Bai vi?t nay c?n them chu thich ngu?n g?c đ? ki?m ch?ng thong tin . M?i b?n giup hoan thi?n bai vi?t nay b?ng cach b? sung chu thich t?i cac ngu?n đang tin c?y . Cac n?i dung khong co ngu?n co th? b? nghi ng? va xoa b?. ( thang 12 n?m 2020 )

Melbourne Victoria
đ??ng chan tr?i Melbourne t? Williamstown, đ??ng chan tr?i Melbourne t? đ?n t??ng ni?m, đ?n t??ng ni?m, Toa nha Tri?n lam Hoang gia, Nha ga Flinders Street va Melbourne Cricket Ground
Melbourne
T?a đ?	37°48′49″N 144°57′47″đ  /  37,81361°N 144,96306°đ  / -37.81361; 144.96306
Dan s?	5.078.193 (2019) [1]  ( 2nd )
? M?t đ? dan s?	453/km 2  (1.170/sq mi) [2]
đ? cao	31 m (102 ft)
Di?n tich	9.990,5 km 2 (3.857,4 sq mi)(GCCSA) [3]
Mui gi?	AEST ( UTC+10 )
? Mua he ( DST )	AEDT ( UTC+11 )
V? tri	Cach Canberra 465 km (289 mi) Cach Adelaide 655 km (407 mi) Cach Sydney 712 km (442 mi) Cach Brisbane 1.370 km (851 mi) Cach Perth 3.421 km (2.126 mi)
Khu v?c chinh quy?n đ?a ph??ng	31 thanh ph? trong Vung đo th? Melbourne
H?t	Grant , Bourke , Mornington
Khu v?c b?u c? ti?u bang	54 qu?n
Khu v?c b?u c? lien bang	23 đ?n v?
Nhi?t đ? t?i đa binh quan Nhi?t đ? t?i thi?u binh quan L??ng m?a hang n?m 20,15 °C 68 °F 10,25 °C 50 °F 646,9 mm 25,5 in

Melbourne ( Phat am ti?ng Anh : /?m?lb?n/ ^ⓘ ; ^{[4] [5]} , th??ng đ??c vi?t t?t la Mel hay Melb ) la m?t thanh ph? c?ng n?m ? khu v?c đong nam c?a Uc . đay la th? ph? va thanh ph? l?n nh?t bang Victoria , va la thanh ph? l?n th? hai ? Uc . ^[6] đ?a danh "Melbourne" dung đ? g?i ten toan b? vung đo th? r?ng h?n 9.900 km² g?m nhi?u khu dan c? khac nhau, đ?ng th?i c?ng la ten g?i ph?n trung tam n?i o thanh ph? . Vung đo th? ngay nay to? l?c quanh m?t v?nh kin t? nhien g?i la V?nh Port Phillip va bao trum tren m?t vung r?ng l?n t? vung đ?i xen l?n đ?ng c? ? g?n chan nui Macedon đ?n Day nui Dandenong va ban đ?o Mornington ? phia đong va đong nam. Tr?i qua nhi?u th?p nien phat tri?n va nh?p c? ? ?t, Melbourne đa tr? thanh nha c?a h?n 4,5 tri?u ng??i ^[6] đ?n t? hang tr?m n??c tren th? gi?i.

đ??c thanh l?p n?m 1835, b?i nh?ng ng??i đ?nh c? t? Launceston trong Vung đ?t Van Diemen (Tasmania ngay nay), Melbourne t? m?t th? tr?n vung sau vung xa c?a New South Wales nhanh chong phat tri?n thanh th? ph? m?t thu?c đ?a. Toan quy?n NSW Richard Bourke đa đ?t ten n?i đay la Melbourne, theo ten c?a William Lamb, T? t??c Melbourne, Th? t??ng n??c Anh đ??ng th?i. ^[7] Khong lau sau khi đ??c nang c?p len Thanh ph? n?m 1847, Melbourne đon nh?n dong dong ng??i nh?p c? ? ?t do hai cu?c đ? xo tim vang keo đ?n. Ngu?n v?n nhan l?c va tai l?c m?i đa bi?n n?i nay thanh m?t trong nh?ng đo th? hao hoa va th?nh v??ng b?c nh?t th? gi?i trong giai đo?n cu?i th? k? 19. ^[8] Co l? vi th? ma sau khi Lien bang Uc đ??c thanh l?p n?m 1901, Melbourne đa đ??c ch?n lam th? đo lam th?i đ?n t?n n?m 1927 . ^[9]

Th? h?ng cao v? giao d?c, nghien c?u, y t?, du l?ch, th? thao cung moi tr??ng trong lanh, mat m? va m?ng l??i giao thong cong c?ng r?ng kh?p giup Melbourne gi? v?ng v? tri quan quan "thanh ph? đang s?ng" trong su?t 6 n?m li?n. ^[10] V? kinh t?, Melbourne con la trung tam th??ng m?i, tai chinh quan tr?ng trong khu v?c chau A - Thai Binh D??ng va x?p h?ng th? 30 tren B?ng ch? s? Trung tam Tai chinh Toan c?u. ^[11] Con đ?i v?i ng??i dan x? s? chu?t tui, thanh ph? con đ?m nhi?m vai tro la "kinh đo v?n hoa" n??c nha, ^[12] va la n?i kh?i ngu?n c?a n?n đi?n ?nh truy?n hinh n??c nha, n?i khai sinh ra mon th? thao bong đa Uc va tr??ng phai h?i hoa ?n t??ng phong cach Uc. Thanh ph? con đ??c li?t ke trong danh sach cac Thanh ph? V?n ch??ng UNESCO, va la thien đ??ng c?a am nh?c, k?ch noi, ngh? thu?t truy?n th?ng va nhi?u lo?i hinh ngh? thu?t đ??ng ph? đ?c s?c. Melbourne đ?ng cai Th? v?n h?i Olympic n?m 1956.

Theo tieu chu?n v? "d?ch v? cao c?p", Melbourne đ??c nhom nghien c?u GaWC x?p vao lo?i hai ("cac thanh ph? nh? c?a th? gi?i") đ?ng sau cac thanh ph? nh? Montreal , Osaka hay Praha . Thanh ph? nay co s? l??ng sinh vien qu?c t? thu?c lo?i đong nh?t tren th? gi?i, sau London , New York va Paris .

