한국   대만   중국   일본 
K? Ordovic ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

K? Ordovic

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
K? Ordovic
485.4?443.8  tri?u n?m tr??c đay
N?ng đ? O
2 trung binh trong khi quy?n giai đo?n nay 		Kho?ng 13.5 Vol % [1]
(68 % so v?i gia tr? hi?n t?i)
N?ng đ? CO
2 trung binh trong khi quy?n giai đo?n nay 		Kho?ng 4200 ppm [2]
(15 l?n gia tr? ti?n cong nghi?p)
Nhi?t đ? b? m?t n??c bi?n trong giai đo?n nay Kho?ng 16 °C [3]
(2 °C tren m?c hi?n đ?i)
M?c n??c bi?n (cao h?n ngay nay) 180 m; dang cao t?i 220 m trong Caradoc va t?t gi?m m?nh xu?ng 140 m vao th?i k? b?ng ha cu?i k? Ordovic [4]
B?n m?u:Ordovician graphical timeline

K? Ordovic (phien am ti?ng Vi?t: Ocđovic ) la k? th? hai trong s? sau (b?y t?i B?c M? ) [5] k? c?a đ?i C? Sinh . No di?n ra sau k? Cambri va ngay sau no la k? Silur . K? Ordovic, đ??c đ?t ten theo ten g?i c?a m?t b? l?c ng??i đa t?ng sinh s?ng t?i vung đ?t thu?c Wales (X? Uen/X? Gan) ngay nay, co ten g?i la Ordovices (Ordowik). No đ??c Charles Lapworth đ?a ra n?m 1879 đ? gi?i quy?t cac tranh cai gi?a nh?ng ng??i theo tr??ng phai c?a Adam Sedgwick v?i nh?ng ng??i theo tr??ng phai c?a Roderick Murchison (hai ng??i nay đa x?p đ?t cung cac t?ng đa ? mi?n b?c Wales vao cac k? Cambri va Silur). Lapworth nh?n ra r?ng cac hoa th?ch đ?ng v?t trong cac đ?a t?ng đang tranh cai khi đo la khac h?n v?i cac hoa th?ch t?i cac đ?a t?ng thu?c k? Cambri c?ng nh? thu?c k? Silur va ong cho r?ng chung ph?i đ??c x?p đ?t l?i trong m?t k? rieng danh cho chinh chung.

Trong khi vi?c th?a nh?n k? Ordovic di?n ra t?i V??ng qu?c Anh kha ch?m ch?p thi t?i cac khu v?c khac tren th? gi?i ng??i ta l?i ch?p nh?n no kha nhanh chong. No nh?n đ??c s? phe chu?n qu?c t? vao n?m 1906 , khi no đ??c đ?i h?i đ?a ch?t Qu?c t? ch?p nh?n coi la m?t k? chinh th?c c?a đ?i C? Sinh.

Nien đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

H? /
K? 		Th?ng /
Th? 		B?c /
K? 		Tu?i
( Ma )
Silur Llandovery Rhuddan tr? h?n
Ordovic Tren/ Mu?n Hirnant 443.8 445.2
Katy 445.2 453.0
Sandby 453.0 458.4
Gi?a Darriwil 458.4 467.3
đ?i Binh 467.3 470.0
D??i/ S?m Flo 470.0 477.7
Tremadoc 477.7 485.4
Cambri Phu Dung T?ng 10 gia h?n
Phan chia K? Ordovic theo ICS n?m 2017. [6]

