Japonca

Japonca
Japonca
日本語 (Nihongo)
	Nihongo (Japonca)
Telaffuz	[?ihoŋ?o]
Bolge	Do?u Asya
Etnisite	Japonlar
Konu?an sayısı	128.000.000 (2015)
Dil ailesi	Japon dilleri Japonca ;
Yazı sistemi	Japon
Resmi durumu
Resmi dil	Japonya ( de facto )
Tanınmı? azınlık dili	Palau
Dil kodları
ISO 639-1	ja
ISO 639-2	jpn
ISO 639-3	jpn
	Japoncanın lehceleri.

Japonca (日本語, Nihongo ), Japonlar tarafından konu?ulan Japon dil ailesine ba?lı bir dildir. Ba?ta Japonya ve Japon diasporasındakiler olmak uzere yakla?ık 128 milyon ki?i tarafından konu?ulmaktadır. ^[1] Japonya'da de facto milli dil olarak kabul edilip Palau 'da tanınmı? azınlık dilidir. ^[2]

Dilin tarih oncesine veya Japonya'da ilk ortaya cıktı?ı zamana dair cok az ?ey bilinmektedir. MS 3. yuzyıla dayanan Cin belgelerinde birkac Japonca kelime tespit edilmi?tir. Japonca ve Ryukyuan dillerinin ortak atası olan Proto-Japon dilinin, MO 4. yuzyılın ba?ları ile ortaları arasında Kore yarımadasından gelen yerle?imciler tarafından Japonya'ya getirildi?i du?unulmektedir. ^[3] Eklemeli olan dil; fiil bicimleri ve konu?anın, dinleyicinin ba?ıl durumunu ve konu?mada bahsedilen ki?inin orada bulunup bulunmadı?ını belirten ozel sozcuk kadrosuyla Japon toplumunun hiyerar?ik do?asını yansıtan karma?ık bir saygı ifadesi sistemi ile sivrilir. Japoncanın ses envanteri di?er dillere gore kucuktur ve sozcuksel olarak tonlamalı bir vurgu sistemi vardır. Ayrıca Japonca sozcuklerin ve hecelerin sonunda 'n' (ん) unsuzu dı?ında bir unsuz bulunmaz.

Japonca Kanji , Hiragana ve Katakana olarak adlandırılan uc farklı yazı tipiyle yazılmaktadır. Kanji (漢字 / かんじ) Cince karakterlerden olu?maktadır. Hiragana (平?名 / ひらがな) ve katakana (片?名 / カタカナ) ise yine Cince karakterlerden uyarlanan iki hece yazısıdır. Latin alfabesi , r?maji (ロ?マ字) de gunumuz Japoncasında sık bir ?ekilde ve ozellikle ?irket adlarında, logolarda, reklamlarda ve bilgisayara Japonca metinleri girerken kullanılır. Sayılar icin, genelde batı tarzı rakamlar kullanılır; fakat geleneksel Cin-Japon rakamları da ola?andır.

Japoncanın soz varlı?ı buyuk oranda Cince ve Batı dillerinden alınan odunc sozcuklerden etkilenmi?tir. Modern Japoncanın kelime da?arcı?ının yakla?ık %60'ı Cince kokenli Kango olarak adlandırılan sozcuklerden olu?maktadır. ^[4] Batı dillerinden alınan sozcukler Gairaigo olarak adlandırılmaktadır. Ozgun Japonca sozcukler ise Yamato Kotoba olarak adlandırılmaktadır.

Sınıflandırma [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Japonca, Ryukyu dilleri ile birlikte bir Japon dilidir . Ba?ka sınıflandırmalara gore ise Ryukyu dilleri Japoncanın lehceleridir ve Japonca bir yalıtık dildir . ^[5]

Bu grubun di?er dillerle ili?kisi hakkında varsayımlar ortaya konmu? olmakla birlikte, bu sınıflandırmalara tartı?malıdır. Japoncanın Korece ile akraba olabilece?i one surulmu?tur. Ayrıca Aynuca , Avustroasya dilleri ve (diskredite edilmi?) Ural-Altay dil ailesi / Altay dillerinin Japonca ile ili?kili oldu?u savunulmu?tur. Bu kuramların hicbiri akademide geni?ce kabul gormemektedir. ^[6]^[7]

Resmi durumu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Japonca Japonya'nın resmi dili olmamakla ^[8] birlikte de facto olarak milli dil ?eklinde kabul edilmektedir. Palau 'da ise tanınmı? azınlık dilidir. ^[2] Standart kabul edilebilecek bir dil formu vardır: hy?jungo ( 標準語, , Standart Dil ) veya ky?ts?go ( 共通語, , Ortak Dil ) . ?ki terimin anlamı neredeyse aynıdır. Hy?jungo veya ky?ts?go lehcenin kar?ılı?ını ?ekillendiren bir anlayı?tır. Bu tipik dil Meiji Restorasyonundan ( 明治維新 , meiji ishin , 1868) sonra ileti?im gereksinimi icin Tokyo ?ehir merkezinin dı?ında konu?ulan dilden turemi?tir. Hy?jungo okullarda o?retilir, televizyonda ve resmi ileti?imlerde kullanılır ve Japoncanın bu makalede ele alınan versiyonudur.