Melbourne hi?n đang s? h?u m?ng l??i xe đi?n m?t đ?t (tramway) l?n nh?t tren th? gi?i, v?i g?n 250 km đ??ng s?t đoi ph? kin khu v?c đo th? va vung ngo?i o c?a thanh ph?. ^[13]

Ten g?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thanh ph? đ??c đ?t ten theo Th? t??ng Anh , William Lamb , T? t??c Melbourne, ng??i s?ng g?n Melbourne ? Derbyshire , Anh . Melbourne co g?c t? Mylla Burne trong ti?ng Anh c? va co ngh?a la "Mill Stream".

đ?a ly [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne n?m ? phia đong nam l?c đ?a chau Uc , thu?c ti?u bang Victoria (Uc) . V? m?t đ?a ch?t, no đ??c t?o nen tren s? h?p l?u c?a dung nham đ? t? ch?y v? phia tay, đa mai Silurian v? phia đong, va s? tich t? cat Holocene ? phia đong nam d?c theo c?ng Phillip . Cac vung ngo?i o phia đong nam n?m tren đ?t gay Selwyn, vung nay bao b?c Mount Martha va Cranbourne.

Melbourne tr?i dai d?c theo song Yarra v? phia Thung l?ng Yarra va Dandenong Rangers v? phia đong. No m? r?ng v? phia b?c qua cac thung l?ng l??n song nh?p nho c?a cac nhanh song Yarra - l?ch Moonee Ponds (v? phia san bay Tullamarine), l?ch Merri-Creek va song Plenty - t?i cac n?i ben ngoai ngo?i o c?a Craigieburn va Whittlesea.

Thanh ph? đi v? phia đong nam qua Dandenong đ?n hanh lang t?ng tr??ng c?a Pakenham v? phia Tay Gippsland va đi v? phia nam qua thung l?ng Dandenong Creek, ban đ?o Mornington va thanh ph? Frankston đi theo đ?nh Olivers Hill, Mount Martha va Arthurs Seat, tr?i dai d?c theo b? bi?n Port Phillip nh? la m?t khu lien h?p đ?n l? đ? đ?n ngo?i o Portsea va Point Nepean. Phia tay giap song Maribyrnong va cac nhanh c?a no v? h??ng B?c v? phia Sunbury va vung đ?i day Macedon va d?c theo vung đ?t đ?ng b?ng nui l?a ph?ng h??ng v? phia Melton ? phia tay, Werribee ? chan nui c?a r?ng đa You Yangs phia tay nam c?a CBD. Song Little va th? tr?n cung ten, đanh d?u bien gi?i gi?a Melbourne va thanh ph? Geelong lan c?n.

Cac bai bi?n chinh c?a Melbourne n?m ? cac vung ngo?i o khac nhau d?c theo b? v?nh Port Phillip, trong nh?ng khu v?c nh? Port Melbourne, Albert Park, St Kilda, Elwood, Brighton, Sandringham, Mentone, Frankston, Altona, Williamstown va Werribee South. Nh?ng bai bi?n l??t song g?n nh?t n?m cach Melbourne CBD ? phia đong nam 85 km (53 d?m) v? phia sau cac bai bi?n c?a Rye, Sorrento va Portsea.

Khi h?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne co khi h?u on đ?i h?i d??ng (Koppen Climate Cfb) v?i đ?c tr?ng la mua he ?m ap va mua đong mat m?. Melbourne n?i ti?ng v?i ki?u th?i ti?t hay thay đ?i, th??ng đ??c coi la co 'b?n mua trong m?t ngay'. đi?u ki?n th?i ti?t ? đay hay thay đ?i do v? tri c?a Melbourne n?m tren ranh gi?i gi?a khu v?c n?i đ?a kho nong va b? bi?n phia nam mat m?. S? khac bi?t v? nhi?t đ? nay đ??c ghi nh?n nhi?u nh?t trong nh?ng thang mua xuan va mua he va co th? t?o ra nh?ng hi?n t??ng frong l?nh r?t m?nh m?. Cac frong l?nh co th? gay ra cac hinh th?c th?i ti?t kh?c nghi?t khac nhau t? cac c?n bao va m?a đa, nhi?t đ? t?ng gi?m th?t th??ng va m?a to. Mua đong, tuy nhien, th??ng r?t ?n đ?nh, nh?ng ?m ??t va th??ng co may.

Port Phillip th??ng ?m h?n cac đ?i d??ng xung quanh, đ?c bi?t la vao mua xuan va mua thu; đi?u nay co th? thi?t l?p m?t "hi?u ?ng bay" t??ng t? nh? "hi?u ?ng h?" nhin th?y trong đi?u ki?n th?i ti?t l?nh h?n, n?i m?a rao r?i rac tren v?nh. Cac tr?n m?a n?ng co th? th??ng ?nh h??ng đ?n cac đ?a đi?m gi?ng nhau (th??ng la vung ngo?i o phia đong) trong m?t kho?ng th?i gian dai, trong khi ph?n con l?i c?a Melbourne va cac khu v?c xung quanh v?n kho rao. Nhin chung, Melbourne, do bong m?a c?a Otway Rangers, kho h?n so v?i đ? ?m trung binh c?a bang Victoria. Trong thanh ph? va cac khu v?c xung quanh, l??ng m?a thay đ?i r?t nhi?u, t? kho?ng 425 milimet (17 inch) ? Song Little đ?n 1250 mm (49 inch) ? ria phia đong t?i Gembrook . Melbourne co 48,6 ngay co th?i ti?t trong xanh hang n?m. Nhi?t đ? đi?m s??ng vao mua he dao đ?ng t? 9,5 °C (49,1 °F) đ?n 11,7 °C (53,1 °F). [74]

Mua he ? Melbourne keo dai t? thang 10 đ?n h?t thang 5 n?m sau. Nh?ng thang đ?u n?m th??ng la giai đo?n cao đi?m c?a mua he ? Melbourne. Vao th?i đi?m nay, thanh ph? th??ng ph?i đon nh?n th?i ti?t n?ng nong r?t kh?c nghi?t va nhi?t đ? co th? h?n 40 °C. Nhi?t đ? cao nh?t ghi nh?n t?i đay la 46,4 °C (115,5 °F) vao ngay 7 thang 2 n?m 2009. Tuy nhien, khac mua he, mua đong ? Melbourne it kh?c nghi?t h?n va ch? keo dai t? thang 6 đ?n thang 9. Nhi?t đ? đoi khi co th? l?nh va nhi?u m?a nh?ng hi?m khi gi?m sau qua 5 °C. Nhi?t đ? th?p nh?t t?ng ghi nh?n la -2,8 °C (27,0 °F) vao ngay 21 thang 7 n?m 1869. Trong khi tuy?t th?nh tho?ng đ??c nhin th?y t?i nh?ng khu v?c nui cao ? ngo?i o thanh ph?, hi?n t??ng nay v?n ch?a xu?t hi?n l?i ? trung tam thanh ph? k? t? n?m 1986.

