Bu maddedeki bilgilerin do?rulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli . Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geli?tirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız icerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir . Kaynak ara:   "Ebulfez Elcibey"  ?  haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR ( Ocak 2021 ) ( Bu ?ablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerekti?ini o?renin )

Ebulfez Elcibey
2. Azerbaycan Cumhurba?kanı
Gorev suresi 16 Haziran 1992 - 24 Haziran 1993
Yerine geldi?i	?sa Gamber (gecici)
Yerine gelen	Haydar Aliyev
1. Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Genel Ba?kanı
Gorev suresi 16 Haziran 1989 - 22 A?ustos 2000
Yerine geldi?i	Makam olu?turuldu.
Yerine gelen	Ali Kerimli
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Ana Muhalefet Partisi Lideri [a]
Gorev suresi 18 Ekim 1991 - 18 Mayıs 1992
Yerine geldi?i	Makam olu?turuldu.
Yerine gelen	?tibar Mammadov
Gorev suresi 24 Haziran 1993 - 12 Kasım 1995
Yerine geldi?i	?tibar Mammadov
Yerine gelen	?tibar Mammadov
Gorev suresi 4 ?ubat 1996 - 1998
Yerine geldi?i	?tibar Mammadov
Yerine gelen	?tibar Mammadov
Ki?isel bilgiler
Do?um	Ebulfez Kadirgulu o?lu Aliyev 24 Haziran 1938 Keleki , Ordubad Rayonu , Nahcıvan OSSC , Azerbaycan SSC , SSCB
Olum	22 A?ustos 2000 (62 ya?ında) Ankara , Turkiye
Milliyeti	Azerbaycanlı
Partisi	Azerbaycan Halk Cephesi Partisi
Evlilik(ler)	Helime Aliyeva
Cocuk(lar)	Erturgut Cilenay
Bitirdi?i okul	Baku Devlet Universitesi
Dini	?slam
?mzası

Ebulfez Elcibey veya Ebulfez Aliyev ( Azerice :  ?bulf?z Q?dirqulu o?lu ?liyev (Elcib?y) , 24 Haziran 1938 - 22 A?ustos 2000), akademisyen , 2. Azerbaycan cumhurba?kanı , Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 'nin kurucusu ve ilk genel ba?kanı.

Hayatı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gercek adı Ebulfez Aliyev olan Ebulfez Elcibey Ordubad ’ın Keleki koyunde do?du. Babası aslen Guney Azerbaycan 'dan olan Kadirgulu Bey ve annesi Anadolu'da do?up Keleki'ye goc etmi? Mehrinisa Hanım'dır. Babası 1943 yılında II. Dunya Sava?ı 'na katılmı? ve bir daha kendisinden haber alınamamı?tır.

Ebulfez Elcibey lise o?renimini Nahcıvan'da almı?tır. 1957-1962 yılları arasında Azerbaycan Baku Devlet Universitesi ?ark?inaslık Fakultesi Arap Filolojisi Bolumu'nde o?renim gormu? ve aynı universitede 1965 yılında yuksek lisans yapmı?tır. O?rencilik yıllarında Azerbaycan tarihini ve Azerbaycan devrim tarihini o?reten dernekler kurmu?tur.

1963-1964 yıllarında Mısır 'da tercuman olarak calı?mı?tır.

1969 yılında Azerbaycan Baku Devlet Universitesi 'nde "Toluno?ulları Devleti (868-905)" konulu doktora tezini unlu tarihci Prof. Dr. Ziya Bunyadov 'un danı?manlı?ında yazarak doktorasını tamamladı. Daha sonra bu doktora tezi kitap haline getirilerek yayına sunuldu.

