Zanzibar
ngay nay la ten c?a hai đ?o cach b? bi?n
đong Phi
thu?c v?
Tanzania
:
Unguja
(con đ??c g?i Zanzibar) va
Pemba
. Th? ph? qu?n đ?o nay n?m tren đ?o Unguja va c?ng đ??c g?i la
Zanzibar
. Khu c? c?a thanh ph?, ten
Ph? đa
(
ti?ng Anh
:
Stone Town
), la
Di s?n th? gi?i
. Dan s? c?a Zanzibar la 981.754 ng??i vao th?ng ke dan s? n?m 2002, va hai đ?o nay co di?n tich 2.650
km²
(1020
d?m vuong
).
Cac s?n xu?t chinh c?a Zanzibar la đ?
gia v?
(bao g?m
đinh h??ng
,
đ?u kh?u
,
qu?
, va
h?t tieu
) va
c? s?i
. Zanzibar c?ng d?a tren nganh
du l?ch
, va co thu
đ?c h?u
con kh?
Piliocolobus kirkii
(
Zanzibar Red Colobus
).
Ten "Zanzibar" ch?c b?t ngu?n t?
ti?ng Ba T?
??????
Zangi-bar
("b? bi?n ng??i da đen"). Tuy nhien, ten nay c?ng co th? b?t ngu?n t?
ti?ng ? R?p
Zayn Z'al Barr
("n??c nay đ?p"). "Zanzibar" th??ng ch? đ?n đ?o Unguja noi rieng va đoi khi đ?ng ngh?a v?i "Qu?n đ?o Gia v?", nh?ng ten nay th??ng ch? đ?n
qu?n đ?o Maluku
t?i
Indonesia
. đ?o Pemba la đ?o duy nh?t tr? ra Zanzibar ma v?n con s?n xu?t đinh h??ng nhi?u; s?n xu?t nay la ngu?n thu nh?p gia v? chinh c?a qu?n đ?o nay.
Nh?ng c? dan đ?u tien c?a Zanzibar co th? la t? tien c?a ng??i
Hadimu
va
Tumbatu
đ?n t? đ?i l?c đong Phi vao kho?ng n?m 1000 CN. H? đa thu?c v? nhi?u dan t?c ? đ?i l?c, va t?i Zanzibar h? s?ng ? nh?ng lang nh? va khong h?p nh?t thanh đ?n v? hanh chinh l?n h?n. T?i vi h? khong co t? ch?c trung ??ng, nh?ng c? dan nay d? b? ng??i ben ngoai chinh ph?c.
G?m c? ch?ng t? nh?ng đ??ng buon ban v?i Zanzibar đa t?n t?i t? th?i
Assyria
c?. Nh?ng ng??i buon ban t?
? R?p
, vung
v?nh Ba T?
?
Iran
ngay nay (nh?t la
Shiraz
), va
Tay ?n đ?
co th? đa đ?n th?m Zanzibar t? th? k? 1. H? l?i d?ng
gio mua
đ? b?ng qua
?n đ? D??ng
vao c?ng t?i Th? xa Zanzibar ngay nay. Do qu?n đ?o nay khong co nhi?u tai nguyen đ?i v?i nh?ng ng??i buon ban, qu?n đ?o ch? la n?i đ? ti?p c?n nh?ng th? xa d?c theo b? bi?n đong Phi.
M?t vai ng??i buon ban t? vung v?nh Ba T? b?t đ?u c? tru t?i Zanzibar vao cu?i th? k? 11 hay th? k? 12; h? l?y v? th? dan va cu?i cung m?t v? vua (đ??c g?i la
Mwenyi Mkuu
hay
Jumbe
) đ??c ch?n t? dan Hadimu. Ng??i th?ng tr? t??ng t? d??i ten
Sheha
đ??c ch?n t? ng??i Tumbatu. C? hai ng??i nay khong co nhi?u quy?n, nh?ng h? giup c?ng c? ten tu?i c?a hai dan t?c nay.
S? ki?n
Vasco da Gama
đ?n đ?o vao n?m 1499 đa kh?i đ?u cho th?i k?
chau Au
co ?nh h??ng đ?n vung nay.
