Bai nay đ? c?p t?i loai ca chep ph? bi?n nh?t, cac loai ca chep khac xem bai
Chi Ca chep
.
Ca chep
(
danh phap khoa h?c
:
Cyprinus carpio
) la m?t loai
ca
n??c ng?t ph? bi?n r?ng kh?p th? gi?i. Chung co quan h? h? hang xa v?i
ca vang
thong th??ng va chung co kh? n?ng lai gi?ng v?i nhau. Ten g?i c?a no c?ng đ??c đ?t cho m?t h? la
h? Ca chep
(
Cyprinidae
).
Co ngu?n g?c ?
chau Au
va
chau A
, loai ca nay đa đ??c đ?a vao cac moi tr??ng khac tren toan th? gi?i. No co th? l?n t?i đ? dai t?i đa kho?ng 1,2 met (4 ft) va can n?ng t?i đa 37,3 kg (82,2 pao) c?ng nh? tu?i th? cao nh?t đ??c ghi l?i la 47 n?m. Nh?ng gi?ng s?ng trong t? nhien hoang da co xu h??ng nh? va nh? h?n kho?ng t? 20 - 33% cac kich c? va kh?i l??ng c?c đ?i.
Koi
(錦鯉 trong ti?ng Nh?t, 鯉魚 (
binh am
: l? yu -ly ng?) trong ti?ng Trung) la gi?ng đ??c nuoi lam ca c?nh co ngu?n g?c t?
Trung Qu?c
nh?ng đ??c th? gi?i ph??ng Tay bi?t đ?n thong qua con đ??ng
Nh?t B?n
. T?i m?t s? đ?a ph??ng ? Vi?t Nam, ca chep con đ??c g?i la
ca gay
.
M?c du ca chep co th? s?ng đ??c trong nhi?u đi?u ki?n khac nhau, nh?ng noi chung no thich moi tr??ng n??c r?ng v?i dong n??c ch?y ch?m c?ng nh? co nhi?u tr?m tich th?c v?t m?m (rong, reu). La m?t lo?i ca s?ng thanh b?y, chung ?a thich t?o nhom kho?ng t? 5 ca th? tr? len. Chung sinh tr??ng ? vung on đ?i trong moi tr??ng
n??c ng?t
hay
n??c l?
v?i
pH
kho?ng 7,0 - 7,5, đ? c?ng c?a n??c kho?ng 10,0 - 15,0
dGH
va kho?ng nhi?t đ? ly t??ng la 3-24 °C (37,4 - 75,2
°F
.
Ca chep, c?ng gi?ng nh? cac bi?n th? khac c?a no, nh? ca chep kinh (khong v?y, ngo?i tr? m?t hang v?y l?n ch?y d?c theo than; co ngu?n g?c ?
đ?c
), ca chep da (khong v?y, tr? ph?n g?n vay l?ng) va ca chep nhi?u v?y, la nh?ng lo?i ca
?n t?p
va chung ?n g?n nh? m?i th? khi chung b?i ngang qua, bao g?m cac lo?i th?c v?t th?y sinh,
con trung
,
giap xac
(bao g?m c?
đ?ng v?t phu du
) ho?c ca ch?t. T?i m?t s? qu?c gia, do thoi quen s?c s?o d??i bun c?a chung đ? tim m?i nen chung b? coi la nguyen nhan gay ra s? pha ho?i th?m th?c v?t ng?m c?ng nh? s? pha h?y moi tr??ng sinh thai c?a nhi?u qu?n th? th?y c?m va ca b?n đ?a.
T?i
Uc
co cac ch?ng c? mang tinh giai tho?i va cac ch?ng c? khoa h?c cho th?y vi?c đ?a ca chep vao đay la nguyen nhan gay ra n??c đ?c v?nh c?u va gi?m sut th?m th?c v?t ng?m trong h? th?ng song Murray-Darling, v?i h?u qu? nghiem tr?ng cho h? sinh thai c?a song, ch?t l??ng n??c va cac loai ca b?n đ?a. Do đi?u nay, no đ??c nh?ng ng??i đanh ca trong nh?ng khu v?c nay g?i la 'pig' (l?n) c?a ca n??c ng?t. Tuy nhien, ? nh?ng n?i khac no đ??c nh?ng ng??i cau ca đanh gia cao do kich th??c va ch?t l??ng th?t. Ngoai ra, loai ca nay c?ng đ??c dung r?ng kh?p tren th? gi?i nh? m?t lo?i th?c ph?m. Ng??i ta hi?n nay đanh b?t chung c? trong t? nhien l?n trong moi tr??ng nuoi th?. Th?t c?a no đ??c dung c? ? d?ng t??i va d?ng đong l?nh.
La loai ca đ? tr?ng nen m?t con ca chep cai tr??ng thanh co th? đ? t?i 300.000 tr?ng trong m?t l?n đ?. Ca b?t b? nhi?u loai ca ?n th?t khac s?n b?t, ch?ng h?n
ca cho
(
Esox lucius
) va
ca v??c mi?ng to
(
Micropterus salmoides
). T?i
C?ng hoa Czech
, ca chep la m?t mon ?n truy?n th?ng trong b?a ?n t?i vao d?p
l? No en
.
M?t con ca chep h?ng
B?n
phan loai
la:
Chung co h? hang v?i
ca vang
thong th??ng (
Carassius auratus
), va co th?
t?o ra con lai
.
