T? sinh h?c trong ti?ng Anh đ??c g?i la biology , co ngu?n g?c t? ti?ng Hy L?p v?i β?ο?, bios, "s? s?ng" va h?u t? -λογ?α, -logia, "mon h?c." ^{[9] [10]} Thu?t ng? Latinh nay l?n đ?u tien xu?t hi?n vao n?m 1736: nha khoa h?c Th?y đi?n Carl Linnaeus (Carl von Linne) đa s? d?ng t? biologi trong quy?n Bibliotheca botanica (T? đi?n th?c v?t) c?a ong. No đ??c s? d?ng l?i vao n?m 1766 trong m?t tac ph?m co t?a Philosophiae naturalis sive physicae: tomus III, continens geologian, biologian, phytologian generalis (Tri?t h?c t? nhien va v?t ly: T?p III) vi?t b?i Michael Christoph Hanov , h?c tro c?a Christian Wolff . Thu?t ng? ti?ng đ?c, biologie , xu?t hi?n l?n đ?u m?t b?n d?ch tac ph?m Linnaeus n?m 1771. N?m 1797, Theodor Georg August Roose s? d?ng thu?t ng? trong l?i noi đ?u c?a cu?n sach v?i t?a Grundzuge der Lehre van der Lebenskraft (Cac đ?c đi?m chinh c?a h?c thuy?t v? s? s?ng). Karl Friedrich Burdach đa s? d?ng thu?t ng? nay vao n?m 1800 trong m?t nghien c?u v? con ng??i d??i cac goc đ? hinh thai h?c , sinh ly h?c va tam ly h?c (Propadeut zum Studien der Gesammten Heilkunst ). Thu?t ng? ? d?ng ngay nay xu?t hi?n trong cu?n lu?n an sau t?p: Biologie, oder Philosophie der lebenden Nature (Sinh h?c, ho?c tri?t h?c v? b?n ch?t s?ng)(1802-22) c?a Gottfried Reinhold Treviranus, ng??i đa tuyen b?: ^[11]

Cac đ?i t??ng nghien c?u c?a chung toi s? la cac hinh th?c va bi?u hi?n khac nhau c?a s? s?ng, cac đi?u ki?n va quy lu?t theo đo cac hi?n t??ng nay x?y ra, va cac nguyen nhan ma chung đa đ??c th?c hi?n. Khoa h?c lien quan đ?n nh?ng v?n đ? nay chung toi s? ch? ra v?i cai ten "sinh h?c" [ biologie ] ho?c h?c thuy?t v? s? s?ng [ Lebenslehre ].

M?c du sinh h?c hi?n đ?i la m?t phat tri?n trong th?i gian t??ng đ?i g?n đay, cac nganh khoa h?c lien quan va bao g?m no đa đ??c nghien c?u t? th?i C? đ?i . Tri?t h?c t? nhien đa đ??c nghien c?u s?m nh?t t?n cac n?n v?n minh c? đ?i nh? L??ng Ha , Ai C?p , ti?u l?c đ?a ?n đ? va Trung Hoa . Tuy nhien, ngu?n g?c c?a sinh h?c hi?n đ?i va cach ti?p c?n đ?i v?i vi?c nghien c?u v? t? nhien d??ng nh? l?i b?t ngu?n t? Hy L?p c? đ?i ^{[12] [13]} . Trong khi nghien c?u chinh th?c v? thu?c b?t đ?u t? th?i Hippocrates (kho?ng 460-370 TCN), chinh Aristotle (384-322 TCN) l?i đong gop nhi?u nh?t cho s? phat tri?n c?a sinh h?c. đ?c bi?t quan tr?ng la cu?n L?ch s? đ?ng v?t c?a ong cung cac cong trinh khac, tac ph?m cho th?y nh?ng khuynh h??ng thien v? l?ch s? t? nhien; sau đo la nh?ng cong trinh th?c nghi?m h?n t?p trung vao cac nguyen nhan sinh h?c va đa d?ng c?a s? s?ng. Ng??i k? v? c?a Aristotle la Theophrastus x? Lyceum , ong đa vi?t m?t lo?t sach v? th?c v?t h?c. T?p sach v?n t?n t?i nh? đong gop quan tr?ng nh?t c?a th?i C? đ?i cho nganh khoa h?c th?c v?t, th?m chi đ?n t?n th?i Trung C? ^[14] .

Cac h?c gi? c?a th? gi?i H?i giao th?i Trung c? đa vi?t v? sinh h?c co th? k? đ?n al-Jahiz (781-869), Al-D?nawar? (828-896), vi?t v? th?c v?t h?c , ^[15] va Rhazes (865-925), vi?t v? gi?i ph?u h?c va sinh ly h?c . D??c h?c đ??c nghien c?u đ?c bi?t k? l??ng b?i cac h?c gi? H?i giao, v?i ngu?n khai thac t? cac truy?n th?ng tri?t h?c Hy L?p . L?ch s? t? nhien l?i đ?t n?ng t? t??ng c?a Aristotle , đ?c bi?t la t? t??ng: tr?t t? s? s?ng la c? đ?nh, b?t bi?n.

Sinh h?c b?t đ?u nh?y v?t v?i s? c?i ti?n v??t b?c kinh hi?n vi b?i Anton van Leeuwenhoek . Nh? đo, cac h?c gi? đa kham pha va quan sat tinh trung , vi khu?n , trung c? . H? đa tim ra th? gi?i hi?n vi th?t phong phu. Cac cu?c đi?u tra c?a Jan Swammerdam đa d?n t?i m?i quan tam m?i trong con trung h?c va giup phat tri?n cac k? thu?t c? b?n v? gi?i ph?u va nhu?m vi m?u. ^[16]

Nh?ng ti?n b? trong kinh hi?n vi c?ng co m?t tac đ?ng sau s?c đ?n t? duy sinh h?c. Vao đ?u th? k? 19, m?t s? nha sinh h?c đa ch? ra t?m quan tr?ng c?a t? bao . Sau đo, vao n?m 1838, Schleiden va Schwann b?t đ?u truy?n ba nh?ng y t??ng ma r?t ph? quat hi?n nay r?ng (1) đ?n v? c? b?n c?a sinh v?t la t? bao va (2) cac t? bao rieng bi?t co t?t c? cac đ?c tinh c?a s? s?ng, m?c du h? ph?n đ?i y t??ng r?ng (3) t?t c? t? bao đ?n t? s? phan chia cac t? bao khac. Nh? vao cong trinh c?a Robert Remak va Rudolf Virchow vao nh?ng n?m 1860 h?u h?t cac nha sinh v?t h?c đa ch?p nh?n c? ba nguyen ly, nay đ??c g?i la h?c thuy?t t? bao . ^{[17] [18]}

Trong khi đo, phan lo?i h?c ( taxonomy va classification ) đa tr? thanh tam đi?m c?a cac nha s? gia t? nhien. Carl Linnaeus xu?t b?n m?t h? th?ng phan lo?i c? b?n cho th? gi?i t? nhien vao n?m 1735 (bi?n th? c?a nh?ng h? th?ng đa đ??c s? d?ng t? lau), va trong nh?ng n?m 1750 ong đa đ?t ten khoa h?c cho t?t c? cac loai vao th?i c?a ong ^[19] . Georges-Louis Leclerc, ba t??c Buffon , đa đ?a cac loai vao cac phan lo?i va coi cac d?ng s?ng la m?m d?o , th?m chi con đ?a ra kh? n?ng co t? tien chung. M?c du ong đa ph?n đ?i ti?n hoa , Buffon la m?t nhan v?t ch? ch?t trong l?ch s? cac y ni?m v? ti?n hoa ; tac ph?m c?a ong c?ng ?nh h??ng đ?n cac ly thuy?t ti?n hoa c?a Lamarck va Darwin ^[20] .