1968-1975 yılları arasında Azerbaycan Baku Devlet Universitesi Asya ve Afrika Tarihi Bolumu'nde o?retim gorevlisi olarak calı?tı. ^[1]

1970'lerde Azerbaycan 'ın ba?ımsızlı?ı icin calı?malar yapan Elcibey 1975'te milliyetcilik sucundan 1,5 yıl hapis yattı. ^[2]

Serbest bırakıldıktan sonra, 1977'den itibaren Azerbaycan Milli ?limler Akademisi El Yazmaları Enstitusu 'nde ara?tırma gorevlisi olarak calı?maya ba?ladı ve daha sonra burada o?retim uyeli?i ve Anabilim Dalı Ba?kanlı?ı gibi akademik gorevlerde bulundu. ^[3]

Elcibey 22 A?ustos 2000’de 62 ya?ında prostat kanseri nedeniyle tedavi gordu?u Ankara 'da olmu?tur.

Defin torenine sekiz yuz bin ki?i katılmı?tır. Donemin Azerbaycan cumhurba?kanı Haydar Aliyev torene katılmı?, Elcibey'in cenazesi onunde ba? e?mi?tir. Haydar Aliyev'in salona giri? yaptı?ı zaman salondakiler onu "Elcibey!" sloganlarıyla kar?ılamı?lardır.

Siyasi kariyeri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1989'da Azerbaycan Halk Cephesi 'ni kurdu ve AHC ba?kanı secildi. Elcibey liderli?inde AHC 1990 Azerbaycan SSC genel secimlerine katıldı ve 45 milletvekili ile Azerbaycan SSC Yuksek Sovyetinde temsil hakkı kazandı. Yuksek Sovyet'te muhalif milletvekilleri AHC liderli?inde Ba?ımsız Azerbaycan Demokratik Blokunu (?ttifakını) kısaca DEMBLOK'u olu?turdu. DEMBLOK'cular ba?ımsızlık icin calı?malar yurutmu?, ilk kez ba?ımsızlık icin oylama duzenlemi? ve bu oylamada 47 milletvekili ba?ımsızlı?ın leyhine oy kullanmı? ve tarihe istiklalci milletvekilleri olarak gecmi?tir.

Ayaz Mutallibov yonetimine muhalif olan AHC 15 Mayıs Darbesini gercekle?tirerek yonetimi ele aldı. Gecici cumhurba?kanı olan ?sa Gamber 7 Haziran 1992 tarihinde 2. Azerbaycan cumhurba?kanlı?ı secimini duzenledi. Secimlerde gecerli oyların %59,4 alan Elcibey 2. Azerbaycan cumhurba?kanı secildi ve 16 Haziran 1992 gunu Azerbaycan Milli Meclisi 'nde duzenlenen yemin toreninde cumhurba?kanlı?ı yemini etti.

Elcibey Birinci Karaba? Sava?ı 'nda yanlı? adımları sebebiyle cephe komutanı Suret Huseynov 'u 1993'te gorevden almı?tır. Fakat Rusya'nın Azerbaycan'ı terk ederken bıraktı?ı silahları alan Suret Huseynov Gence 'de darbe giri?imini ba?latmı? ve tanklarını Baku'ye yoneltmi?tir. Elcibey'in istifasını talep eden Suret Huseynov Gence Darbesinin lideri olarak cumhurba?kanıyla goru? talep ediyordu. Elcibey yardım icin donemin Nahcıvan Ozerk Cumhuriyeti Yuksek Meclis Ba?kanı Haydar Aliyev 'i Nahcıvan 'dan Baku 'ye davet etti. Haydar Aliyev'in Baku'ye gelip Elcibey'le goru?mesinin ardından Elcibey, ic sava?ı onlemek sebebiyle 17 Haziran 1993'te gece yarısı ba?kent Baku'den ayrılarak Nahcıvan'a gitti. 24 Haziran gunu bir zamanlar Halk Cephesi'nin liderlerinden olan ?tibar Memedov'un parlamentoya sundu?u onergeyle Elcibey'in cumhurba?kanlı?ı du?tu ve yetkileri iktidar bo?lu?unda parlamento ba?kanlı?ını ustlenen Haydar Aliyev'e devredildi. ^[4] Yonetimi ele alan Aliyev, once Azerbaycan Cumhuriyeti Yuksek Sovyeti Ba?kanı secildi. 30 Haziran 1993 tarihinde Suret Huseynov 'u ba?bakan olarak atadı. Ardından 1 Eylul 1993 tarihinde guven oylaması referandumu duzenlenmi? ve yuzde 98 oyla halkın Elcibey'i cumhurba?kanı olarak desteklemedi?i acıklanmı?tır. 3 Ekim 1993 tarihinde duzenlenen cumhurba?kanlı?ı seciminde ise Haydar Aliyev %98,8 oyla cumhurba?kanı secilmi?tir. 7 Ekim 1994 tarihinde Haydar Aliyev Suret Huseynov 'u gorevden aldı ve Suret Huseynov hakkında cinayet suclaması sebebiyle hapsedilmi?, dokunulmazlı?ı ve Milli Kahraman unvanı elinden alınmı?tır. Tum bunlar ya?anırken Elcibey kendisinin secildi?i zamandan 5 yıl sonrasına kadar, yani 1997 tarihine kadar legal cumhurba?kanı oldu?unu ve alınan hicbir kararı tanımadı?ını ilan etti.