K? Ordovic b?t đ?u v?i m?t s? ki?n tuy?t ch?ng nh? vao kho?ng 485,4 ± 1,9 tri?u n?m tr??c (Ma) va keo dai trong kho?ng 41,2 tri?u n?m. No k?t thuc b?ng m?t s? ki?n tuy?t ch?ng l?n vao kho?ng 443,8 ± 1,5 Ma, [7] v?i s? tuy?t di?t c?a kho?ng 60% cac chi sinh v?t bi?n. A. Melott va nh?ng ng??i khac (2006) đa đ?t ra gi? thuy?t la m?t v? bung n? b?c x? gamma keo dai kho?ng 10 giay co th? la nguyen nhan cho s? tuy?t ch?ng nay, do no tieu h?y t?ng ozon va lam cho cac sinh v?t s?ng tren m?t đ?t c?ng nh? g?n m?t bi?n b? ph?i nhi?m phong x?; tuy nhien, ph?n l?n cac nha khoa h?c khac v?n ti?p t?c cho r?ng s? ki?n tuy?t ch?ng nay la ph?c t?p v?i nhi?u nguyen nhan khac nhau. Nien đ?i đ?a ra t?i đay la nien đ?i xac đ?nh theo cac ph??ng phap đo phong x? g?n đay va no co th? khac bi?t khong l?n v?i cac nien đ?i đ??c s? d?ng trong cac ngu?n khac.

Cac t?ng đa thu?c k? Ordovic ch?a m?t l??ng l?n hoa th?ch va ch?a cac b? d?u m? cung h?i đ?t chinh ? m?t s? khu v?c.

Phan chia [ s?a | s?a ma ngu?n ]

M?t lo?t cac thu?t ng? khu v?c đa t?ng đ??c s? d?ng đ? phan chia k?/h? Ordovic. N?m 2008, ICS đa đ? ra h? th?ng qu?c t? chinh th?c cac ten g?i cho cac đ?n v? phan chia th?i đ?a t?ng cho h? Ordovic, đ??c minh h?a trong b?ng d??i đay. [8] T?n t?i cac h? th?ng s?p x?p đ?a t?ng khu v?c Baltic-Scandinavia, Anh, Siberi, B?c M?, Australia, Trung Qu?c, đ?a Trung H?i va B?c Gondwana . [9]

Cac th?ng va b?c khu v?c c?a h? Ordovic
Th?ng B?c Th?ng Anh B?c Anh Th?ng B?c M? B?c B?c M? Th?ng Australia B?c Australia Th?ng Trung Qu?c B?c Trung Qu?c
Ordovic mu?n T?ng Hirnant T?ng Ashgill T?ng Hirnant Th?ng Cincinnati T?ng Gamach Ordovic mu?n T?ng Bolinda Ordovic mu?n T?ng Hirnant
T?ng Katy T?ng Rawthey T?ng Richmond T?ng Chientangkiang
T?ng Cautley T?ng Maysville T?ng Easton T?ng Neichiashan
T?ng Pusgill T?ng Eden
Th?ng Caradoc T?ng Strefford T?ng Mohawk T?ng Chatfield
T?ng Cheney
T?ng Sandby T?ng Burrell T?ng Turin T?ng Gisborne
T?ng Aureluc T?ng Whiterock T?ng Chazy
Ordovic gi?a T?ng Darriwil Th?ng Llanvirn T?ng Llandeil Ordovic gi?a T?ng Darriwil Ordovic gi?a T?ng Darriwil
T?ng Abereiddy Khong đ?nh ngh?a
T?ng đ?i Binh Th?ng Arenig T?ng Fenn Ordovic s?m T?ng Yapeen T?ng đ?i Binh
T?ng Whitland T?ng Ranger T?ng Castlemaine
Th?ng Ibex T?ng Black Hills T?ng Chewton
T?ng Bendigo
Ordovic s?m T?ng Flo T?ng Moridun T?ng Tule T?ng Lancefield Ordovic s?m T?ng Flo
T?ng Tremadoc Th?ng Tremadoc T?ng Migneint T?ng Stairs T?ng Tremadoc
T?ng Cressage T?ng Skullrock

C? đ?a ly h?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong k? Ordovic thi m?c n??c bi?n la kha cao; tren th?c t? trong th? Tremadoc thi bi?n l?n đ?t li?n la m?nh nh?t v?i cac ch?ng c? con l?u l?i d?u tich trong cac l?p đa.

