| Yarımada Sava?ı
|
|---|
| Napolyon Sava?ları
|
 |
|
| Taraflar
|
|---|
|
|
 Danimarka-Norvec
(La Romana'nın tumeninin tahliyesi)
|
| Komutanlar ve liderler
|
|---|
|
|
|
| Gucler
|
|---|
Kasım 1808:
 205,000
 31,000
 35,000
[2]
1811:
55,000 gerilla
[a]
Nisan 1813:
172,000
Wellington 1813:
121,000 (53,749 Britanyalı, 39,608 ?spanyol ve 27,569 Portekiz
|
Mayıs 1808:
165,103
Kasım 1808:
244,125
?ubat 1809:
288,551
Ocak 1810:
324,996
Temmuz 1811:
291,414
Haziran 1812:
230,000
Ekim 1812:
261,933
Nisan 1813:
200,000
|
| Kayıplar
|
|---|
|
215,000-375,000 asker ve sivil oldu
25,000 gerilla olduruldu
Aralık 1810 ? Mayıs 1814:
35,630 olu
- 24,053 ki?i salgın hastalıkta oldu
32,429 yaralandı
|
180,000-240,000 olduruldu
237,000 yaralandı
|
|
1,000,000+ asker ve sivil hayatını kaybetti
|
Yarımada Sava?ı
(
?spanyolca
:
Guerra de la Independencia
) veya
?spanyol Ba?ımsızlık Sava?ı
,
Napolyon Sava?ları
'nın
?ber Yarımadası
'nda gecen bolumudur. Fransız ordusu da?lık ?ber Yarımadası'nda modern sava? taktiklerinden mahrum sava?mı?, duzenli ordular yerine gerillalara kar?ı sava?ıldı?ı icin yo?un kayıplar vermi?lerdir. Bu sebeple
Fransızlara
kar?ı
?ngiliz
,
?spanyol
ve
Portekiz
kuvvetleri arasında gecen sava?,
Napolyon
'un ordusunu yava? yava? tuketmi? ve devrilmesinde etkili olmu?tur.
7 Temmuz 1807'de
Tilsit
'te
Rusya
'yla imzaladı?ı antla?ma, Napolyon'a butun dikkatini
Birle?ik Krallık
'a ve Birle?ik Krallık'ın dostu olan
?svec
ve
Portekiz
uzerinde yo?unla?tırma olana?ı verdi. Varılan antla?maya gore,
Rus ?mparatorlu?u
?svec
'ten
Finlandiya
'ya kadar olan toprakları i?gal etmek uzere harekete gececek, 1796'dan beri
?spanya
'nın muttefiki olan Napolyon ise
Portekiz
'den "limanlarını ?ngiltere'ye kapatmasını ve ?ngiltere'ye sava? ilan etmesi"ni isteyecekti.
19 Temmuz'da bu talebini Portekiz yonetimine bildiren Napolyon'un niyeti ?ngiliz ticaretini engelleyerek, bu ulkeyi barı?a zorlamak icin olu?turdu?u Kıta Ablukası'nı tamamlamaktı. Portekizlilerin harekete gecmekte a?ır davranmaları uzerine, Napolyon General Andoche Junot'ya 30 bin ki?ilik bir kuvvetle
?spanya
'dan Portekiz uzerine yurumesini emretti (Ekim-Kasım 1807). Junot 30 Kasım'da Portekiz kraliyet ailesinin
Brezilya
'ya gitmek uzere terk etti?i ba?kent
Lizbon
'a girdi. Cok gecmeden
?spanya
'nın kuzeyindeki bazı bolgeleri de i?gal eden Fransızlara kar?ı direni?i orgutlemeyi ba?aramayan ?spanya ba?bakanı Manuel de Godoy, Kral
IV. Carlos
'a Portekiz kraliyet ailesinin yaptı?ı gibi
Guney Amerika
'ya kacmasını salık verdi. Ama
Madrid
'den yola cıkan
IV. Carlos
,
Aranjuez
'de o?lu
Fernando
'nun yanda?larınca durduruldu ve ayaklanmacıların baskısıyla Godoy'u gorevden almayı, o?lu lehine de tahttan cekilmeyi kabul etti. (17 Mart 1808). Durumdan yararlanan Napolyon, General Joachim Murat'a Madrid'i i?gal emri verdi. Boylece, ce?itli tehdit ve vaatlerle, Carlos ve Fernando'yu goru?melerde bulunmak icin
Bayonne
'ye getirtmeyi ba?ardı. 5 Mayıs 1808'de burada Fernando'yu Carlos, Carlos'u da kendisi lehine tahttan cekilmeye zorladı ve karde?i
Joseph Bonaparte
'ı kendi adına ulkeyi yonetmek uzere ?spanya kralı ilan etti. Ama Madrid halkının 2 Mayıs'ta i?galcilere kar?ı ayaklanmasıyla ?spanyol Ba?ımsızlık Sava?ı ba?ladı.
