Bai nay khong co ngu?n tham kh?o nao . M?i b?n giup c?i thi?n bai b?ng cach b? sung cac ngu?n tham kh?o đang tin c?y . Cac n?i dung khong co ngu?n co th? b? nghi ng? va xoa b? . N?u bai đ??c d?ch t? Wikipedia ngon ng? khac thi b?n co th? chep ngu?n tham kh?o ben đo sang đay.

Th? k? 19 la kho?ng th?i gian tinh t? th?i đi?m n?m 1801 đ?n h?t n?m 1900 , ngh?a la b?ng 100 n?m, trong l?ch Gregory (t?c la l?ch c?). Nh?ng theo L?ch thien v?n, Th? k? 19 đ??c b?t đ?u t? ngay 1/1/1800 va k?t thuc vao ngay 31/12/1899.

đoi khi nh?ng s? gia g?i th?i k? "Th? k? XIX" la th?i gian keo dai t? n?m 1815 (do đ?i h?i Vien ) t?i n?m 1914 (do Chi?n tranh th? gi?i th? nh?t b?t đ?u). Thay vi đo, Eric Hobsbawm g?i "Th? k? dai 19" la th?i gian keo dai t? 1789 đ?n 1914 .

T?ng quan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nhin chung, Th? k? th? XIX la m?t th? k? đ?y bi?n đ?ng v? r?t nhi?u m?t (b?t đ?u th?i Phap Thu?c c?a Vi?t Nam , Cach m?ng cong nghi?p l?n th? hai , cac tr?n chi?n c?a Napoleon ,...)

đ?c đi?m l?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

No đ??c xem la th? k? , ma ch? ngh?a t? b?n m? r?ng ra toan th? gi?i . Th? k? 19 đa đanh d?u b??c ngo?t c?n b?n chuy?n t? lao đ?ng b?ng tay sang lao đ?ng b?ng may. Loai ng??i đa chuy?n t? n?n v?n minh nong nghi?p sang n?n v?n minh cong nghi?p. N?n v?n minh cong nghi?p đa t?o ra cach nhin m?i, keo theo nh?ng bi?n đ?i l?n v? chinh tr? , v?n hoa , xa h?i . Loai ng??i b??c vao m?t giai đo?n m?i c?a v?n minh nhan lo?i.

