Mosambiekeiland
(
Portugees
:
Ilha de Mocambique
) is 'n eiland en stad in
Mosambiek
met 54 315 inwoners (2005), wat deel uitmaak van die provinsie Nampula. Mosambiekeiland, wat sy naam ook aan die voormalige
Portugese
kolonie en huidige onafhanklike republiek in die suid-ooste van
Afrika
verleen het, is danksy sy historiese geboue deur die
UNESCO
in
1991
tot
werelderfenisgebied
verklaar.
Die smal eiland met 'n
oppervlak
van een-en-'n-halwe vierkante kilometer het sy ontstaan aan 'n
koraalrif
te danke. Mosambiekeiland le enkele kilometer van die vasteland af oorkant 'n seestraat. 'n Brug met 'n lengte van drie kilometer, wat net vir motors, maar nie busse of vragmotors geskik is nie, verbind die eiland sedert
1960
met die hawestad Lumbo.
'n Kerk op Mosambiekeiland
Fort Sao Sebastiao
Mosambiek het al vroeg 'n belangrike rol gespeel vir Islamitiese handelaars uit
Zanzibar
en hulle handelsbetrekkinge het tot by
Asie
gestrek.
Die Portugese seevaarder en ontdekkingsreisiger
Vasco da Gama
was in
1498
die eerste Europeer wat die eiland se sjeik, Moussa Ben Mbiki, ontmoet het. Die sjeik het ook die naamgewer van die eiland geword. In
1506
het die Portugese
Tristao da Cunha
en
Alfonso d' Albuquerque
die eilandstad beset.
Alfonso d' Albuquerque het in
1508
die fort Sao Sebastiao op die mees noordelike punt van die eiland teen aansienlike koste opgerig; daar is genommerde stene vir die fort uit Europa ingevoer. In
1607
en
1608
het die eiland Nederlandse aanvalle weerstaan.
Danksy die florerende slawehandel en gunstige geografiese ligging ontwikkel die stad tot een van die grootste en belangrikste hawens in Mosambiek. Ook
goud
en
speserye
is van hier uitgevoer. Met die opening van die
Suezkanaal
begin die ekonomiese agteruitgang van die eiland. Mosambiekeiland het tot met die jaar
1898
as die hoofstad van Mosambiek gedien; die setel van die koloniale regering is daarna verskuif na Lourenco Marques (die huidige
Maputo
) in die suide van die land.
Tot aan die einde van die
19de eeu
was die stad, wat ook as 'n belangrike sentrum vir Christelike sendelinge gedien het, die setel van die goewerneur-generaal en van 'n biskop. Sy pragtige historiese geboue sluit die goewerneurspaleis, die katedraal, 'n doeanekantoor, 'n tuighuis en die stylvolle kantore van Franse, Switserse en Duitse handelshuise in.
Die stad se bevolking het uit sowat 150 Europeers (meestal Portugese), enkele honderd Baniane (wat die handel met Indie oorheers het), 'n aantal Sjinese en Arabiere en tussen 4 000 en 5 000 Makoea bestaan. Mosambiekeiland het sedert die einde van die 19de eeu en weens die gevolge van die Mosambiekse burgeroorlog, toenemend verval.
Tans is oorbevolking een van die grootste probleme van die eilandstad: Daar is een inwoner per 27,6 vierkante meter. Die oorgrote meerderheid van die bevolking woon in die riethuise van Makutistad in die suide van die eiland.