Eskiden standart Yazı Japoncası ( 文語 , bungo , "edebi dil") konu?ma dilinden ( 口語 , k?go ) farklıydı. Bungo yakla?ık 1900'e kadar Japonca yazmanın temel yontemiydi; o zamandan sonra k?go kademeli olarak etkisini geni?letti ve iki yontem 1940'lara kadar birlikte kullanıldı. Bungo halen tarihcileri, edebiyatcıları ve avukatları ( II. Dunya Sava?ından kalan bircok Japon kanunu her ne kadar sadele?tirme gayretleri devam etse de hala bungo ile yazılır.) biraz ilgilendirir. Bungo dil bilgisi ve sozcuk kadrosu bazen etki icin kullanılsa da K?go bugun hem konu?mada hem Japonca yazmada hakim olan yontemdir.

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bugun en cok kabul goren goru?e gore ilk Japon dili lehceleri 5 bin yıl once Koreceden turemi?tir. Dilbilimciler, Japoncanın tarihini dort donemde incelerler: Eski Japonca (8. yuzyıla kadar), Gec Donem Eski Japonca (9-11. yy), Orta Japonca (12-16. yy) ve Ca?da? Japonca (17. yuzyıl sonrası). Bu donemler boyunca, dilin dil bilgisinde veya diziliminde onemli bir de?i?iklik olmamı?tır. Fakat soz da?arcı?ı onemli olcude de?i?im gostermi?tir.

Bir ba?ka varsayıma gore ise Japonların kokeninin Ainu, Mo?ollar ve Avustroasya dilleri /Maleylerin ^[9] karı?ımından olu?mu?tur.

Japonca ilk donemde sadece bir konu?ma diliydi. Bir alfabeye sahip de?ildi. Ancak 5. yuzyılın sonunda Cin 'den, Kanji (漢字) denilen harflerden olu?an yazı sistemi alınarak Japoncaya uyarlanmı?tır. Yani Japoncayı Cin'den almamı?lardır. Konu?ma dillerinin uzerine Cin alfabesi koymu?lardır. Zamanla Kanjilerden , Hiragana ve Katakana hece alfabeleri turetilmi?tir. Bugun Katakana yabancı sozcuklerin yazılımı icin kullanılmaktadır. Orne?in ka?ık sozcu?u ?ngilizcede oldu?u gibi "spoon" olarak kullanılmaktadır. Katakana'da spoon (ka?ık) スプ?ン (sup?n) ?eklindedir. ?lk yazılı belgeler dokuzuncu ve onuncu yuzyılda ortaya cıkmaya ba?lamı?tır.

Yazı sistemi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Japoncada Hiragana , Katakana ve Kanji olmak uzere uc farklı yazı sistemi kullanılır. Hiragana ve Katakana 'yı alfabe (hece alfabesi) olarak nitelendirebilirsek de Kanji icin alfabe tanımını kullanmak do?ru olmaz.

Hiragana, kokeni Japonca olan sozcuklerin ve ek, ba?lac ve edatların yazımında kullanılmaktadır. Bu alfabede her karakter bir heceyi ifade eder. Yalnızca 'n' (ん) unsuzu kendi ba?ına bir karakter ile ifade edilir. Bazen cumle sonunda soylenen 'su' (す) hecesi bazen 's' unsuzu gibi soylenir. Bunlar dı?ındaki tum heceler bir unlu ile biter.

Japoncaya di?er dillerden gecen sozcuklerin ve ses veya durum taklit eden yansımaların (?ırıl ?ırıl, catır cutur vb.) yazımında ise Katakana alfabesi kullanılır.

Cin harflerinden uyarlanan Kanji ise sozcuk koklerini yazmakta kullanılır. Yani her bir Kanji bir sozcu?u kar?ılar. Kanji 'yi yazım ve birle?im kurallarından oturu bir alfabe olarak nitelendirmek yanlı? olur. ^{[
kaynak belirtilmeli
]} Ornek olarak: Kitap anlamına gelen "hon" (ほん) sozcu?u Kanji ile "本" ?eklinde yazılır. Bugun anlamına gelen "kyou" (きょう) sozcu?u de "今日" ?eklinde yazılır. Nasıl ki Turkcede "bugun" sozcu?u "bu" ve "gun" sozcuklerinden turemi?se; Japoncada da "?imdi" anlamına gelen "ima" (いま) "今" ve "gun, gune?" anlamına gelen "hi" (ひ) "日" sozcuklerinin birle?mesiyle olu?mu?tur ve "kyou" (きょう) olarak okunur.

