Mohandas Karamcand Gandi
Do?um	Mohandas Karamcand Gandi 2 Ekim 1869 ( 1869-10-02 ) Porbandar , Britanya Hindistanı
Olum	30 Ocak 1948 (78 ya?ında) Yeni Delhi , Hindistan
Olum sebebi	Suikast
Defin yeri	Raj Ghat , Delhi (yakıldı) 28°38′29″N 77°14′54″E ? / ? 28.6415°K 77.2483°D ? / 28.6415; 77.2483
Di?er ad(lar)ı	Mahatma Gandhi, Bapu, Gandhiji
Etnik koken	Gucerat
Mezun oldu?u okul(lar)	Alfred High School, Rajkot Samaldas College , Bhavnagar UCL
Tanınma nedeni	Hindistan Ba?ımsızlık Hareketi 'nin lideri Satyagraha felsefesi Ahimsa ?iddet kar?ıtı Pasifizm
Boy	1,64 m (5 ft 5 in)
Din	Jainizm etkisi ile Hinduizm
Evlilik	Kasturba Gandi
Cocuk(lar)	Harilal Gandi Manilal Gandi Ramdas Gandi Devdas Gandi
Ebeveyn(ler)	Putlibai Gandi (annesi) Karamchand Gandi (babası)
?mza

Apartheid
Olaylar ve Projeler
Sharpeville Katliamı Soweto Ayaklanması · ?hanet Davası Rivonia Davası Church Street saldırısı · CODESA St James Kilisesi Katliamı Cape Town barı? yuruyu?u
Kurulu?lar
ANC · IFP · AWB · Siyah Ku?ak · CCB Muhafazakar Parti · ECC · PP · RP PFP · HNP · MK · PAC · SACP · UDF Broederbond · Ulusal Parti COSATU · SADF
Ki?iler
P. W. Botha · D. F. Malan Nelson Mandela Desmond Tutu · F. W. de Klerk Walter Sisulu · Helen Suzman Harry Schwarz · Andries Treurnicht H. F. Verwoerd · Oliver Tambo B. J. Vorster · Kaiser Matanzima Jimmy Kruger · Steve Biko Mahatma Gandi · Robert Sobukwe Joe Slovo · Trevor Huddleston Hector Pieterson · Winnie Madikizela-Mandela
Yerler
Bantustan · Altıncı Bolge · Robben Adası Sophiatown · Guneybatı Afrika Soweto · Sun City · Vlakplaas
Di?er konular
Afrika ulusalcılı?ı Apartheid yasaları · Ozgurluk Anla?ması Sullivan ?lkeleri · Kairos Belgesi Yatırım cekme kampanyası Guney Afrika Polis Te?kilatı
goruntule tartı? de?i?tir

Mohandas Karamcand Gandi ( Guceratca : ??????? ?????? ?????; 2 Ekim 1869 ? 30 Ocak 1948), Hindistan 'ın ve Hindistan Ba?ımsızlık Hareketi 'nin siyasi ve ruhani lideri. Goru?leri Gandizm olarak anılır. Kotulu?e kar?ı aktif ama ?iddetsiz direni? ve gercek ile ilgili olan Satyagraha felsefesinin oncusudur. Bu felsefe Hindistan'ı ba?ımsızlı?ına kavu?turmu? ve dunya uzerinde vatanda?lık hakları ve ozgurluk savunucularına ilham kayna?ı olmu?tur. Gandi, Hindistan'da ve dunyada, Tagore tarafından verilen ve yuce ruh anlamına gelen mahatma ( Sanskritce : ???????) ve baba anlamına gelen bapu (Guceratca: ????) adlarıyla anılır. Hindistan'da resmi olarak "Ulusun Babası" ilan edilmi?tir ve do?um gunu olan 2 Ekim Gandhi Jayanti adıyla ulusal tatil olarak kutlanır. 15 Haziran 2007'de Birle?mi? Milletler Genel Kurulu oybirli?i ile 2 Ekim gununu "Dunya ?iddetsizlik Gunu" olarak ilan etmi?tir. ^{[1] [2]} Gandi, hakkında en fazla eser yazılan ki?iler listesinde 8. sırada yer almı?tır.

Gandi ilk olarak Guney Afrika 'da Hint toplulu?unun vatanda?lık hakları icin barı?cıl ba?kaldırı gercekle?tirdi. Afrika'dan Hindistan'a dondukten sonra yoksul ciftci ve emekcileri baskıcı vergilendirme politikasına ve yaygın ayrımcılı?a kar?ı protesto etmeleri icin orgutledi. Hindistan Ulusal Kongresi 'nin liderli?ini ustlenerek ulke capında yoksullu?un azaltılması, kadınların serbestisi, farklı din ve etnik gruplar arasında karde?lik, kast ve dokunulmazlık ayrımcılı?ına son verilmesi, ulkenin ekonomik yeterlili?ine kavu?ması ve en onemlisi olan Swaraj , yani Hindistan'ın yabancı hakimiyetinden kurtulması konularında ulke capında kampanyalar yuruttu. Gandi, Hindistan'da alınan Britanya tuz vergisine kar?ı 1930'da yaptı?ı 400 kilometrelik Tuz Yuruyu?u ile ulkesinin Britanya'ya kar?ı ba?kaldırmasına onculuk etti. 1942'de Britanyalı yetkililere acık ca?rıda bulunarak Hindistan'ı terk etmelerini istedi. Hem Guney Afrika hem de Hindistan'da bircok kez hapsedildi.