Madrid'deki ayaklanma Napolyon'un sonunu hazırlayan geli?melerin ba?langıcı oldu. Fransızların ba?kentteki ayaklanmayı buyuk bir ?iddetle bastırmalarına kar?ın direni? butun ?spanya'ya yayıldı. Ba?arılı bir
gerilla sava?ı
yuruten ?spanyollar, Fransızları
Valensiya
'dan puskurttukten sonra
Endulus
'e kadar ilerlemi? olan General
Pierre Dupont
'u geri cekilmeye ve 23 Temmuz'da
Bailen
'de ordusuyla birlikte teslim olmaya zorladılar. Hemen ardından ba?kent Madrid uzerine yuruyu?e gecerek a?ustosta Joseph Bonaparte'ı kentten surduler.
Cok gecmeden kar?ı saldırıya gecen Fransızlar Aralık 1808'de Madrid'i yeniden ele gecirdiler. Bunu uzerine direni?e onderlik eden yerel komitelerin (
junta provinciale
) merkezi once guneydeki
Sevilla
'ya, Ocak 1810'da General Nicolas de Dieu Soult'un
Endulus
'u ele gecirmesi ve Sevilla'nın du?mesi uzerine de
Cadiz
'e alındı.
Ama ?ngiliz orduları komutanı
Arthur Wellesley
'nin 1808'den ba?layarak Portekiz'de Fransızlara kar?ı yuruttu?u kararlı direni?, ?spanyol gerillaların surekli etkinli?i ve Fransızlar arasında cıkan anla?mazlıklar sava?ın muttefikler icin bozgunla sonuclanmasını engelledi.1810-1812 arasında
?spanya
ve
Portekiz
'in ce?itli kesimlerinde Fransızlarla yapılan cok sayıda carpı?ma sonucsuz kalmakla birlikte, Fransızların insan ve malzeme kaynaklarının yava? yava? tukenmesine yol actı. Bu arada butun dikkatini
Rusya
'ya duzenleyece?i sefer uzerinde yo?unla?tırmı? olan
Napolyon
'un 1811-1812'de 30 bin dolayında askerini do?uya do?ru yuruyen Buyuk Ordu'ya katılmak uzere yarımadadan cekmesi Fransızların durumunu daha da a?ırla?tırdı.
1812'de
Portekiz
'deki ussunden yola cıkarak ?spanya iclerine do?ru ilerlemeye ba?layan Wellington'un 21 Haziran 1813'teki Vitoria Carpı?ması'nda Mare?al Jean Baptiste Jourdan'ı yenilgiye u?ratması Yarımada Sava?ı'nın sonunu getirdi. Wellington carpı?masından sonra ?spanya'dan cekilen
Joseph Bonaparte
'ı izleyerek
Pireneler
'in otesine kadar ilerledi (A?ustos 1813). Napolyon ise
Leipzig
'de u?radı?ı a?ır yenilgiden sonra, ?spanya'da tutunmasının olanaksızlı?ını kabul ederek, tahttan indirildi?inden beri
Valencay
'de tutsak olan
VII. Fernando
'yu serbest bıraktı (Aralık 1813). 7. Fernando'nun Mart 1814'te ?spanya'ya donerek yeniden tahta gecmesiyle Yarımada Sava?ı resmen sona erdi.
- ^
?spanyolca'da, ?spanyol partizanlar tarafından yurutulen asimetrik sava? bicimine "gerilla" ("kucuk sava?") adı verilirken, bu tur taktiklerin uygulayıcılarına "guerrillero" denilirdi.
.