Japon yazı sisteminin karma?ık gibi gorunen ozellikleri onu Avrupalılar tarafından o?renilmesi zor bir dil haline getirmektedir, ancak bu dili hic bilmeyen herhangi bir insan bile Japonca yazılmı? bir metine bakarak Kanjileri, Hiragana ve Katakana hecelerinden kolayca ayırt edebilir.

Soz varlı?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Japoncanın soz varlı?ı a?ır bir ?ekilde di?er dillerden odunc sozcuklerle etkilenmi?tir. Kango olarak bilinen cok sayıda sozcuk 1500 yılın uzerindeki bir devrede ya Cinceden alınmı? ya da Cince orneklerden turetilmi?tir. Japonca, 19. yuzyıl sonlarından itibaren ba?ta ?ngilizce olmak uzere Hint-Avrupa dillerinden gozle gorulur miktarda sozcuk almı?tır. ?lk kez 16. yuzyılda Japonya'nın Portekizle ve daha sonra 17. yuzyılda ba?lıca Hollanda ile arasındaki ozel ticaret ili?kisinden dolayı Portekizce , Almanca ve Felemenkce de etkili olmu?tur. Japonca "naifu" (ナイフ), ?ngilizce knife (bıcak) , Japonca pan (パン) Portekizce pao (ekmek) bu sozcuklere birer ornektir.

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

^ ^a ^b "Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2015. Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version" . www.ne.se. 26 Aralık 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 8 Ocak 2016 .
^ ^a ^b Daniel Long & Keisuke Imamura (2013). "The Japanese Language in Palau" (PDF) . Tokyo: National Institute for Japanese Language and Linguistics. 20 Temmuz 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .
^ Wade, Nicholas (7 Mayıs 2011). "Finding on Dialects Casts New Light on the Origins of the Japanese People" . The New York Times. 22 Aralık 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .
^ Shibatani, Masayoshi (1990). The Languages of Japan (?ngilizce). Cambridge University Press. ISBN 0-521-36918-5 . 23 Aralık 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .
^ Kindaichi, Haruhiko (20 Aralık 2011). Japanese Language: Learn the Fascinating History and Evolution of the Language Along With Many Useful Japanese Grammar Points (?ngilizce). Tuttle Publishing. ISBN 9781462902668 . 13 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2020 .
^ Robbeets, Martine Irma (2005). Is Japanese Related to Korean, Tungusic, Mongolic and Turkic? (?ngilizce). Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 9783447052474 . 2 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2020 .
^ Vovin, Alexander (2010). Korea-Japonica: A Re-Evaluation of a Common Genetic Origin (?ngilizce). University of Hawaii Press. ISBN 9780824832780 . 23 A?ustos 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2020 .
^ "法律と?語?日本語" (Japonca). Legislative Bureau of the House of Councillors. 9 Mart 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .
^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 9 Kasım 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Mayıs 2018 .

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Japonca ile ilgili bilgi iceren dilbilgisi sitesi 8 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
Japonca Resimli Kelime Bilgisi Rehberi 13 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

[Japanese-1] "Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2015. Ethnologue: Languages of the World, Eighteenth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version" . www.ne.se. 26 Aralık 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 8 Ocak 2016 .

[:0-2] Daniel Long & Keisuke Imamura (2013). "The Japanese Language in Palau" (PDF) . Tokyo: National Institute for Japanese Language and Linguistics. 20 Temmuz 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .

[3] Wade, Nicholas (7 Mayıs 2011). "Finding on Dialects Casts New Light on the Origins of the Japanese People" . The New York Times. 22 Aralık 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .

[4] Shibatani, Masayoshi (1990). The Languages of Japan (?ngilizce). Cambridge University Press. ISBN 0-521-36918-5 . 23 Aralık 2023 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .

[5] Kindaichi, Haruhiko (20 Aralık 2011). Japanese Language: Learn the Fascinating History and Evolution of the Language Along With Many Useful Japanese Grammar Points (?ngilizce). Tuttle Publishing. ISBN 9781462902668 . 13 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2020 .

[6] Robbeets, Martine Irma (2005). Is Japanese Related to Korean, Tungusic, Mongolic and Turkic? (?ngilizce). Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 9783447052474 . 2 Ocak 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2020 .

[7] Vovin, Alexander (2010). Korea-Japonica: A Re-Evaluation of a Common Genetic Origin (?ngilizce). University of Hawaii Press. ISBN 9780824832780 . 23 A?ustos 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 A?ustos 2020 .

[8] "法律と?語?日本語" (Japonca). Legislative Bureau of the House of Councillors. 9 Mart 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Aralık 2023 .

[9] "Ar?ivlenmi? kopya" . 9 Kasım 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 31 Mayıs 2018 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]