Nhi?t đ? trung binh c?a bi?n dao đ?ng t? 14,6 °C (58,3 °F) vao thang Chin đ?n 18,8 °C (65,8 °F) vao thang Hai, t?i Port Melbourne, nhi?t đ? trung binh c?a bi?n la nh? nhau.

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne đ??c thanh l?p vao n?m 1835 b?i nh?ng ng??i khai hoang đ?n t? vung Van Diemen ( Tasmania ). No đ??c xay d?ng tren đ?t c?a ng??i Kulin , c? dan b?n đ?a c?a vung đ?t nay. Melbourne la th? ph? đ?u tien c?a qu?n Port Phillip , New South Wales va sau đo la thu?c đ?a tach bi?t c?a bang Victoria. Vi?c tim th?y vang ? Victoria vao th?p nien 1850 đa d?n đ?n m?t lan song tim vang ? Victoria, Melbourne nhanh chong tr? thanh m?t trung tam c?ng bi?n va d?ch v?. Sau đo, no tr? thanh trung tam s?n xu?t hang đ?u c?a Uc. Su?t th?p nien 1880 , Melbourne la thanh ph? l?n th? hai c?a đ? qu?c Anh , va đ??c bi?t đ?n v?i cai ten "Melbourne k? di?u" ( Marvellous Melbourne ). Ki?n truc th?i Victoria hi?n di?n kh?p n?i ? Melbourne va ngay nay thanh ph? nay la n?i co nhi?u nh?t nh?ng ki?n truc th?i đ?i Vitoria con t?n t?i so v?i cac thanh ph? khac tren kh?p th? gi?i ngo?i tr? Luan đon .

Vao ngay 1 thang 1 n?m 1901 , Melbourne đa tr? thanh Th? đo c?a Lien bang Uc . Qu?c h?i Lien bang đ?u tien đ??c thanh l?p vao ngay 9 thang 5 ? Toa nha Tri?n lam Hoang gia . Tr? s? chinh ph? va th? đo c?a qu?c gia đ??c đ?t ? Melbourne cho đ?n n?m 1927 , khi no đ??c chuy?n đ?n Canberra . Melbourne ti?p t?c phat tri?n trong su?t n?a đ?u th? k? 20 , đ?c bi?t v?i cac dan di c? sau Chi?n tranh th? gi?i th? hai va uy tin trong vi?c t? ch?c Th? v?n h?i mua he 1956 vao n?m 1956 . Ngay c? sau khi th? đo chinh tr? đ??c d?i đ?n Canberra, Melbourne v?n ti?p t?c la trung tam kinh doanh va tai chinh cho đ?n th?p nien 1970 , khi no b?t đ?u đanh m?t v? tri d?n đ?u vao tay Sydney . Them vao đo, Melbourne c?ng la m?t trung tam phat tri?n c?a cac lo?i hinh ngh? thu?t.

Vao th?p nien 1980 , Melbourne tr?i qua m?t cu?c kh?ng ho?ng do n?n ch?y mau nhan l?c cho New South Wales va Queensland. Vao th?p nien 1990 , chinh ph? c?a Th? hi?n Jeff Kennett thu?c đ?ng T? do tim cach thay đ?i xu h??ng tren b?ng s? phat tri?n cac toa cao ?c cong c?ng m?i (nh? Vi?n b?o tang Melbourne , Trung tam Tri?n lam va H?i ngh? Melbourne , Crown Casino ), va vi?c qu?ng ba nh?ng s? ki?n, thanh t?u xu?t s?c c?a Melbourne ra ben ngoai va c?ng đ?ng c? dan Melbourne. Vi?c lam nay đ??c ti?p t?c d??i chinh ph? c?a th? hi?n đ??ng nhi?m, Steve Bracks , thu?c đ?ng Lao đ?ng .

Con ng??i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Dan s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Dan s? Melbourne t?ng m?t cach đ?t ng?t vao th?i k? m?i ng??i đ? xo đi tim vang . G?n 125.000 ng??i t? kh?p n?i tren th? gi?i đa đ?n đay ch? trong m?t n?m. Trong 2 th?p nien sau đo, 1870 va 1880 , Melbourne la thanh ph? đong dan nh?t Uc.

Vao th?p nien 1890 , s? suy s?p kinh t? sau s?c đa h? g?c Melbourne. Dan s? Melbourne s?t gi?m m?t l??ng l?n trong nh?ng n?m 1890 la k?t qu? c?a lan song nh?ng ng??i th?t nghi?p di c? v? phia tay đ? tim vang ho?c vi?c lam trong nh?ng nganh cong nghi?p m?i m? đ??c kich thich b?i th? kim lo?i quy gia nay.

Nhu c?u v? dan s? t?ng len va l?c l??ng lao đ?ng đa ti?p nh?n nhi?u ng??i Anh , Nam T? , Ha Lan , đ?c , ? R?p va Maltese di c? đ?n sau n?m 1945 . M?t s? l?n ng??i Y va Hy L?p c?ng đa đ?n vao nh?ng th?p nien 1950 va 1960 , tr? thanh nh?ng c?ng đ?ng l?n nh?t ben c?nh nh?ng c?ng đ?ng khac t? Anh va Ireland . Melbourne la n?i co c?ng đ?ng ng??i Hy L?p co t? tien sinh s?ng ngoai đ?t n??c Hy L?p đong nh?t th? gi?i.