Y ni?m ti?n hoa đ?y đ? va nghiem tuc co ngu?n g?c t? cac tac ph?m c?a Jean-Baptiste Lamarck , ong la ng??i đ?u tien đ?a ra m?t h?c thuy?t ti?n hoa ro rang. ^[21] Ong cho r?ng s? ti?n hoa la k?t qu? c?a ap l?c moi tr??ng đ?i v?i đ?c tinh c?a đ?ng v?t, co ngh?a la n?u s? d?ng m?t c? quan th??ng xuyen va ch?t ch? h?n, no s? tr? nen ph?c t?p va hi?u qu? h?n, do đo đ?ng v?t s? thich nghi v?i moi tr??ng c?a no. Lamarck tin r?ng nh?ng đ?c đi?m co đ??c sau đo co th? đ??c chuy?n sang cho h?u du? c?a chung, b?n h?u du? s? ti?p t?c phat tri?n va hoan thi?n b?n than. ^[22] Tuy nhien, nha t? nhien h?c l?i l?c ng??i Anh Charles Darwin , k?t h?p cach ti?p c?n đ?a ly h?c c?a Humboldt , ly thuy?t đ?a ch?t th?ng nh?t c?a Lyell , cac bai lu?n c?a Malthus v? t?ng tr??ng dan s?, v?i chuyen mon v? hinh thai h?c va cac quan sat t? nhien r?ng l?n, đa t?o ra m?t ly thuy?t ti?n hoa h?p ly h?n d?a tren ch?n l?c t? nhien ; ly lu?n va b?ng ch?ng t??ng t? đa d?n Alfred Russel Wallace đi đ?n nh?ng k?t lu?n t??ng t? ^{[23] [24]} M?c du no la ch? đ? gay tranh cai xung quanh ly thuy?t ti?n hoa nay (v?n ti?p t?c cho đ?n ngay nay), ly thuy?t c?a Darwin đa nhanh chong lan r?ng kh?p c?ng đ?ng khoa h?c va s?m tr? thanh m?t tien đ? trung tam c?a khoa h?c sinh h?c đang phat tri?n nhanh chong.

Kham pha v? s? bi?u hi?n v?t ly c?a di truy?n đa đ?n cung v?i cac nguyen t?c ti?n hoa va di truy?n qu?n th? . Trong nh?ng n?m 1940 va đ?u nh?ng n?m 1950, cac thi nghi?m đa ch? ra DNA la thanh ph?n c?a nhi?m s?c th? v?i ch?c n?ng mang cac tinh tr?ng đa đ??c bi?t đ?n v?i ten g?i la gen . T?p trung vao cac lo?i d?ng s?ng m?i nh? vi khu?n va virus , cung v?i vi?c kham pha ra c?u truc chu?i xo?n kep c?a DNA n?m 1953, sinh h?c đa ti?n sang th?i k? di truy?n phan t? . T? nh?ng n?m 1950 đ?n nay, sinh h?c đa đ??c m? r?ng r?t nhi?u trong l?nh v?c phan t?. Ma di truy?n đa đ??c kham pha b?i Har Gobind Khorana , Robert W. Holley va Marshall Warren Nirenberg sau khi DNA đ??c bi?t la ch?a cac codon-b? ba ma hoa. Cu?i cung, D? an H? gen Con ng??i đa đ??c đ?a ra vao n?m 1990 v?i m?c đich l?p b?n đ? b? gen chung c?a toan th? con ng??i. D? an nay đa đ??c hoan thanh vao n?m 2003, ^[25] v?i nh?ng phan tich ti?p t?c đ??c xu?t b?n. D? an H? gen Con ng??i la b??c đ?u tien trong n? l?c toan c?u hoa đ? tich h?p ki?n ??th?c v? sinh h?c v?i m?t đ?nh ngh?a ch?c n?ng, phan t? cho c? th? con ng??i va c?a cac sinh v?t khac.

H?c thuy?t t? bao phat bi?u r?ng: t? bao la đ?n v? c? b?n c?a s? s?ng, r?ng t?t c? cac sinh v?t s?ng c?u t?o t? m?t t? bao ( đ?n bao ) ho?c nhi?u t? bao ( đa bao ), va t?t c? cac t? bao đ?u sinh ra t? cac t? bao tr??c đo thong qua s? phan bao . Trong cac sinh v?t đa bao, m?i t? bao trong c? th? c?a c? th? xu?t phat t? m?t t? bao h?p t? duy nh?t. T? bao c?ng đ??c coi la đ?n v? c? b?n lien quan đ?n nhi?u qua trinh b?nh ly ^[26] . Ngoai ra, dong n?ng l??ng di?n ra ? cac t? bao trong cac qua trinh khac nhau la m?t ph?n c?a ch?c n?ng quan tr?ng: trao đ?i ch?t . Cu?i cung, cac t? bao ch?a thong tin di truy?n ( DNA ), đ??c truy?n t? t? bao sang t? bao trong qua trinh phan bao . Nghien c?u v? ngu?n g?c c?a s? s?ng, thuy?t t? phat sinh ( abiogenesis ), la nh?ng n? l?c l?n đ? kham pha ngu?n g?c c?a cac t? bao kh?i nguyen.

M?i t? bao đ??c bao b?c trong m?t mang t? bao ng?n cach t? bao ch?t c?a no v?i khong gian ngo?i bao . ^[27] Mang t? bao bao g?m m?t l?p lipid kep , bao g?m cac cholesterol n?m gi?a cac phospholipid đ? duy tri tinh l?ng c?a mang c?a chung ? cac nhi?t đ? khac nhau. Mang t? bao la m?t mang ban th?m , cho phep cac phan t? nh? nh? oxygen , carbon dioxide va n??c đi qua trong khi h?n ch? chuy?n đ?ng c?a cac phan t? l?n h?n va cac h?t tich đi?n nh? ion . ^[28]

M?t khai ni?m đong vai tro trung tam trong sinh h?c la s? s?ng thay đ?i va phat tri?n thong qua qua trinh ti?n hoa , va cho r?ng t?t c? cac d?ng s?ng đ?u co ngu?n g?c chung . Ly thuy?t ti?n hoa phat bi?u r?ng t?t c? cac sinh v?t tren Trai đ?t, du con t?n t?i hay đa tuy?t ch?ng , đ?u co ngu?n g?c t? m?t t? tien chung ho?c v?n gen chung. T? tien chung nh?t (last universal common ancestor vi?t t?t la LUCA ) nay c?a t?t c? cac sinh v?t đ??c cho la xu?t hi?n vao kho?ng 3,5 t? n?m tr??c. ^[29] Cac nha sinh h?c coi tinh ph? bi?n c?a ma di truy?n la b?ng ch?ng thuy?t ph?c đ? ?ng h? ly thuy?t t? tien chung nh?t cho t?t c? cac vi khu?n , c? khu?n , va cac sinh v?t nhan th?c (Xem: Ngu?n g?c c?a s? s?ng ) ^[30] .

