Phan tam h?c
khong ph?i m?t chuyen nganh chinh th?ng c?a
tam ly h?c
, la m?t t?p h?p cac ly thuy?t va k? thu?t
tr? li?u
lien quan đ?n vi?c nghien c?u tam tri
vo th?c
, cung t?o thanh m?t ph??ng phap đi?u tr? cac
r?i lo?n tam th?n
, m?t ph??ng phap lam sang đ? đi?u tr?
b?nh ly tam th?n
thong qua đ?i tho?i gi?a b?nh nhan va
nha tam ly h?c
. Nganh h?c đ??c thanh l?p vao đ?u nh?ng n?m 1890 b?i nha
th?n kinh h?c
ng??i Ao
Sigmund Freud
, ng??i đa gi? l?i thu?t ng? "psychoanalysis" cho tr??ng phai t? t??ng c?a rieng minh,
[1]
va m?t ph?n xu?t phat t? cong trinh lam sang c?a
Josef Breuer
va nh?ng ng??i khac. Phan tam h?c sau đo đ??c phat tri?n theo nhi?u h??ng khac nhau, ch? y?u la b?i cac sinh vien c?a Freud, ch?ng h?n nh?
Alfred Adler
va c?ng s? c?a ong,
Carl Gustav Jung
,
[2]
c?ng nh? b?i cac nha t? t??ng Freud m?i, nh?
Erich Fromm
,
Karen Horney
, va
Harry Stack Sullivan
.
[3]
D??i t?m ?nh h??ng r?ng l?n c?a phan tam h?c, đa co it nh?t 22 nhanh ly thuy?t nghien c?u v? s? phat tri?n tam tri con ng??i. Nhi?u ph??ng phap ti?p c?n khac trong tr? li?u c?ng đ??c g?i la "phan tam" l?i khac xa so v?i ly thuy?t. Thu?t ng? phan tam h?c c?ng dung cho m?t ph??ng phap nghien c?u v? s? phat tri?n ? tr? em.
Phan tam h?c c? đi?n c?a Freud la m?t ph??ng phap tr? li?u đ?c thu, ma ng??i đ??c phan tich (phan tich b?nh nhan) s? noi ra nh?ng y ngh? c?a minh, qua nh?ng
lien t??ng t? do
, nh?ng huy?n t??ng va cac gi?c m?, t? đo nha phan tam s? rut ra k?t lu?n v? nh?ng xung đ?t vo th?c la ngu?n g?c đang gay ra cac tri?u ch?ng va bi?u hi?n đ?c tr?ng ? nh?ng b?nh nhan, r?i di?n gi?i chung cho h? b?ng hi?u đ? t? đo co gi?i phap cho nh?ng nan đ? c?a minh.
Theo Freud
[4]
, phan tam h?c la m?t ph??ng phap đi?u tr? y t? danh cho nh?ng ng??i m?c cac b?nh tam ly.
[5]
Ph??ng phap nay la m?t qua trinh trao đ?i b?ng l?i noi gi?a bac s? va b?nh nhan (hay con g?i la ng??i đ??c
phan tam
-
l'analyse
).
[6]
Cac hanh vi l? (
les actes manques
)
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Cac hanh vi l? la cac hanh vi nh? sau:
[7]
- M?t l?i x?y ra khi m?t ng??i noi ho?c vi?t (m?t
lapsus
). M?t hay m?t vai t? b? b? qua khi m?t ng??i đ?c. M?t vai ti?ng b? nghe nh?m thanh ti?ng khac. (Trong t?t c? cac tr??ng h?p, cac b? ph?n ti?p nh?n nh? tai hay m?t, hay cac b? ph?n v?n đ?ng nh? tay, đ??c gi? s? la khong co v?n đ? gi).
- M?t tinh tr?ng quen t?m th?i, vi d? nh? t? d?ng ta khong nh? đ??c
ten
c?a m?t th? gi đo ma ta
bi?t
la ta
bi?t
, va m?t luc sau ta nh? ra. Hay t? d?ng ta quen lam m?t vi?c ma ta ph?i lam, nh?ng sau đo ta l?i nh? ra.
- M?t tinh tr?ng khong th? tim ra. Ch?ng h?n nh? khi ta khong tim đ??c m?t v?t ma ta đa c?t ? đau đo.
M?t cach gi?i thich đ??c đ? xu?t cho cac hanh vi l? la: đay la h? qu? c?a hai y đ?nh trai ng??c nhau (c?a ng??i th?c hi?n hanh vi l?).