Th?i k? nay thi cac l?c đ?a phia nam đa h?p l?i thanh m?t l?c đ?a duy nh?t, g?i la Gondwana . Vao đ?u k? Ordovic thi l?c đ?a nay n?m ? cac v? đ? g?n xich đ?o va d?n d?n troi d?t xu?ng Nam c?c . Th?i k? Ti?n Ordovic đ??c cho la r?t ?m, it nh?t la t?i cac v? đ? thu?c mi?n nhi?t đ?i. Gi?ng nh? B?c M? va chau Au , Gondwana ch? y?u đ??c cac bi?n nong bao b?c trong su?t k? Ordovic.Cac vung n??c nong va trong su?t tren cac th?m l?c đ?a đa t?o đi?u ki?n cho s? phat tri?n c?a cac nhom sinh v?t co kh? n?ng tich t? cacbonat calci trong l?p mai (v?) hay cac ph?n c?ng c?a chung. đ?i d??ng Panthalassa bao ph? ph?n l?n B?c ban c?u, cac đ?i d??ng/bi?n nh? khac nh? Proto-Tethys , Paleo-Tethys , Khanty (chung đa b? khep l?i vao cu?i k? Ordovic), đ?i d??ng Iapetus va m?t đ?i d??ng m?i la Rheic .

Cac lo?i đa thu?c k? Ordovic ch? y?u la đa tr?m tich. Do di?n tich va cao đ? c?a khu v?c đ?t li?n la h?n ch? nen no đa h?n ch? hi?n t??ng xoi mon va vi th? cac tr?m tich bi?n ch? y?u la ch?a đa voi. Cac tr?m tich đa phi?n set va sa th?ch thi it h?n.

Hi?n t??ng ki?n t?o nui chinh trong k? nay la ki?n t?o nui Taconic đa di?n ra t? th?i gian thu?c k? Cambri.

Vao cu?i k? Ordovic thi Gondwana đa troi d?t t?i g?n Nam c?c va b? m?t c?a no ph?n l?n b? đong b?ng.

Sinh v?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?ng v?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T?i B?c M? va chau Au, k? Ordovic la th?i gian c?a cac bi?n c?n r?t giau s? s?ng. C? th? la cac loai b? ba thuy (nganh Trilobita) va đ?ng v?t tay cu?n (nganh Brachiopoda) đa r?t nhi?u va đa d?ng. Nh?ng đ?ng v?t hinh reu (nganh Bryozoa) đ?u tien đa xu?t hi?n trong k? Ordovic c?ng gi?ng nh? la cac loai san ho (l?p Anthozoa) t?o đa ng?m đ?u tien. Cac lo?i san ho đ?n đ?c thi đa xu?t hi?n it nh?t la t? k? Cambri . đ?ng v?t than m?m (nganh Mollusca) đa xu?t hi?n t? k? Cambri tr? thanh ph? bi?n va đa d?ng trong k? nay, đ?c bi?t la cac nhom đ?ng v?t hai m?nh v? (l?p Bivalvia), đ?ng v?t chan b?ng (l?p Gastropoda) va phan l?p Nautiloidea c?a đ?ng v?t chan đ?u (l?p Cephalopoda). Trong m?t th?i gian dai ng??i ta cho r?ng nh?ng đ?ng v?t co x??ng s?ng th?c s? đ?u tien ( ca thu?c l?p Ostracodermi ) c?ng xu?t hi?n trong k? Ordovic, nh?ng cac phat hi?n g?n đay ? Trung Qu?c đa cho th?y chung co l? co ngu?n g?c vao đ?u k? Cambri . Nh?ng loai ca co ham đ?u tien xu?t hi?n vao cu?i k? nay. Cac loai đ?ng v?t bi?n hi?n nay đa tuy?t ch?ng, đ??c g?i la Graptolithina c?ng r?t th?nh v??ng trong long đ?i d??ng. M?t vai loai đ?ng v?t thu?c cac l?p Phao bi?n ( Cystoidea ) va Hu? bi?n ( Crinoidea ) c?ng đa xu?t hi?n.

