Edward III c?a Anh
(
13 thang 11
,
1312
?
21 thang 6
,
1377
) la
Vua c?a Anh
va
Lanh chua Ireland
t? thang 1 1327 đ?n khi qua đ?i; cu?c đ?i hi?n hach c?a ong đ??c đanh d?u b?ng nh?ng thanh cong tren chi?n tr??ng va vi?c khoi ph?c uy tin hoang gia sau tri?u đ?i kh?ng ho?ng va khong chinh th?ng c?a cha ong,
Edward II
. Edward III đa đ?a
V??ng qu?c Anh
tr? thanh m?t th? l?c quan s? vo cung đang g?m ?
chau Au
. Ong tr? vi h?n 50 n?m, đ?ng th? hai trong s? cac quan v??ng Anh th?i
Trung C?
va ch?ng ki?n nh?ng ti?n b? l?n trong lu?t phap va chanh ph?-s? l?n m?nh d?n c?a
Qu?c h?i Anh
- c?ng nh? th?m h?a
Cai ch?t đen
.
Edward đ??c gia mi?n n?m 14 tu?i sau khi ph? than ong b? l?t đ? b?i m?u than ong,
Isabelle c?a Phap
, cung tinh nhan c?a ba ta
Roger Mortimer
. đ?n n?m 17 tu?i ong d?n đ?u m?t cu?c đ?o chinh ph? tru?t Mortimer, ng??i cai tr?
v??ng qu?c
tren th?c t?
, va b?t đ?u đich than n?m gi? chanh quy?n. Sau m?t chi?n d?ch quan s? thanh cong đ?i v?i
Scotland
, ong t? x?ng la ng??i th?a k? h?p phap c?a ngoi vua Phap vao n?m
1337
. S? ki?n nay đa kh?i ngu?n cho
Chi?n tranh Tr?m n?m
.
[1]
Sau m?t s? th?t l?i luc kh?i đ?u; n??c Anh d?n chi?m th? th??ng phong trong cu?c giao tranh; cac chi?n th?ng t?i
Crecy
va
Poitiers
đa d?n đ?n vi?c ki k?t
Hi?p ??c Bretigny
, theo đo Anh qu?c gianh đ??c nhi?u lanh th?, va Edward t? b? yeu sach đoi ngoi. Nh?ng n?m cu?i tri?u Edward đanh d?u b?ng s? th?t b?i tren l?nh v?c ngo?i giao va nh?ng xung đ?t trong gia t?c, ph?n l?n la do ong đa gia y?u va chan n?n v?i chinh s?.
Edward III đ??c coi la m?t ng??i binh th??ng nh?ng co t?m long khoan hoa đ? l??ng. Nhi?u ng??i nhin nh?n ong la m?t v? vua theo ki?u truy?n th?ng khi gianh s? quan tam ch? y?u cho v?n đ? chi?n s?. Edward đ??c ton sung trong h?u h?t th?i gian tr? vi c?ng nh? nhi?u th? k? sau đo, nh?ng sau nay ong b? nh?ng s? gia
đ?ng T? do
nh?
William Stubbs
ch? trich la vo trach nhi?m. Quan đi?m nay b? ph?n bac nh?ng n?m g?n đay va cac s? gia hi?n đ?i đanh gia cao nh?ng thanh t?u ma ong đ?t đ??c.
[2]
[3]
Edward chao đ?i vao ngay
13 thang 11
n?m
1312
t?i
Lau đai Windsor
, vi th? nen luc tr? ong con đ??c g?i la
Edward x? Windsor
.
[4]
Tri?u đ?i c?a ph? v??ng ong,
Edward II
, la m?t th?i ki đ?y bi?n đ?ng trong l?ch s? Anh Qu?c.
[5]
M?t trong s? nh?ng nguyen nhan gay chia r? la s? l??i nhac c?a nha vua, nh?ng tr?n thua lien t?c, trong cu?c
chi?n tranh v?i ng??i Scotland
.
[6]
M?t trong nh?ng v?n đ? khac gay tranh cai la s? s?ng ai qua m?c c?a nha vua danh cho m?t nhom nh? cac c?n th?n than tin.
[7]
S? chao đ?i c?a m?t ng??i th?a k? nam n?m
1312
đa ph?n nao c?i thi?n uy tin c?a Edward II tren ngai vang tr??c cac l?c l??ng ch?ng đ?i.
[8]
đ? giup cho cu?c s?ng t? l?p c?a v??ng t? be, nha vua t?n phong ong thanh
Ba t??c Chester
khi Edward ch? m?i 12 ngay tu?i.
[9]
N?m
1325
, Edward II b? anh v? c?a minh la vua
Charles IV c?a Phap
, ep bu?c ph?i sang ch?u v?i danh ngh?a
Cong t??c x? Aquitaine
.
[10]
Edward khong th? r?i kh?i đ?t n??c, vi b?n đ?i pho v?i s? ch?ng đ?i quy?t li?t c?a cac khanh t??ng trong n??c, tr??c m?i quan h? than thi?t gi?a ong v?i s?ng th?n
Hugh Despenser Tr?
.
[11]
Thay vao đo, ong t?n phong V??ng t? Edward lam Cong t??c x? Aquitaine đ? thay m?t minh đ?n Phap.
[12]
Edward con đ??c h? t?ng b?i than m?u
Isabelle
, c?ng la em gai c?a Vua Charles, va co y đ?nh đam phan hi?p ??c hoa binh v?i ng??i Phap.
[13]
Khi ? Phap, Isabelle b?t quan h? v?i
Roger Mortimer
, k? t?ng b? ch?ng ba đu?i c? kh?i n??c Anh, va cung l?p k? ho?ch l?t đ? vua Edward.
[14]
đ? tim ki?m s? ?ng h? v? quan s? c?ng nh? ngo?i giao, Isabelle h?a hon cho con trai v?i co be 12 tu?i
Philippa x? Hainault
.
[15]
M?t
cu?c t?n cong
di?n ra va l?c l??ng Edward II b? đanh b?i hoan toan. Isabelle va Mortimer tri?u t?p
qu?c h?i
, nha vua bu?c ph?i thoai v? nh??ng l?i cho con trai, va tan v??ng len ngoi t?i Luan đon ngay
25 thang 1
n?m
1327
. Ong đ??c trao v??ng mi?n v?i t??c hi?u Edward III vao ngay
1 thang 2
.
[16]
Khong lau sau khi len ngoi, Edward ph?i đ?i m?t v?i nh?ng v?n đ? xung quanh Roger Mortimer, luc nay la tinh nhan c?a m? ong va la ng??i cai tr?
tren th?c t?
c?a Anh qu?c. Mortimer s? d?ng quy?n l?c c?a minh đ? chi?m đo?t cac đi?n trang va thai ?p, trong khi uy tin c?a ong ngay cang s?t gi?m sau nh?ng th?t b?i tr??c ng??i Scotland t?i
Tr?n Stanhope Park
va
Hi?p ??c Edinburgh?Northampton
đ?y nh?c nha cho ng??i Anh, đ??c ki vao n?m
1328
.
[17]
S? c?m thu c?a nha vua tr? đ?i v?i v? nhi?p chinh ngay cang to. Mortimer bi?t r?ng quan h? c?a minh v?i nha vua ngay cang b?p benh va Edward khong con ton tr?ng ong n?a. C?ng th?ng t?ng len sau khi Edward va Philippa (k?t hon t?i
York Minster
ngay
24 thang 1
,
1328
), co
con trai đ?u long
vao ngay
15 thang 6
n?m
1330
.
[18]
Cu?i cung, Edward quy?t đ?nh hanh đ?ng ch?ng l?i Mortimer. đ??c s? giup đ? c?a ng??i b?n than
William Montagu
va m?t nhom nh? nh?ng ng??i trung thanh, Edward b?t gi? Mortimer t?i
Lau đai Nottingham
vao ngay
19 thang 10
n?m
1330
. Mortimer sau đo b? hanh quy?t b?ng cach treo c? va tri?u đ?i c?a Edward III m?i th?c s? b?t đ?u.
[19]
. Sau khi Mortimer b? hanh hinh, m? c?a Edward đa b? l?u đay t?i lau đai Rising ? Norfolk n?i co bao cao la ba đa b? bu?c pha thai. Vao ngay sinh nh?t th? 18 c?a ong, Edward đa hoan t?t vi?c tr? thu va ong đa tr? thanh ng??i cai tr? duy nh?t ? Anh qu?c.
Edward III khong hai long v?i hi?p ??c đ??c ky trong th?i ki nhi?p chinh, nh?ng vi?c n?i l?i chi?n tranh v?i Scotland đ??c ti?n hanh b?i m?t nhom cac quy t?c ch? khong ph?i t? l?nh c?a v??ng gia Anh. M?t nhom nh?ng
ng??i quy?n quy
x?ng la The Disinherited, xu?t than t? cac quy t?c b? m?t đ?t phong ? Scotland sau b?n hi?p ??c, ti?n hanh
xam l??c Scotland
va gianh đ?i th?ng ?
Tr?n Dupplin Moor
n?m 1332.
[20]
H? c? g?ng l?p
Edward Balliol
len lam vua Scotland thay th? v? tri c?a ?u quan
David II
, nh?ng Balliol s?m b? tr?c xu?t va ph?i tim ki?m s? giup đ? t? Edward III. Nha vua Anh đap l?i b?ng vi?c g?i quan vay ham tr?ng tr?n
Berwick
g?n bien gi?i va đanh b?i l?c l??ng l?n quan gi?c t?i
Tr?n Halidon Hill
.
[21]
Edward đ?a Balliol tr? l?i ngai vang va đ??c đ?n đap b?ng nhi?u đ?t đai ? mi?n nam Scotland.
