Edgar Allan Poe
Sinh	Edgar Poe 19 thang 1 n?m 1809 Boston , Hoa K?
M?t	7 thang 10, 1849 (1849-10-07) (40 tu?i) Baltimore , Hoa K?
Ngh? nghi?p	Nha v?n , nha th?
Qu?c t?ch	Hoa K?
Ph?i ng?u	Virginia Eliza Clemm Poe (c??i 1836⁠–⁠1847)

Edgar Allan Poe ( 19 thang 1 n?m 1809 ? 7 thang 10 n?m 1849 ) la nha v?n , nha vi?t k?ch , nha phe binh, nha th? M? . Poe la ong t? c?a th? lo?i truy?n trinh tham va hinh s?, ^[1] ong co s? ?nh h??ng đ?n Charles Baudelaire , Fyodor Dostoevsky , Sir Arthur Conan Doyle . Ngoai ra, Poe đ??c bi?t đ?n nhi?u nh?t v?i th? va truy?n ng?n , đ?c bi?t la nh?ng cau chuy?n v? bi ?n va rung r?n bao g?m 'The Raven'; 'The Black Cat' va 'The Tell-Tale Heart'.

Ti?u s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Edgar Poe sinh ? Boston , la con th? hai c?a David Poe va Elizabeth Arnold Hopkins Poe. B? m? m?t s?m, Poe đ??c John Allan nh?n lam con nuoi. T? đo Allan tr? thanh h? th? hai c?a Edgar. Nh?ng n?m 1815?1820 Edgar Poe cung gia đinh Allan đi sang Anh, Poe h?c ? tr??ng Richmond. N?m 1826 vao h?c đ?i h?c Virginia nh?ng ch? h?c đ??c m?t h?c k? thi b?. N?m 1827 Poe tr? v? Boston in cu?n Tamerlane and Other Poems , c?ng trong n?m nay Poe gia nh?p quan đ?i va 2 n?m sau đ?y, khi m? nuoi m?t, Poe xin ra quan.

N?m 1829 in t?p sach th? hai: Al Aaraaf, Tamerlane, and Minor Poems. N?m 1830 vao h?c tr??ng quan đ?i nh?ng c?ng ch? đ??c m?t n?m l?i b? h?c. Tr? v? New York , Poe in cu?n Poems . N?m 1833 in truy?n MS Found in a Bottle đ??c t?ng gi?i th??ng c?a m?t t?p chi ? Baltimore, Maryland . N?m 1836 Poe c??i v?, la m?t co gai m?i 14 tu?i. Nh?ng n?m t? 1836-1842 Poe lam bien t?p c?a nhi?u t?p chi. N?m 1845 in bai th? Raven (Con qu?), la tac ph?m n?i ti?ng nh?t c?a Poe. N?m 1847, v? ch?t, Poe b? ?m n?ng, c? n?m h?u nh? khong sang tac nh?ng 2 n?m sau đo ong vi?t đ??c nhi?u bai th? n?i ti?ng nh?: The Bells , For Annie , Annabel Lee , Eldorado ...

N?m 1849 ong s?ng v?i m?t ng??i ph? n? ma ngay x?a hai ng??i t?ng yeu nhau. Th?i gian sau đ?y khong co t? li?u v? ti?u s? c?a Poe. Ngay 3 thang 10 n?m 1849 ng??i ta tim th?y ong trong m?t quan r??u ? Baltimore. Ong m?t ngay 7 thang 10 n?m n?m 1849.

Tac ph?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tac ph?m c?a Edgar Allan Poe đ??c d?ch ra t?t c? cac ngon ng? ch? y?u c?a th? gi?i. Nh?ng b?n d?ch c?a Charles Baudelaire , Stephane Mallarme ra ti?ng Phap tac ph?m c?a Poe tr? thanh nh?ng b?n d?ch n?i ti?ng th? gi?i, co ?nh h??ng đ?n nhi?u nha v?n, nha th? l?n kh?p th? gi?i. Tac ph?m c?a Edgar Allan Poe đa đ??c d?ch r?i rac sang ti?ng Vi?t t? lau. "Tuy?n t?p Edgar Allan Poe", day 716 trang bao g?m ph?n l?n truy?n ng?n c?a ong, do Ngo T? L?p va nhom đ?a C?u V?n Hoa d?ch đ??c nha xu?t b?n V?n h?c, Ha N?i, xu?t b?n n?m 2002. D??i đay la ph?n noi v? nh?ng bai th? đa đ??c d?ch sang ti?ng Vi?t.