Trong nh?ng th?p nien 1970 va 1980 , nh?ng ng??i t? n?n đ?n t? Campuchia va Vi?t Nam đa ch?n Melbourne lam que h??ng cung v?i ng??i ?n đ? , Philippines va Malaysia . Lan song dan di c? g?n đay nh?t đ?n t? Nam Phi .

M?c du Brisbane va Perth la nh?ng thanh ph? phat tri?n nhanh h?n (ch? trong m?t vai giai đo?n) va s? di c? n?i b? trong m?ng l??i cac ti?u bang c?a Victoria thay đ?i b?t th??ng, th?ng ke cho th?y dan s? Melbourne t?ng x?p x? 50.000 ng??i m?t n?m k? t? n?m 2003 , nhi?u h?n b?t k? thanh ph? nao khac ? Uc.

S? thu hut m?t t? l? l?n nh?ng ng??i di c? t? h?i ngo?i va di c? trong n?i b? cac ti?u bang t? Sydney co nguyen nhan ch? y?u t? vi?c "d? dang" đ??c c?p nha.

Trong nh?ng n?m g?n đay, ? Melton , Wyndham va Casey cac th?ng ke đa ghi nh?n t? l? t?ng tr??ng cao nh?t trong t?t c? cac chinh quy?n đ?a ph??ng ? Uc.

Dan s? Melbourne theo n?m:

• 1836 : 177
• 1851 : 20.000
• 1854 : 300.800 (nh?p c? tim vang )
• 1860 : 500.000
• 1895 : 900.000
• 1956 : 1.500.000
• 1981 : 2.806.000
• 1991 : 3.156.700
• 2001 : 3.366.542
• 2004 : 3.559.700
• 2012 : 4.000.000 (d? đoan)

M?t đ? dan s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne la m?t th? ph? tr?i dai. M?t đ? dan s? c?a Melbourne đa gi?m đi sau Chi?n tranh th? gi?i th? hai , cung v?i nh?ng xe h?i rieng va s? quy?n r? c?a vi?c m? r?ng nha c?a va đ?t đai ra ngo?i o, ch? y?u la v? h??ng đong. Sau nhi?u cu?c tranh lu?n vao th?p nien 1980 (th??ng la r?t manh li?t, tren cong chung r?ng rai c?ng nh? trong gi?i chuyen mon quy ho?ch ), s? suy gi?m tren đa th?t s? đ??c đ?o l?i vao nh?ng n?m đ?u th?p nien 1990 . Luc đo Melbourne tr? nen nong b?ng b?i s? suy s?p c?a th? tr??ng b?t đ?ng s?n , va thanh ph? đa co s? gia t?ng m?t đ? ? n?i o c?ng nh? cac vung ngo?i o phia đong.

M?t đ? dan s? n?i thanh (ng??i/ha) theo n?m:

• 1951 23,4 Melb. Metro. Planning Scheme 1954, p. 23
• 1961 21,4 Australian Bureau of Statistics
• 1971 18,1 A.B.S.
• 1976 16,75 Melbourne Social Atlas, 1976 (A.B.S.)
• 1981 15,9 Social Atlas, 1981
• 1986 16,05 Soc. Atlas/"Supermap" Census Data, 1986
• 1991 16,8 Social Atlas/Supermap, 1991
• 1996 17,9 Department of Infrastructure, 1998

Chinh ph? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vung đo th? Melbourne khong co m?t c? quan chinh quy?n th?ng nh?t, ma đ??c chia thanh 31 khu v?c chinh quy?n đ?a ph??ng l?n nh? qu?n ly. Thanh ph? Melbourne do ba đo tr??ng Sally Capp đ?ng đ?u ch?u trach nhi?m qu?n ly khu loi n?i thanh trung tam va vai vung n?i o lan c?n. Ph?n con l?i c?a đ??c chia lam 30 khu v?c hanh chinh, t?t c? đ?u đ??c g?i la nh?ng thanh ph? ( city ), ngo?i tr? 5 đo th? ? vung ven c?a thanh ph? đ??c g?i la qu?n ( shire ). Nh?ng đo th? nay đ?u co h?i đ?ng đ??c c? ra đ? ch?u trach nhi?m v? nh?ng ch?c n?ng đ??c ?y thac cho h? b?i chinh ph? bang Victoria. Nh?ng ch?c n?ng nay bao g?m quy ho?ch, thu gom rac , lam v? sinh cac bai t?m, cong vien va v??n t??c, ch?m soc tr? em va nha tr?, cac l? h?i đ?a ph??ng va cac ho?t đ?ng v?n hoa, ch?m soc ng??i cao tu?i, giam sat s?c kh?e c?ng đ?ng , h? th?ng v? sinh va nh?ng v?n đ? t??ng t?. Ti?n thu? thu đ??c t? ng??i dan đ??c chi tieu cho cac ho?t đ?ng nay. H?i đ?ng đ??c đ?i di?n chung b?i Hi?p h?i chinh ph? đ?a ph??ng bang Victoria ( Local Government Association of Victoria ).

Ph?n l?n ho?t đ?ng c?a cac chinh quy?n thanh ph? tren đ??c chinh quy?n bang Victoria ki?m soat. Nh?ng ho?t đ?ng nay bao g?m v?n t?i , qu?n ly cac đ??ng chinh, đi?u khi?n giao thong , cac chinh sach, giao d?c tren m?c m?u giao, vi?c ho?ch đ?nh cac d? an l?n. B?i vi ba ph?n t? dan s? c?a bang Victoria s?ng ? Melbourne, chinh quy?n bang đa co truy?n th?ng mi?n c??ng trong vi?c cho phep phat tri?n h? th?ng chinh quy?n thanh ph?, vi đay la vi?c ?nh h??ng đ?n s? s?ng con c?a chinh quy?n bang. Vi ly do tren, Ban vi?c lam Melbourne va Vung th? ph? đ??c thanh l?p n?m 1992 đa tr? nen m?t c? quan quy?n l?c t? tr? hung m?nh.

Giao d?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?t s? đ?i h?c đ??c đ?t ? Melbourne, bao g?m cac tr??ng nh? đ?i h?c Deakin , đ?i h?c La Trobe , đ?i h?c Monash , đ?i h?c RMIT , đ?i h?c K? thu?t Swinburne , đ?i h?c Melbourne va đ?i h?c K? thu?t Victoria .