Thu?t ng? "ti?n hoa" đa b??c vao t? đi?n thu?t ng? khoa h?c nh? Jean-Baptiste de Lamarck n?m 1809 ^[31] , va n?m m??i n?m sau, Charles Darwin đa đ?a ra m?t mo hinh khoa h?c v? ch?n l?c t? nhien la đ?ng l?c cho ti?n hoa. ^{[32] [33] [34]} (Alfred Russel Wallace c?ng đ??c coi la ng??i đ?ng kham pha ra khai ni?m nay khi ong giup nghien c?u va th? nghi?m v?i y t??ng ti?n hoa, xem: Ngu?n g?c cac loai ) ^[35] S? ti?n hoa bay gi? đ??c s? d?ng đ? gi?i thich nh?ng đa d?ng l?n c?a s? s?ng đ??c tim th?y tren Trai đ?t .

Darwin đa gi? thuy?t r?ng cac loai sinh soi ho?c di?t vong ch?u tac d?ng c?a ch?n l?c t? nhien ho?c giao ph?i ch?n l?c ^[36] . Phieu b?t di truy?n đ??c coi la m?t c? ch? b? sung cho s? phat tri?n c?a ly thuy?t ti?n hoa hay thuy?t ti?n hoa t?ng h?p hi?n đ?i ^[37] .

L?ch s? ti?n hoa c?a loai - mo t? cac đ?c tinh c?a cac loai khac nhau ma t? h?u du? loai đo - cung v?i m?i quan h? gia ph? c?a no v?i m?i loai khac đ??c g?i la phat sinh ch?ng lo?i ( phylogeny ) loai đo. Cac ph??ng phap ti?p c?n khac nhau trong sinh h?c cho ta cac thong tin v? phat sinh ch?ng lo?i. Co th? bao k? đ?n nh? so sanh trinh t? DNA (đ?c bi?t la so sanh b? gen), thu?c l?nh v?c sinh h?c phan t? , va so sanh hoa th?ch ho?c cac di ch? khac c?a sinh v?t c? đ?i, thu?c v? c? sinh v?t h?c ^[38] . Cac nha sinh h?c t? ch?c va phan tich m?i quan h? ti?n hoa thong qua nhi?u ph??ng phap khac nhau, bao g?m phat sinh ch?ng loai h?c ( phylogenetics ), phan lo?i theo ngo?i hinh ( phenetics ) va phan lo?i theo nhanh ( cladistics ). (đ? tom t?t cac s? ki?n l?n trong s? ti?n hoa c?a s? s?ng theo nh? cac nha sinh v?t h?c hi?n đ?i, xem Ti?n trinh ti?n hoa )

S? ti?n hoa co lien quan đ?n vi?c hi?u v? l?ch s? t? nhien c?a cac d?ng s?ng va s? hi?u v? t? ch?c c?a cac d?ng s?ng hi?n t?i. Tuy nhien, s? t? ch?c nay ch? co th? hi?u đ??c b?ng cach hi?u chung đa tr?i qua qua trinh ti?n hoa nh? th? nao. Do đo, ti?n hoa la trung tam c?a m?i l?nh v?c sinh h?c ^[39] .

M?c du thuy?t ti?n hoa đ??c ph? bi?n r?ng rai, nh?ng v?n ch?a co ch?c ch?n m?t b?ng ch?ng thuy?t ph?c nao cho ly thuy?t nay (th?m chi co nh?ng b?ng ch?ng lam gi?), va co nhi?u y ki?n trai chi?u, ph?n đ?i thuy?t ti?n hoa .

Di truy?n h?c la khoa h?c nghien c?u v? s? di truy?n, ^{[40] [41] [42]} v? gene , tinh di truy?n va bi?n d? ( variation ) c?a sinh v?t. ^{[41] [42]} Gene ma hoa thong tin c?n thi?t c?a t? bao cho qua trinh t?ng h?p cac protein. Protein la nhom phan t? đong vai tro quan tr?ng (nh?ng khong ph?i la hoan toan) quy đ?nh ki?u hinh c?a sinh v?t. Di truy?n h?c c?ng c?p cac ph??ng phap nghien c?u cac ch?c n?ng c?a m?t gene nh?t đ?nh, ho?c phan tich t??ng tac di truy?n. M?i sinh v?t đ?u l?u gi? thong tin di truy?n ? trong nhi?m s?c th? d??i d?ng trinh t? cac nucleotide c?a phan t? DNA ho?c l?u gi? ? RNA. C? th?, n?m 1865 Gregor Mendel đa ti?n hanh thi nghi?m lai gi?ng th?c v?t va đ??c phat hi?n l?i vao n?m 1900, khai sinh ra Di truy?n h?c . ^{[43] [44] [45] [46]}

Gen la nhan t? c? b?n c?a di truy?n ? t?t c? cac sinh v?t. Gen la m?t nhan t? di truy?n va t??ng ?ng v?i m?t đo?n DNA co ?nh h??ng đ?n hinh thai ho?c ch?c n?ng c?a m?t c? th? theo nh?ng cach c? th?. T?t c? cac sinh v?t, du la vi khu?n hay đ?ng v?t, chia s? cung m?t b? may c? b?n sao chep va 'd?ch' DNA thanh cac protein . Cac t? bao s? phien ma m?t gen DNA thanh m?t phien b?n RNA c?a gen, va m?t ribosome sau đo d?ch ma RNA thanh m?t chu?i cac amino acid tr??c khi u?n g?p thanh m?t protein . Ma đ? d?ch t? RNA đ?n amino acid la kha gi?ng nhau đ?i v?i h?u h?t cac sinh v?t. Ch?ng h?n, m?t day trinh t? DNA ma hoa cho protein insulin ? ng??i c?ng ma hoa cho insulin n?u chen vao cac sinh v?t khac, vi d? nh? th?c v?t. ^[47]

DNA đ??c tim th?y la ? d?ng cac s?i th?ng nhi?m s?c th? trong sinh v?t nhan th?c va cac vong nhi?m s?c th? trong sinh v?t nhan s? . M?t nhi?m s?c th? la m?t c?u truc đ??c t? ch?c bao g?m DNA va protein histone . B? nhi?m s?c th? đ?nh v? trong t? bao va b?t k? thong tin di truy?n nao tim th?y trong ty th? , l?c l?p , ho?c t?i cac đ?a đi?m khac đ??c g?i chung la b? gen c?a t? bao. Trong sinh v?t nhan th?c, DNA mang gen n?m trong nhan t? bao, va co m?t l??ng nh? n?m trong ti th? va l?c l?p. Trong sinh v?t nhan s?, DNA đ??c gi? trong hinh d?ng khong c? đ?nh ? t? bao ch?t g?i la ch?t nhan ^[48] . Thong tin di truy?n c?a m?t b? gen l?u gi? ben trong cac gen va t?p h?p hoan ch?nh c?a b? thong tin nay ? m?t sinh v?t đ??c g?i la ki?u gen c?a no. ^[49]

Sinh thai h?c la nghien c?u v? s? phan b? va s? phong phu c?a s? s?ng, s? t??ng tac gi?a cac sinh v?t va moi tr??ng c?a chung. ^[50]

Loai la m?t nhom cac ca th? sinh v?t co nh?ng đ?c đi?m sinh h?c t??ng đ?i gi?ng nhau va co kh? n?ng giao ph?i v?i nhau va sinh s?n ra th? h? t??ng lai. Con theo đ?nh ngh?a c?a Ernst Mayr , loai la nhom cac qu?n th? t? nhien co kh? n?ng giao ph?i v?i nhau va t??ng đ?i cach ly sinh s?n v?i cac nhom khac. Ernst Mayr nh?n m?nh v? cach li sinh s?n nh?ng c?ng gi?ng nh? cac quan đi?m khac v? loai, v?n đ? nay r?t kho ho?c th?m chi khong th? ki?m tra. ^[51]