Bai th? Eldorado l?n đ?u tien in ? t?p chi Flag of Our Union thang 4 n?m 1849. Trong ti?ng Tay Ban Nha "El Dorado" co ngh?a la "dat vang". Ngu?n g?c c?a t? nay xu?t phat t? m?t t?c l? c?a m?t b? t?c ng??i da đ? khi nha vua m?i len ngoi h? đem cat vang r?c len ng??i nha vua. T? đo sinh ra truy?n thuy?t v? "ng??i dat vang El Dorado" ma nh?ng nha tham hi?m Tay Ban Nha t?ng g?p đau đo ? Nam M? . Tren th?c t? no đ??c b?t ngu?n t? nh?ng l?i k? c?a nha tham hi?m ng??i Tay Ban Nha Francisco de Orellana v? m?t vung đ?t n?m gi?a song Amazon va h? Parima ? Guyana . M?t ng??i Tay Ban Nha khac co ten la Martinez con k? kh?p chau Au r?ng ong ta t?ng s?ng 7 thang ? th? đo Manoa c?a v??ng qu?c Eldorado nay va mo t? t? m? v? cung đi?n c?a nha vua b?ng vang rong, con nha vua c? bu?i sang r?a h?t vang, bu?i t?i tr??c khi đi ng? l?i dat vang len ng??i. Truy?n thuy?t nay sau đo tr? thanh đ? tai cho tin đ?n v? m?t x? s? co r?t nhi?u vang ma nh?ng ng??i dan ? đo đem vang dat len ng??i. Sau đ?y, co r?t nhi?u đoan tham hi?m (khong ch? c?a ng??i Tay Ban Nha ma con c?a ng??i Anh) đi tim vung đ?t nay. Cu?c tham hi?m quan tr?ng nh?t do nha tham hi?m ng??i Anh Walter Raleigh th?c hi?n vao đ?u th? k? XVII. Su?t g?n 300 ng??i ta đi tim Eldorado ma khong th?y. Thang 1 n?m 1848 ng??i ta tim th?y vang ? California thi ng??i đ?i cho đ?y la "El Dorado". Bai th? nay c?a Edgar Allan Poe vi?t trong nh?ng ngay thang đ??c g?i la "C?n s?t vang" ( California Gold Rush ) đo, nh?ng đ? tai Eldorado tac gi? hoan toan vi?t theo cach c?a minh.

Chang hi?p s? su?t c? cu?c đ?i đi tim mi?n đ?t xa l?, ma co th? la khong t?n t?i tren đ?i, t?t nhien, khong gi?ng nh? nh?ng k? khat khao đi tim vang. Thanh ra, bai th? nay vi?t v? con ng??i đi tim cai tuy?t đ?i. Kh? th? cu?i, qua l?i c?a chi?c bong phieu du, noi r?ng "Eldorado" th?t, khong co ? coi đ?i nay ma ? ben kia th? gi?i.

Bai th? Annabel Lee l?n đ?u in ? bao New York Tribune ngay 9 thang 10 n?m 1849 , hai ngay sau khi nha th? qua đ?i. Nhi?u nha th? m?c kh?ng đ?nh đay la bai th? tac gi? vi?t v? ng??i v? c?a minh ch?t khi hay con r?t tr?. Tuy v?y, t? n?m 1846 , ngh?a la tr??c cai ch?t c?a v? ong, Edgar Allan Poe đa vi?t trong tac ph?m The Philosophy of Composition r?ng: "...Cai ch?t c?a ng??i ph? n? đ?p, ngoai m?i đi?u nghi ng?, la đ?i t??ng c?a thi ca va c?ng khong h? nghi ng? r?ng, v?i đ?i t??ng nay thich h?p h?n h?t la b? moi c?a ng??i tinh đang đau kh?". đay c?ng la đ? tai trong nh?ng bai th? n?i ti?ng khac c?a ong nh? Raven , Ulalume .

