S?n H?i quan

	S?n H?i quan
	M?t đo?n V?n ly tr??ng thanh t?i S?n H?i quan
Ph?n th?	山海關
Gi?n th?	山海?
Ngh?a đen	"c?a ?i nui va bi?n "
Phien am
Ti?ng Han tieu chu?n
Binh am Han ng?	Sh?nh?i Gu?n
Wade?Giles	Shan Hai Kuan
Ti?ng Qu?ng Chau
Vi?t binh	saan 1 hoi 2 gwaan 1

S?n H?i quan (c?ng g?i la Du quan (?關), cung v?i Gia D?c quan va C? Dung quan , la m?t trong cac c?a ?i chinh c?a V?n ly tr??ng thanh . Di tich nay nay thu?c qu?n S?n H?i Quan , T?n Hoang đ?o , Ha B?c . N?m 1961, S?n H?i quan đ??c Qu?c v? vi?n phe chu?n la m?t đ?n v? b?o h? v?n v?t tr?ng đi?m toan qu?c h?ng nh?t.

đay la m?t đ?a đi?m du l?ch n?i ti?ng, la c?c đong c?a tuy?n Tr??ng thanh chinh vao th?i nha Minh, c?ng đ??c g?i la "thien h? đ? nh?t quan"-t??ng ?ng v?i ten g?i "Thien h? đ? nh?t hung quan" c?a V?n ly tr??ng thanh. N?i ma b?c t??ng thanh ch?m giap v?i B?t H?i co bi?t danh la "Lao Long đ?u."

C?a ?i n?m cach 300 kilomet (190 mi) v? phia đong c?a B?c Kinh va co th? ti?p c?n b?ng đ??ng cao t?c Kinh Th?m ch?y t? th? đo v? phia đong b?c, t?i Th?m D??ng .

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong l?ch s? Trung Qu?c, S?n H?i quan la m?t c?a ?i bien gi?i nh?m phong th? Trung Nguyen tr??c s? t?n cong t? cac dan t?c du m?c, cac qu?c gia t?i đong B?c nh? Cao Cau Ly , Khi?t đan , V??ng qu?c B?t H?i , đ?i Lieu , đ?i Kim , N? Chan va Man Chau , Man Thanh .

S?n H?i quan n?m ? phia nam Yen S?n , va ? phia b?c B?t H?i . Trong cac th? k?, c?a ?i tr?n gi? l?i đi h?p, y?u đ?o giao thong gi?a đong B?c va Hoa B?c. C? B?c T? va nha đ??ng đ?u t?ng cho xay c?a ?i t?i đay. N?m 696 Ly T?n Trung chi?m Doanh Chau phia đong b?c S?n H?i quan t? x?ng la Vo Th??ng Kh? han, l?p đ?i Khi?t đan qu?c ch?ng l?i nha Chu c?a Vo T?c Thien . Thang 5 n?m 696 Ly T?n Trung phai Ly Giai C? d?n quan Khi?t đan v??t V?n Ly Tr??ng Thanh, chi?m S?n H?i quan, lien minh v?i ng??i Tich Ba chi?m U Chau va đanh đ?n Ky Chau (nay thu?c Ham đan , Trung Qu?c ) c?a nha Chu, uy hi?p kinh đo L?c D??ng c?a Vo T?c Thien . Vo T?c Thien ph?i phai đ?ch Nhan Ki?t gi? Ky Chau va phai V??ng Hi?u Ki?t d?n quan Chu t? L?c D??ng đanh vao đong H?p Th?ch C?c phia đong Doanh Chau, bu?c Ly Giai C? rut quan kh?i Ky Chau, U Chau, S?n H?i quan va V?n Ly Tr??ng Thanh tr? v? đong b?c giao chi?n v?i V??ng Hi?u Ki?t mua xuan n?m 697. N?m 1381, t??ng nha Minh la T? đ?t cho xay d?ng S?n H?i quan, ten g?i nay xu?t phat t? v? tri n?m gi?a nui va bi?n.

Nh?ng ^{[
lien k?t h?ng
]} n?m cu?i th?i nha Minh, Lieu Ninh la n?i tranh gianh c?a quan H?u Kim , Mong C? va Minh. S?n H?i quan co v? tri chi?n l??c đ? H?u Kim xam nh?p Trung Nguyen.

V? sau, t??ng nha Minh la Thich K? Quang b?t đ?u cho c?ng c? va xay d?ng m?t thanh quanh S?n H?i quan, t??ng thanh va phao đai ? phia đong, nam va b?c c?a c?a ?i. S?n H?i quan tr? thanh m?t trong nh?ng c?a ?i đ??c c?ng c? v?ng m?nh nh?t t?i Trung Qu?c va cho đ?n ngay nay, đay c?ng la m?t trong nh?ng c?a ?i đ??c b?o t?n t?t nh?t c?a V?n ly tr??ng thanh.

Co hai ghi chep v? tr?n chi?n S?n H?i quan vao cu?i th?i Minh. Phien b?n n?i ti?ng h?n va mang tinh ti?u thuy?t h?n thu?t r?ng: Vao th?i nha Minh, t??ng Ngo Tam Qu? đa g?n nh? ch?p thu?n đ?u hang va tham gia quan n?i d?y c?a Ly T? Thanh nh?ng sau khi nghe tin ai thi?p la Tr?n Vien Vien b? h? Ly chi?m đo?t, ong đa n?i gi?n va lien l?c v?i đa Nh? C?n c?a Man Chau, k?t qu? d?n đ?n vi?c m? S?n H?i quan cho quan Man. Lien quan Ngo Tam Qu? va Man Chau đa chi?n th?ng trong tr?n S?n H?i quan ch?ng l?i Ly T? Thanh. Chi?n th?ng c?a quan Man Chau đa lam n?n t?ng cho vi?c tieu di?t khong ch? quan n?i d?y c?a Ly T? Thanh ma con la c?a nha Minh va thi?t l?p quy?n cai tr? v?ng ch?c c?a ng??i Man tren toan coi Trung Qu?c. Ng??i Man l?p nen tri?u đ?i phong ki?n cu?i cung trong l?ch s? Trung Qu?c la nha Thanh .

