Wounded Knee Katliamı (Yaralı Diz Katliamı) , Lakota Siyuları ile Birle?ik Devletler arasındaki son buyuk catı?ma. Guney Dakota 'da Pine Ridge Kızılderili Rezervasyonunda Wounded Knee Deresi ( Lakotaca : ?haŋkpe Opi Wakpala) yakınlarında 29 Aralık 1890'daki olaylarda 62'si kadın ve cocuk en az 153 Kızılderili (co?u Minikonju 38 ki?i de Hunkpapa Lakotası) oldurulmu?tur. General Nelson A. Miles tarafından Yerli ??leri Komisyonu'na yazılan bir mektupta catı?ma sonrasındaki olaylar katliam olarak nitelendirilmi?tir.

Alaska 'da Kodiak Adası 'nın yakınındaki Sitkalidak adasında 1784 yılında Rus kurk tuccarları tarafından yerli Supiklere kar?ı yapılan Awa’uq Katliamı 'nı arkeolog Rick Knecht Wounded Knee of Alaska ^[1] (≪Alaska'nın Wounded Knee [Katliamı]≫) olarak nitelendirir.

Katliam [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1890'da ABD hukumeti Amerikan yerlilerinin (Kızılderililer) yaptı?ı "Hayalet Dansı" nın bir sava? dansı oldu?undan ?upheleniyordu. Ancak bu dans Kızılderililer icin kutsal bir toren idi ve bazı yerliler ellerinden alınan haklara bu kutsal dansı icra ederek kavu?acaklarına inanıyorlardı. Sava? Bakanlı?ı yerlilerin bir isyan hareketine kalkı?acakları du?uncesiyle 7. Suvari alayını Pine Ridge ve Rosebud bolgelerindeki Lakota yerlilerinin kamp yerine gondermi?, bu kutsal dansı icra edenleri tutuklamak istemi?ti.

29 Aralık 1890'da Birle?ik Devletlerin be? yuz ki?ilik 7. Suvari alayı Minikonju Lakotalarının kamp yerlerini cevirmi? ve cıkan catı?mada yirmi be? suvariye kar?ılık, aralarında altmı? iki kadın ve cocu?un yer aldı?ı en az 153 Siu oldurulmu?tur. Ancak catı?ma sırasındaki karga?ada tam olarak kac ki?inin oldu?u bilinmemektedir.

Dee Brown 1970 yılında yazdı?ı Bury My Heart at Wounded Knee adlı incelemesinde (Turkceye Kalbimi Vatanıma Gomun olarak cevrilmi?tir) Kristof Kolomb 'un ?spanya Kralicesine Kızılderililerle ilgili ?unları yazdı?ını aktarır:

Yeryuzunde bunlardan daha iyi bir ulus bulunmadı?ına Majestelerin onunde ant icebilirim. Kom?ularını kendileri kadar seviyorlar, konu?maları son derece tatlı ve kibar, konu?urken hep gulumsuyorlar. Elli adamla bu halkın hepsini boyunduruk altına alabilir ve onlara her istedi?imizi yaptırabiliriz.

1890'da Wounded Knee'deki Siu katliamı Kızılderili ozgurlu?unun sembolik olarak sonu oldu. Katliamı ya?ayan Kara Geyik o gun bir ba?ka ?eyin daha oldu?unu soyler: "O zaman kac ki?inin oldu?unu anlayamamı?tım. ?imdi kocamı?lı?ımın ?u yuksek tepesinden gerilere baktı?ımda, yerde birbirleri uzerinde yı?ılı duran bo?azlanmı? kadınları ve cocukları hala o genc gozlerimle gorebiliyorum. Ve orada, o camurun icinde bir ?eyin daha oldu?unu ve o kar fırtınasına gomuldu?unu gorebiliyorum. Evet, bir halkın du?u oldu orada..."