Qu?n xa cac sinh v?t s?ng (thanh ph?n h?u sinh) k?t h?p v?i cac thanh ph?n vo sinh (vi d?: n??c , anh sang , b?c x? , nhi?t đ? , đ? ?m , khi quy?n , đ? pH va đ?t) c?a moi tr??ng c?a chung đ??c g?i la h? sinh thai. ^{[52] [53] [54]}

Sinh thai h?c nghien c?u s? phan b? va sinh s?ng c?a cac sinh v?t s?ng va m?i quan h? qua l?i gi?a cac sinh v?t v?i nhau va v?i moi tr??ng s?ng . ^[55] Moi tr??ng s?ng c?a m?t sinh v?t bao g?m cac y?u t? vo sinh nh? khi h?u va đ?a ch?t c?ng nh? cac y?u t? h?u sinh la cac sinh v?t s?ng trong cung m?t ? sinh thai . ^[52] Cac h? sinh thai th??ng đ??c nghien c?u ? nhi?u c?p đ? khac nhau t? ca th? ( individual ) va cac qu?n th? cho đ?n cac h? sinh thai va sinh quy?n . Sinh thai h?c la mon khoa h?c đa nganh, ngh?a la d?a tren nhi?u nganh khoa h?c khac nhau.

S? s?ng con c?a m?t sinh v?t s?ng ph? thu?c vao ti?p nh?n lien t?c dong n?ng l??ng . Cac ph?n ?ng hoa h?c ch?u trach nhi?m v? c?u truc va ch?c n?ng c?a sinh v?t đ??c đi?u ch?nh đ? l?y n?ng l??ng t? cac ch?t trong th?c ?n c?a chung va bi?n đ?i cac ch?t nay giup hinh thanh cac t? bao m?i c?ng nh? duy tri cac t? bao nay. Trong qua trinh nay, cac phan t? c?a cac ch?t hoa h?c trong th?c ?n đong hai vai tro; th? nh?t, chung ch?a n?ng l??ng co th? bi?n đ?i va tai s? d?ng trong cac ph?n ?ng sinh h?c , hoa h?c c?a sinh v?t đo; th? hai, th?c ?n co th? đ??c bi?n đ?i thanh cac phan t? v?i c?u truc m?i (cac phan t? sinh h?c m?i) va s? s? d?ng cho sinh v?t đo.

Cac sinh v?t ch?u trach nhi?m v? vi?c đ?a n?ng l??ng vao m?t h? sinh thai đ??c g?i la cac sinh v?t s?n xu?t ho?c cac sinh v?t t? d??ng . G?n nh? t?t c? cac sinh v?t nh? v?y l?y n?ng l??ng ban đ?u c?a chung t? m?t tr?i. ^[56] Th?c v?t va m?t s? sinh v?t quang d??ng khac s? d?ng n?ng l??ng m?t tr?i thong qua m?t qua trinh g?i la quang h?p đ? chuy?n đ?i nguyen li?u tho thanh cac phan t? h?u c?, nh? ATP , phan t? co lien k?t co th? b? pha v? đ? gi?i phong n?ng l??ng. ^[57] Tuy nhien, m?t s? h? sinh thai ph? thu?c hoan toan vao n?ng l??ng do sinh v?t hoa d??ng l?y t? ?? methan , sulfide , ho?c cac ngu?n n?ng l??ng khac ngoai anh sang . ^[58]

M?t s? n?ng l??ng do đo, đ??c gi? l?i t?o sinh kh?i va n?ng l??ng giup cho s? sinh tr??ng va phat tri?n c?a cac d?ng s?ng khac. đa s? ph?n con l?i (t?c khong đ??c chuy?n thanh sinh kh?i va n?ng l??ng) b? m?t đi d??i d?ng cac phan t? th?a th?i va nhi?t n?ng. Cac qua trinh quan tr?ng nh?t đ? chuy?n đ?i n?ng l??ng d? tr? trong cac ch?t hoa h?c thanh n?ng l??ng h?u ich đ? duy tri s? s?ng la s? trao đ?i ch?t ^[59] va ho h?p t? bao . ^[60]

Sinh h?c phan t? la m?t mon khoa h?c nghien c?u gi?i sinh v?t ? m?c đ? phan t? . ^[61] Ph?m vi nghien c?u c?a mon nay co s? giao thoa v?i cac nganh khac trong sinh h?c đ?c bi?t la di truy?n h?c va hoa sinh . Sinh h?c phan t? ch? y?u t?p trung nghien c?u m?i t??ng tac gi?a cac h? th?ng c?u truc khac nhau trong t? bao, bao g?m m?i quan h? qua l?i gi?a qua trinh t?ng h?p c?a DNA , RNA va protein va tim hi?u cach th?c đi?u hoa cac m?i t??ng tac nay.

Ti?n t?i ph?m vi l?n h?n, t? bao h?c nghien c?u cac c?u truc va đ?c tinh sinh ly c?a t? bao, bao g?m cac hanh x? ben trong, t??ng tac v?i cac t? bao khac, va v?i moi tr??ng ma chung ?. Nghien c?u đ??c th?c hi?n ? c?p đ? hi?n vi l?n c?p đ? phan t? , đ?i v?i cac sinh v?t đ?n bao nh? vi khu?n , c?ng nh? đ?i v?i cac t? bao chuyen bi?t c?a sinh v?t đa bao nh? ? con ng??i .

Thanh ph?n c?u t?o nen t? bao va cach th?c t? bao v?n hanh la m?t trong nh?ng h??ng nghien c?u chinh c?a khoa h?c s? s?ng . S? gi?ng nhau va khac nhau gi?a cac lo?i t? bao c?ng đ??c nghien c?u trong sinh h?c phan t? va t? bao h?c. Nh?ng s? gi?ng va khac nhau c? b?n t?o nen m?t b? khung ki?n th?c chung ma ng??i ta co th? ap d?ng cho cac loai t? bao khac c?ng nh? quy n?p cho t?t c? cac lo?i t? bao.

Sinh h?c phat tri?n nghien c?u qua trinh sinh v?t sinh tr??ng ( growth ) va phat tri?n ( development ). Co ngu?n g?c t? b? mon phoi h?c , sinh h?c phat tri?n ngay nay nghien c?u s? đi?u khi?n v? m?t di truy?n cac qua trinh sinh tr??ng t? bao ( cell growth ), bi?t hoa t? bao ( cellular differentiation ) va t?o hinh ( morphogenesis ). Qua trinh nay ti?p di?n ? m?c l?n h?n t?o thanh cac mo , c? quan, h? c? quan. Sinh v?t mo hinh dung trong sinh h?c phat tri?n bao g?m giun tron Caenorhabditis elegans , ^[62] ru?i gi?m Drosophila melanogaster , ^[63] ca ng?a Danio rerio , ^[64] chu?t Mus musculus ^[65] va cay Arabidopsis thaliana . ^{[66] [67]} (Sinh v?t mo hinh la m?t loai đ??c nghien c?u k? l??ng nh?m tim hi?u nh?ng hi?n t??ng sinh h?c đ?c bi?t, v?i hy v?ng r?ng cac kham pha ? tren sinh v?t nay mang l?i hi?u bi?t cho nghien c?u nh?ng sinh v?t khac. ^[68] )

Gi?i ph?u h?c la m?t b? mon quan tr?ng c?a hinh thai h?c va quan tam đ?n c?u truc va t? ch?c c?a cac h? c? quan trong c? th? đ?ng v?t. đo la h? th?n kinh , h? mi?n d?ch , h? n?i ti?t , h? ho h?p va h? tu?n hoan ... ^[69]