[22]
Nh?ng nh?ng th?ng l?i nay khong duy tri đwwocj lau, vi l?c l??ng trung thanh v?i vua David II nhanh chong t?p h?p l?i va ki?m soat đ??c tinh hinh. N?m
1338
, Edward bu?c ph?i đ?ng y m?t th?a thu?n ng?ng chi?n v?i ng??i Scotland.
[23]
M?t ly do cho vi?c Edward thay đ?i chinh sach v?i Scotland la c?ng th?ng ngay cang gia t?ng gi?a Anh va Phap. Vi Scotland va Phap đa
an k?t minh v?i nhau
, ng??i Anh gi? đay ph?i đ?i pho v?i nguy c? chi?n tranh t? c? hai m?t tr?n.
[25]
Ng??i Phap ti?n hanh t?n cong vao cac v? tri then ch?t ven bi?n c?a Anh, d?n đ?n nh?ng tin đ?n tren kh?p n??c Anh v? m?t cu?c t?ng xam l??c c?a quan Phap.
[23]
N?m
1337
,
Philippe VI
t?ch thu cac lanh đ?a
Cong qu?c Aquitaine
va Ba qu?c
Ponthieu
v?n la lanh đ?a c?a vua Anh tren đ?t Phap. Thay vi c? g?ng tim ki?m hoa binh b?ng cach h? minh x?ng th?n v?i nha vua Phap, nh? vua cha t?ng lam, Edward quy?t đ?nh đap tr? b?ng cach
t? x?ng minh la ng??i k? th?a
ngai vang Phap v?i t? cach la chau ngo?i c?a
Philippe IV
.
[26]
Ng??i Phap đ?i bac b? tuyen b? nau d?a tren cac nguyen t?c k? v? theo dong nam đ??c thi?t l?p cac n?m
1316
va
1322
. Thay vao đo, h? l?p em h? c?a Philippe IV, t?c Vua
Philippe VI
(h?u du? dong nam c?a
V??ng t?c Phap
), m? ra
Chi?n tranh Tr?m n?m
(
xem ph? h? ben d??i
).
[27]
Nh?ng n?m đ?u c?a cu?c chi?n, chi?n l??c c?a Edward la thi?t l?p lien minh v?i cac v??ng h?u t?i L?c đ?a. N?m
1338
,
Ludwig IV
phong cho Edward lam Pho ch? c?a
Thanh ch? La Ma
va h?a s? ?ng h? ong.
[28]
Cu?i n?m
1337
,
Hi?p ??c Anh-B? đao Nha 1373
thi?t l?p lien minh gi?a hai n??c. Nh?ng bi?n phap nay khong mang l?i nhi?u hi?u qu?; chi?n th?ng quan s? l?n duy nh?t trong giai đo?n nay c?a phia Anh la t?i
Sluys
ngay
24 thang 6
n?m
1340
, n?i 16.000 binh s? va th?y th? Phap b? gi?t, va giup quan Anh c?ng c? quy?n ki?m soat
khu v?c eo bi?n
.
[29]
Trong khi đo, ap l?c tai chinh ma v??ng qu?c ph?i ganh ch?u b?i cac lien minh đ?t ti?n c?a Edward đa d?n đ?n s? b?t man ? que nha. H?i đ?ng ch?p chinh th?t v?ng vi cac kho?n n? ngay cang l?n, trong khi qu?c v??ng va cac t??ng ? L?c đ?a n?i gi?n vi chinh ph? khong cung c?p đ? ti?n b?c quan nhu.
[30]
đ? đ?i pho tinh hinh, ong tr? v? Luan đon ma khong bao tr??c vao ngay 30 thang 11 n?m 1340.
[31]
[32]
Nh?n th?y tinh hinh chinh tr? b?t ?n, ong ti?n hanh thanh tr?ng m?t l??ng l?n cac th??ng th? va th?m phan trong chanh quy?n.
[33]
Nh?ng bi?n phap nay khong mang s? ?n đ?nh tr? l?i, va c?ng th?ng n? ra gi?a nha vua v?i
John de Stratford
,
đ?i giam m?c Canterbury
, trong khi nh?ng ng??i ba con v?i Stratford la
Robert Stratford
Giam m?c Chichester va
Henry de Stratford
b? cach ch?c b? tu.
[34]
Stratford tuyen b? b?ng Edward đa vi ph?m lu?t lanh đ?a b?ng vi?c b?t gi? cac quan ch?c trong chanh quy?n.
[35]
M?t th?a thu?n hoa gi?i t?m th?i đ?t đ??c trong Ngh? vi?n thang 4 n?m
1341
. Theo đo Edward bu?c ph?i ch?p nh?n nh?ng h?n ch? nghiem tr?ng đ?i v?i đ?c quy?n tai chinh va hanh chinh c?a minh, đ? đ?i l?y m?t kho?n tr? c?p thu?.
[36]
đ?n thang 10 n?m đo, nha vua đ?n ph??ng bac b? đ?o lu?t va T?ng Giam m?c Stratford b? t?y chay v? m?t chanh tr?. Qu?c h?i thang 4 bu?c nha vua ph?i gi?i trinh, nh?ng vao th?i
Trung C?
, quy?n l?c c?a nha vua d??ng nh? khong b? gi?i h?n, va Edward kheo leo l?i d?ng đi?u nay.
[37]
Nha s? h?c
Nicholas Rodger
đ?t v?n đ? v? tuyen b? " Qu?c v??ng c?a bi?n c?" c?a Edward III', l?p lu?n r?ng khong co m?t
H?i quan hoang gia nao
tr??c th?i
Henry V
(1413?22). Du cho cai nhin c?a Rodger,
Vua John
đa đ?u t? cho m?t h?m đ?t hoang gia va c? g?ng thanh l?p m?t s? qu?n ly nh?ng con tau va nh?ng ng??i b? b?t.
Henry III
, ng??i ki v?, ti?p t?c cong vi?c nay. M?c du tren th?c t? r?ng ong, c?ng nh? nh?ng ng??i ti?n nhi?m, đa c? g?ng phat tri?n l?c l??ng h?i quan m?nh m? va hi?u qu?, nh?ng nh?ng c?i cach c?a h? ch? la nh?ng chanh sach nh?t th?i. L?c l??ng h?i quan đ??c l?p ra d??i tri?u Edward III g?m cac s? quan đ?ng đ?u l?n l??t la William de Clewre, Matthew de Torksey, va John de Haytfield v?i ch?c danh
Th? ky v??ng thuy?n
. Sir
Robert de Crull
la ng??i cu?i cung gi? ch?c nay d??i th?i Edward III
[38]
va c?ng la ng??i t?i ch?c lau nh?t.
[39]
L?c l??ng h?i quan c?a Edward tr? thanh c? s? cho nh?ng b??c phat tri?n ti?p theo c?a H?i quan d??i th?i
Henry VIII
v?i
Council Marine
va
Navy Board
va
Board of Admiralty
c?a
Charles I
. Rodger c?ng l?p lu?n r?ng ph?n l?n nh?ng n?m th? k? XIV, ng??i Phap n?m th? th??ng phong, nh? ? Sluys n?m 1340 va, co l?, Winchelsea n?m
1350
.
[40]
Tuy nhien, Phap ch?a bao gi? xam chi?m Anh va
Vua Jean II
ch?t khi b? Anh giam gi?. Co th? H?i quan Anh đong vai tro l?n trong vi?c nay c?ng nh? cac v?n đ? khac, ch?ng h?n nh? s? tr?i d?y c?a cac lanh chua Anglo-Irish va cac hanh đ?ng vi ph?m ch? quy?n.
[41]
.
đ?u nh?ng n?m 1340, chinh sach lien minh n??c ngoai c?a Edward ngay cang t? ra t?n kem va khong đem l?i hi?u qu?. Nh?ng n?m ti?p đo quan Anh tham chi?n nhi?u h?n, bao g?m
Chi?n tranh K? v? Breton
, nh?ng luc đ?u c?ng khong thu đ??c thanh cong.
[42]
Edward b? khong chi tr? kho?n n? 1.365.000
florin
m??n t?
Florentine
, d?n đ?n ch? n? b? pha s?n.
[43]
M?i th? thay đ?i t? thang 7 n?m
1346
, khi Edward quy?t đ?nh ti?n hanh m?t cu?c t?n cong l?n, giong bu?m đ?n
Normand
v?i kho?ng 15.000 quan.
[44]
Quan c?a ong
chi?m đ??c
thanh ph?
Caen
, va hanh quan kh?p mi?n b?c Phap qu?c, r?i h?p v?i đ?i quan Anh ?
Vlaanderen
. Y đ?nh ban đ?u c?a Edward khong ph?i la tr?c di?n giao tr?nh v?i ng??i Phap, nh?ng t?i
Crecy
, n?m ? phia b?c song
Somme
, ong nh?n ra đ?a hinh thu?n l?i cho minh va quy?t đ?nh giao chi?n v?i quan Phap do Philippe VI c?m đ?u.
[45]
Ngay 26 thang 8, quan Anh đanh b?i quan Phap v?i l?c l??ng đong h?n r?t nhi?u t?i
Tr?n Crecy
.
[46]
Khong lau sau đo, ngay 17 thang 10, quan Anh đanh b?i va b?t gi? Vua David II c?a Scotland t?i
Tr?n Neville's Cross
.
[47]
V?i vi?c bien c??ng phia b?c đa đ??c b?o đ?m, Edward r?nh tay cho chi?n s? v?i ng??i Phap,
vay ham
th? tr?n
Calais
. đay la cu?c đ?i đ?u co quy mo l?n nh?t đ?i v?i quan Anh trong su?t chi?n tranh Tr?m n?m, v?i h?n 35.000 quan tham chi?n.