Bu katliamı ya?ayanlardan biri, Gelincik Louise ya?adıklarını ?oyle anlatıyordu:

"Kacmaya calı?tık. Ama yaban sı?ırı gibi bir bir vurdular bizi. Beyazların icinde de iyi insanlar bulundu?unu biliyorum, ama kadınları ve cocukları da vurduklarına bakılırsa askerler cok kotu insanlar olmalı. Kızılderili askerler beyaz cocuklara asla boyle yapmazlardı."

Katliam sonrası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Amerikan Ordusu katliam sonrasında oluleri gommek icin sivil vatanda?lar kiraladı. Sava? meydanına gelenler so?uk havada 84'u erkek, 44'u kadın, 18'i cocuk Lakota cesedi ile kar?ı kar?ıya kaldı. Katliamdan yaralı kurtulan 7 Lakotalı Wounded Knee Creek bolgesindeki Pine Ridge hastanesinde oldu.

General Nelson Miles, katliamın sorumlusu Albay Forsyth'ı gorevden almı?, Askeri Ara?tırma Mahkemesi taktik hatasından dolayı kendisini ele?tirmi? ancak yine de mahkemede hakkında beraat kararı cıkmı?tır. Daha sonra The Wonderful Wizard of Oz' un yazarı olarak unlenecek olan genc editor L.Frank Baum 3 Ocak 1891 yılında Aberdeen Saturday Pioneer'da ?unları yazmı?tı:

"Onculer daha once guvenli?imizin tek yolunun Yerlilerin tamamen yok edilmesine ba?lı oldu?unu ilan etmi?lerdi. Asırlardır onlara kar?ı hata edip durmaktansa medeniyetimizi korumak adına daha buyuk bir hata yapıp bu evcille?meyen ve eville?tirilemeyen yaratıkları dunya uzerinden tek bir iz kalmamacasına yok etseydik daha iyi yapardık. Biz sıradan insanlar ve beceriksiz komutanların emri altındaki askerler icin gelecek guvenli?imiz bunda yatmaktadır. Aksi takdirde gelecekte de gecmi?te oldu?u gibi Kızılderililerle tumuyle sıkıntı ya?ayaca?ımızı bekleyebiliriz."

Yirminci yuzyılın sonlarında Wounded Knee Katliamına kar?ı protesto sesleri daha da yukselmi?, tarihci Dee Brown aynı adla bir kitap yazmı?, Buffy Sainte-Marie ise protest bir muzik bestelemi?ti. Unlu oyuncu Marlon Brando 1973'te Baba (The Godfather) filmindeki roluyle en iyi erkek oyuncu dalında verilen Oskar odulunu Yaralı Diz Katliamı sebebiyle reddetmi?ti. 27 Mart 1973'teki odul torenine kendi adına konu?ma yapması icin Sacheen Littlefeather adlı Kızılderili genc bir kadını gonderdi. Brando'nun kaleme aldı?ı, genc Kızılderili'nin zaman darlı?ı nedeniyle tumunu okuyamadı?ı yazının bir bolumu ?u ?ekildeydi:

Marlon Brando... benden zaman darlı?ı ile ?u anda sizinle payla?amayaca?ım uzun bir konu?ma yapmamı istedi ancak basınla payla?maktan memnuniyet duyaca?ım ?ey ?u ki o... cok uzulerek bu comert odulu kabul edemiyor. Ve bunun sebebi de... gunumuz film endustrisinin ...beni affedin.. ve televizyonlardaki filmlerdeki yeniden cevrimlerde Amerikan Yerlilerine yaptıkları ve Wounded Knee'deki son olaylardır. Bu ak?am aranızda bulunamadı?ım icin beni affedin gelecekte kalplerimiz ve anlayı?larımızda sevgi ve comerlikte bir araya gelece?iz. Marlon Brando adına sizlere te?ekkur ederim.