B? đao Nha
tuyen b? quy?n hanh tren đ?o vao n?m 1503. Vao thang 8 n?m 1505, đ?o tr? thanh m?t ph?n c?a
đ? qu?c B? đao Nha
khi đ?i uy Joao Homere thu?c h?m đ?i c?a
Francisco de Almeida
chi?m đ?o nay va tuyen b? quy?n hanh c?a B? đao Nha. đ?o nay con la thu?c đ?a B? đao Nha đ?n n?m 1698, khi Zanzibar tr? thanh m?t ph?n c?a
Oman
, d??i quy?n hanh c?a
Sultan Oman
.
Sayyid Said bin Sultan al-Busaid
d?i đo t?
Muscat
t?i Oman đ?n Ph? đa n?m 1840. Sau khi ong qua đ?i n?m 1856, cac con c?a ong tranh gianh quy?n n?i ngoi. Ngay
6 thang 4
n?m
1861
, Zanzibar va Oman b? chia thanh hai v??ng qu?c rieng bi?t.
Sayyid Majid bin Said Al-Busaid
(1834/1835?1870), con th? sau c?a ong, tr? thanh Sultan Zanzibar, con con th? ba
Sayyid Thuwaini bin Said al-Said
tr? thanh Sultan Oman.
Vao luc nay, Sultan Zanzibar c?ng co quy?n hanh m?t ph?n l?n c?a b? bi?n đong Phi, đ??c g?i la
Zanj
, bao g?m
Mombasa
va
Dar es Salaam
, va cac đ??ng buon ban keo dai h?n vao mi?n trung
chau Phi
, ch?ng h?n nh? t?i
Kindu
tren
song Congo
. Vao thang 11 n?m 1886, h?i đ?ng bien gi?i đ?c-Anh đ?nh Zanj la d?i đ?t r?ng 10
h?i ly
(19 km) d?c theo b? bi?n t? m?i Delgado (ngay nay thu?c
Mozambique
) đ?n
Kipini
(ngay nay thu?c
Kenya
), bao g?m cac đ?o tren bi?n va m?t s? th? xa ?
Somalia
ngay nay. Tuy nhien, t? n?m 1887 đ?n n?m 1892, c? lanh th? nay b? chi?m thanh thu?c đ?a c?a
V??ng qu?c Anh
,
đ?c
, va
Y
, nh?ng m?t s? vung v?n khong đ??c ban hay nh??ng l?i chinh th?c đ?n th? k? 20 (
Mogadishu
nh??ng cho Y n?m 1905 va
Mombasa
nh??ng cho Kenya n?m 1963).
đ? qu?c Anh
t? t? ti?p qu?n Zanzibar va vai tro cai qu?n c?a Anh đ??c xac đ?nh chinh th?c trong
Hi?p ??c Helgoland-Zanzibar
n?m 1890, trong đo đ?c h?a khong đ?ng đ?n lanh th? Anh ? qu?n đ?o Zanzibar. Zanzibar tr? thanh lanh th? ph? c?a đ? qu?c Anh n?m đo. M?i đ?u Anh g?i
T? t??ng
đ? cai tr? t? n?m1890 đ?n 1913, r?i
th??ng tru
t? n?m 1913 đ?n 1963.
Ngay
27 thang 8
n?m
1896
,
Chi?n tranh Anh-Zanzibar
bung n? do tranh gianh quy?n n?i ngoi c?a
Hamad bin Thuwaini
va k?t thuc v?i k?t qu? Sultan
Hamoud bin Mohammed
, đ??c s? ch?ng l?ng Anh, đ??c len ngoi. đay la cu?c chi?n tranh ng?n nh?t trong l?ch s?; Zanzibar đ?u hang sau 45
phut
. B?ng long v?i nh?ng đoi h?i c?a đ? Qu?c Anh, Hamoud k?t thuc vai tro c?a Zanzibar la trung tam
buon ban no l?
? đong Phi, ho?t đ?ng đa b?t đ?u d??i th?i
Oman
chi?m đong vao th? k? 17; ong c?m
ch? đ? no l?