[48]
Cu?c bao vay b?t đ?u t? 4 thang 9 n?m 1346, keo dai đ?n khi thanh đ?u hang ngay 3 thang 8 n?m 1347.
[49]
Sau s? ki?n Calais, nh?ng y?u t? n?m ngoai t?m ki?m soat c?a Edward khi?n ong ph?i n?i l?ng cu?c chi?n. N?m
1348
,
Cai ch?t đen
tran đ?n n??c Anh, it nh?t 1/3 dan s? ch?t trong th?m h?a nay.
[50]
S? m?t mat ngu?n nhan l?c d?n đ?n thi?u lao đ?ng nong nghi?p va tinh tr?ng t?ng l??ng.
[51]
đ? đ?i pho v?i tinh hinh ngay m?t ph?c t?p, nha vua va Ngh? vi?n ban hanh đa ban hanh
Phap l?nh v? ng??i lam cong
(1349) va
đi?u l? v? ng??i lam cong
(1351). Nh?ng n? l?c nay v? lau dai thi khong đem l?i hi?u qu? t?t, nh?ng trong ng?n h?n thi l?i co tac d?ng r?t tich c?c.
[52]
Sau t?t c?, b?nh d?ch h?ch đa khong d?n đ?n m?t s? c? toan di?n cho chinh ph? va xa h?i va s? nhan kh?u đ??c ph?c h?i nhanh chong.
[53]
Nh?ng thanh t?u nay co cong đong gop r?t l?n c?a cac tri?u th?n nh?
Th? qu?
William Edington
va
Phap quan
William de Shareshull
.
[54]
đ?n gi?a nh?ng n?m
1350
quan Anh ti?p t?c cac cu?c chi?n quy mo l?n ? l?c đ?a.
[55]
N?m
1356
, tr??ng t? c?a Edward,
Edward, V??ng t? đen
, gianh đ??c th?ng l?i quan tr?ng t?i
Tr?n Poitiers
. L?c l??ng Anh it h?n r?t nhi?u khong ch? đ?y lui ng??i Phap ma con b?t s?ng đ??c nha vua Phap,
Jean II
va hoang t? ut c?a ong ta,
Philippe
.
[56]
Sau khi m?t lo?t cac chi?n th?ng, ng??i Anh đa n?m gi? nhi?u đ?t đai ? Phap, vua Phap b? giam ? Anh va chinh ph? trung ??ng Phap đa g?n nh? hoan toan s?p đ?.
[57]
đa t?ng co m?t cu?c tranh lu?n l?ch s? v? vi?c li?u l?i tuyen b? c?a Edward đ?i v?i ngai vang Phap ban đ?u co th?t hay khong, hay đ?n gi?n la m?t m?u đ? chinh tr? nh?m gay ap l?c len chinh ph? Phap.
[58]
B?t k? m?c đich ban đ?u la gi đi n?a, thi n??c Phap luc b?y gi? d??ng nh? n?m trong t?m tay Edward. Tuy nhien chi?n d?ch n?m 1359 nh?m hoan t?t m?c tieu đo, th?t b?i.
[59]
Do đo, n?m 1360, Edward ch?p nh?n
đi?u ??c Bretigny
, theo đo ong t? b? yeu sach v?i ngai vang n??c Phap nh?ng đ??c b?o đ?m r?ng ch? quy?n hoan toan đ?i v?i cac lanh đ?a ? Phap.
[60]
Trong th?i gian đ?u c?a tri?u đ?i c?a ong, Edward đa t? ra n?ng đ?ng va thanh cong, trong nh?ng n?m sau ong đa tr? nen ? vi nh?ng th?t b?i quan s? va xung đ?t chinh tr?. Cac cong vi?c chinh tr? h?ng ngay khong thu hut Edward b?ng nh?ng vi?c ra chi?n tr??ng. Do đo, trong nh?ng n?m 1360, Edward ngay cang d?a d?m vao s? giup đ? c?a cac tri?u th?n, đ?c bi?t la
William Wykeham
.
[61]
Nh? m?t quy t?c m?i n?i, Wykeham đ??c t?n phong lam
Quan Ch??ng ?n
vao n?m 1363 va
đ?i Phap quan
vao n?m 1367, m?c du nh?ng kho kh?n trong s? k?t n?i chinh tr? cung v?i thi?u kinh nghi?m c?a Wykeham, Qu?c h?i đa bu?c ong ph?i t? ch?c ch??ng ?n vao n?m 1371.
[62]
Cang t?o them cac kho kh?n cho Edward la nh?ng cai ch?t c?a ng??i ma ong tin c?y nh?t, m?t s? do s? tai phat c?a b?nh d?ch h?ch t? n?m 1361 đ?n 1362.
William Montague, Ba t??c Salisbury
, đ?ng minh than tin c?a Edward h?i đ?o chinh 1330, qua đ?i s?m vao n?m 1344.
William de Clinton
, ng??i t?ng sat canh v?i nha vua t?i Nottingham, qua đ?i n?m 1354. M?t trong s? nh?ng Ba t??c đ??c t?n phong n?m 1337,
William de Bohun, Ba t??c Northampton
, quy tien 1360, va n?m ti?p theo la
Henry x? Grosmont
, ng??i đ??c cho la v? t??ng đ??c ?a thich nh?t c?a Edward, ch?t vi b?nh d?ch h?ch.
[63]
Cai ch?t c?a h? khi?n cho Qu?c h?i d?n b? cac thanh vien tr? tu?i chi?m ch? va tr? nen phu h?p cac cac Hoang t? h?n la b?n than nha vua.
[64]
Ng??i con trai th? hai c?a nha vua, Lionel Antwerp, c? g?ng đ? quy ph?c l?c l??ng t? tr? c?a cac lanh chua ng??i Anglo-Ailen ?
Ireland
. Nh?ng chi?n d?ch đa khong thanh cong, va no ch? keo dai s? chi?m đong c?a ng??i Anh theo
đi?u lu?t Kilkenny
trong n?m 1366.
Trong khi đo t?i Phap, sau Hi?p ??c Bretigny la m?t trong nh?ng ngay yen binh t??ng đ?i, nh?ng vao ngay 8 thang 4 n?m 1364,
Jean II
đa qua đ?i trong khi b? giam c?m ? Anh, sau khi khong thanh cong c? g?ng đ? nang cao ti?n chu?c c?a rieng minh t?i nha. Ong đa đ??c th?a k? b?i nha vua Charles V m?nh m?, ng??i đa tranh th? đ??c n?ng l?c c?a v? Nguyen soai đ?y tai n?ng Bertrand du Guesclin.
N?m 1369, chi?n tranh ? Phap l?i b?t đ?u v?i m?t chi?u h??ng va John c?a x? Gaunt-ng??i con trai tr? tu?i c?a Edward đa đ??c trao trach nhi?m ch? huy m?t chi?n d?ch quan s?. Edward d?n d?n trao cac tr?ng trach c?m quan cho cac con trai c?a minh vi ly do tu?i tac cao. Nh? Hoang t?,
Lionel x? Antwerp
đa c? g?ng đ? thu ph?c l?c l??ng t? tr? c?a cac lanh chua ng??i
Anglo-Irish
? Ireland, nh?ng chi?n d?ch đa khong thanh cong, va no ch? keo dai s? chi?m đong c?a ng??i Anh theo
đi?u lu?t Kilkenny
trong n?m
1366
.
[65]
T?i Phap, sau m?t th?p k? t??ng đ?i hoa binh k? t? khi đi?u ??c Bretigny th?c hi?n, thi đ?n ngay 8 thang 4 n?m 1364
Jean II
b?ng ha trong nha lao Anh.
[66]
Ng??i k? v? la
Charles V
, va tan v??ng tranh th? đ??c s? ?ng h? t?
Nguyen soai
Bertrand du Guesclin
tai ba.
[67]
N?m 1369, ng??i Phap tai kh?i đ?ng cu?c chi?n, va Hoang t?
John x? Gaunt
nh?n tr?ng trach d?n binh. Nh?ng n? l?c nay đa khong thanh cong va v?i Hi?p ??c Bruges n?m 1375 cac lanh đ?a c?a ng??i Anh ? Phap ch? con la cac th? tr?n ven bi?n
Calais
,
Bordeaux
, va
Bayonne
.
[68]
Th?t b?i quan s? ? n??c ngoai va ap l?c tai chinh cho cac chi?n d?ch quan s? đa d?n đ?n s? b?t man chinh tr? trong n??c. M?i vi?n len đ?n đ?nh đi?m t?i Ngh? vi?n n?m 1376, đ??c bi?t đ?n v?i ten g?i
Ngh? vi?n T?t
. Qu?c h?i ban đ?u đ??c tri?u t?p đ? ban vi?c ban hanh cac lo?i thu? m?i, nh?ng
H? vi?n
n?m l?y c? h?i đ? ch?t v?n cac v?n đ? c? th?. đ?c bi?t, nh?ng l?i ch? trich đa đ??c nh?m vao m?t s? c? v?n than c?n nh?t c?a nha vua nh?
Cung v? đ?i th?n
William Latimer
va
Cung s? đ?i th?n
John Neville
, h? đ?u b? sa th?i kh?i ch?c t??c.
[69]
Tinh nhan c?a Edward,
Alice Perrers
, đ??c coi nh? n?m qua nhi?u quy?n l?c so v?i v? vua gia, đa b? đu?i kh?i tri?u đinh.