Sinh ly h?c nghien c?u cac qua trinh c? h?c, v?t ly va hoa sinh x?y ra trong c? th? cac sinh v?t s?ng b?ng cach xem xet ho?t đ?ng c?a t?t c? cac c?u truc, b? ph?n trong sinh v?t ho?t đ?ng nh? th? nao. ^[70] Sinh ly h?c đ??c phan chia thanh 2 b? mon nh? la sinh ly h?c th?c v?t va sinh ly h?c đ?ng v?t nh?ng cac nguyen ly v? sinh ly h?c mang tinh t?ng quat đ?i v?i t?t c? cac loai sinh v?t. Vi d?, nh?ng ki?n th?c v? sinh ly t? bao n?m c?ng co th? ap d?ng đ?i v?i cac t? bao ng??i. L?nh v?c sinh ly h?c đ?ng v?t s? d?ng cac cong c? va ph??ng phap cho c? sinh ly h?c ng??i c?ng nh? cac đ?ng v?t khac. Sinh ly h?c th?c v?t c?ng s? d?ng m?t s? k? thu?t nghien c?u c?a cac b? mon tren. ^[71] Sinh ly h?c nghien c?u t??ng tac lam th? nao ma, vi d?, h? th?n kinh , h? mi?n d?ch , h? n?i ti?t , h? ho h?p va h? tu?n hoan . ho?t đ?ng va t??ng tac v?i nhau. Ki?n th?c t? vi?c nghien c?u cac h? nay đ??c s? d?ng trong cac b? mon đ?nh h??ng ch?a tr? nh? th?n kinh h?c va mi?n d?ch h?c .

Can b?ng n?i moi la kh? n?ng c?a m?t h? th?ng m? đi?u ch?nh moi tr??ng ben trong c?a no nh?m duy tri cac đi?u ki?n ?n đ?nh. Chung lam đ??c đi?u nay b?ng cach thong qua cac đi?u ch?nh can b?ng đ?ng đ??c đi?u khi?n b?i cac c? ch? đi?u hoa t??ng quan. T?t c? cac sinh v?t s?ng, du la đ?n bao ho?c đa bao , đ?u co s? can b?ng n?i moi. ^[73]

đ? duy tri tr?ng thai can b?ng đ?ng-can b?ng n?i moi va th?c hi?n m?t cach hi?u qu? cac ch?c n?ng nh?t đ?nh, m?t h? th?ng ph?i phat hi?n va đap ?ng cac thay đ?i, kich thich. Sau khi phat hi?n cac thay đ?i ho?c kich thich, m?t h? th?ng sinh h?c th??ng ph?n ?ng thong qua vong ph?n h?i am tinh nh?m ?n đ?nh cac đi?u ki?n b?ng cach lam gi?m ho?c t?ng ho?t đ?ng c?a c? quan ho?c h? c? quan. M?t vi d? la vi?c phong glucagon giup phan gi?i glycogen thanh đ??ng khi l??ng đ??ng huy?t qua th?p.

Lien quan t?i sinh ly h?c ti?n hoa va sinh ly h?c moi tr??ng , sinh ly h?c so sanh xem xet tinh đa d?ng v? cac đ?c đi?m ch?c n?ng gi?a cac sinh v?t. ^[74]

Sinh ly h?c ti?n hoa la nghien c?u v? ti?n hoa sinh ly, ngh?a la cach th?c ma cac đ?c đi?m ch?c n?ng c?a cac ca th? trong qu?n th? sinh v?t đa đap ?ng v?i s? l?a ch?n qua nhi?u th? h? trong l?ch s? c?a qu?n th?. ^[75]

Sinh h?c ti?n hoa nghien c?u ngu?n g?c va t? tien c?a cac loai , c?ng nh? cac thay đ?i c?a chung theo th?i gian.

Sinh h?c ti?n hoa la m?t l?nh v?c sinh h?c đa nganh vi r?ng no bao g?m cac nha khoa h?c t? nhi?u chuyen mon khac nhau theo đ?nh h??ng phan lo?i h?c . Vi d?, thong th??ng m?i nha phan lo?i h?c th??ng chuyen v? m?t nhom sinh v?t nh?t đ?nh nh? la đ?ng v?t co vu , chim ( ornithology ), ho?c bo sat ( herpetology ). M?c du nghien c?u tren cac đ?i t??ng khac nhau nh?ng cac nha phan lo?i h?c v?n cung gi?i quy?t nh?ng v?n đ? chung trong ti?n hoa.

Sinh h?c ti?n hoa c?ng bao ham c? l?nh v?c c? sinh v?t h?c . Cac nha c? sinh v?t h?c th??ng s? d?ng cac m?u v?t đ? ly gi?i v? mo hinh va hi?n tr?ng c?a s? ti?n hoa, c?ng nh? cac thuy?t ti?n hoa ho?c thuy?t v? di truy?n qu?n th? .

Vao th?p nien 1990, sinh h?c phat tri?n c?ng tr? thanh m?t ph?n c?a sinh h?c ti?n hoa đ? phat tri?n thanh m?t nganh co ten la sinh h?c phat tri?n trong ti?n hoa ( evolutionary developmental biology ).

Ngoai ra, m?t s? nganh lien quan đ?n sinh h?c ti?n hoa la phat sinh ch?ng loai h?c ( phylogenetics ), h? th?ng h?c va phan lo?i h?c .

T?p tinh h?c nghien c?u cac hanh vi c?a đ?ng v?t (đ?c bi?t trong xa h?i c?a loai v?t nh? ? kh? va cho soi , do đo đoi khi b? mon nay đ??c coi la m?t nhanh c?a đ?ng v?t h?c . Cac nha t?p tinh h?c nghien c?u ch? y?u qua trinh ti?n hoa c?a hanh vi va ki?n th?c v? t?p tinh h?c tuan theo thuy?t ch?n l?c t? nhien . M?t trong nh?ng ng??i đ?t n?n mong cho t?p tinh h?c hi?n đ?i la nha t?p tinh h?c Charles Darwin v?i cu?n sach mang t?a đ? "S? b?c l? c?m xuc ? đ?ng v?t va ng??i". ^[76]

Phan lo?i c?a Carl Linnaeus hi?n la h? th?ng phan lo?i chinh, bao g?m cac c?p b?c phan lo?i va danh phap 2 ph?n . Ten c?a m?t loai sinh v?t đ??c th?ng nhat thong qua cac H? th?ng ma danh phap qu?c t? cho th?c v?t ( International Code of Botanical Nomenclature, ICBN ), H? th?ng ma danh phap qu?c t? cho đ?ng v?t ( International Code of Zoological Nomenclature, ICZN ) va H? th?ng ma danh phap qu?c t? cho vi khu?n ( International Code of Nomenclature of Bacteria, ICNB ). Hi?n nay, ng??i ta đang c? g?ng chu?n hoa 3 chu?n qu?c t? tren trong BioCode . Tuy nhien h? th?ng ma phan lo?i va danh phap c?a virus ( International Code of Virus Classification and Nomenclature, ICVCN ) v?n n?m ngoai BioCode.