Cac tr??ng đ?i h?c ? Melbourne co cac c? s? tren kh?p n??c Uc va c? ? n??c ngoai. đ?i h?c Swinburne co cac c? s? ? Malaysia , trong khi Monash co m?t trung tam nghien c?u co tr? s? t?i Prato , Y . đ?i h?c Melbourne, tr??ng đ?i h?c lau đ?i th? hai ? Uc, đ??c x?p h?ng đ?u tien trong s? cac tr??ng đ?i h?c Uc trong b?ng x?p h?ng tr??ng đ?i h?c qu?c t? n?m 2016 THES. Ph? tr??ng Giao d?c đ?i h?c l?n th? 2016-2017 x?p h?ng đ?i h?c T?t nh?t 33 c?a đ?i h?c Melbourne, va đ?i h?c Monash đ??c x?p h?ng 74. C? hai đ?u la thanh vien c?a Nhom Tam, lien minh cac tr??ng đ?i h?c hang đ?u c?a Uc cung c?p giao d?c toan di?n va hang đ?u.

Tinh đ?n n?m 2017 đ?i h?c RMIT x?p th? 17 tren th? gi?i v? ngh? thu?t va thi?t k?, va th? 28 v? ki?n ??truc. Tr??ng đ?i h?c Cong ngh? Swinburne, co tr? s? t?i ngo?i o thanh ph? Melbourne c?a Hawthorn, đ??c x?p h?ng 76th-100th tren th? gi?i v? v?t ly h?c c?a X?p h?ng H?c v?n Cac tr??ng đ?i h?c Th? gi?i, lam cho Swinburne tr? thanh tr??ng đ?i h?c duy nh?t c?a Uc n?m ngoai Nhom Tam đ? đ?t đ??c m?t đanh gia hang đ?u trong m?t k? lu?t khoa h?c. đ?i h?c Deakin duy tri hai c? s? l?n ? Melbourne va Geelong, va la tr??ng đ?i h?c l?n th? ba ? Victoria. Trong nh?ng n?m g?n đay, s? sinh vien qu?c t? t?i cac tr??ng đ?i h?c Melbourne đa t?ng len nhanh chong, k?t qu? c?a m?t s? l??ng ngay cang t?ng cho sinh vien tr? phi đ?y đ?. Giao d?c ? Melbourne đ??c giam sat b?i B? Giao d?c va Phat tri?n Tr? th? Victoria (DEECD), co vai tro la "cung c?p t? v?n chinh sach va l?p k? ho?ch cho vi?c giao d?c".

Melbourne c?ng la n?i co nhi?u tr??ng cao đ?ng th?n h?c, bao g?m Tr??ng Th?n h?c Presbyterian, Tr??ng Th?n h?c C?i cach, Tr??ng Ridley va Tr??ng Th?n h?c Melbourne.

Kinh t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne co m?t n?n kinh t? đa d?ng cao v?i nh?ng th? m?nh v? tai chinh, s?n xu?t, nghien c?u, cong ngh? thong tin, giao d?c, h?u c?n, v?n t?i va du l?ch. Melbourne la tr? s? chinh c?a nhi?u t?p đoan l?n nh?t n??c Uc, bao g?m 5 trong s? 10 doanh nghi?p l?n nh?t n??c nay (d?a tren doanh thu), va 5 trong s? 7 cong ty l?n nh?t trong n??c (d?a tren v?n hoa th? tr??ng) [149] (ANZ, BHP Billiton cong ty khai thac m? l?n nh?t th? gi?i), Ngan hang Qu?c gia Uc, CSL va Telstra, c?ng nh? cac c? quan đ?i di?n va t? ch?c t? v?n nh? H?i đ?ng Kinh doanh c?a Uc va H?i đ?ng Cong đoan Uc. Cac khu ngo?i o c?a Melbourne c?ng co tr? s? chinh c?a Wesfarmers Coles (bao g?m c? Liquorland), Bunnings, Target, K-Mart va Officeworks. Thanh ph? nay la c?ng bi?n l?n nh?t va nh?n nh?p nh?t c?a Uc, m?i n?m co h?n 75 t? đo la Uc th??ng m?i va 39% th??ng m?i container c?a n??c nay. San bay Melbourne cung c?p d?ch v? hang khong vao cho khach qu?c t? va qu?c t?, va la san bay b?n r?n th? hai c?a Uc.

Melbourne c?ng la m?t trung tam tai chinh quan tr?ng. Trong Ch? s? Trung tam Tai chinh Toan c?u n?m 2017, Melbourne đ??c x?p h?ng la co trung tam tai chinh c?nh tranh th? 21 tren th? gi?i. Hai trong b?n ngan hang l?n, NAB va ANZ, co tr? s? t?i Melbourne. Thanh ph? nay đa t?o ra m?t ch? đ?ng nh? la trung tam hang đ?u c?a Uc v? qu? h?u b?ng (pension), v?i 40% trong t?ng s?, va 65% cac qu? sieu cong nghi?p, bao g?m Qu? T??ng lai Chinh ph? Lien bang Uc tr? gia 109 t? đo la Uc. Thanh ph? đ??c đanh gia la 41 trong s? 50 thanh ph? tai chinh hang đ?u đ??c kh?o sat b?i Trung tam Th??ng m?i c?a MasterCard Worldwide Index (2008), ch? đ?ng sau Sydney (th? 12) t?i Uc. Melbourne la trung tam cong nghi?p l?n th? hai c?a Uc. đay la c? s? c?a Uc đ?i v?i m?t s? nha s?n xu?t quan tr?ng nh? Boeing, nha s?n xu?t xe t?i Kenworth va Iveco, Cadbury c?ng nh? Bombardier Transportation va Jayco, trong s? nhi?u hang khac. đay c?ng la n?i co nhi?u nha s?n xu?t khac nhau, t? hoa d?u va d??c ph?m đ?n cac s?n ph?m may m?c th?i trang, ch? t?o gi?y va ch? bi?n th?c ph?m. Khu ngo?i o phia đong nam c?a Scoresby la tr? s? chinh c?a Nintendo t?i Uc. Thanh ph? c?ng t? hao co m?t trung tam nghien c?u va phat tri?n cho Ford Australia, c?ng nh? m?t studio thi?t k? toan c?u va trung tam k? thu?t cho General Motors va Toyota t??ng ?ng.

