Ang-hai
|
---|
|
Ang-hai si-kho? lian-t?g e
t?-to?
|
?i-ti
|
Pak Hui-chiu
,
Tang Hui-chiu
kap
Sai-lam A-chiu
|
---|
Ch?-piau
|
22°N
38°E
/
22°N 38°E
/
22; 38
|
---|
L?i-heng
|
Hai
|
---|
Chu-iau liu-ji?p
|
Barka ho
,
Haddas ho
,
Anseba ho
, Wadi Gasus
|
---|
Chu-iau liu-chhut
|
Bab-el-Mandeb Hai-kiap
|
---|
Liu-keng
kok-ka
|
Djibouti
,
Ai-ki?p
,
Eritrea
,
Saudi A-la-pek
,
Sudan
, kap
Yemen
|
---|
|
---|
Si?ng t?a tn?g-t??
|
2,250 km (1,400 mi)
|
---|
Si?ng t?a khoah-t??
|
355 km (221 mi)
|
---|
Piau-b?n-chek
|
438,000 km
2
(169,000 sq mi)
|
---|
Peng-kun chhim-t??
|
490 m (1,610 ft)
|
---|
Si?ng t?a chhim-t??
|
3,040 m (9,970 ft)
|
---|
233,000 km
3
(56,000 cu mi)
|
Ang-hai
(紅海;
A-la-pek-gi
:
????? ??????
al-Bahr al-Ahmar
;
Hi-pek-lai-gi
:
?? ???
Yam Suf
;
Tigrinya-gi
:
??? ???
QeyH baHri
;
Eng-gi
:
Red Sea
) s?
In-t??-iuⁿ
e 1-e
hai-oan
, tiam-t?
A-chiu
kap
Hui-chiu
kau-kai e so?-ch?i. Thang hai e chhui t? si?ng lam kak, keng-koe
Bab-el-Mandeb Hai-kiap
sio-chiap
Aden-oan
. I-pak s?
Sinai Poan-to
,
Aqaba-oan
, kap
Suez-oan
(thang
Suez ?n-ho
). Ang-hai s? se-kai si?ng pak e
jia?t-tai
hai.
Ang-hai lam-pak iok-lio?k 1900
km
tn?g, si?ng khoah 300 km khah ke. B?n-chek t?i-iok 450000
km²
. Hai-te peng-kin ? 500 m chhim, t? tiong-ng hai-kau (
central median trench
) hit-tah-a si?ng chhim 2500 m. ? ch?-ch? chhian-chui e hai-ke (
shelf
) sek-ha?p
hai-seng-bu?t
khi?-khi.
Bo-liong-kut e seng-bu?t
chheng-g?a-chiong,
san-o?
200-g?a-chiong.
Oa pak-ho?ⁿ e kok-ka ?
Ai-ki?p
,
I-sek-lia?t
,
Iok-tan
; sai-ho?ⁿ ?
Sudan
kap Ai-ki?p; tang-ho?ⁿ ?
Saudi A-la-pek
kap
Yemen
; lam-ho?ⁿ ?
Djibouti
,
Eritrea
,
Somalia
teng-kok.
So? chai-iaⁿ si?ng cha tui Ang-hai e tham-chha, s?
Ko? Ai-ki?p
e lang si?t-heng--e, in hit-ch?n s? beh kian-lio
Punt
e siong-gia?p l??-soaⁿ. Chia kong tham-chha oa?h-t?ng, ki-tiong chi?t kai s? ui
Ch.
2500 ni cho-i?, koh chi?t kai s? t? chha-put-to Ch. 1500 ni (
Hatshepsut
nia-chh?a). In long ? khi kau t? Ang Hai.
[1]
Chong-s? oan-a ? ha?k-chia g?-l?n chia tham-chha s?-m?-s? chin-chiaⁿ ? kho-leng.
[2]
T? seng-keng e
Chhut Ai-ki?p Ki
, ? kong tio?h
I-sek-lia?t-lang
kiaⁿ koe chi?t phiⁿ chui
e ko?-s?, che chui n? chiau
Hi-pek-lai
bun-su, s? h? cho
Yam Suph
(
Hi-pek-lai-gi
:
??? ????
).
Yam Suph
thoan-thong-si?ng hong j?n-ui tio?h s? Ang-hai. Chiau rabbi
Saadia Gaon
(882?942 ni), t? i tui
G??-keng
(
Pentateuch
) e Iu-thai/A-la-pek hoan-e?k l?i-b?n, j?n hit-e koe-hai e so?-ch?i, s? Ang-hai e
Ba?ar al-Qulzum
p??-h?n, ia?h ti? s?
Suez Hai-oan
.
[3]
T? Ch. 6 se-ki,
Pho-su e Darius T?a-ong
, pat phai lang khi Ang-hai tham-l??, ki-lio?k gui-hiam e chio?h-thau kap tiau-liu, kai-chin kiam ka-thiam hang-hai l??-soaⁿ. T?
Suez
, Ang-hai e pak-peng boe, kap
Ni-lo-ho
tiong-ng, koh ? khi-siat ?n-ho. T? Ch. 4 se-ki ?u-ki,
Alexander T?a-ong
phai chhut Hi-lia?p hai-kun tham-chha Ang-hai chhut
In-t??-iuⁿ
e l??. Hi-lia?p e hang-hai-ka to?h it-ti?t tham-hiam kiam siu-chi?p Ang-hai e chu-li?u. Ch. 2 se-ki e si,
Agatharchides
siu-chi?p liau Ang-hai e chu-li?u.
Erythraea Hai An-l?i-ki
(
Periplus of the Erythraean Sea
), s? Hi-lia?p-gi sia--e
periplus
bun-su, chok-chia put-beng, s? t?i-khai
?u
1 se-ki e chok-phin, l?i-iong ki-su?t Ang-hai e kang-khau kap hai-l??.
[4]
Che Periplus, m? ki-su?t
Hippalus
s? choaⁿ-i?ⁿ thau chi?t kai hoat-kian tui Ang-hai koe In-t?? e ti?t-chiap l??-soaⁿ.
Ang-hai ch?
Augustus
thong-t? si-ki, s? Lo-ma-lang kah-i e
In-t?? seng-li
l??-soaⁿ, he tng s?
Lo-ma Te-kok
khai-si khong-che
T?-tiong-hai
,
Ai-ki?p
kap Ang-hai pak-p?? liau-?u. Chia l??-soaⁿ ?i cha-cheng e kok-ka to?h ? leh ?ng, m?-koh t? Lo-ma si-t?i, seng-li koh ke khah t?a. Tang-iuⁿ e mi?h, m? keng-koe In-t?? e kang-khau hong sang koe Lo-ma se-kai. Hit-ch?n Tang-iuⁿ kap Lo-ma tio?h oa-kho Ang-hai kau-thong, kau-be h?? 3 se-ki e
Aksum Te-kok
chhiat tn?g.
[5]
- ↑
Fernandez-Armesto, Felipe (2006).
Pathfinders: A Global History of Exploration
. W.W. Norton & Company. p. 24.
ISBN
0-393-06259-7
.
- ↑
Louis, Jaucourt de chevalier (1765).
Red Sea
. pp. 367?368.
- ↑
Tafsir
, Saadia Gaon, s.v. Exodus 15:22,
et al
.
- ↑
Fernandez-Armesto, Felipe (2006).
Pathfinders: A Global History of Exploration
. W.W. Norton & Company. pp. 32?33.
ISBN
0-393-06259-7
.
- ↑
East, W. Gordon (1965).
The Geography behind History
. W.W. Norton & Company. pp. 174?175.
ISBN
0-393-00419-8
.