Nhi?u s? ki?n bi?t hoa t?o ra m?t h? th?ng co c?u truc cay v? cac m?i quan h? gi?a cac loai. Vai tro c?a h? th?ng h?c la nghien c?u cac m?i quan h? va s? khac bi?t va t??ng đ?ng gi?a cac loai va cac nhom loai. ^[77] Tuy nhien, cac h? th?ng h?c đa t?ng la m?t l?nh v?c nghien c?u n?ng đ?ng trong th?i gian dai tr??c khi nh?ng t? t??ng ti?n hoa h?c tr? nen ph? bi?n. ^[78]

Theo truy?n th?ng, cac sinh v?t s?ng đ??c chia thanh 5 gi?i: Monera , Protista , Fungi , Plantae , Animalia . ^[79] Tuy nhien, nhi?u nha khoa h?c hi?n xem cach phan lo?i 5 gi?i nay đa l?i th?i. Cac h? th?ng phan lo?i h?c hi?n đ?i ban đ?u v?i 3 v?c: Archaea (vi khu?n c?); Bacteria (vi khu?n Eubacteria) va Eukaryota (bao g?m sinh v?t nguyen sinh , n?m , th?c v?t va đ?ng v?t ) ^[80] Cac v?c nay ph?n anh li?u cac t? bao co nhan hay khong co nhan, c?ng nh? s? khac bi?t v? thanh ph?n hoa h?c c?a l?p ben ngoai t? bao. ^[80]

Ti?p theo, cac gi?i đ??c chia thanh cac đ?n v? nh? h?n theo th? t?:

1. V?c ( domain )
2. gi?i ( kingdom ) nganh ( Phylum ); L?p ( Class ); B? ( Order ); H? ( Familia ); Chi ( Genus ); Loai ( Species ).

Trong phan lo?i h?c, ng??i ta th??ng chia thanh hai b? mon l?n la th?c v?t h?c va đ?ng v?t h?c .

đ?ng v?t h?c la nganh h?c lien quan đ?n cac loai đ?ng v?t, bao g?m sinh ly h?c , gi?i ph?u h?c va phoi h?c . Cac c? ch? phat tri?n va di truy?n chung c?a c? đ?ng v?t va th?c v?t đ??c nghien c?u trong sinh h?c phan t? , di truy?n phan t? va sinh h?c phat tri?n . Sinh thai h?c v? đ?ng v?t đ??c nghien c?u b?i sinh thai h?c t?p tinh ( behavioral ecology ) va cac nganh khac.

Th?c v?t h?c la mon h?c v? cay c?i. Th?c v?t h?c bao ham nhi?u l?nh v?c nghien c?u v? th?c v?t nh? qua trinh sinh tr??ng , sinh s?n , trao đ?i ch?t , phat sinh hinh thai ( morphogenesis development ), b?nh h?c th?c v?t va ti?n hoa .

Sinh h?c ngay nay đa tr? thanh m?t l?nh v?c nghien c?u l?n, ph?c t?p bao g?m nhi?u chuyen nganh h?p. ? đay, chung toi mu?n đ? c?p đ?n 4 nhom nganh chinh trong Sinh h?c.

1. Cac nganh nghien c?u c?u truc c? b?n c?a h? th?ng s?ng nh?: t? bao , gene v.v.;
2. Nhom nganh nghien c?u s? v?n hanh, ho?t đ?ng c?a cac c?u truc nay ? c?p đ? mo , c? quan ( organ ) va c? th? ( body );
3. Nhom quan tam đ?n sinh v?t va l?ch s? phat tri?n c?a cac sinh v?t;
4. Nhom nganh xem xet cac m?i quan h?, t??ng tac gi?a cac h? th?ng s?ng.

Tuy nhien, cac ranh gi?i va phan chia chuyen nganh tren ch? co tinh ??c l?. Trong th?c t?, cac ranh gi?i nay la khong ro rang va th??ng xuyen co s? vay m??n v? k? thu?t, thu?t ng?, nguyen ly chung gi?a cac chuyen nganh.

Sinh h?c bao g?m r?t nhi?u cac phan nganh nh? khac nhau, d??i đay li?t ke t??ng đ?i đ?y đ? cac nganh nay:

• Sinh v?t h?c khong khi ( Aerobiology ) - nghien c?u cac h?t, v?t h?u c? trong khong khi
• Gi?i ph?u h?c - nghien c?u c?u truc c?a c? th?
• Mo h?c - nghien c?u cac t? bao va cac mo, m?t chi nhanh c?c nh? c?a gi?i ph?u h?c
• Sinh h?c v? tr? ( Astrobiology ) (con g?i la exobiology , exopaleontology va bioastronomy ) - nghien c?u v? s? ti?n hoa, phan b? va t??ng lai c?a cu?c s?ng trong V? tr?
• Hoa sinh h?c - nghien c?u ph?n ?ng hoa h?c c?n thi?t cho s? s?ng t?n t?i va th?c hi?n ch?c n?ng, th??ng t?p trung vao m?c đ? t? bao
• K? thu?t sinh h?c - nghien c?u v? sinh h?c thong qua cac ph??ng ti?n k? thu?t v?i s? nh?n m?nh v? ki?n ??th?c ap d?ng va đ?c bi?t lien quan đ?n cong ngh? sinh h?c
• đ?a ly sinh h?c - nghien c?u phan b? cac loai theo khong gian va th?i gian
• Tin sinh h?c - s? d?ng cong ngh? thong tin đ? nghien c?u, thu th?p va l?u tr? d? li?u sinh h?c va cac d? li?u sinh h?c khac
• Sinh h?c Ngon ng? - nghien c?u v? sinh h?c va s? ti?n hoa c?a ngon ng?.
• Sinh h?c C? h?c - nghien c?u goc đ? c? h?c c?a sinh v?t
• Y sinh h?c - nghien c?u s?c kho? va b?nh t?t
  • D??c h?c - nghien c?u va ap d?ng vao th?c t? vi?c chu?n b?, s? d?ng, va tac d?ng c?a cac lo?i thu?c t? nhien va thu?c t?ng h?p
• Sinh h?c Am nh?c - nghien c?u am nh?c t? quan đi?m sinh h?c.
• Sinh h?c V?t ly - nghien c?u cac qua trinh sinh h?c b?ng cach ap d?ng cac ly thuy?t va ph??ng phap truy?n th?ng đ??c s? d?ng trong khoa h?c v?t ly
• Cong ngh? sinh h?c - nghien c?u cac k? thu?t, bi?n đ?i v? ch?t s?ng, bao g?m bi?n đ?i di truy?n va sinh h?c t?ng h?p
  • Sinh h?c t?ng h?p ( Synthetic biology ) - nghien c?u k?t h?p sinh h?c va k? thu?t; xay d?ng cac ch?c n?ng sinh h?c khong tim th?y trong t? nhien