Melbourne la m?t trung tam cong nghi?p va th??ng m?i r?ng l?n. Nhi?u cong ty l?n c?a Uc, va nhi?u lien doanh đa qu?c gia đa đ?t tr? s? t?i đay (kho?ng m?t ph?n ba cac cong ty đa qu?c gia l?n nh?t t?i Uc vao n?m 1992). C? quan đ?u nao đ?i di?n cho cong nhan Uc c?ng đ?t tr? s? t?i Melbourne.

Melbourne la n?i co h?i c?ng l?n nh?t c?a Uc va co nhi?u nganh cong nghi?p t? đ?ng (k? c? nha may s?n xu?t đ?ng c? Holden, Ford va Toyota ), va nhi?u nganh cong ngh? s?n xu?t khac. Cac đ?i h?i th? thao c?ng mang l?i nhi?u d? an xay d?ng h? t?ng c? s?.

CSL, m?t trong n?m cong ty cong ngh? sinh h?c hang đ?u th? gi?i, va Sigma Pharmaceuticals co tr? s? t?i Melbourne. Hai la nh?ng cong ty d??c ph?m l?n nh?t c?a Uc đ??c li?t ke. Melbourne co m?t nganh cong nghi?p ICT quan tr?ng, s? d?ng h?n 60.000 ng??i (m?t ph?n ba l?c l??ng lao đ?ng ICT c?a Uc), v?i doanh thu 19.8 t? đo la Uc va doanh thu xu?t kh?u c?a la 615 tri?u đo la Uc. Ngoai ra, du l?ch c?ng đong m?t vai tro quan tr?ng trong n?n kinh t? c?a Melbourne, v?i kho?ng 7,6 tri?u du khach trong n??c va 1,88 tri?u du khach qu?c t? trong n?m 2004. N?m 2008, Melbourne v??t qua Sydney v?i s? ti?n ma khach du l?ch trong n??c chi tieu trong thanh ph?, chi?m kho?ng 15,8 t? đo la Uc m?i n?m. Melbourne đa thu hut đ??c m?t ph?n ngay cang t?ng c?a th? tr??ng h?i ngh? trong n??c va qu?c t?. Khach s?n Hilton va khu th??ng m?i n?m c?nh Trung tam Tri?n lam va H?i ngh? Melbourne đ? lien k?t phat tri?n d?c theo song Yarra v?i khu v?c Southbank va tai phat tri?n Docklands tr? gia hang t? đo la.

T? ch?c "Kinh T? tri th?c" x?p Melbourne la thanh ph? đ?t đ? th? t? tren th? gi?i đ? s?ng theo ch? s? sinh ho?t phi tren toan th? gi?i vao n?m 2013. Cac đi?m tham quan đ??c truy c?p nhi?u nh?t la Qu?ng tr??ng Lien bang, Ch? N? hoang Victoria, Casino Crown, Southbank, S? thu Melbourne , Th?y cung Melbourne, Docklands, Phong tr?ng bay Qu?c gia Victoria, B?o tang Melbourne, đai quan sat Deck ? Melbourne, Trung tam Ngh? thu?t Melbourne va San Cricket ? Melbourne.

T? ch?c "Kinh t? tri th?c" c?ng x?p Melbourne thanh m?t thanh ph? d? s?ng nh?t tren th? gi?i trong b?y n?m lien ti?p (2011-2017)

Trung tam thanh ph? Melbourne, nhin t? phia Tay-Nam sang h??ng đong-B?c

Quang c?nh song Yarra vao luc ch?ng v?ng t?i, v?i Trung tam thanh ph? Melbourne ben trai va khu Southbank ben tay ph?i

Giao thong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne đ??c trang b? m?t h? th?ng giao thong cong c?ng kha hoan thi?n. No co m?t h? th?ng xe đi?n day đ?c, 300 tuy?n xe buyt va h? th?ng xe l?a v?i h?n 15 đ??ng ray. Gi?ng nh? b?t c? thanh ph? l?n khac tren th? gi?i, Melbourne co m?t h? th?ng giao thong hoa nh?p, tuy nhien nh?ng vung ngo?i o v?n g?p kho kh?n v? đi l?i. C?ng Melbourne la h?i c?ng v?n chuy?n hang hoa l?n nh?t n??c Uc. San bay Melbourne đ?ng th? hai c?a qu?c gia v? s? l??ng khach.

Toan c?ng c?ng Victoria.

Truy?n thong [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne co hai t? bao l?n va m?t t? bao nh?. Co ba kenh truy?n hinh th??ng m?i va ba kenh truy?n hinh cong c?ng. Melbourne co m?t l?nh v?c r?ng cac đai phat thanh d?a tren m?ng l??i Austereo.

Melbourne trong v?n hoa [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne co m?i lien h? m?t thi?t v?i s? thi?t l?p n?n ngh? thu?t hinh ?nh c?a n??c Uc. Tr??ng phai Heidelberg, đ??c xem la phong trao ngh? thu?t thu?n Uc đ?u tien, (it nh?t la v? nh?ng tac ph?m ph??ng Tay kinh đi?n), ph?n l?n la cac tac ph?m c?a cac ngh? s? Melbourne, va nhi?u tac ph?m đang đ??c tr?ng bay t?i Vi?n b?o tang Ngh? thu?t bang Victoria .