, th? cac no l? c?a Zanzibar, va b?i th??ng cac ch? no vao n?m 1897.
Ngay
10 thang 12
n?m
1963
, Zanzibar đ??c đ?c l?p t? s? cai tr? c?a
V??ng qu?c Lien hi?p Anh va B?c Ireland
v?i ch? đ?
quan ch? l?p hi?n
d??i quy?n Sultan. Tinh tr?ng nay khong keo dai lau khi Sultan cu?i cung b? l?t đ? ngay
12 thang 1
n?m
1964
, va ngay
26 thang 4
cung n?m, Zanzibar h?p nh?t v?i n??c
Tanganyika
tren đ?i l?c đ? tr? thanh
Tanzania
. Zanzibar v?n con m?t ph?n c?a c?ng hoa nay đ?n ngay nay.
Tuy Zanzibar thu?c v?
Tanzania
, nh?ng vung co b?u
ch? t?ch
rieng la nguyen th? v? cac v?n đ? n?i b?.
Amani Abeid Karume
đ??c b?u l?i vao ch?c v? nay ngay
30 thang 10
n?m
2005
m?c du b? ?ng c? vien đ?i th?
Seif Shariff Hamad
ch? trich.
[1]
Tr??c đo, cu?c b?u c? nay b? nghi ng?, vao thang 1 n?m 2001, co it nh?t 27 ng??i bi?u tinh b? c?nh sat b?n ch?t.
[2]
Zanzibar c?ng co Vi?n Dan bi?u rieng đ? lam lu?t cho qu?n đ?o nay. Vi?n co 50 gh? đ??c b?u th?ng vao nhi?m k? 5 n?m. M?i ng??i l?n t?i Zanzibar co quy?n b?u c?.
đ?o Zanzibar co ba mi?n hanh chinh:
Trung/Nam
,
B?c
, va Thanh th?/Tay. Tren đ?o Pemba co hai mi?n
B?c
va
Nam
.
- Majid bin Said
(1856?1870)
- Barghash bin Said
(1870?1888)
- Khalifah bin Said
(1888?1890)
- Ali bin Said
(1890?1893)
- Hamad bin Thuwaini
(1893?1896)
- Khalid bin Barghash
(1896)
- Hamud bin Muhammed
(1896?1902)
- Ali bin Hamud
(1902–1911; thoai v?)
- Khalifa bin Harub
(1911?1960)
- Abdullah bin Khalifa
(1960?1963)
- Jamshid bin Abdullah
(1963?1964)
- Ngai
Lloyd William Matthews
(1890?1901)
- A.S. Rogers
(1901?1906)
- Arthue Raikes
(1906?1908)
- Francis Barton
(1906?1913)
- Francis Pearce
(1913?1922)
- John Sinclair
(1922?1923)
- Alfred Hollis
(1923?1929)
- Richard Rankine
(1929?1937)
- John Hall
(1937?1940)
- Henry Pilling
(1940?1946)
- Vincent Glenday
(1946?1951)
- John Sinclair
(1952?1954)
- Henry Potter
(1954?1959)
- Arthur Mooring
(1959?1963)
|
Wikisource
co v?n b?n g?c Anh ng? lien quan v?i bai:
|
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Zanzibar
.
|
|
---|
| |
Chau Phi h? Sahara
|
---|
Th? k? 15
|
Th? k? 16
|
Th? k? 17
Th? k? 18
Th? k? 19
|
|
|
|
|
đong A va chau đ?i D??ng
|
---|
- 1
1975 la n?m đong Timor tuyen b? đ?c l?p c?ng nh? la n?m x?y ra
cu?c xam l??c c?a Indonesia
. Vao n?m 2002, n?n đ?c l?p c?a đong Timor đ??c cong nh?n.
|
|
B?c M? & B?c đ?i Tay D??ng
|
---|
Th? k? 15
[cac đ?o đ?i Tay D??ng]
|
Th? k? 16
[Canada]
|
|
|
|
Nam M? & Antilles
|
---|
Th? k? 16
|
Th? k? 17
Th? k? 18
|
Th? k? 19
|
|
|