[70]
[71]
Tuy nhien đ?i th? th?c s? c?a Qu?c h?i, c?m đ?u la cac đ?i quy t?c hung m?nh nh? Wykeham va
Edmund de Mortimer, Ba t??c x? March
, l?i la John x? Gaunt. C? nha vua va H?c Thai t? vao th?i gian nay m?t kh? n?ng đi?u hanh tri?u chinh do b?nh t?t, Gaunt do đo la ng??i nhi?p chinh trong tri?u đinh
[72]
Gaunt bu?c ph?i nh??ng b? nh?ng đoi h?i c?a Ngh? vi?n nh?ng t?i
ki h?p ti?p theo
, n?m 1377, ph?n l?n thanh t?u c?a Ngh? vi?n T?t b? đ?o ng??c.
[73]
Tuy nhien b?n than Edward đa khong lam gi nhi?u trong th?i k? nay, kho?ng sau n?m
1375
, ong ch? con đong m?t vai tro h?n ch? trong chinh ph?. Kho?ng 29 thang 9 n?m 1376, ong b? b?nh va b? ap xe (co tin đ?n la ong b? b?nh l?u). Sau m?t th?i gian ng?n h?i ph?c vao thang 2 n?m
1377
, nha vua b?ng ha sau m?t c?n đ?t qu? t?i
Sheen
vao ngay
21 thang 6
.
[74]
Ng??i k? v? Edward la tr??ng ton m?i 10 tu?i,
Vua Richard II
, t?c con trai c?a H?c Thai t?, vi ong đa qua đ?i tr??c đo vao ngay
8 thang 6
n?m
1376
.
[75]
Nh?ng n?m gi?a tri?u Edward la m?t th?i ki v?i nh?ng chinh sach l?p phap quan tr?ng. Co l? đi?u lu?t n?i b?t nh?t la
Quy ch? v? ng??i lam cong 1351
, nh?m gi?i quy?t v?n đ? thi?u lap đ?ng gay ra b?i
Cai ch?t đen
. Quy ch? nay đa quy đ?nh v? m?c l??ng c?a ng??i lao đ?ng va ki?m soat tinh tr?ng di tan gi?a cac lanh đ?a c?a nh?ng ng??i nong dan b?ng vi?c cac lanh chua đa co nh?ng tuyen b? đ?u tien v? cac quy?n l?i danh cho h?. M?c du đa co nh?ng n? l?c đ? duy tri quy ch?, cu?i cung no v?n th?t b?i do s? c?nh tranh lao đ?ng gi?a cac ch? đ?t.
[76]
Lu?t nay đ??c mieu t? nh? m?t n? l?c "l?p ra lu?t ch?ng l?i
quy lu?t cung c?u
", chinh đi?u nay khi?n cho no cu?i cung th?t b?i.
[77]
Tuy nhien, tinh tr?ng thi?u lao đ?ng khi?n đa d?n đ?n nh?ng tranh ch?p v? quy?n l?i gi?a cac ch? đ?t nh? ? H? vien va cac ch? đ?t l?n ?
Th??ng vi?n
. Nh?ng bi?n phap nay c?ng lam nh?ng ng??i nong dan n?i gi?n, d?n đ?n
Kh?i ngh?a Nong dan
n?m
1381
.
[78]
Tri?u đ?i c?a Edward III c?ng trung v?i giai đo?n đ??c g?i la
Babylonian Captivity
, t?c th?i ki ma cac v? giao hoang ? Rome đ?u xu?t than t? đ?t
Avignon
. Trong nh?ng n?m chi?n tranh v?i Phap, phe đ?i l?p ? Anh ch?ng l?i vi?c giao hoang co xu?t than la th?n dan c?a Phap.
[79]
Vi?c đanh thu? giao hoang trong Giao h?i Anh b? coi la tai tr? cho k? thu qu?c gia, trong khi theo cac đi?u l? ? Giao hoang cung c?p l?i ich cho giao s? - gay oan gi?n trong dan Anh. Cac đ?o lu?t
Provisors
(
1350
) va
Praemunire
(
1353
), đa s?a đ?i nh?ng đi?u lu?t tren, c?ng nh? h?n ch? quy?n l?c c?a Giao hoang đ?i v?i ng??i Anh.
[80]
Cac lu?t nay khong lam c?t đ?t m?i rang bu?c l?n nhau gi?a Qu?c v??ng va Giao hoang.
[81]
Nh?ng lu?t quan tr?ng khac đ??c l?p ra trong th?i ki nay la
đ?o lu?t Ph?n qu?c 1351
. Chinh s? đ?ng nh?t y ki?n trong tri?u đinh đa cho phep m?t s? đ?ng thu?n v? đ?nh ngh?a c?a t?i ac gay tranh cai nay.
[82]
Tuy nhien, c?i cach phap ly quan tr?ng nh?t co l? la lien quan đ?n cac
Th?m phan c?a Hoa binh
. T? ch?c đa co t? tr??c th?i c?a Edward III nh?ng, đ?n n?m
1350
, cac th?m phan đa đ??c ban cho quy?n l?c khong ch? đ? đi?u tra va b?t gi? t?i ph?m, ma con co quy?n xet x?, k? c? tr??ng h?p
tr?ng t?i
.
[83]
V?i s? ki?n nay, m?t ch? đ? qu?n ly tr?t t? đ?a ph??ng lau dai đa đ??c l?p ra.
[84]
Ngh? vi?n va h? th?ng thu?
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Ngh? vi?n
la m?t t? ch?c đa đ??c thanh l?p tr??c th?i Edward III, nh?ng nh?ng n?m t?i v? c?a ong m?i la th?i ki ma no phat tri?n m?nh.
[85]
Th?i ki nau, cac thanh vien trong H?i đ?ng Nam t??c, tr??c đay la m?t t? ch?c khong ro rang, đa đ??c gi?i h?n l?i ch? con bao g?m nh?ng ng??i đ??c tri?u t?p đ?n Ngh? vi?n v?i t? cach ca nhan.
[86]
đi?u nay di?n ra vi Ngh? vi?n đa phat tri?n thanh c? ch? L??ng vi?n, g?m
Vi?n Quy t?c
(Th??ng vi?n) va
Vi?n Th? dan
(H? vi?n).
[87]
Tuy khong th? la
Th??ng
, nh?ng ? H? vi?n nh?ng thay đ?i l?n đa di?n ra, bao g?m c? s? m? r?ng quy?n hanh c?a H? vi?n. D?n ch?ng la
Ngh? vi?n T?t
, n?i la H? vi?n l?n đ?u tien ? m?c du đ??c s? ?ng h? c?a cac quy t?c ? đa đ?y m?nh m?t cu?c kh?ng ho?ng chanh tr?.
[88]
Trong qua trinh nay, t?t c? th? t?c
lu?n t?i
va ch?c danh
Ng??i Phat ngon
đ??c t?o ra.
[89]
M?c du nh?ng l?i th? chanh tr? nay ch? la trong th?i gian nh?t th?i, Ngh? vi?n nay c?ng đ?i di?n cho m?t c?t m?c trong
l?ch s? chanh tr? Anh
.
?nh h??ng chanh tr? c?a H? vi?n th?i nguyen kh?i la quy?n đanh thu? c?a h?.
[90]
Nhu c?u tai chanh cho
Chi?n tranh Tr?m n?m
la r?t l?n, nen nha vua va cac quan đ?u tri?u đa c? g?ng dung cac vi?n phap khac nhau đ? co ti?n. Nha vua co thu nh?p ?n đ?nh t?
đ?t hoang gia
, va c?ng co th? vay đ??c cac kho?n vay t? nh?ng nha tai chanh ? Y va trong n??c.
[91]
đ? tai tr? cho nh?ng chi?n d?ch quan s? quy mo l?n c?a Edward III, nha vua ph?i ngh? k? l?p ra cac lo?i thu?. Thu? g?m hai hinh th?c chanh:
thu? đ?c bi?t
va thong th??ng. Kho?n đ?c bi?t la kho?n thu? đanh tren t?ng gia tr? s?n ph?m, th??ng la 1/10 ? thanh th? va 1/15 ? nong thon. Vi?c nay co th? giup thu đ??c m?t kho?n khong nh?, nh?ng m?i l?n thu thu? ph?i đ??c Ngh? vi?n ch?p thu?n, va nha vua ph?i ch?ng minh cho s? c?n thi?t c?a no.
[92]
Kho?n truy?n th?ng la m?t s? b? sung c?n thi?t, m?t ngu?n thu nh?p ?n đ?nh va đang tin c?y. M?t "ngh?a v? đong thu? truy?n th?ng" luc xu?t kh?u len đa t?n t?i t?
1275
.
Edward I
đa c? g?ng gi?i thi?u cac thu? b? sung v? len, nh?ng cac
thu? x?u
, hay
khong đang tin
nay, đa s?m b? d?p b?.
[93]
. Sau đo, t? n?m
1336
tr? đi, m?t lo?t cac k? ho?ch nh?m t?ng doanh thu hoang gia t? xu?t kh?u len đa đ??c gi?i thi?u. Sau m?t s? r?c r?i va b?t man ban đ?u, cu?i cung no đ??c đ?ng lu?n b?i
Phap l?nh Staple
n?m 1353 r?ng cac kho?n thu? đ?c bi?t ph?i do Qu?c h?i chu?n thu?n, m?c du đo đa m?t quy lu?t khong thanh v?n t? lau r?i.
[94]
Thong qua vi?c đanh thu? đ?u đ?n trong nh?ng n?m ? ngoi c?a Edward III, Ngh? vi?n ? va đ?c bi?t la H? vi?n ? đa gianh đ??c nh?ng ?nh h??ng chanh tr? nh?t đ?nh. B?i vi khi m?t lo?i thu? nao đo đ??c đ?a ra, nha vua ph?i ch?ng minh r?ng no c?n thi?t, va ph?i nh?n đ??c s? ch?p thu?n c?a H?i đ?ng V??ng qu?c r?ng no s? đem l?i l?i ich cho Qu?c gia.