Melbourne đa la c?nh cho nhi?u ti?u thuy?t, nhi?u v? k?ch truy?n hinh va phim. Mystery of a Hansom Cab , tac ph?m ban ch?y nh?t th? gi?i c?a Fergus Hume , ma đa v??t qua c? truy?n Sherlock Holmes luc b?y gi?, đ??c l?y b?i c?nh trong th?i đ?i tim vang t?i Melbourne. Quy?n Power Without Glory (Quy?n l?c khong vinh quang) c?a Frank Hardy k? v? m?t th??ng gia Melbourne ten la John West va l?y b?i c?nh t?i Collingwood, m?t vung ngo?i o c?a t?ng l?p lao đ?ng Melbourne. Co l? tac ph?m đ??c th? gi?i bi?t đ?n nhi?u nh?t la quy?n On the Beach (Tren bai bi?n) c?a Nevil Shute . Vao n?m 1959, no đ??c chuy?n thanh phim v?i s? tham gia di?n xu?t c?a Gregory Peck , Ava Gardner va đ??c Stanley Kramer đ?o di?n. B? phim mieu t? cac c? dan Melbourne l?ng l? tr??t vao coi v?nh h?ng nh? nh?ng n?n nhan cu?i cung c?a v? th?m sat h?t nhan toan c?u. đ??c quay t?i Melbourne va cac vung ph? c?n (m?t s? l? th??ng cho Melbourne luc đo), b? phim co l? đ??c nh? nh?t v? l?i binh lu?n ma Ava Gardner khong bao gi? noi ra ? mo t? Melbourne nh? m?t n?i hoan h?o đ? lam m?t b? phim v? s? t?n th?, nh?n xet v? ch? ngh?a b?o th? ?m đ?m c?a Melbourne vao cu?i th?p nien 1950 . Cau trich d?n ng? y đ??c nha bao Neil Jillett tim ra. Nh?ng phim t??ng t? đ??c s?n xu?t khi s? phe binh v? cac phim truy?n hinh n?m 2000 di?n ra.

Trong nh?ng n?m g?n đay, co them nhi?u b? phim đ??c lam t?i Melbourne. M?t s? phim n?i ti?ng bao g?m Mad Max , Chopper , Romper Stomper , Mr. Nice Guy va The Castle .

Co l? nhi?u thinh gi? đ??ng th?i đ?u bi?t đ?n v? k?ch truy?n hinh hang ngay Neighbours (Nh?ng ng??i hang xom), d?ng t?i vung ngo?i o h? c?u phia đong c?a Erinsborough, đ?i di?n cho th? gi?i "banh mi tr?ng" c?a đ?i s?ng ng??i Uc vung ngo?i o. Nh?ng ch??ng trinh truy?n hinh hi?n th?i khac đ??c d?ng t?i Melbourne g?m Stingers (m?t v? k?ch v? c?nh sat), The Secret Life Of Us (Cu?c s?ng bi m?t c?a chung ta) va MDA .

Ca s? Paul Kelly đa vi?t vai bai hat n?i ti?ng v? cac khia c?nh c?a thanh ph? g?n g?i v?i long c?a nhi?u ng??i dan Melbourne, đang chu y la "Leaps And Bounds" va "From St Kilda To King's Cross".

Nha v?n cham bi?m g?c Malbourne Barry Humphries đa xay d?ng nhan v?t chinh Dame Edna Everage nh? m?t phien b?n hai k?ch c?a m?t ba n?i tr? vung ngo?i o. Qua nhan v?t nay ong đa trinh di?n nh?ng bai th? chua cay v? t?p t?c c?a Melbourne va t?ng l?p trung l?u thanh th? ? Moonee Ponds va Highett, gi?a vong nh?ng vung khac. M?c d?u khong l?y b?i c?nh t?i Melbourne, nh?ng b? phim Queen Of The Damned đ??c quay trong va xung quanh thanh ph?. Carols by Candlelight (Nh?ng bai thanh nh?c ben anh n?n), l?n đ?u t? ch?c vao n?m 1938, la m?t l? Giang sinh truy?n th?ng t? ch?c hang n?m t?i San kh?u Ca nh?c Myer Sidney.

V?n hoa va th? thao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong khi co m?t cu?c s?ng v?n hoa va co n?n ngh? thu?t, đang k? la đ?i h?i Hai k?ch Qu?c t? Melbourne va Lien hoan phim Qu?c t? Melbourne hang n?m, Melbourne co l? đ??c bi?t đ?n nh? m?t thanh ph? th? thao.

V?n hoa [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne la nha c?a Bale Uc va la ngoi nha th? hai c?a Opera Uc . Nha hat Giao h??ng Melbourne đ??c c? que nha va th? gi?i đanh gia r?t cao. Melbourne c?ng la n?i sinh c?a ngh? thu?t ph??ng Tay t?i Uc qua tr??ng phai Heidelberg (đang tranh cai). Vi?n b?o tang qu?c gia Victoria co nh?ng tac ph?m ngh? thu?t đ?p nh?t n??c Uc, đ?c bi?t la nh?ng tac ph?m Uc th?i k? đ?u mang truy?n th?ng ph??ng Tay. M?t s? đoan hat chuyen nghi?p ho?t đ?ng t?i Melbourne, trong đo đoan hat Melbourne la đoan đ??c t? ch?c quy mo nh?t, va m?t h? th?ng nh?ng đoan hat nh? khac.

Nh?c pop va nh?c rock c?a Melbourne đ??c xem la s?ng đ?ng nh?t n??c Uc (đ?c bi?t la đ?i v?i ng??i Melbourne), va đa nuoi d??ng nhi?u nh?c s?, ngh? s? ti?ng t?m tren th? gi?i nh? AC/DC , Nick Cave , Crowded House , John Farnham , Graeme Bell , Kylie Minogue va Jet . Melbourne c?ng la que nha c?a nh?ng ban nh?c hip hop Uc l?n nh?t, th??ng đ??c bi?t đ?n v?i ten "Melburn" ho?c "The Burn" qua nh?ng phong cach v?n hoa đ?c nh?t. Obese Records, nhan hi?u thau b?ng hip hop Uc d?n đ?u, đ??c thanh l?p n?m 1995 t?i Melbourne va đ??c t?a l?c t?i Prahran, phia d??i đ??ng Chapel Street n?i ti?ng. Melbourne la nha c?a m?t phong cach c?ng c?i c?a hip hop trong nha va c?ng la que nha c?a nh?ng ngh? s? Lyrical Commission, Muphin, Reason va Pegz. Nh?ng bu?i trinh di?n th??ng t? ch?c trong thanh ph? v?i nh?ng cu?c thi va nh?ng cu?c tri?n lam do nh?ng ngh? s? co tri?n v?ng t? ch?c su?t tu?n t?i nhi?u đ?a đi?m khac nhau.

Nh?c khieu v? ? Melbourne la m?t dong nh?c l?n nh?t va s?ng đ?ng nh?t t?i Uc. Co nhi?u bu?i ti?c khieu v? di?n ra h?u nh? m?i đem trong n?m, th??ng xuyen thu hut nh?ng ng??i d?n ch??ng trinh hay nh?t th? gi?i đ?n thanh ph?. Melbourne Shuffle đ??c sinh ra t?i đay, va đa ti?n tri?n t? luc đo.