•  

  Th?c v?t h?c - nghien c?u th?c v?t
  • T?o h?c - nghien c?u khoa h?c v? t?o.
  • Sinh ly h?c th?c v?t - lien quan đ?n ch?c n?ng, ho?c sinh ly c?a th?c v?t.
• Sinh h?c t? bao - nghien c?u t? bao nh? la m?t đ?n v? hoan ch?nh, cung v?i cac t??ng tac phan t? va hoa h?c x?y ra trong m?t t? bao s?ng
• Sinh h?c Nh?n th?c - nghien c?u v? nh?n th?c
• Gi?i ph?u so sanh - nghien c?u s? ti?n hoa c?a loai thong qua s? t??ng đ?ng va s? khac bi?t trong cach gi?i ph?u c?a chung.
• Sinh h?c b?o t?n - nghien c?u b?o t?n, b?o v?, ho?c ph?c h?i moi tr??ng t? nhien, h? sinh thai t? nhien, th?m th?c v?t va đ?ng v?t hoang da
• Sinh h?c l?nh ( Cryobiology ) - nghien c?u v? cac ?nh h??ng c?a nhi?t đ? th?p h?n binh th??ng đ?i v?i sinh v?t
• Sinh h?c phat tri?n - nghien c?u cac qua trinh ma qua đo m?t sinh v?t hinh thanh, t? phan t? đ?n c?u truc đ?y đ?
  • Phoi h?c - nghien c?u s? phat tri?n c?a phoi (t? d?i dao đ?n khi sinh)
  • Lao hoa h?c ( Gerontology ) - nghien c?u qua trinh gia hoa.
• Sinh thai h?c - nghien c?u s? t??ng tac gi?a cac sinh v?t s?ng v?i nhau va v?i cac y?u t? khong s?ng trong moi tr??ng c?a chung
• Sinh h?c moi tr??ng - nghien c?u th? gi?i t? nhien, toan b? ho?c trong m?t khu v?c đ?c bi?t, đ?c bi?t la b? ?nh h??ng b?i ho?t đ?ng c?a con ng??i
• Sinh h?c ti?n hoa - nghien c?u ngu?n g?c va s? ra đ?i c?a loai theo th?i gian
• Di truy?n h?c - nghien c?u di truy?n va di truy?n.
  • Ngo?i di truy?n h?c - nghien c?u cac thay đ?i di truy?n trong s? bi?u hi?n gen ho?c cac ki?u hinh t? bao gay ra b?i cac c? ch? khac v?i nh?ng thay đ?i trong day DNA c? b?n
• Huy?t h?c - nghien c?u mau va cac c? quan hinh thanh mau.
• Sinh h?c t?ng h?p - nghien c?u toan b? sinh v?t
• Sinh h?c bi?n - nghien c?u cac h? sinh thai đ?i d??ng, th?c v?t, đ?ng v?t va cac sinh v?t khac

•  

  Vi sinh v?t h?c - nghien c?u vi sinh v?t va cac t??ng tac c?a chung v?i cac sinh v?t khac
  • Vi khu?n h?c - nghien c?u vi khu?n
  • N?m h?c - nghien c?u v? n?m
  • Ky sinh trung h?c - nghien c?u ky sinh trung va c? ch? ky sinh
  • Virus h?c - nghien c?u virus va m?t s? cac tac nhan gi?ng nh? virus khac
• Sinh h?c phan t? - nghien c?u v? sinh h?c va cac ch?c n?ng sinh h?c ? c?p đ? phan t?, m?t s? khac qua hoa sinh
• Cong ngh? sinh h?c nano ( Nanobiotechnology ) - nghien c?u v? cach cong ngh? nano co th? đ??c s? d?ng trong sinh h?c, va nghien c?u v? cac sinh v?t s?ng va cac b? ph?n ? m?c đ? nano h? th?ng
• Th?n kinh h?c - nghien c?u h? th?n kinh
• Sinh h?c qu?n th? - nghien c?u cac nhom sinh v?t cung loai, bao g?m:
  • Sinh thai h?c qu?n th? - nghien c?u v? s? n?ng đ?ng c?a dan s? va s? tuy?t ch?ng
  • Di truy?n h?c qu?n th? - nghien c?u s? thay đ?i t?n s? gen trong qu?n th? sinh v?t
• C? sinh h?c - nghien c?u cac hoa th?ch va đoi khi đ?a ly b?ng ch?ng v? cu?c s?ng ti?n s?
• B?nh h?c ho?c b?nh ly h?c - nghien c?u b?nh t?t, nguyen nhan, quy trinh, tinh ch?t va s? phat tri?n c?a b?nh t?t
• Sinh ly h?c - nghien c?u v? ch?c n?ng c?a sinh v?t s?ng, cac c? quan va b? ph?n c?a sinh v?t s?ng
• B?nh ly h?c th?c v?t - nghien c?u b?nh th?c v?t (con g?i la b?nh h?c th?c v?t)
• Sinh h?c Tam ly - nghien c?u v? c? s? sinh h?c c?a tam ly h?c
• Sinh h?c Phong x? ( Radiobiology ) - nghien c?u v? ho?t đ?ng c?a b?c x? ion tren nh?ng v?t th? s?ng.
• Sinh h?c l??ng t? - t? nghien c?u c? h?c l??ng t? đ?n cac đ?i t??ng sinh h?c va cac v?n đ?.
• Sinh h?c xa h?i ( Sociobiology ) - nghien c?u cac c?n c? sinh h?c c?a xa h?i h?c
• Sinh h?c h? th?ng - nghien c?u t??ng tac ph?c t?p trong cac h? th?ng sinh h?c thong qua ph??ng phap ti?p c?n t?ng th?, t?ng h?p
• Sinh h?c c?u truc - m?t nhanh c?a sinh h?c phan t?, hoa sinh, va sinh ly h?c lien quan đ?n c?u truc phan t? c?a cac đ?i phan t? sinh h?c
• Sinh h?c ly thuy?t - nganh sinh h?c s? d?ng tr?u t??ng va mo hinh toan h?c đ? gi?i thich cac hi?n t??ng sinh h?c

•  

  đ?ng v?t h?c - nghien c?u đ?ng v?t, bao g?m phan lo?i, sinh ly h?c, phat tri?n va hanh vi, bao g?m:
  • T?p tinh h?c - nghien c?u hanh vi c?a đ?ng v?t
  • Con trung h?c - nghien c?u v? con trung
  • Bo sat-l??ng c? h?c ( Herpetology ) - nghien c?u v? cac loai bo sat va l??ng c?
  • Ng? h?c - nghien c?u v? ca
  • Thu h?c - nghien c?u v? đ?ng v?t co vu
  • đi?u h?c - nghien c?u v? chim

• Phan lo?i gi?i đ?ng v?t
• B?ng ch?ng ti?n hoa
• Gi?i ph?u h?c
• Sinh ly h?c
• Hinh thai h?c
• C? sinh v?t h?c
• đ?ng v?t h?c
• Th?c v?t h?c
• N?m h?c
• Nguyen sinh v?t h?c
• Vi khu?n h?c
• Phan lo?i sinh h?c
• Sinh thai h?c
• C? sinh thai h?c
• Sinh thai h?c qu?n th?
• Di truy?n h?c
• Di truy?n h?c qu?n th?
• Ti?n hoa
• Sinh h?c ti?n hoa
• Sinh h?c phan t?
• Sinh h?c phat tri?n
• Sinh h?c t? bao
• T? bao h?c
• Sinh h?c v? tr?
• Sinh h?c bi?n
• H?i d??ng h?c
• Mo h?c
• C? quan h?c
• Sinh quy?n
• Sinh c?nh
• Sinh kh?i
• Ph??ng trinh Hardy-Weinberg
• Ly thuy?t ch?n l?c r/K
• H? s? ch?n l?c
• Hi?u ?ng Wahlund
• C? sinh thai h?c
• Phieu b?t di truy?n
• Tin sinh h?c
• Toan sinh h?c

•  
  Animalia - Bos primigenius taurus
•  
  Planta - Triticum
•  
  Fungi - Morchella esculenta
•  
  Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
•  
  Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)
•  
  Archaea - Halobacteria
•  
  Virus - Gamma phage