Th?c v?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng loai th?c v?t đ?u tien ? tren đ?t li?n đa xu?t hi?n trong d?ng c?a cac cay nh? trong gi?ng nh? reu t?n (nganh Marchantiophyta ). Ng??i ta c?ng đa tim th?y cac hoa th?ch c?a ph?n (hoa) vao cu?i k? Ordovic. Cac loai th?c v?t nay co l? đa ti?n hoa t? t?o l?c . K? t? cu?i k? Cambri (va co l? con s?m h?n) thi t?o l?c c?ng r?t ph? bi?n,.

N?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac loai n?m tren đ?t li?n co l? đa xu?t hi?n vao cu?i k? Ordovic, n?i ti?p theo sau th?c v?t tren đ?t li?n, m?c du cho t?i nay ng??i ta v?n ch?a tim th?y cac bao t? hoa th?ch v?i nien đ?i vao th?i gian nay. Tuy nhien, cac loai n?m bi?n đa r?t ph? bi?n trong cac đ?i d??ng thu?c k? Ordovic đ? phan h?y cac xac ch?t c?a đ?ng v?t c?ng nh? cac lo?i ch?t th?i khac.

K?t thuc [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Bai chinh: S? ki?n tuy?t ch?ng k? Ordovic-k? Silur .

K? Ordovic đ?n h?i k?t thuc b?ng m?t lo?t cac s? ki?n tuy?t ch?ng , ma cung v?i nhau chung h?p thanh s? ki?n tuy?t ch?ng l?n th? hai trong s? 5 s? ki?n tuy?t ch?ng chinh trong L?ch s? Trai đ?t theo t? l? ph?n tr?m cac chi b? tuy?t ch?ng. S? ki?n tuy?t ch?ng l?n h?n c? la S? ki?n tuy?t ch?ng k? Permi-k? Trias .

Cac s? ki?n tuy?t ch?ng đa di?n ra vao kho?ng 444-447 tri?u n?m tr??c va chung đanh d?u ranh gi?i gi?a k? Ordovic v?i k? ti?p theo la k? Silur. Vao th?i gian đo t?t c? cac sinh v?t đa bao ph?c t?p đ?u sinh s?ng trong long đ?i d??ng va kho?ng 49% cac chi đ?ng v?t đa bi?n m?t hoan toan; cac nganh tay cu?n va đ?ng v?t hinh reu đa b? suy gi?m đi nhi?u, cung v?i nhi?u loai b? ba thuy, cac loai "ca" (nhi?u) r?ng non (l?p Conodonta ) va nhom Graptolita .

Gi? đ?nh đ??c ch?p nh?n r?ng rai nh?t la cac s? ki?n nay đa do s? b?t đ?u c?a m?t th?i k? b?ng ha gay ra, trong t?ng đ?ng v?t Hirnantian, đ? k?t thuc cac đi?u ki?n nha kinh ?n đ?nh va keo dai c?a k? Ordovic. Th?i k? b?ng ha nay co l? đa khong keo dai nh? ng??i ta đa t?ng ngh?; nghien c?u cac đ?ng v? oxy trong cac hoa th?ch c?a đ?ng v?t tay cu?n ch? ra r?ng no co l? đa khong keo dai qua 0,5 đ?n 1,5 tri?u n?m (Stanley, 358). S? ki?n nay di?n ra ngay sau khi co s? s?t gi?m l??ng dioxide cacbon trong khi quy?n va no co ?nh h??ng mang tinh ch?n l?c t?i cac bi?n nong la khu v?c ma đa s? cac sinh v?t sinh s?ng. Do sieu l?c đ?a phia nam la Gondwana đa troi d?t t?i Nam c?c nen cac ch?m b?ng đa hinh thanh tren b? m?t no, đi?u nay đa đ??c phat hi?n trong cac t?ng đa thu?c th?i k? Th??ng Ordovic ? B?c Phi va đong b?c Nam M?, khi đo la c?n k? nhau va co v? tri t?i khu v?c quanh c?c nam vao th?i gian nay.