Cac d?u m?c l?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• 1801 :
  • Thomas Jefferson đa đ??c H? vi?n Hoa K? b?u lam T?ng th?ng Hoa K? .
  • Quan Nguy?n Anh đanh chi?m kinh đo Phu Xuan khi?n Quang To?n ph?i ch?y ra B?c.
  • V??ng Qu?c Anh va Ireland th?ng nh?t.
  • Ranjit Singh đ??c b? nhi?m lam vua Punjab .
  • Napoleon ky k?t Cong ??c n?m 1801 v?i đ?c Giao hoang .
  • Cairo r?i vao tay V??ng Qu?c Anh .
  • Sa Hoang Paul I b? am sat.
  • Anh đanh b?i Phap t?i Tr?n chi?n th? hai ? Abukir.
  • 1801? 1815 : Chi?n tranh Barbary l?n th? nh?t va chi?n tranh Barbary l?n th? hai gi?a M? va cac qu?c gia Barbary B?c Phi .
• 1802 :
  • Hi?p ??c Amiens gi?a Phap va V??ng qu?c Anh k?t thuc Chi?n tranh Lien minh th? hai .
  • Ludwig van Beethoven l?n đ?u tien bi?u di?n bai Sonata Moonlight c?a minh.
  • Quan Tay S?n chi?m L?i đ??c Phu Xuan khi?n Vo Tanh t? v?n.
  • Nguy?n Anh đanh chi?m thanh cong Th?ng Long .
  • 1802? 1831 : Nguy?n Anh truy tim h?u du? c?a Nha Tay S?n .
• 1803 :
  • William Symington l?n đ?u pho bay chi?c tau Charlotte Dundas c?a minh, chi?c tau h?i n??c đ?u tien.
  • Nha Wahhabis c?a N??c ? R?p đ?u tien chi?m Mecca va Medina.
  • Chi?n tranh n? ra gi?a Anh va Phap; đay đ??c coi la s? kh?i đ?u c?a Chi?n tranh Napoleon.
  • 1803- 1825 : Giai đo?n đ?u c?a Chi?n tranh Padri.
• 1804 :
  • Haiti gianh đ??c đ?c l?p t? Phap va tr? thanh n??c c?ng hoa c?a ng??i da đen đ?u tien.
  • 1804?1813: Chi?n tranh Nga-Ba T? .
  • đ? qu?c Ao thanh l?p b?i Francis I .
  • Napoleon t? phong cho minh la Hoang đ? Phap .
  • Dan s? th? gi?i đ?t 1 t? ng??i.
  • đ?u may h?i n??c đ?u tien b?t đ?u ho?t đ?ng.
  • Morphin b? co l?p l?n đ?u.
  • 1804?1810: Fulani Jihad ? Nigeria.
  • 1804?1815: Cu?c cach m?ng c?a ng??i Serbia n?i len ch?ng l?i đ? qu?c Ottoman . S? đ?c l?p c?a Serbia đ??c cong nh?n vao n?m 1817.
• 1805 :
  • Tr?n Trafalgar
  • Napoleon tieu di?t quan Ao-Nga trong tr?n Tr?n Austerlitz .
  • 1805?1848: Muhammad Ali hi?n đ?i hoa Ai C?p.
• 1806 :
  • đ? qu?c La Ma Th?n Thanh b? gi?i th? do h?u qu? c?a Hi?p ??c Pressburg.
  • Cape tr? thanh m?t thu?c đ?a c?a đ? qu?c Anh .
  • 1806-1812: Chi?n tranh Nga?Th? Nh? K? , Hi?p ??c Bucharest.
• 1807 : N??c Anh tuyen b? buon ban no l? la b?t h?p phap.
• 1808 :
  • Beethoven trinh di?n b?n nh?c th? n?m c?a minh
  • 1808?1809: Nga xam l?c Ph?n Lan t? Th?y đi?n trong Chi?n tranh Ph?n Lan .
  • Nh?ng du kich Tay Ban Nha chi?n đ?u trong Chi?n tranh Ph?n Lan.
• 1810 :
  • đ?i h?c Humboldt Berlin đ??c thanh l?p. Trong s? sinh vien va gi?ng vien c?a tr??ng la Hegel , Marx va Bismarck. C?i cach đ?i h?c ? đ?c đa thanh cong đ?n m?c mo hinh c?a no đ??c sao chep kh?p th? gi?i.
  • Grito de Dolores b?t đ?u Chi?n tranh gianh đ?c l?p Mexico .
  • 1810?1820: H?u h?t cac thu?c đ?a M? La Tinh t? gianh đ?c l?p kh?i Tay Ban Nha va B? đao Nha sau khi cac cu?c chi?n tranh gianh đ?c l?p ? M? Latinh .
  • 1810?1820: Chi?n tranh Punjab gi?a đ? qu?c Sikh va đ? qu?c Anh.
• 1812 :
  • Cu?c xam l??c c?a Phap vao Nga
  • Th? t??ng Anh Spencer Perceval b? am sat
• 1884 : Chinh ph? Cam-pu-chia (vua Norodom ) ki hi?p ??c th?a nh?n tr? thanh thu?c đ?a c?a Phap.
• 1890: H? Chi Minh , sau nay la Lanh t? c?a Vi?t Nam Dan ch? c?ng hoa , khi đo la Nguy?n Sinh Cung , ra đ?i.
• 1900: Lien quan tam n??c t?n cong thanh B?c Kinh , T? Hi Thai h?u ph?i ch?y đ?n Tay An lanh n?n.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Phap thu?c
• Nha Tay S?n
• Hoa ??c Giap Than (1884)
• N?i chi?n Hoa K?
• L?ch s? th? gi?i
• L?ch s? hi?n đ?i

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]