Elcibey 4 yıl 4 aydan sonra, Ekim 1994 tarihinde Keleki 'den Baku 'ye donmu?tur. Yıllardır de-jure surdurdu?u Azerbaycan Halk Cephesi ba?kanlı?ını de-facto surdurmu?tur. Elcibey hızla siyasete geri donmu? ve secimlere katılma kararı almı?tır. Ba?ımsız Azerbaycan'da duzenlenen ilk genel secimler icin partile?me sureci ba?ladı?ı icin Azerbaycan Halk Cephesi de partile?erek Azerbaycan Halk Cephesi Partisi 'ne donu?tu. Secimlere Elcibey liderli?inde katılan parti 3 sandalye kazanarak ana muhalefet partisine donu?tu. Elcibey 1998 Azerbaycan cumhurba?kanlı?ı secimine katılmayı du?unse de, muhalefetin aldı?ı ortak kararla secimi boykot etmi?tir. 2000 Azerbaycan genel secimleri doneminde Elcibey'in sa?lı?ının yerinde olmaması, parti ici muhalefetin yukselmesi, partinin " klasikler " ve " reformcular " koluna bolunmesi partide karı?ıklıklara sebep oldu. Elcibey sa? iken hicbir bolunmeyi desteklememi?tir. Ortak liste hazırlatan Elcibey partinin her iki kanadından secimlere adaylar cıkarılaca?ını acıklamı?tır. 22 A?ustos 2000 tarihinde Elcibey'in vefatı uzerine duzenlenen kurultayda Ali Kerimli AHCP 'nin yeni genel ba?kanı secilmi? ve Elcibey'in hazırladı?ı ortak listeyle parti secimlere katılarak 6 milletvekili cıkarmayı ba?armı?tı.

Elcibey aynı zamanda Baku'ye dondukten sonra Butun Azerbaycan Birli?i'ni kurarak calı?malarını Kuzey ile Guney Azerbaycan'ın birle?mesi uzerine yo?unla?tırmı?tır.

?deolojisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Elcibey Azerbaycan'ın SSCB icinde bir somurge oldu?unu soylemi? ve ulkenin ba?ımsız, demokratik bir cumhuriyet olaca?ına inanmı?tır. Sosyalizm'e kar?ıydı. Ataturk 'ten, Gandhi 'den ve Mehmed Emin Resulzade 'den etkilenmi?tir. Kuzey ve Guney Azerbaycan'ın mutlaka birle?mesi ve Da?ıstan 'a, Gurcistan 'a ve Ermenistan 'a verilen toprakların tekrar Azerbaycan'a geri verilmesini, dolayısıyla Butun Azerbaycan ideolojisini savunmu?tur. Elcibey Turan 'ın yolunun Butun Azerbaycan 'dan gecti?ini iddia ediyordu.