Ghi chep th? nhi la Ngo Tam Qu? đa đ?u hang Ly T? Thanh, nh?ng tren đ??ng đ?n B?c Kinh, ong đa nghe đ??c thong tin v? m?t nha n??c h?n lo?n t?i kinh đo va cac v? th?m sat c?a quan Ly T? Thanh, c?ng nh? v? gi?t ph? than c?a ong. Ngo Tam Qu? n?i gi?n, ong tr? l?i S?n H?i quan va đ?u hang th? l?nh quan Man Chau, m? c?a S?n H?i quan cho quan Man. Quan c?a Ngo Tam Qu? sau đo ph?i h?p v?i quan Man Chau ch?ng l?i quan Ly T? Thanh. K?t qu? la quan Man Chau đa tieu di?t l?c l??ng c?a Ly T? Thanh b?ng cach dung m?t mi?ng v?i g?n li?n v?i đ?ng ph?c c?a quan Ngo Tam Qu? đ? phan bi?t đ?ng minh va k? thu.

Vao th?i nha Thanh, S?n H?i quan, v?i v? tri n?m gi?a B?c Kinh va Th?m D??ng, la c?a ngo đ? đ?n kinh đo. Trong th?i Dan Qu?c , c?ng nh? trong chi?n d?ch Lien quan tam n??c va Chi?n tranh th? gi?i l?n th? 2 , S?n H?i qua la n?i di?n ra nhi?u cu?c xung đ?t.

Encyclopædia Britannica n?m 1911 vi?t r?ng: S?n H?i quan, m?t th? tr?n đ?n tru ? c?c đong c?a t?nh Tr?c L? , Trung Qu?c, dan s? kho?ng 30.000 ng??i. No n?m ? đi?m ma day cac ng?n đ?i bao g?m V?n ly tr??ng thanh d?c xu?ng bi?n, t?o thanh m?t quan hay c?a ?i gi?i h?n ph?m vi c?a Trung Qu?c b?n th? va Man Chau . Vi th? đay la m?t đ?n quan s? quan tr?ng, va la m?t tuy?n đ??ng th??ng m?i gi?a Man Chau va Trung Nguyen c?a Trung Qu?c. Tuy?n đ??ng s?t B?c Hoang đ? t? Thien Tan va đ?i Co 174 m. t? n?i tr??c đo, ch?y qua c?a ?i, va men theo b? bi?n v?nh Lieu đong xa đ?n c?ng hi?p ??c Ng?u Trang, n?i no đ??c k?t n?i v?i m?t tuy?n đ??ng s?t đi t? c?ng Arthur (L? Thu?n) đ?n tuy?n đ??ng chinh Siberi. C?a ?i t?o thanh gi?i h?n phia nam c?a ph?m vi ?nh h??ng c?a Nga theo quy đ?nh trong hi?p ??c gi?a Anh va Nga vao ngay 28 thang 4 n?m 1899.

Thang 7 n?m 1904, 15.000 quan Nh?t đa đ? b? len S?n H?i quan, tr??c khi hanh quan đ?n B?c Kinh đ? k?t thuc cu?c bao vay cac cong s? c?a Phong trao Ngh?a Hoa đoan . M?t cu?c oanh t?c tr??c khi đ? b? la khong c?n thi?t do ch? co m?t it linh Trung Qu?c hi?n di?n t?i đay. Quan h? đ?ng minh đa b? giang m?t đon m?nh khi m?t cu?c ?u đ? x?y ra t?i S?n H?i quan gi?a quan Nh?t B?n va quan Phap. Trong v? xung đ?t, ba linh Phap va b?y linh Nh?t đa b? gi?t, n?m linh Phap va 12 linh Nh?t đa b? th??ng.

C?u truc [ s?a | s?a ma ngu?n ]

C?a ?i S?n H?i quan la m?t hinh vuong, v?i chu vi kho?ng 4 km. Cac b?c t??ng cao đ?n 14 met, va day 7 met. Cac m?t phia đong, nam va b?c co m?t hao sau va r?ng bao quanh. Co cac c?u b?c qua hao. ? trung tam c?a c?a ?i co m?t thap chuong cao.

T?t c? b?n m?t c?a S?n H?i quan đ?u co c?ng: Tr?n đong mon (đong), Nghenh An mon (tay), V?ng D??ng mon (nam), va Uy Vi?n mon (b?c). Do tr?i qua nhi?u th? k?, ch? Tr?n đong mon con l?i cho đ?n ngay nay. Tr?n đong mon la c?a quan tr?ng nh?t c?a S?n H?i quan do v? tri đ?i m?t v?i phia ngoai c?a ?i.

Vi?t tren m?t t?m b?ng treo tren c?ng thanh la m?t ten thay th? c?a S?n H?i quan, "Thien h? đ? nh?t quan" (天下第一?). Khong nen nh?m l?n v?i "Thien h? đ? nh?t hung quan" (天下第一雄?), bi?t danh c?a m?t c?a ?i khac n?m ? c?c tay c?a V?n ly tr??ng thanh.