• Alberts, Bruce (2002). Molecular Biology of the Cell . Johnson, A, Lewis, J, Raff, M, Roberts, K & Walter, P (?n b?n 4). Garland. ISBN  978-0815332183 . OCLC  145080076 .
• Begon, Michael (2005). Ecology: From Individuals to Ecosystems . Townsend, CR & Harper, JL (?n b?n 4). Blackwell Publishing Limited. ISBN  978-1405111171 . OCLC  57639896 .
• Campbell, Neil (2004). Biology (?n b?n 7). Benjamin-Cummings Publishing Company. ISBN  0-8053-7146-X . OCLC  71890442 .
• Colinvaux, Paul (1979). Why Big Fierce Animals are Rare: An Ecologist's Perspective . Princeton University Press. ISBN  0691023646 . OCLC  10081738 .
• Hoagland, Mahlon (2001). The Way Life Works . Jones and Bartlett Publishers inc. ISBN  076371688X . OCLC  223090105 .
• Janovy, John Jr. (2004). On Becoming a Biologist (?n b?n 2). Bison Books. ISBN  0803276206 . OCLC  55138571 .
• Johnson, George B. (2005). Biology, Visualizing Life . Holt, Rinehart, and Winston. ISBN  0-03-016723-X . OCLC  36306648 .
• Tobin, Allan (2005). Asking About Life . Dusheck, Jennie (?n b?n 3). Belmont, CA: Wadsworth. ISBN  0-534-40653X .
• Arrhenius, Gustaf; va đ?ng nghi?p (1997). “Entropy and Charge in Molecular Evolution?the Case of Phosphate”. Journal of Theoretical Biology . 187 (4): 503?22. doi : 10.1006/jtbi.1996.0385 . PMID  9299295 .
• Buehler, Lukas K. (2000?2005) The physico-chemical basis of life , http://www.whatislife.com/about.html accessed ngay 27 thang 10 n?m 2005.
• Davies, Paul (1998). The Fifth Miracle . Penguin Science, London. ISBN  0-14-028226-2 .
• De Duve, Christian (1996). Vital Dust: The Origin and Evolution of Life on Earth . Basic Books . ISBN  0-465-09045-1 .
• Egel, R. (2011). Origins of Life: The Primal Self-Organization . Lankenau, D.-H.; Mulkidjanian, A. Y. Berlin Heidelberg: Springer-Verlag. tr.?1?366. doi : 10.1007/978-3-642-21625-1 . ISBN  978-3-642-21624-4 .
• Fernando CT, Rowe, J (2007). “Natural selection in chemical evolution”. Journal of Theoretical Biology . 247 (1): 152?67. doi : 10.1016/j.jtbi.2007.01.028 . PMID  17399743 . Qu?n ly CS1: nhi?u ten: danh sach tac gi? ( lien k?t )
• Hartman, Hyman (1998). “Photosynthesis and the Origin of Life”. Origins of Life and Evolution of Biospheres . 28 (4?6): 515?521. doi : 10.1023/A:1006548904157 .
• Harris, Henry (2002). Things come to life. Spontaneous generation revisited . Oxford: Oxford University Press. ISBN  0-19-851538-3 .
• Hazen, Robert M. (2005). Genesis: The Scientific Quest for Life's Origins . Joseph Henry Press. ISBN  0-309-09432-1 . B?n g?c l?u tr? ngay 30 thang 11 n?m 2006 . Truy c?p ngay 6 thang 11 n?m 2013 .
• Gribbon, John (1998). The Case of the Missing Neutrinos and other Curious Phenomena of the Universe . Penguin Science, London. ISBN  0-14-028734-5 .
• Horgan, J (1991). “In the beginning”. Scientific American . 264 (6): 100?109. Bibcode : 1991SciAm.264..100P . doi : 10.1038/scientificamerican0691-100 . (Cited on p.?108).
• Huber, C. and Wachtershauser, G. (1998). “Peptides by activation of amino acids with CO on (Ni,Fe)S surfaces: implications for the origin of life”. Science . 281 (5377): 670?2. Bibcode : 1998Sci...281..670H . doi : 10.1126/science.281.5377.670 . PMID  9685253 . Qu?n ly CS1: nhi?u ten: danh sach tac gi? ( lien k?t ) (Cited on p.?108).
• Knoll, Andrew H. (2003). Life on a Young Planet: The First Three Billion Years of Evolution on Earth . Princeton University Press. ISBN  0-691-00978-3 .
• Luisi, Pier Luigi (2006). The Emergence of Life: From Chemical Origins to Synthetic Biology . Cambridge University Press. ISBN  0-521-82117-7 .
• Martin, W. and Russell M.J. (2002). “On the origins of cells: a hypothesis for the evolutionary transitions from abiotic geochemistry to chemoautotrophic prokaryotes, and from prokaryotes to nucleated cells” . Philosophical Transactions of the Royal Society B . 358 (1429): 59?83, discussion 83?5. doi : 10.1098/rstb.2002.1183 . PMC  1693102 . PMID  12594918 .
• Maynard Smith, John (ngay 16 thang 3 n?m 2000). The Origins of Life: From the Birth of Life to the Origin of Language . Szathmary, Eors. Oxford Paperbacks. ISBN  0-19-286209-X .
• Morowitz, Harold J. (1992) "Beginnings of Cellular Life: Metabolism Recapitulates Biogenesis". Yale University Press. ISBN 0-300-05483-1
• NASA Astrobiology Institute: Earth's Early Environment and Life L?u tr? 2012-02-17 t?i Wayback Machine
• NASA Specialized Center of Research and Training in Exobiology: Gustaf O. Arrhenius L?u tr? 2007-12-21 t?i Wayback Machine
• Pitsch, Stefan (2000). Krishnamurthy, Ramanarayanan; Arrhenius, Gustaf. “Concentration of Simple Aldehydes by Sulfite-Containing Double-Layer Hydroxide Minerals: Implications for Biopoesis” (abstract) . Helvetica Chimica Acta . 83 (9): 2398 2411. doi : 10.1002/1522-2675(20000906)83:9<2398::AID-HLCA2398>3.0.CO;2-5 . ^{[ lien k?t h?ng ]}
• Pross, Addy (2012). What is Life?: How chemistry becomes biology . Oxford University Press. ISBN  0-19-964101-3 .
• Russell MJ, Hall AJ, Cairns-Smith AG, Braterman PS (1988). “Submarine hot springs and the origin of life”. Nature . 336 (6195): 117. Bibcode : 1988Natur.336..117R . doi : 10.1038/336117a0 . Qu?n ly CS1: nhi?u ten: danh sach tac gi? ( lien k?t )
• Dedicated issue of Philosophical Transactions B on Major Steps in Cell Evolution freely available. ^{[ lien k?t h?ng ]}
• Dedicated issue of Philosophical Transactions B on the Emergence of Life on the Early Earth freely available. ^{[ lien k?t h?ng ]}

• Sinh h?c t?i T? đi?n bach khoa Vi?t Nam
• Sinh h?c tren DMOZ
• OSU's Phylocode L?u tr? 2007-11-14 t?i Wayback Machine
• Biology Online ? Wiki Dictionary
• MIT video lecture series on biology L?u tr? 2010-05-29 t?i Wayback Machine
• Biology and Bioethics L?u tr? 2007-06-26 t?i Wayback Machine .
• Biological Systems ? Idaho National Laboratory
• The Tree of Life : A multi-authored, distributed Internet project containing information about phylogeny and biodiversity.
• The Study of Biology L?u tr? 2013-10-29 t?i Wayback Machine
• Using the Biological Literature Web Resources

Journal links

• PLos Biology L?u tr? 2006-04-26 t?i Wayback Machine A peer-reviewed, open-access journal published by the Public Library of Science
• Current Biology General journal publishing original research from all areas of biology
• Biology Letters A high-impact Royal Society journal publishing peer-reviewed Biology papers of general interest
• Science Magazine Internationally Renowned AAAS Science Publication ? See Sections of the Life Sciences
• International Journal of Biological Sciences A biological journal publishing significant peer-reviewed scientific papers
• Perspectives in Biology and Medicine L?u tr? 2003-11-10 t?i Wayback Machine An interdisciplinary scholarly journal publishing essays of broad relevance
• Life Science Log