[8]
Ly thuy?t chung v? cac
nevrose
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Phan tam h?c
(vi?t t?t c?a
Phan tich tam ly h?c
,
ti?ng Anh
:
Psychoanalysis
) la t?p h?p nh?ng ly thuy?t va ph??ng phap
tam ly h?c
co m?c đich tim hi?u nh?ng m?i quan h?
vo th?c
c?a con ng??i qua ti?n trinh lien t??ng. No đ??c kh?i th?o b?i
Sigmund Freud
, m?t bac s? ng??i
Ao
. Phan tam h?c chuyen sau nghien c?u v? con ng??i. Phan tam h?c mo t? con ng??i co "c?u truc" tinh th?n g?m ba ph?n giao thoa v?i nhau: no (E:
It
; F:
Le Ca
; G:
das Es
), cai toi (E:
Ego
; F:
Le Moi
; G:
das Ich
) va cai sieu toi (E:
Super ego
; F:
Le Surmoi
; G:
das Uber-Ich
).
Phan tam h?c 6 lu?n thuy?t
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Nh?ng lu?n thuy?t c? b?n c?a phan tam h?c ch? y?u bao g?m:
- Hanh vi, kinh nghi?m va nh?n th?c c?a con ng??i ph?n l?n đ??c đ?nh hinh b?i cac xung n?ng b?m sinh va phi ly.
- Nh?ng xung n?ng nay mang b?n ch?t vo th?c.
- Qua trinh c? đ?a nh?ng xung n?ng nay "tr?i" len b? m?t y th?c s? gay ra nh?ng khang c? tam ly, đ??c bi?u hi?n qua cac c? ch? phong v?.
- Ben c?nh nh?ng c?u truc tam th?n mang tinh b?m sinh đo, s? phat tri?n c?a m?t ca nhan con đ??c đ?nh hinh b?i nh?ng s? ki?n thu? ?u th?i.
- Nh?ng xung đ?t gi?a y th?c v? th?c t?i v?i ph?n vo th?c c?a h? tam th?n (t?o nen s? d?n nen) co th? la ngu?n g?c c?a nh?ng ch?ng r?i nhi?u tam tri nh? ch?ng nhi?u tam, lo au, tr?m u?t, v.v...
- Ph??ng th?c đ? gi?i tr? nh?ng ?nh h??ng nay t? nh?ng n?i dung vo th?c la đ?a cac n?i dung đo len binh di?n y th?c.
Ph??ng phap can thi?p c?a li?u phap phan tam
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
đi?m đ?c tr?ng cho ph??ng phap can thi?p c?a li?u phap phan tam la đ??ng đ?u va phan tach ro cac c? ch? phong v?, nh?ng ??c mu?n va c?m giac t?i l?i mang tinh b?nh ly c?a b?nh nhan. Qua s? phan tich nh?ng xung đ?t va s? tac đ?ng c?a no gay ra nh?ng khang c? tam ly va hi?n t??ng chuy?n di vao nha phan tich qua nh?ng hanh vi b? bop meo, li?u phap phan tam co th? đ?a ra nh?ng gi? thuy?t v? vo th?c chinh la nh?ng k? thu t? h?i nh?t c?a cac b?nh nhan: cach th?c ma nh?ng hanh đ?ng mang tinh bi?u tr?ng va vo th?c đa b? kich thich b?i nh?ng tr?i nghi?m đang gay ra cac tri?u ch?ng. Ly thuy?t nay đa b? ch? trich r?t nhi?u, co quan đi?m cho r?ng đo la m?t h? ly thuy?t phi khoa h?c; nh?ng du v?y, li?u phap phan tam v?n đang đ??c r?t nhi?u nha tam ly hi?n nay ?ng d?ng.
- ^
Mitchell, Juliet. 2000.
Psychoanalysis and Feminism: A Radical Reassessment of Freudian Psychoanalysis
. London:
Penguin Books
. p. 341.
- ^
Alfred Adler
phat tri?n
individual psychology
, con
Carl Jung
thi?t l?p
analytical psychology
.
- ^
Birnbach, Martin. 1961.
Neo-Freudian Social Philosophy
. Stanford:
Stanford University Press
. p. 3.
- ^
Freud (1916)
- ^
"[...] la psychanalyse est un procede de traitement medical de personnes atteintes de maladies nerveuses." - Freud (1916), tr. 9
- ^
"Le traitement psychanalytique ne comporte qu'un echange de paroles entre l'analyse et le medecin." - Freud (1916), tr. 11
- ^
Freud (1916), tr. 16-17
- ^
"Nous avons ainsi resolu avec une facilite relative l'enigme des actes manques ! Ce ne sont pas des accidents, mais des actes psychiques serieux, ayant un sens, produits par le concours ou, plutot, par l'opposition de deux intentions differentes." - (Freud) 1916, tr. 30, dong 10
 |
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Phan tam h?c
.
|