[95]
Ngoai vi?c ap đ?t thu?, Ngh? vi?n c?ng co th? đ? xu?t nh?ng t?u th?nh đ? noi len nh?ng khi?u n?i c?a minh v?i nha vua, ma th??ng la lien quan đ?n cac quan ch?c hoang gia.
[96]
Theo cach đo, h? th?ng nay mang l?i l?i ich cho c? hai ben. H? vi?n va nh?ng ng??i ma H? vi?n đ?i di?n cho h?, ngay cang co y th?c h?n v? v?n đ? chanh tr?, va đ?t ra n?n t?ng cho ch? đ?
quan ch? l?p hi?n
c?a n??c Anh v? sau.
[97]
Tinh th?n hi?p s? va y th?c dan t?c
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Chinh sach c?a Edward III la s? t?p trung vao gi?i đ?i quy t?c cho m?c đich chi?n tranh va hanh chanh. Trong khi ph? than ong th??ng xuyen gay xung đ?t v?i nhom chop bu trong gi?i quy t?c thi, Edward III đa thanh cong trong vi?c thi?t l?p tinh h?u ngh? than thi?t gi?a chinh ong va cac tr?ng th?n.
[98]
C? Edward I va Edward II đ?u tim cach gi?i h?n ?nh h??ng c?a gi?i quy t?c, d?n đ?n vi?c trong 60 n?m nay ch? co m?t vai dong khanh đ?i phu m?i đ??c t?n phong.
[99]
Nha vua tr? thi c? g?ng đ?o ng??c chinh sach nay khi, n?m 1337, nh? đ? chu?n b? cho cu?c chi?n tranh s?p x?y đ?n, ong t?n phong 6
t??c ba
trong cung m?t ngay.
[100]
Cung th?i đi?m đo, Edward l?p ra them cac ch?c t??c m?i, đo la
t??c cong
danh cho nh?ng ng??i than c?a hoang th??ng.
[101]
H?n th? n?a, Edward đ? cao tinh th?n hi?p s? b?ng vi?c l?p ra danh hi?u
Hi?p s? Garter
(garter co ngh?a la v?, n?t), co th? vao n?m 1348. M?t k? ho?ch n?m
1344
nh?m t? ch?c m?t
H?i Ban tron
nh? c?a
Vua Arthur
khong bao gi? đ??c th?c hi?n, nh?ng danh hi?u hi?p s? m?i nay đ??c l?p ra theo y t??ng v? truy?n thuy?t ban tron nay, b?ng ch?ng la d?ng hinh tron c?a garter.
[102]
Kinh nghi?m chi?n tranh c?a Edward trong chi?n d?ch Crecy (1346?7) d??ng nh? la y?u t? quy?t đ?nh trong vi?c ong t? b? v? Ban Tron. Ng??i ta l?p lu?n r?ng chi?n thu?t đ??c ng??i Anh s? d?ng trong tr?n chi?n t?i Crecy n?m
1346
khong phu h?p v?i t? t??ng th?i Arthur va khi?n v? h?i Ban Tron Arthur tr? thanh m?t v?n đ? đ?i v?i Edward III, đ?c bi?t la vao th?i đi?m l?p ra Garter.
[103]
Khong tim th?y s? tham kh?o nao t? vua Arthur va H?i Ban tron trong nh?ng b?n sao đi?u l? Garter th? k? XV, nh?ng Ti?c Garter n?m 1358 lien quan đ?n H?i Ban Tron. Cho nen co m?t vai s? trung l?p gi?a H?i Ban tron v?i Hi?p s? Garter.
[104]
Polydore Vergil
k? v? nang
Joan x? Kent
tr? tu?i, N? Ba t??c Salisbury ? b? cao bu?c la ng??i đ??c coi la ng??i tinh c?a nha vua vao th?i đi?m đo ? vo tinh đanh r?i
v?
vao m?t qu? banh ? Calais. Vua Edward đap l?i s? nh?o bam c?a đam đong b?ng cach bu?c chi?c v? quanh đui minh va noi
honi soit qui mal y pense
? khi?n nh?ng ng??i ngh? r?ng đo la đi?u x?u, ph?i x?u h?.
[105]
Vi?c m? r?ng hang ng? quy t?c con ph?i đ??c nhin trong b?i c?nh chi?n tranh v?i Phap, nh? la m?t bi?u hi?n c?a ch? ngh?a dan t?c v?a m?i hinh thanh.
[98]
C?ng gi?ng nh? cu?c chi?n v?i Scotland, m?i đe d?a xam l?ng t? Phap đa c?ng c? tinh th?n đoan k?t dan t?c, va gop ph?n Anh hoa t?ng l?p quy t?c ch? y?u la g?c Anglo-Norman k? t? sau
Cu?c chinh ph?t c?a ng??i Norman
. T? th?i Edward I, co nh?ng tin đ?n n?i ti?ng r?ng ng??i Phap co k? ho?ch xoa s? ngon ng? c?a Anh, va c?ng nh? t? ph? đa lam, Edward III t?n d?ng t?i đa m?i lo ng?i nay c?a ng??i dan.
[106]
K?t qu? la, đ?a v? c?a ti?ng Anh ngay cang đ??c c?ng c?; n?m 1362,
Quy ch? Pleading
cho phep ti?ng Anh đ??c s? d?ng trong tri?u đinh,
[107]
and the year after, Parliament was for the first time opened in English.
[108]
Cung luc nay, ngon ng? b?n x? c?ng đ??c s? d?ng r?ng rai h?n trong n?n v?n h?c, thong qua cac tac ph?m c?a
William Langland
,
John Gower
va đ?c bi?t la
The Canterbury Tales
c?a
Geoffrey Chaucer
.
[109]
Tuy nhien m?c đ? Anh hoa nay ch?a đ? l?n. Quy ch? 1362 th?c t? đ??c vi?t b?ng ti?ng Phap va ch?a co hi?u l?c ngay l?p t?c, va Ngh? vi?n cho đ?n n?m
1377
m?i dung ti?ng Anh.
[110]
Danh hi?u Hi?p s? Garter, m?c du la c?a ng??i Anh l?p ra, nh?ng c?ng đ??c danh t?ng cho ng??i n??c ngoai ch?ng h?n nh?
Jean IV, Qu?n cong x? Bretagne
va Sir
Robert of Namur
.
[111]
[112]
Edward III ? m?t ng??i noi c? hai th? ti?ng ? t? coi minh la vua c?a c? Anh va Phap, va khong th? t? ra ?u đai đ?c bi?t cho b?t ki n??c nao so v?i n??c con l?i.
Edward III r?t đ??c long dan trong su?t tri?u đ?i c?a ong, va ngay c? nh?ng r?c r?i nh?ng n?m cu?i c?ng it ai đ? l?i cho b?n than nha vua.
[113]
S? gia th?i Edward
Jean Froissart
vi?t trong
bien nien s?
r?ng "Ong ?y đa lam đ??c nh?ng đi?u ma ng??i ta khong con đ??c ch?ng ki?n t? sau th?i vua Arthur".
[74]
Quan đi?m nay keo dai qua nhi?u n?m, nh?ng theo th?i gian, cai nhin v? nha vua đa thay đ?i. Cac s? gia
đ?ng Whig
th?i đ?i sau cho r?ng vi?c c?i cach hi?n phap ch? la cach đ?i pho v?i tinh hinh chi?n tranh va cao bu?c Edward đa khong hoan thanh trach nhi?m c?a m?t v? vua đ?i v?i đ?t n??c. Trich theo
Giam m?c Stubbs
:
Edward III khong ph?i la m?t nha chanh tr?, du ong s? h?u m?t vai ph?m ch?t khi?n ong thanh cong. Ong la m?t chi?n binh; đ?y tham v?ng, vo đ?o đ?c, ich k?, xa hoa va pho tr??ng. Ong coi nh? trach nhi?m c?a m?t v? vua. Ong t? c?m th?y minh khong ph?i b? rang bu?c b?i b?t ki ph?n s? đ?c bi?t nao, ho?c đ? duy tri ly thuy?t v? quy?n l?c t?i cao c?a hoang gia ho?c th?c hi?n m?t chinh sach co l?i cho th?n dan c?a minh. C?ng gi?ng nh?
Richard I
, ong ch? coi n??c
Anh
nh? m?t ngu?n tai nguyen.
? William Stubbs,
The Constitutional History of England
[114]
Nh?n đ?nh nay đ??c cong nh?n r?t lau tr??c khi b? thach th?c. Trong m?t bai bao n?m
1360
t?a đ?
Edward III va cac S? gia
,
May McKisack
ch? ra
m?c đich lu?n
c?a nh?n xet c?a Stubbs. M?t v? vua th?i
Trung C?
khong th? nhin xa h?n v? t??ng lai v?i m?t n?n ch? đ? quan ch? ngh? vi?n; thay vao đo, vai tro c?a ong la m?t vai tro th?c d?ng - duy tri tr?t t? va gi?i quy?t cac v?n đ? khi chung n?y sinh. V? đi?u nay, Edward III đa lam r?t xu?t s?c.
[115]
Edward c?ng b? cao bu?c đa th? l?ng cho cac con trai minh qua t? do d?n đ?n nh?ng tranh ch?p trong tri?u đinh cu?i cung đa d?n đ?n
Chi?n tranh Hoa H?ng
. Tuyen b? nay b? bac b? b?i
K.B. McFarlane
, ng??i l?p lu?n r?ng đay khong ch? la chinh sach chung c?a nh?ng ong vua gia, ma con la đi?u t?t nh?t.