V?n hoa đ?i chung [ s?a | s?a ma ngu?n ]

L?ch s? v? Edgar Allan Poe đa xu?t hi?n nh? m?t nhan v?t h? c?u, th??ng đ?i di?n cho " thien tai đien lo?n" ho?c "ngh? s? b? day vo" va khai thac nh?ng cu?c đ?u tranh ca nhan c?a b?n than. ^[2] Nhi?u mo t? nh? v?y c?ng phu h?p v?i cac nhan v?t trong cac cau chuy?n c?a Poe, cho th?y ong va cac nhan v?t t?o ra co chung danh tinh. ^[3] Thong th??ng, cac mo t? h? c?u v? Poe s? d?ng cac k? n?ng gi?i quy?t bi ?n c?a ong trong cac ti?u thuy?t nh? The Poe Shadow c?a Matthew Pearl . ^[4]

Danh m?c tac ph?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Truy?n

• Berenice
• The Black Cat (Con meo đen) (1843)
• The Cask of Amontillado (Thung r??u Amontillado) (1846)
• The Fall of the House of Usher (S? s?p đ? c?a dong h? Usher) (1839)
• The Gold-Bug (B? r?y vang ong anh) (1843)
• Hop-Frog
• Ligeia (Nang Ligeia)
• The Man of the Crowd
• The Man That Was Used Up (Ng??i đan ong đ??c ph?u thu?t tri?t đ?) (1839)
• The Facts of M. Valdermars Case (S? th?t v? tr??ng h?p c?a Valderma) (1845l)
• The Masque of the Red Death (M?t n? t? th?n đ?) (1843)
• The Murders in the Rue Morgue (V? gi?t ng??i ? ph? Morgue, b? ba) (1841)
• The Pit and the Pendulum (V?c Th?m va Qu? L?c) (1842)
• The Purloined Letter (B?c th? b? đanh c?p, b? ba) (1845)
• The Narrative of Arthur Gordon Pym (Truy?n v? Arthur Gordon Pym) (1838)
• The Tell-Tale Heart (Trai tim thu t?i)
• The Mystery of Marie Roger (Bi m?t c?a Marie Roger, b? ba)
• Chuy?n k? tren nh?ng vach nu?i l?m ch?m
• Tro chuy?n v?i m?t xac ??p
• Con qu? tren thap chuong
• Mi c?ng la m?t con ng??i?
• B?c chan dung hinh o van
• A Descent into the Maelstrom (T?t xu?ng xoay n??c Maelstrom) (1841)
• MS. Found in a Bottle (B?n th?o tim th?y trong chai) (1833)

Th?

• Annabel Lee
• The Bells (Nh?ng ti?ng chuong) (1849)
• The City in the Sea (Thanh ph? ? bi?n) (1845)
• Eldorado (1849)
• The Haunted Palace
• Lenore
• The Raven (Con qu?) (1845)
• Ulalume
• To Hellen (G?i Hellen) (1831)
• A Dream within a Dream (M? trong m?ng)
• Tamerlane and Other Poems (Tamerlane va nh?ng bai th? khac, t?p th?) (1827)
• Al Aaraaf, Tamerlane, and Minor Poems (t?p th?) (1829)
• Poems (Nh?ng bai th?, t?p th?) (1830)

Ti?u lu?n

• The Poetic Principle (Nguyen ly th?)
• Philosophy of Composition (Tri?t h?c c?a sang t?o) (1846)
• Review of Hawthorne Twice Told Tales (Phe binh nh?ng truy?n k? hai l?n c?a Hawthorne)
• The Rationale of Verse (B?n ch?t c?a th? ca)

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Edgar Allan Poe .

• Edgar Allan Poe National Historic Site (ti?ng Anh)
• Edgar Allan Poe Society in Baltimore (ti?ng Anh)
• B?o tang v? Poe t?i Richmond, Virginia (ti?ng Anh)
• Poe Cottage Bronx L?u tr? 2007-10-11 t?i Wayback Machine (ti?ng Anh)
• Edgar Allan Poe's Signature L?u tr? 2003-05-09 t?i Wayback Machine (ti?ng Anh)
• Poe's True Prediction about Cannibalism L?u tr? 2007-10-12 t?i Wayback Machine (ti?ng Anh)
• Maryland Public Television's Knowing Poe: The Literature, Life, and Times of Edgar Allan Poe in Baltimore and Beyond (ti?ng Anh)
• In a Sequestered Providence Churchyard Where Once Poe Walked - H. P. Lovecraft poem referencing Poe's visits to Whitman (ti?ng Anh)
• 1992 audio interview with Ken Silverman, author of Edgar A Poe: Mournful and Never-ending Remembrance L?u tr? 2008-02-25 t?i Wayback Machine by Don Swaim (ti?ng Anh)