[6]
[7]
Ca chep, co ngu?n g?c t? khu v?c A - Au, đ??c đ?a vao
B?c M?
v?i m?t s? qu?ng cao rum beng nh? la "loai ca tuy?t h?o nh?t th? gi?i" n?m 1877. Chuy?n đ?u tien ch? 345 ca chep s?ng đ??c th? xu?ng ao h? ?
cong vien đ?i Druid
thu?c Baltimore, Maryland. Sau nay, l??ng ca d? th?a đ??c th? ? cac
h? Babcock
t?i
Cong vien đai t??ng ni?m, Washington, D.C.
. đay la d? an c?a
Rudolf Hessel
, m?t ng??i nuoi ca cho chinh quy?n M?. đay la s? qu?ng cao co l?i va th?c t? ca chep đa đ??c gi?i thi?u r?ng rai tren toan n??c M?.
K?t qu? c?a vi?c gi?i thi?u
loai ngo?i lai
nay cho th?y ca chep nhanh chong thich ?ng v?i moi tr??ng m?i, chung nhanh chong chi?m l?nh cac khu v?c sinh s?ng. Chung ?n cac lo?i rong trong ao h?, nh?ng v?i s? l??ng khong nhi?u nh? ng??i ta v?n đ?n đ?i. Ng??i ta c?ng cho r?ng chung ?n tr?ng c?a cac lo?i ca khac. đay ch? la đi?u ng?y t?o do khong co ch?ng c? chinh xac v? đi?u nay. Ca chep lam v?n đ?c cac ao h? la đung; tuy nhien, v?n con đang ng? v? vi?c chung lam đ?c n??c đ?n m?c đ? đ? lam t?n h?i đ?n cac lo?i ca khac. Th?t c?a chung co v? th?m ngon khi nuoi trong moi tr??ng n??c s?ch, nh?ng v?n co l?n x??ng.
M?c du co gia tr? trong dinh d??ng va tieu khi?n (cau ca), nh?ng t?i
Hoa K?
va Uc, ca chep khong đ??c yeu thich. Ca chep b? coi la m?i đe d?a đ?i v?i cac lo?i ca b?n đ?a. Tuy nhien, s? l??ng va ch?ng lo?i ca b?n đ?a đa suy gi?m tr??c khi ca chep nh?p c?. D??i ap l?c c?a nhu c?u ca n??c ng?t tren th?c t? la nguyen nhan đ? nh?p kh?u ca chep. đ?n gi?n la ca chep co kh? n?ng sinh s?ng trong nh?ng moi tr??ng đa b?
o nhi?m
sau nhi?u n?m khong đi?u ch?nh l??ng
ch?t th?i cong nghi?p
t?t h?n so v?i nhi?u lo?i ca b?n đ?a d? nh?y c?m. Vi?c tieu di?t ca chep thong th??ng la b? thu?c đ?c cho ch?t h?t ca trong ao h?, sau đo kh? trung va th? l?i cac lo?i ca khac thich h?p h?n. Do s? ch?u đ?ng t?t c?a ca chep, bi?n phap nay h?u nh? khong đem l?i hi?u qu?.
N?m
2005
, gi?i vo đ?ch th? gi?i v? ca chep đ??c t? ch?c t?i
song Saint Lawrence
?
ti?u bang New York
. Cac đ?i t? kh?p th? gi?i s? thi đ?u trong 5 ngay v?i ph?n th??ng tr? gia $1.000.000 n?u b?t k? ng??i thi đ?u nao pha đ??c k? l?c c?a bang New York la 50 lb 4oz (kho?ng 22.82 kg).
- ^
Freyhof, J. & Kottelat, M. (2011).
“Cyprinus carpio”
.
Sach đ? IUCN cac loai b? đe d?a.
Phien b?n 2011.1
.
Lien minh B?o t?n Thien nhien Qu?c t?
. Truy c?p ngay 23 thang 6 n?m 2011
.
Qu?n ly CS1: nhi?u ten: danh sach tac gi? (
lien k?t
)
- ^
Fishbase:
Cyprinus carpio carpio
Linnaeus, 1758
- ^
a
b
c
Jian Feng Zhou, Qing Jiang Wu, Yu Zhen Ye & Jin Gou Tong (2003). Genetic divergence between
Cyprinus carpio carpio
and
Cyprinus carpio haematopterus
as assessed by mitochondrial DNA analysis, with emphasis on origin of European domestic carp
Genetica
119: 93?97
[
lien k?t h?ng
]
- ^
Fishbase:
Cyprinus carpio haematopterus
Martens, 1876
- ^
Fishbase:
Cyprinus rubrofuscus
Lacepede, 1803
- ^
Taylor, J., R. Mahon. 1977. Hybridization of
Cyprinus carpio
and
Carassius auratus
, the first two exotic species in the lower Laurentian Great Lakes. Environmental Biology Of Fishes 1(2):205-208.
- ^
Photo of goldfish x common carp hybrid
in Melton Hill Reservoir from the
Tennessee Wildlife Resources Agency
 |
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Ca chep
.
|
(ti?ng Anh)
(ti?ng Vi?t)
|
|---|
| Ca chep
| | |
|---|
| Ca chep khac
| |
|---|
| Cau ca gi?i tri
| |
|---|
| Carp anglers
| |
|---|
| B?nh
| |
|---|
| ?m th?c
| |
|---|
| Ch? đ? lien quan
| |
|---|