[116]
Nh?ng ng??i vi?t s? v? nha vua sau đo nh? Mark Ormrod va
Ian Mortimer
c?ng co cai nhin theo h??ng nay. Nh?ng cai nhin c? tieu c?c ch?a hoan toan bi?n m?t; nh? g?n đay vao 2001,
Norman Cantor
đa mo t? la Edward III m?t "k? tan b?o va thich thu v?i vi?c gi?t ng??i" va m?t "l?c l??ng h?y di?t tan nh?n."
[117]
T? nh?ng gi đ??c bi?t v? hanh tr?ng Edward, ng??i ta co th? cho ong la ng??i b?c đ?ng hay đi?m t?nh, co th? đ??c th?y qua vi?c ong co nh?ng hanh đ?ng ch?ng l?i Stratford va cac b? tr??ng n?m 1340-1341.
[118]
C?ng đ?ng th?i, ong n?i ti?ng v? s?
khoan dung
;
chau n?i c?a Mortimer
ch?ng nh?ng khong b? x? ph?t, ma con đ??c n?m gi? nh?ng đ?a v? quan trong trong chi?n tranh v?i Phap, va đ??c t?n phontg thanh Hi?p s? Garter.
[119]
Tren hai quan đi?m ton giao va s? thich ca nhan, Edward la m?t ng??i binh th??ng. Ong danh s? quan tam cho ngh? thu?t va chi?n tranh, đo đi?u đo, phu h?p v?i quan ni?m th?i
Trung C?
v? m?t v? minh quan.
[120]
[121]
Ong la m?t chi?n binh thanh cong đ?n m?c m?t nha s? h?c quan s? hi?n đ?i đa mo t? ong la v? t??ng v? đ?i nh?t trong
l?ch s? Anh
.
[122]
Ong c?ng danh ph?n l?n s? quan tam cho v? ong,
V??ng h?u Philippa
. Nhi?u y ki?n cho r?ng Edward la k? hao s?c, nh?ng khong co b?ng ch?ng ma ch?ng minh nha vua khong chung tinh cho đ?n khi
Alice Perrers
xu?t hi?n va tr? thanh ng??i tinh c?a vua, va vao luc đo Hoang h?u đa m?c b?nh nan y s?p vong m?ng.
[123]
[124]
S? t?n t?y nay co ?nh h??ng đ?n nh?ng thanh vien khac trong gia đinh ong; vi đ?i l?p v?i nh?ng ng??i ti?n nhi?m, Edward d??ng nh? khong g?p ph?i s? ch?ng đ?i nao t? n?m ng??i con trai tr??ng thanh c?a ong.
[125]
Ten
|
Sinh
|
M?t
|
Chu thich
|
Edward, V??ng t? đen
|
15 thang 6
,
1330
Cung đi?n Woodstock
,
Oxfordshire
|
ngay 8 thang 6 n?m 1376
|
K?t hon v?i ch? em h?
Joan, N? Ba t??c x? Kent
, ngay
10 thang 10
n?m
1361
; co con (
Vua Richard II c?a Anh
).
|
Isabella
|
16 thang 6
,
1332
Cung đi?n Woodstock
,
Oxfordshire
|
thang 4,
1379
hay 17 thang 6/5 thang 10,
1382
|
K?t hon
Enguerrand VII de Coucy
,
Ba t??c x? Bedford
th? nh?t, ngay
27 thang 7
,
1365
; co con.
|
Joan
|
19 thang 12
,
1333
hay
28 thang 1
,
1334
[126]
Thap London
|
1 thang 7
,
1348
|
đ??c h?a g? cho
Pedro x? Castile
nh?ng ch?t vi
b?nh d?ch
tren đ??ng đ?n Castile tr??c ngay hon l? di?n ra. Hai con gai c?a Pedro v?i
Maria de Padilla
v? sau s? k?t hon v?i cac em trai c?a Joan la
John
va
Edmund
.
|
William x? Hatfield
|
16 thang 2
,
1337
Hatfield, Nam Yorkshire
|
tr??c
3 thang 3
,
1337
|
Ch?t khong lau sau khi chao đ?i. An tang t?i
York Minster
.
|
Lionel x? Antwerp, Qu?n cong x? Clarence th? nh?t
|
29 thang 11
,
1338
Antwerp
|
7 thang 10
,
1368
|
K?t hon (1)
Elizabeth de Burgh, N? Ba t??c x? Ulster th? 4
, n?m
1352
; co con. K?t hon (2)
Violante Visconti
ngay
28 thang 5
,
1368
; khong co con.
|
John x? Gaunt, Cong t??c x? Lancaster th? nh?t
|
6 thang 3
,
1340
Ghent
|
3 thang 2
,
1399
|
K?t hon (1)
Blanche x? Lancaster
ngay
19 thang 5
,
1359
; co con (
Henry IV c?a Anh
). K?t hon (2)
Constanza c?a Castilla
n?m
1371
; co con. K?t hon (3)
Katherine Swynford
(nguyen la tinh nhan) n?m
1396
; co con.
Qu?n cong x? Beaufort
la h?u du? dong nam c?a ong nay con t?n t?i đ?n hom nay.
|
Edmund x? Langley
, Qu?n cong x? York th? nh?t
|
5 thang 6
,
1341
Kings Langley
,
Hertfordshire
|
1 thang 8
,
1402
|
K?t hon (1)
Isabel c?a Castilla
, ch? v? th? hai c?a Gaunt; co con. K?t hon (2)
Joan Holland
(ch? em h? đ?i th? hai) n?m
1392
; khong co con.
|
Blanche
|
|
Ch?t ngay sau khi sinh. An tang t?i Tu vi?n Westminster.
|
Mary
|
10 thang 10
,
1344
Bishop's Waltham
,
Hampshire
|
thang 9 1361
|
K?t hon cung
John IV, Qu?n cong x? Bretagne
, ngay
3 thang 7
,
1361
; khong co con.
|
Margaret
|
20 thang 7 1346
Windsor
|
1 thang 10/25 thang 12 1361
|
K?t hon cung
John Hastings, Ba t??c x? Pembroke th? 2
, 13 thang 5 1359; khong co con.
|
Thomas x? Windsor
[127]
|
Mua h? 1347
[127]
Windsor
|
thang 9 1348
|
Died in infancy x? the plague. An tang t?i Nha th? King's Langley, Hertfordshire
|
William x? Windsor
|
tr??c
24 thang 6
,
1348
Windsor
|
tr??c
5 thang 9
,
1348
|
An tang t?i
Tu vi?n Westminster
.
|
Thomas x? Woodstock, Qu?n cong x? Glouceste th? nh?t
|
7 thang 1
,
1355
Cung đi?n Woodstock
,
Oxfordshire
|
8/9 thang 9,
1397
|
K?t hon v?i
Eleanor de Bohun
n?m
1376
; co con.
|
Tuyen b? v? v??ng v? ? Phap c?a Edward d?a vao c? ong la chau ngo?i c?a Vua
Philippe IV c?a Phap
, thong qua m?u than ong t?c
Isabelle
.
[128]
[129]
T? tien c?a Edward III c?a Anh
|
---|
|
- ^
Edward t? nh?n minh la "Vua Phap" l?n đ?u vao n?m
1337
, du ong khong th?a nh?n danh hi?u nay cho đ?n tr??c n?m 1340; Prestwich (2005), tr. 307?8.
- ^
Mortimer (2006), tr. 1.
- ^
Omrod (2012).
- ^
Mortimer (2006), tr. 21.
- ^
V? nh?ng xung đ?t chanh tr? nh?ng n?m đ?u th?i cai tr? c?a Edward II, xem:
Maddicot, J.R.
(1970).
Thomas of Lancaster, 1307?1322
. Oxford: Oxford University Press.
ISBN
0-19-821837-0
.
OCLC
132766
.
- ^
Tuck (1985), tr. 52.
- ^
Prestwich (1980), tr. 80.
- ^
Prestwich (2005), tr. 189.
- ^
Mortimer (2006), tr. 23.
- ^
Tuck (1985), tr. 88.
- ^
V? tinh hinh nh?ng n?m cu?i tri?u Edward II, xem:
Fryde, N.M. (1979).
The tyranny and fall of Edward II, 1321?1326
. Cambridge: Cambridge University Press.
ISBN
0-521-54806-3
.
- ^
Mortimer (2006), tr. 39.
- ^
Prestwich (2005), tr. 213.
- ^
Prestwich (2005), tr. 216.
- ^
Mortimer (2006), tr. 46.
- ^
Mortimer (2006), tr. 54. K?t c?c sau cung c?a Edward II la m?t v?n đ? đ??c chu y trong nhi?u cu?c tranh lu?n h?c thu?t. đ? bi?t chi ti?t v? nh?ng ch?ng c?, xeme: Mortimer (2006), tr. 405?10
- ^
McKisack (1959), tr. 98?100.
- ^
Mortimer (2006), tr. 67, 81.
- ^
Prestwich (2005), tr. 223?4.
- ^
Preswich (2005), tr. 244.
- ^
DeVries (1996), tr. 114?5.
- ^
Preswich (2205), tr. 244?5.
- ^
a
b
Ormrod (1990), tr. 21.
- ^
Maclagan, Michael
; Louda, Ji?i (1981).
Line of Succession: Heraldry of the Royal Families of Europe
. London: Macdonald & Co. tr. 17.
ISBN
0-85613-276-4
.
- ^
McKisack (
1959
), tr. 117?9.
- ^
Edward khong chinh th?c t? nh?n minh la "Vua c?a Anh va Phap" cho đ?n n?m
1340
; Ormrod (1990), tr. 21?2.
- ^
Sumption (
1999
), tr. 106.
- ^
Rogers (2000), tr. 155.
- ^
McKisack (1959), tr. 128?9.