Th? thao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne la que h??ng c?a m??i trong m??i sau đ?i bong c?a Lien đoan bong đa Uc . M?i tu?n cac đ?i nay thi đ?u n?m tr?n v?i s? khan gi? trung binh m?i tr?n kho?ng 35.000 ng??i. Melbourne la n?i khai sinh bong b?u d?c Uc va mon th? thao nay v?n la mon th? thao ph? bi?n nh?t t?i bang Victoria. Vong chung k?t L?n (m?t trong nh?ng s? ki?n th? thao l?n nh?t n??c Uc) đ??c t? ch?c vao tu?n cu?i c?a thang 9 t?i Melbourne Cricket Ground (m?t khu v?c r?ng co th? ch?a đ?n 100.000 khan gi?). Melbourne la n?i đ?ng cai Gi?i qu?n v?t Uc M? r?ng (la m?t trong b?n gi?i Grand Slam ); Melbourne Cup ? m?t gi?i đua ng?a uy tin nh?t th? gi?i; Gi?i đ?u cricket l?n "Boxing Day" n?i ti?ng t? ch?c hang n?m t? 26-30 thang 12 t?i Melbourne Cricket Ground ; va gi?i đua xe F1 n??c Uc.

Melbourne Storm, ch?i ? Lien đoan Bong b?u d?c Qu?c gia , đ??c đ?t t?i AAMI Park . AAMI Park c?ng la san nha c?a cac đ?i bong Melbourne Victory va Melbourne City, ch?i ? gi?i bong đa d?ng m?i c?a Uc, gi?i A-League .

Melbourne c?ng la đ?ng t? ch?c Cup Bong b?u d?c Th? gi?i 2003 , g?m nhi?u tr?n đ?u vong tron va c? cac tr?n ban k?t - t?t c? cac tr?n đ?u thi đ?u Etihad Stadium. Melbourne c?ng la thanh ph? đ?u tien khong thu?c M? đ?ng cai Gi?i B?n sung C?nh sat Th? gi?i 1995 va Cup President 1999 cho golf ; c?ng la thanh ph? đ?u tien ? Nam ban c?u t? ch?c gi?i vo đ?ch th? gi?i Cup Polo (2001). S? ki?n th? thao l?n m?i nh?t t?i thanh ph? la đ?i h?i th? thao c?a Kh?i th?nh v??ng chung 2006 ( Commonwealth Games ).

Vao 2007, Melbourne la ch? nha c?a Gi?i vo đ?ch Th? gi?i cac mon Th? thao d??i n??c.

Cong vien va v??n t??c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne th??ng đ??c nh?c đ?n nh? thanh ph? cay xanh c?a n??c Uc, va bang Victoria la ""Bang V??n cay", vi nhi?u ly do. Co r?t nhi?u cong vien va v??n cay g?n khu trung tam v?i nhi?u ch?ng lo?i cay ; t? cay th??ng đ?n quy hi?m ? gi?a m?t khung c?nh tuy?t đ?p, nh?ng v?a he, nh?ng đ?i l? v?i nh?ng hang cay đa lam Melbourne tr? nen m?t trong nh?ng thanh ph? xanh t??i nh?t th? gi?i. C?ng co nhi?u cong vien ? nh?ng vung ngo?i o Melbourne nh? Stonnington va Booroondara, phia đong nam c?a khu trung tam. "Victoria ? Bang V??n Cay" đ??c s? d?ng tren bi?n s? xe h?i ? Victoria cho đ?n n?m 1995 va nhi?u th? tr?n trong vung co nh?ng v??n th?c v?t đ??c ch?m soc, nh?ng cong vien va đ?i l? tr?ng cay.

Du l?ch [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne thu hut m?t s? đong du khach, đ?c bi?t la nh?ng du khach balo tr?. No c?ng đon ti?p m?t s? l??ng l?n nh?ng khong đ?u cac khan gi? đ?n xem th? thao . Cac nha hang ? Melbourne r?t nhi?u, va th??ng co gia c? h?p ly va ch?t l??ng t?t. Melbourne co t?t c? cac lo?i hinh quan r??u , phong tra va h?p đem. Co r?t nhi?u đi?u thu v? đ? xem ngoai lanh th? Melbourne nh?ng v?n trong vong m?t ngay đi l?i t? Melbourne.

Thanh ph? k?t ngh?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Melbourne co nhi?u thanh ph? k?t ngh?a :

• Osaka , Nh?t B?n - 1978
• Thien Tan , Trung Qu?c - 1980
• Thessaloniki , Hy L?p - 1984
• Boston , Hoa K? - 1985
• Sankt-Peterburg , Nga - 1989
• Thanh ph? H? Chi Minh , Vi?t Nam - 1998
• Milano , Y - 2004
• Galle , Sri Lanka - 2005 (Sau c?n song th?n 2004 , Melbourne k?t ngh?a Galle đ? h? tr? ti?n xay l?i san khuc con c?u ? đo)

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Danh sach cac đo tr??ng Melbourne
• Danh sach cac ng??i Melbourne n?i ti?ng
• Du l?ch Melbourne

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Encyclopedia c?a Melbourne
• Australian Places L?u tr? 2006-08-20 t?i Wayback Machine - a gazetteer of Australian cities, towns and suburbs, many of which are in Melbourne
• Website chinh th?c c?a Melbourne
• Melbourne Accommodation Tourism and Business Directory L?u tr? 2005-12-10 t?i Wayback Machine
• Google Satellite Images
• WalkingMelbourne.com L?u tr? 2008-12-05 t?i Wayback Machine
• MelbournePhotos.net
• Hinh ?nh v? Melbourne c?a Bruce Ma L?u tr? 2006-02-18 t?i Wayback Machine
• Flickr: Photos tagged with melbourne
• Batmania: a fun way to explore the people and events surrounding the foundation of Melbourne L?u tr? 2007-06-10 t?i Wayback Machine at the National Museum of Australia.
• Melbourne and Victorian Information and History L?u tr? 2007-08-29 t?i Wayback Machine