B?ng hoa đa giam gi? n??c kh?i cac đ?i d??ng, con giai đo?n gi?a cac k? b?ng ha l?i gi?i phong no. đi?u nay lam cho m?c n??c bi?n xu?ng va len l?p l?i theo th?i gian va mang tinh chu k?. Cac bi?n nong, r?ng l?n va c?n l?c đ?a trong k? Ordovic đa b? rut xu?ng va no lo?i tr? nhi?u h?c sinh thai, sau đo no l?i tr? l?i va mang theo cac qu?n th? sinh v?t đa b? thu nh? s? đa d?ng, sau đo l?i rut xu?ng m?t l?n n?a v?i nh?p m?i c?a s? hoa b?ng cung vi?c lo?i tr? s? đa d?ng sinh h?c v?i m?i thay đ?i (Emiliani, 1992, trang 491). Cac loai co moi tr??ng s?ng b? h?n ch? trong cac vung bi?n duy nh?t tren th?m l?c đ?a r?ng l?n đa ch?u ?nh h??ng n?ng nh?t (Stanley, 360). Cac d?ng s? s?ng vung nhi?t đ?i đa ch?u ?nh h??ng m?nh nh?t trong đ?t tuy?t ch?ng đ?u tien, trong khi cac loai s?ng ? vung n??c l?nh l?i b? ?nh h??ng n?ng nh?t trong đ?t tuy?t ch?ng th? hai (Stanley, 360).

Cac loai s?ng sot la nh?ng loai co th? đ??ng đ?u v?i cac đi?u ki?n thay đ?i va chung nhanh chong tram vao cac h?c sinh thai b? b? ng? do cac s? ki?n tuy?t ch?ng gay ra.

Vao th?i gian k?t thuc c?a s? ki?n tuy?t ch?ng th? hai, song b?ng tan ch?y đa lam cho m?c n??c bi?n dang len va ?n đ?nh m?t l?n n?a. S? h?i ph?c c?a s? đa d?ng s? s?ng v?i s? tai ng?p l?t v?nh c?u cac th?m l?c đ?a khi b?t đ?u k? Silur đa lam gia t?ng s? đa d?ng sinh h?c trong cac b?, h? con s?ng sot.

Ghi chu [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Image:Sauerstoffgehalt-1000mj.svg
  2. ^ Image:Phanerozoic Carbon Dioxide.png
  3. ^ Image:All palaeotemps.png
  4. ^ Haq, B. U.; Schutter, SR (2008). “A Chronology of Paleozoic Sea-Level Changes”. Science . 322 (5898): 64?68. Bibcode : 2008Sci...322...64H . doi : 10.1126/science.1161648 . PMID   18832639 .
  5. ^ K? Permi t?i B?c M? đ??c chia thanh hai k? nh?, g?i la k? Mississippi va k? Pennsylvania .
  6. ^ “ICS Timescale Chart” . www.stratigraphy.org .
  7. ^ “International Chronostratigraphic Chart v.2018/08” . International Commission on Stratigraphy. thang 8 n?m 2018.
  8. ^ Chi ti?t v? t?ng đ?i Binh (Dapingian) co t?i Wang, X.; Stouge, S.; Chen, X.; Li, Z.; Wang, C. (2009). “Dapingian Stage: standard name for the lowermost global stage of the Middle Ordovician Series”. Lethaia . 42 (3): 377?380. doi : 10.1111/j.1502-3931.2009.00169.x .
  9. ^ “Ordovician stratigraphy” . B?n g?c l?u tr? ngay 6 thang 8 n?m 2020 . Truy c?p ngay 18 thang 9 n?m 2018 .

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?i C? sinh
k? Cambri k? Ordovic k? Silur k? Devon k? Than đa k? Permi
K? Ordovic
Ordovic s?m/h? Ordovic gi?a Ordovic mu?n/th??ng
Tremadoc | Flo đ?i Binh | Darriwil Sandby | Katy | Hirnant
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=K?_Ordovic&oldid=67777343 ”