- ^
Prestwich (2005), tr. 273?5.
- ^
McKisack (1959), tr. 168.
- ^
Jones (2013), tr. 385?390.
- ^
Fryde (1975), tr. 149?161.
- ^
David Charles Douglas, Alec Reginald Myers "English historical documents. 4. [Late medieval]. 1327?1485" tr. 69
- ^
Prestwich (2005), tr. 275?6.
- ^
McKisack (1959), tr. 174?5.
- ^
Ormrod (1990), tr. 29.
- ^
Susan Rose. The Navy of the Lancastrian Kings. London: George Allen & Unwin, 1982. tr. 7
ISBN
0-04-942175-1
- ^
James Sherborne. War, Politics and Culture in 14th Century England. London: The Hambledon Press, 1994. tr. 32
ISBN
1-85285-086-8
- ^
N. A. M. Rodger,
The Safeguard of the Sea
(1997) tr. 99
- ^
McKisack. tr. 509 va cac trang khac
- ^
Mortimer (2006), tr. 205. Ngo?i l? la chi?n th?ng c?a
Henry x? Lancaster
t?i
tr?n Auberoche
n?m 1345; Fowler (1969), tr. 58?9.
- ^
Durant, Will
(1953).
The Story of Civilization
: The Renaissance
. New York City: Simon and Shuster.
ISBN
978-1567310238
.
- ^
McKisack (1959), tr. 132.
- ^
Prestwich (2005), tr. 316?8.
- ^
DeVries (1996), tr. 155?76.
- ^
Waugh (1991), tr. 17.
- ^
Ormrod (1990), tr. 31.
- ^
Sumption (1999), tr. 537, 581.
- ^
đ? bi?t them thong tin v? con s? t? vong, xem:
Hatcher, John (1977).
Plague, Population and the English Economy, 1348?1530
. London: Macmillan. tr. 11?20.
ISBN
0-333-21293-2
.
- ^
Waugh (1991), tr. 109.
- ^
Prestwich (2005), tr. 547?8.
- ^
Prestwich (2005), tr. 553.
- ^
Ormrod (1986), tr. 175?88.
- ^
Prestwich (2005), tr. 550.
- ^
McKisack (1959), tr. 139.
- ^
McKisack (1959), tr. 139?40.
- ^
đ? them thong tin v? cu?c tranh lu?n, xem: Prestwich (2005), tr. 307?10.
- ^
Prestwich (2005), tr. 326.
- ^
Ormrod (1990), tr. 39?40.
- ^
đ? bi?t them thong tin v? Wykeham, xem:
Davis, Virginia (2007).
William Wykeham
. Hambledon Continuum.
ISBN
978-1-84725-172-5
.
- ^
Ormrod (1990), tr. 90?4.
- ^
Fowler (1969), tr. 217?8.
- ^
Ormrod (1990), tr. 127?8.
- ^
McKisack (1959), tr. 231.
- ^
Tuck (1985), tr. 138.
- ^
Ormrod (1990), tr. 27.
- ^
McKisack (1959), p. 145.
- ^
Holmes (1975), tr. 66.
- ^
Ormrod (1990), tr. 35?7
- ^
McKisack (1959), tr. 387?94.
- ^
Harriss (2006), tr. 440.
- ^
Ban đ?u ng??i ta con cho r?ng Gaunt "đa đong goi" Ngh? vi?n 1377 ch? con xung quanh nh?ng ng??i ?ng h? ong nh?ng hi?n nay y nay khong con đ??c cong nh?n r?ng rai n?a. Xem:
Wedgwood, Josiah C. (1930). “John of Gaunt and the Packing of Parliament”.
The English Historical Review
.
XLV
(CLXXX): 623?625.
doi
:
10.1093/ehr/XLV.CLXXX.623
.
ISSN
0013-8266
.
- ^
a
b
Ormrod (1990), tr. 52.
- ^
McKisack (1959), tr. 392, 397.
- ^
McKisack (1959), tr. 335.
- ^
Hanawalt, Barbara A. (ngay 9 thang 2 n?m 1989).
The ties that bound: peasant families in medieval England
. Oxford University Press US. tr. 139.
ISBN
978-0-19-504564-2
.
- ^
Prestwich, M.C. (1983). “Parliament and the community of the realm in the fourteenth century”. Trong Cosgrove, Art; McGuire J.I. (bien t?p).
Parliament & Community: Papers Read before the Irish Conference of Historians, Dublin 27?ngay 30 thang 5 n?m 1981
. Appletree Press. tr.
20
.
ISBN
978-0-904651-93-5
.
- ^
McKisack (1959), tr. 272.
- ^
McKisack (1959), tr. 280?1.
- ^
Ormrod (1990), tr. 140?3.
- ^
McKisack (1959), tr. 257.
- ^
Nghien c?u tien phong cho qua trinh nay la:
Putnam, B.H. (1929). “The Transformation of the Keepers of the Peace into the Justices of the Peace 1327?1380”.
Transactions of the Royal Historical Society
.
12
: 19?48.
doi
:
10.2307/3678675
.
ISSN
0080-4401
.
- ^
Musson va Omrod (1999), tr. 50?4.
- ^
Harriss (2006), tr. 66.
- ^
McKisack (1959), tr. 186?7.
- ^
Harriss (2006), tr. 67.
- ^
Prestwich (1980), tr. 288.
- ^
Fritze, Ronald H.; Robison, William Baxter (2002).
Historical dictionary of late medieval England, 1272?1485
. Greenwood Publishing Group. tr. 409.
ISBN
978-0-313-29124-1
. Truy c?p ngay 8 thang 5 n?m 2011
.
- ^
Ormrod (1990), tr. 60?1.
- ^
Brown (1989), tr. 80?4.
- ^
Brown (1989), tr. 70?1.
- ^
Harriss (1975), tr. 57, 69.
- ^
Brown (1989), tr. 67?9, 226?8.
- ^
Harriss (1975), tr. 509.
- ^
Prestwich (2005), tr. 282?3.
- ^
Harriss (1975), tr. 509?17.
- ^
a
b
Ormrod (1990), tr. 114?5.
- ^
Given-Wilson (1996), tr. 29?31.
- ^
Given-Wilson (1996), tr. 35?6.
- ^
Prestwich (2005), tr. 364.
- ^
Tuck (1985), tr. 133.
- ^
Berard, Christopher (2012).
“Edward III's Abandoned Order of the Round Table”
.
Arthurian Literature
.
29
: 1?40.
- ^
Berard, Christopher (2016).
“Edward III's Abandoned Order of the Round Table Revisited: Political Arthurianism after Poitiers”
.
Arthurian Literature
.
33
: 70?109.
B?n g?c
l?u tr? ngay 1 thang 2 n?m 2017
. Truy c?p ngay 11 thang 6 n?m 2018
.
- ^
McKisack (1959), tr. 251?2.
- ^
Prestwich (1980), tr. 209?10.
- ^
đ? bi?t n?i dung c?a Quy ch?, xem:
“Statute of Pleading (1362)”
.
languageandlaw.org
.
Loyola Law School
. Truy c?p ngay 8 thang 5 n?m 2011
.
- ^
McKisack (1959), tr. 524.
- ^
McKisack (1959), tr. 526?32.
- ^
Prestwich (2005), tr. 556.
- ^
McKisack (1959), tr. 253.
- ^
Prestwich (2005), tr. 554.
- ^
Ormrod (1990), tr. 51.
- ^
Stubbs, William
(1880).
The Constitutional History of England
.
ii
. Oxford: Clarendon. tr. 3.
- ^
McKisack (1960), tr. 4?5.
- ^
McFarlane, K.B.
(1981).
England in the Fifteenth Century: Collected Essays
. Continuum International Publishing Group. tr. 238.
ISBN
978-0-907628-01-9
. Truy c?p ngay 8 thang 5 n?m 2011
.
- ^
Cantor, Norman
(2002).
In the Wake of the Plague: The Black Death and the World it Made
. HarperCollins. tr.
37
, 39.
ISBN
0-06-001434-2
.
- ^
Prestwich (2005), tr. 289.
- ^
McKisack (1959), tr. 255.
- ^
Ormrod (1990), tr. 56.
- ^
Prestwich (2005), tr. 290?1.
- ^
Rogers, C.J. (2002). “England's Greatest General”.
MHQ: the Quarterly Journal of Military History
.
14
(4): 34?45.
- ^
Mortimer (2006), tr. 400?1.
- ^
Prestwich (1980), tr. 241.
- ^
Prestwich (2005), tr. 290.
- ^
The Perfect King: The Life of Edward III Father of the English Nation, Ian Mortimer, Vintage Books London, 2006.
- ^
a
b
Cawley, Charles.
“Medieval Lands Project: Kings of England, 1066?1603”
. Foundation for Medieval Genealogy
. Truy c?p 4 thang 12012
.
- ^
Maclagan, Michael
; Louda, Ji?i (1999),
Line of Succession: Heraldry of the Royal Families of Europe
, London: Little, Brown & Co, tr. 17,
ISBN
1-85605-469-1
- ^
Weir, Alison
(1995),
Britain's Royal Families: The Complete Genealogy Revised edition
, Random House, tr. 92,
ISBN
0-7126-7448-9
- Allmand, Christopher
(1988).
The Hundred Years War: England and France at War c. 1300 ? c. 1450
. Cambridge: Cambridge University Press.
ISBN
0-521-26499-5
.
- Ayton, Andrew (1994).
Knights and Warhorses: Military Service and the English Aristocracy Under Edward III
. Woodbridge: Boydell Press.
ISBN
0-85115-568-5
.
- Barrow, G. W. S.
(1965).
Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland
. London: Eyre & Spottiswoode.
- Berard, Christopher (2012).