Kasım Azerbaycan cumhurba?kanı olarak 1993'te Anıtkabir 'i ziyaret etmi? ve Anıtkabir ozel defterine ?u cumleleri yazmı?tır: "Ey buyuk Turk'un buyuk komutanı! Seni ziyaret etmekle ozum ve milletim adına ?eref duydum. Senin Askerin." ^[5]

Yazdı?ı kitaplar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• "Toluno?ulları Devleti", ?stanbul, 1997. Ebulfez Elcibey, ISBN 975-437-215-2
• "Butov Az?rbaycan yolunda"("Butun Azerbaycan Yolunda"), ?stanbul, 1998; Bakı(Baku), 2004
• "Must?qillik[Ba?ımsızlık]: ikinci c?hd(Kısım)", Bakı(Baku), 2001
• "Siz xalqın sevgisil? haqqa catacaqsınız"("Siz halkın sevgisiyle hakka ula?acaksınız"), Bakı(Baku), 2001

Hakkında yazılan kitaplar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Turkiye Turkcesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• "Elcibey'le 13 Saat", Turan Yayıncılık, Adalet Tahirzade, 2001, ISBN 975-7893-30-7 .
• "Elcibey Donemi Azerbaycan Dı? Politikası (Haziran 1992-Haziran 1993) Bir Ba?ımsızlık Mucadelesinin Diplomatik Oykusu", Asam, Nazim Cafersoy, 2001, ISBN 975-6769-25-4 .
• "Elcibey", Otuken Ne?riyat, U?ur Guler, 2006, ISBN 975-437-547-X .
• "Elcibey'in Du?unceleri ve Kanun Devleti", Berikan Yayınevi, ?eyda Kemalo?lu-Muhammet Kemalo?lu, 2007, ISBN 9752671911 .
• "Elcibey Azerbaycan'ın Unutulmaz Lideri", Turk Edebiyatı Vakfı, Yavuz Bulent Bakiler, 2009, ISBN 9756186428 .
• "Bey", Rıhtım Yayınları, Helime Hanım Halilova, 2009, ISBN 9789944074339 .
• Ebulfez Elcibey, Otuken Ne?riyat, Cilenay Samedbeyli, 2022, ISBN 978-625-408-214-6

Azerbaycan Turkcesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• "?bulf?z Elcib?y: "Bu, m?nim taleyimdir"", Bakı, 1992. T?rtibcil?r: Becan ?brahimo?lu, ?dal?t Tahirzad?
• "Deyirdim ki, bu qurulu? da?ılacaq", Bakı, 1992. T?rtibci: ?dal?t Tahirzad?
• "Demokratiya v? azadlıq", ?stanbul, 1992.
• "Az?rbaycan turkl?rinin azadlıq elcisi ?bulf?z ?li Elcib?y", ?stanbul, 1992. Kamil V?li N?rimano?lu
• "Elcib?y v? Az?rbaycan", ?stanbul, 1994, Akın S?m?do?lu.
• "?bulf?z Elcib?y. Tarixd?n g?l?c?y?", ?stanbul, 1995, Fazıl Mustafa .
• "Elci B?y", Bakı, 1999, ?dal?t Tahirzad?.
• "Elcib?y il? birlikd? otuz il", ?stanbul, 1999, Oqtay M?mm?dov.
• "Savalanda goru??n?d?k, B?y!" Bakı, 2000. T?rtibci: ?dal?t Tahirzad?
• "Elcib?yl? 13 saat uz-uz?", Bakı, 1999; ?stanbul, 2001. ?dal?t Tahirzad?
• "Prezident Elcib?y", Bakı, 2001. ?dal?t Tahirzad?
• "?bulf?z Elcib?y: M?n qurtulu?cuyam!", Bakı, 2002. T?rtibci: ?dal?t Tahirzad?
• "Elci du?unc?l?ri", Bakı, 2002. T?rtibcil?r: ?dal?t Tahirzad?, Mirc?lal Yusifli
• "Qurtulu? v? butovluk yolu" (Elcib?yl? 6 sohb?t). Bakı, 2003. ?dal?t Tahirzad?

Notlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Wikimedia Commons'ta Ebulfez Elcibey ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Siyasi gorevi
Once gelen: Ayaz Muttalibov	Azerbaycan Cumhurba?kanı 1992-1993	Sonra gelen: Haydar Aliyev