Littlefeather, zaman darlı?ı sebebiyle tamamını okuyamadı?ı konu?manın tam metnini basına da?ıtmı?tır. Marlon Brando 'nun basına da?ıtılan metininden bir bolumun cevirisi:

200 yıl boyunca topra?ı, ailesi, ve ozgur olma hakkı icin sava?an Yerli halka ?oyle dedik: "?ndir silahını arkada? gel birlikte oturalım. ?ndirirsen e?er silahını arkada? senle barı?tan soz ederiz, senin hayrına anla?ırız birlikte." Silahlarını indirdiklerinde onları katlettik biz. Onlara yalan soyledik. Onları topraklarından koparmak icin kandırdık. Onları aclı?a mahkum ettik ki antla?ma dedi?imiz ama hicbir zamanda andımıza sadık kalmadı?ımız o hileli anla?maları zorla imzalasınlar. Onları, yalnızca ya?amın anımsayaca?ı kadar uzun bir suredir ya?am vermi? bu kıtada dilencilere dondurduk. Ve tarihi istedi?i kadar carpıtılmı? dahi olsa nasıl yorumlarsanız yorumlayın: Biz do?ru yapmadık. Ne adil davrandık ne de durust. Onlara kar?ı ne haklarını iade etmek zorundaydık ne de anla?malarımıza sadık kalmak, cunku gucumuzun ustunlu?u bize di?erlerinin haklarına saldırma, mallarını gaspetme, yalnızca ya?amlarını ve ozgurluklerini savunmaya calı?ırken onların ya?amlarını ellerinden alma hakkını sa?lıyordu ki onların erdemleri suca donu?urken bizim ahlaksızlıklarımız erdem oluyordu.

Vikikaynak 'ta Marlon Brando'nun Wounded Knee Katliamı Protestosu ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Fakat oyle bir ?ey var ki bu sapkınlı?ın ula?amayaca?ı, o da tarihin buyuk hukmu. Emin olun ki tarih bizi yargılayacaktır. Ama umurumuzda mı? O nasıl bir ahlaki ?izofrenidir ki tum dunyanın i?itmesi icin ulusumuzun en tepesindeki sesle ci?erlerimiz patlayana kadar bizim taahhutlerimizi tuttu?umuzu haykırırız da tarihin tum sayfaları, Amerikan Yerlilerinin ya?amındaki son 100 yıl boyunca gecirdikleri tum o ac, susuz gunler ve geceler bu sesin dediklerinin tam zıttını soyler...

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Wounded Knee Massacre Wikipedi maddesi 18 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Birikinti-Kalbimi Vatanıma Gomun
• Massacre At Wounded Knee 15 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• The Wounded Knee Massacre
• Marlon Brando'nun Oskar Toreni Konu?ması 8 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Wounded Knee Foto?rafları

Konuyla ilgili yayınlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Brown, Dee. Bury My Heart at Wounded Knee : An Indian History of the American West , Owl Books (1970). ISBN 0-8050-6669-1 .(Kitap Turkceye de cevirilmi?tir. Dee Brown, Kalbimi Vatanıma Gomun, E Yayınları, Cev. Celal Uster 1993. ISBN 975-390-040-6 )
• Coleman, William S.E. Voices of Wounded Knee , University of Nebraska Press (2000). ISBN 0-8032-1506-1 .
• Smith, Rex Alan. Moon of Popping Trees , University of Nebraska Press (1981). ISBN 0-8032-9120-5 .
• Utley, Robert. The Indian Frontier 1846-1890 , University of New Mexico Press (2003). ISBN 0-8263-2998-5 .
• Utley, Robert. Frontier Regulars The United States Army and the Indian 1866-1891 , MacMillan Publishing (1973).
• Yenne, Bill. Indian Wars: The Campaign for the American West , Westholme (2005). ISBN 1-59416-016-3 .

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Wounded Knee Museum 15 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Wounded Knee Foto?rafları
• General Miles'in Raporu 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

Wikimedia Commons 'ta Wounded Knee Massacre ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur