? ya olmayan h?r bir ba?qasının s?lahiyy?t v? nufuzundan daha boyukdur.
Prezident secilm?k ucun ir?li surul?n t?l?bl?r
[
redakt?
|
m?nb?ni redakt? et
]
Prezident:
- AB?-da anadan olmu? v? bu dovl?tin v?t?nda?ı olmalı
- ?n azı 35 ya?ı olmalı
- ?n azı 14 il mudd?tin? AB?-da daimi ya?amı? olmalıdır.
Bu t?l?bl?r? cavab ver?n ??xsl?r a?a?ıda gost?ril?n ??rtl?r daxilind? prezidentlik huququndan m?hrum ola bil?r:
?yirmi ikinci duz?li?? ?sas?n hec bir ??xs iki d?f?d?n artıq prezident secil? bilm?z. Mut?x?ssisl?r 12-ci duz?li?in ??rtl?rin? muvafiq olaraq prezidentliy? kifay?t q?d?r uy?un olmayan bir ??xsin vitse-prezident secilm?si il? d? razıla?mırlar.
Konstitusiyanın birinci
madd?sinin
ucuncu hiss?sinin yeddinci
b?ndin?
?sas?n etimadsızlı?a gor? m?hkum olunma hallarında, Senatın m?hkum olunmu? ??xsl?ri prezidentlik d? daxil olmaqla dig?r federal v?zif?l?rd?n m?hrum etm?k huququ vardır.
14-cu duz?li?in 3-cu hiss?sin? gor? Konstitusiyanı d?st?kl?m?y? and icmi? v? daha sonra AB? hokum?ti ?leyhin? cıxı?lar etmi? hec bir ??xs prezident ola bilm?z.
Gund?lik t?sir v? federal qanunları h?yata kecirm?k s?lahiyy?ti milli v? beyn?lxalq m?s?l?l?rin muxt?lif xususi sah?l?ri il? m???ul olmaqdan otru Konqresin yaratdı?ı curb?cur icra departamentl?rinin ?lind?dir. Prezident t?r?find?n t?yin edil?n v? Konqres t?r?find?n t?sdiq olunan departament ba?cıları mu?avirl?r ?urası yaradırlar ki, bu da umumiyy?tl? prezident "Kabineti" adı il? tanınır. 14 departament? ?lav? olaraq, bir sıra xidm?t t??kilatları da var ki, onlar Prezidentin ?cra ?dar?l?rini t??kil edir. Buraya A? Evin i?ci hey?ti, Milli T?hluk?sizlik ?urası, ?dar?etm? v? Budc? ?dar?si, ?qtisadi Mu?avirl?r ?urası, Birl??mi? ?tatlar ?m?k Numay?nd?liyi ?dar?si v?
Elm
v?
Texnologiya
?dar?si daxildir.
Konstitusiya prezident Kabineti ucun hec bir ??rt qoymur. O n?z?rd? tutur ki, prezident h?r bir icra departamentinin ?sas v?zif?li ??xsl?rind?n t?l?b ed? bil?r ki, onların m?suliyy?t sah?sin? d?xli olan h?r hansı bir m?s?l? haqqında oz r?yl?rini yazılı ??kild? t?qdim etsinl?r, lakin Konstitusiya departamentl?rin adlarını sadalamır v? v?zif?l?rinin t?svirini vermir. Buna muvafiq olaraq, Kabinetd? xidm?t ucun hec bir spesifik konstitusion f?aliyy?t xarakteristikası verilmir.
Kabinet praktik c?h?td?n g?r?kli bir hal kimi Konstitusiyadan n???t etmi?dir, cunki h?tta Corc Va?inqtonun dovrund? bel? prezidentin oz v?zif?l?rini m?sl?h?tsiz v? kom?k olmadan icra etm?si hec cur mumkun ola bilm?zdi. Kabinetin nec?liyi onu t??kil ed?n h?r hansı konkret bir prezidentd?n asılıdır. Prezidentl?rin b?zil?ri m?sl?h?tl?ri cox c?tinlikl? q?bul edir, ba?qaları asanlıqla q?bul edir, bir nec?si is? tam imtina edir. Kabinet uzvl?rinin mu?avirl?r kimi f?aliyy?t gost?rib-gost?rm?m?sind?n asılı olmayaraq, onlar yax?ı bilirl?r ki, hokum?tin f?aliyy?tini cox vacib olan xususi sah?l?r? yon?ltm?kd? m?suliyy?t da?ıyırlar.
H?r bir departamentd? h?m Va?inqtonda, h?m d? olk?nin ba?qa bolg?l?rind?ki muvafiq idar?l?rd? minl?rl? i?cil?r calı?ır. Departamentl?r ?ob?l?r?, burolara, idar?l?r? v? xidm?tl?r? bolunur ki, onların da h?r birinin ozun?m?xsus v?zif?l?ri var.
(Departamentl?rin hamısına katib ba?cılıq edir, ancaq ?dliyy? Departamentin? ba? prokuror ba?cılıq edir.)
K?nd T?s?rrufatı departamenti:
1862-ci ild? yaradılmı?dır.
Ticar?t departamenti:
1903-cu ild? yaradılmı?dır. Ticar?t v? ?m?k Departamenti 1913-cu ild? iki must?qil departament? bolunmu?dur.
Mudafi?
Departamenti:
1947-ci ild? birl??dirilmi?dir. Mudafi? Departamenti Muharib? Departamenti (1789-cu ild? yaradılmı?dır) il?
Donanma
Departamenti (1798-ci ild? yaradılmı?dır) v? Hava Quvv?l?ri Departamentinin (1947-ci ild? yaradılmı?dır) birl??dirilm?si ?sasında yaradılmı?dır. Mudafi? katibi Kabinetin uzvu oldu?una baxmayaraq, Ordu, Donanma v? Hava Quvv?l?ri katibl?ri Kabinetin uzvl?ri deyill?r.
T?hsil
departamenti:
1979-cu ild? yaradılmı?dır. Kecmi?d? S?hiyy?, T?hsil v? Rifah Departamentinin bir hiss?si olmu?dur
Enerji
departamenti:
1977-ci ild? yaradılmı?dır.
S?hiyy?
v? insan xidm?tl?ri departamenti:
1953-cu ild? yaradılmı? S?hiyy?, T?hsil v? Rifah Departamentini must?qil vahidl?r? bolundukd?n sonra 1979-cu ild? yaradılmı?dır.
M?nzil tikintisi v? ??h?rsalma departamenti:
1965-ci ild? yaradılmı?dır.
Daxili i?l?r departamenti:
1849-cu ild? yaradılmı?dır.
?dliyy? departamenti:
1870-ci ild? yaradılmı?dır. 1789-cu v? 1970-ci ill?r arasında ba? atorney Kabinetin uzvu olmu?, lakin departament? ba?cılıq etm?mi?dir.
?m?k
departamenti:
1913-cu ild? yaradılmı?dır.
Dovl?t departamenti:
1789-cu ild? yaradılmı?dır.
N?qliyyat
departamenti:
1966-cı ild? yaradılmı?dır.
X?zin? departamenti:
1789-cu ild? yaradılmı?dır.
Veteran i?l?ri departamenti:
1988-ci ild? yaradılmı?dır, Kecmi?d? Veteranlar ?nzibati ?dar?si olan bu qurum indi Kabinet s?viyy?sin? qaldırılmı?dır.
- ↑
https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/our-government/the-executive-branch/
.
- ↑
https://www.bbc.com/mundo/noticias-internacional-48777799
.
- ↑
1
2
Levy M., McDonald F.
presidency of the United States of America //
Encyclopædia Britannica
(ing.)
.
- ↑
USA.gov
.