Bach khoa toan th? m? Wikipedia
đong Turkestan
(
ti?ng Uyghur
: ?????? ?????????,
Han-Vi?t
:
đong đ?t Quy?t T? Th?n
hay
đong Th? Nh? K? T? Th?n
ch? Uyghur Latin: Sh?rqiy Turkistan,
ch? Uyghur Cyrill
: Ш?р?ий Т?ркистан), hay
đong Turkistan,
Uyghurstan
,
Uyghuristan
(
ti?ng Uyghur
: ???????????) la m?t thu?t ng? chinh tr? đ??c hi?u theo nhi?u ngh?a d?a vao v?n c?nh va cach dung. Trong l?ch s? thu?t ng? nay đ??c cac nha Th? Nh? K? h?c
ng??i Nga
, nh? Nikita Bichurin, đ?a ra h?i th? k? 19 đ? thay th? cho thu?t ng? "
Turkestan Trung Qu?c
" (
ti?ng Anh
: Chinese Turkestan), dung đ? ch? vung
Long ch?o Tarim
? ph?n phia tay nam t?nh
Tan C??ng
,
Thanh tri?u
. Trong
ti?ng Uyghur
ten g?i
Long ch?o Tarim
h?i th? k? 18 va 19 la
Altishahr
, ngh?a ch? la "sau thanh ph?".
T? th? k? 20, nh?ng ng??i đ?u tranh ly khai đa dung thu?t ng? đong Turkestan (hay Uyghurstan) đ? g?i toan b? t?nh Tan C??ng, ho?c đ? g?i m?t
qu?c gia đ?c l?p trong t??ng lai
t?i lanh th? Khu t? tr? Duy Ngo Nh? Tan C??ng (th? ph? la
Urumqi
). H? khong ch?p nh?n s? d?ng ten g?i "Tan C??ng" do ben Trung Qu?c ap đ?t ma dung đong Turkestan đ? nh?n m?nh s? lien k?t c?a no v?i nhom
cac dan t?c Turk
? phia Tay. Tuy nhien trong v?n h?c dan t?c Uyghur, đong Turkestan gi? l?i ngh?a nh? h?n v? đ?a ly. ? Trung Qu?c thu?t ng? nay mang ngh?a tieu c?c vi no đ??c cho la b?t ngu?n t? vi?c nh?ng nhom chi?n binh dan quan s? d?ng, va do đo Chinh ph? Trung Qu?c khong ?ng h? vi?c s? d?ng thu?t ng? nay.
Tr??c khi Han-qu?c Chu?n Cat Nh? chinh ph?t H?i C??ng (
Altishahr
), đong Turkestan đ??c g?i la Moghulistan ("đ?t n??c c?a ng??i Mong C?") va đ??c cai tr? b?i h?u du? c?a
Thanh Cat T? Han
?
Han-qu?c Sat H?p đai
(
Chagatai
). Nh?ng ng??i Duy Ngo Nh? tren đ?t Th? L? Phien đ? ngh? Thanh tri?u giup h? thoat kh?i s? tr? vi c?a Han-qu?c Chu?n Cat Nh?. Quan đ?i Thanh tri?u đa lien minh v?i th?ng l?nh H?i giao Emin Khoja đa tieu di?t Han-qu?c Chu?n Cat Nh?, sau đo đ? ong th?ng tr? đong Turkestan
-
đ? xu?t c? đong Turkestan (Kok Bayraq - La c? xanh d??ng)
-
đ? xu?t qu?c huy đong Turkestan
-
Thu?t ng? "đong Turkestan" đ??c nh?ng ng??i đ?u tranh đoi ly khai Duy Ngo Nh? dung. (?nh tren đ??c ch?p t?i cu?c bi?u tinh t?i Washington D.C.)
Thu?t ng? "đong Turkestan" g?n bo r?t ch?t ch? v?i chinh tr?. Thong th??ng thi đa so cac ten khu v?c t?i Trung A khong ph?n anh h?t s? đa d?ng c?a khu v?c đo. L?ch s? Tan C??ng đang b? tranh cai gi?a Chinh ph? Trung Qu?c va nh?ng ng??i Duy Ngo Nh? đ?u tranh ly khai, cai ten chinh th?c va th??ng dung la Tan C??ng (Khu t? tr? Tan C??ng) b? bac b? b?i nh?ng ng??i đ?u tranh cho s? đ?c l?p.