“Edward III's Abandoned Order of the Round Table”
.
Arthurian Literature
.
29
: 1?40.
- Berard, Christopher (2016).
“Edward III's Abandoned Order of the Round Table Revisited: Political Arthurianism after Poitiers”
.
Arthurian Literature
.
33
: 70?109.
B?n g?c
l?u tr? ngay 1 thang 2 n?m 2017
. Truy c?p ngay 11 thang 6 n?m 2018
.
- Bothwell, J. (1997). “Edward III and the "New Nobility": largesse and limitation in fourteenth-century England”.
English Historical Review
.
112
.
- Bothwell, J. (2001).
The Age of Edward III
. York: The Boydell Press.
ISBN
1-903153-06-9
.
- Bothwell, J. (1998).
“The management of position: Alice Perrers, Edward III, and the creation of a landed estates, 1362?1377”
.
Journal of Medieval History
.
24
(1): 31?51.
doi
:
10.1016/S0304-4181(97)00017-1
.
ISSN
0304-4181
.
- Bothwell, J. (2004).
Edward III and the English Peerage: Royal Patronage, Social Mobility and Political Control in Fourteenth-Century England
. Ipswich: Boydell Press.
ISBN
1-84383-047-7
.
- Bothwell, J. (2008). “The more things change: Isabella and Mortimer, Edward III and the painful delay of a royal majority”. Trong Beem Charles (bien t?p).
The Royal Minorities of Medieval and Early Modern England
. New York: Palgrave Macmillan. tr.
67
?102.
ISBN
0-230-60866-3
.
- Brown, A.L. (1989).
The Governance of Late Medieval England 1272?1461
. London: Edward Arnold.
ISBN
0-8047-1730-3
.
- Curry, Anne
(1993).
The Hundred Years' War
. Basingstoke: Macmillan.
ISBN
0-333-53175-2
.
- Graham Cushway (2011).
Edward III and the war at sea: the English Navy, 1327?1377
. Boydell.
ISBN
978-1-84383-621-6
. Truy c?p ngay 11 thang 2 n?m 2012
.
- DeVries, Kelly (1996).
Infantry Warfare in the Early Fourteenth Century: Discipline, Tactics, and Technology
. Woodbridge: Boydell.
ISBN
0-85115-567-7
.
- Fowler, K.H. (1969).
The King's Lieutenant: Henry of Grosmont, First Duke of Lancaster, 1310?1361
. London: Elek.
ISBN
0-236-30812-2
.
- Fryde, E. B. (1983).
Studies in medieval trade and finance
. London: Hambledon Press.
ISBN
0-907628-10-9
.
- Fryde, N.M. (1975). “Edward III's removal of his ministers and judges, 1340-1”.
Bulletin of the Institute of Historical Research
. xlviii (118): 149?61.
doi
:
10.1111/j.1468-2281.1975.tb00747.x
.
- Given-Wilson, Chris (1986).
The Royal Household and the King's Affinity: Service, Politics, and Finance in England, 1360?1413
. New Haven, Conn: Yale University Press.
ISBN
0-300-03570-5
.
- Given-Wilson, Chris (1996).
The English Nobility in the Late Middle Ages
. London: Routledge.
ISBN
0-415-14883-9
.
- Goodman, Anthony (1992).
John of Gaunt: the exercise of princely power in fourteenth-century Europe
. Longman.
ISBN
978-0-582-09813-8
. Truy c?p ngay 30 thang 4 n?m 2011
.
- Harriss, G.L.
(1975).
King, Parliament and Public Finance in Medieval England to 1369
. Oxford: Oxford University Press.
ISBN
0-19-822435-4
.
- Harriss, G.L. (2006).
Shaping the Nation: England 1360?1461
. Oxford University Press.
ISBN
978-0-19-921119-7
. Truy c?p ngay 8 thang 5 n?m 2011
.
- Hewitt, H.J. (2005).
The Organisation of War under Edward III
. Pen and Sword.
ISBN
1-84415-231-6
.
- Holmes, George
(1957).
The Estates of The Higher Nobility in Fourteenth Century England
. Cambridge: Cambridge University Press.
- Holmes, George (1975).
The Good Parliament
. Clarendon Press.
ISBN
978-0-19-822446-4
.
- Jones, Dan (2013).
The Plantagenets: The Warrior Kings and Queens Who Made England
. Viking.
ISBN
978-0-670-02665-4
.
- McKisack, M.
(1959).
The Fourteenth Century: 1307?1399
. Oxford: Oxford University Press.
ISBN
0-19-821712-9
.
- McKisack, M. (1960). “Edward III and the historians”.
History
.
45
(153): 1.
doi
:
10.1111/j.1468-229X.1960.tb02288.x
.
- Maddicott, John
(2010).
The Origins of the English Parliament, 924?1327
. Oxford: Oxford University Press.
ISBN
0-19-958550-4
.
- Morgan, D.A.L. (1997).
“The political after-life of Edward III: the apotheosis of a warmonger”
.
English Historical Review
.
112
(448): 856?81.
doi
:
10.1093/EHR/CXII.448.856
.
- Mortimer, Ian
(2006).
The Perfect King: The Life of Edward III, Father of the English Nation
. London: Jonathan Cape.
ISBN
0-224-07301-X
.
- Munby, Julian; Barber, Richard W.; Brown, Richard (2007).
Edward III's Round Table at Windsor: The House of the Round Table and the Windsor Festival of 1344
. Arthurian Studies. Ipswich: Boydell Press.
ISBN
1-84383-313-1
.
- Musson, A. and W.A. Omrod (1999).
The Evolution of English Justice
. Basingstoke: Macmillan.
ISBN
0-333-67670-X
.
- Nicholson, Ranald (1965).
Edward III and the Scots: The Formative Years of a Military Career, 1327?1335
. London: Oxford University Press.
- Ormrod, W. Mark (2012).
Edward III
. Yale University Press.
ISBN
978-0-300-11910-7
.
; 752pp
- Ormrod, Mark (1986). “The English government and the Black Death of 1348?49”. Trong Mark Ormrod (bien t?p).
England in the Fourteenth Century
. Woodbridge: Boydell. tr. 175?88.
ISBN
0-85115-448-4
.
- Ormrod, W.M. (1987a). “Edward III and the recovery of royal authority in England, 1340?60”.
History
.
72
(234): 4.
doi
:
10.1111/j.1468-229X.1987.tb01455.x
.
- Ormrod, W.M. (1987b). “Edward III and his family”.
Journal of British Studies
.
26
(4): 398.
doi
:
10.1086/385897
.
- Ormrod, W.M. (thang 2 n?m 2005) [1990].
Edward III
. Tempus.
ISBN
978-0-7524-3320-2
.
- Ormrod, W.M. (1994). “England, Normandy and the beginnings of the hundred years war, 1259?1360”. Trong Bates, David; Curry Anne (bien t?p).
England and Normandy in the Middle Ages
. London: Hambledon. tr. 197?213.
ISBN
978-1-85285-083-8
. Truy c?p ngay 30 thang 4 n?m 2011
.
- Ormrod, W.M. (2006). “Edward III (1312?1377)”.
Oxford Dictionary of National Biography
. Oxford University Press.
doi
:
10.1093/ref:odnb/8519
.
(yeu c?u đ?ng ky ho?c
co quy?n thanh vien c?a th? vi?n cong c?ng Anh
.)
- Prestwich, M.C.
(1980).
The Three Edwards: War and State in England 1272?1377
. London: Weidenfeld and Nicolson.
ISBN
0-297-77730-0
.
- Prestwich, M.C. (2005).
Plantagenet England: 1225?1360
. Oxford: Oxford University Press.
ISBN
0-19-822844-9
.
- Rogers, C.J. (ed.) (1999).
The Wars of Edward III: Sources and Interpretations
. Woodbridge: Boydell Press.
ISBN
0-85115-646-0
.
Qu?n ly CS1: v?n b?n d?: danh sach tac gi? (
lien k?t
)
- Rogers, C.J. (2000).
War Cruel and Sharp: English Strategy under Edward III, 1327?1360
. Woodbridge: Boydell Press.
ISBN
0-85115-804-8
.
- Richardson, H.G. and G.O. Sayles (1981).
The English Parliament in the Middle Ages
. London: Hambledon Press.
ISBN
0-9506882-1-5
.
- Sumption, Jonathan
(1999).
Trial by Battle (The Hundred Years War I)
. London: Faber and Faber.
ISBN
0-571-20095-8
.
- Sumption, Jonathan (2001).
Trial by Fire (The Hundred Years War II)
. London: Faber and Faber.
ISBN
0-571-20737-5
.
- Tuck, Anthony
(1985).
Crown and Nobility 1272?1461: Political Conflict in Late Medieval England
. London: Fontana.
ISBN
0-00-686084-2
.
- Verduyn, Anthony (1993). “The Politics of Law and Order during the Early Years of Edward III”.
English Historical Review
.
CVIII
(CCCCXXIX): 842?867.
doi
:
10.1093/ehr/CVIII.CCCCXXIX.842
.
ISSN
0013-8266
.
- Vale, J. (1982).
Edward III and Chivalry: Chivalric Society and its Context, 1270?1350
. Woodbridge: Boydell Press.
ISBN
0-85115-170-1
.
- Waugh, S.L. (1991).
England in the Reign of Edward III
. Cambridge: Cambridge University Press.
ISBN
0-521-31090-3
.
- Ziegler, Phillip
(1969).
The Black Death
. London: Collins.
ISBN
0-00-211085-7
.
Leslie Stephen
bien t?p (1889).
“Edward III”
.
Dictionary of National Biography
.
17
. Luan đon: Smith, Elder & Co.
B?n m?u:Nha Plantagenet