Gandi her durumda pasifizmi ve gerce?i savunarak bu goru?lerini hayata gecirdi. Kendi kendine yeterli olan bir a?ram kurarak basit bir hayat ya?adı. Cıkrık ile orulen geleneksel dhoti ve ortu gibi giysilerini kendisi yaptı. Onceleri vejetaryen iken sonraları yalnızca meyve ile beslenmeye ba?ladı. Hem ki?isel arınma, hem de protesto amacıyla bazen bir ayı a?an oruclar tuttu.

Gencli?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mohandas Karamcand Gandi ^[3] 2 Ekim 1869 gunu Porbandar'da bir Hindu Modh ailesinin o?lu olarak dunyaya gelmi?tir. Babası Karamcand Gandi, Porbandar'ın diwan ı, yani ba?veziriydi. Annesi Putlibai, babasının dorduncu e?i ve Pranami Vai?nava mezhebinden bir Hindu idi. Karamcand'ın ilk iki e?i birer kız cocuk do?urduktan sonra bilinmeyen bir nedenle olmu?lerdir. Dindar bir anne ile gecirdi?i cocukluk doneminde cevresinde Gucerat'ın Caynizm etkileriyle Gandi, canlılara zarar vermeme, etyemezlik , ki?isel arınma icin oruc tutma ve farklı inanc ve kast uyeleri arasında kar?ılıklı tolerans gibi o?retileri o?renmi?tir. Do?u?tan vai?ya , yani calı?anlar kastına mensuptur.

Mayıs 1883'te, 13 ya?ındayken, ailesinin iste?iyle yine 13 ya?ındaki Kasturba Makhanji ile evlendi. ?lki bebekken olen be? cocukları oldu; Harilal 1888'de, Manilal 1892'de, Ramdas 1897'de ve Devdas 1900'de do?du. Gandi, gencli?inde Porbandar ve Rajkot'ta ortalama bir o?renciydi. Bhavnagar'da bulunan Samaldas Koleji'ne giri? sınavını kıl payı kazandı. Ailesi avukat olmasını istedi?i icin kolejde de mutsuzdu.

18 ya?ında 4 Eylul 1888'de Gandi avukat olmak icin hukuk okumak uzere University College London 'a girdi. ?mparatorluk ba?kenti Londra 'da gecirdi?i zaman icinde etten, alkolden ve seksten uzak durmak gibi Hindu kurallarına uyaca?ına dair, Caynist ke?i? Becharji'nin onunde annesine verdi?i sozun etkisinde kalmı?tır. Her ne kadar, orne?in dans dersleri alarak, ?ngiliz geleneklerini denemeye calı?tıysa da ev sahibinin koyun etinden yaptı?ı yemekleri yiyemiyor, yine ev sahibinin gosterdi?i Londra'nın birkac etyemez lokantasından birinde yemek yiyordu. Yalnızca annesinin isteklerine koru korune uymak yerine, etyemezlik uzerine yazılar okuyarak, entelektuel olarak da bu felsefeyi benimsedi. Etyemezler Derne?i'ne katıldı, yonetim kuruluna secildi ve bir ?ubesini kurdu. Daha sonra, orgutleme deneyimini burada kazandı?ını soylemi?tir. Kar?ıla?tı?ı etyemezlerin bazıları 1875 yılında evrensel karde?li?in tesisi icin kurulmu? olan ve kendilerini Budist ve Hindu edebiyatını ara?tırmaya adamı? olan Teosofi Derne?i 'ne uyeydi. Bunlar Gandi'yi Bhagavadgita 'yı okuması icin te?vik ettiler. Daha once din konularına ozel bir ilgi gostermemi? olan Gandi Hinduizm , Hristiyanlık , Budizm , ?slam ve di?er dinlerin kutsal metinlerini ve bunlar hakkında yazılan eserleri okudu. ?ngiltere ve Galler barosuna girdikten sonra Hindistan'a dondu ama Bombay 'da avukatlık yaparken cok ba?arılı olamadı. Daha sonra lise o?retmeni olarak i?e ba?vurup ba?arılı olamayınca Rajkot'a geri dondu ve arzuhalcilik yapmaya ba?ladı fakat bir Britanya subayı ile du?tu?u anla?mazlık sonucu bu i?i de bırakmak zorunda kaldı. Otobiyografisinde bu olaydan a?abeyinin yararına yaptı?ı ba?arısız bir lobicilik giri?imi olarak soz eder. 1893'te bu ?artlar altındayken o zamanlar Britanya ?mparatorlu?u'nun bir parcası olan Guney Afrika 'da Natal eyaletinde bir Hindistan firmasının onerdi?i bir yıllık i?i kabul etti.

Gandi 1895 yılında Londra'ya dondu?unde radikal goru?lu Somurgeler Bakanı Joseph Chamberlain ile tanı?tı. Daha sonraları bu bakanın o?lu Neville Chamberlain 1930'larda Buyuk Britanya Ba?bakanı olacak ve Gandi'yi durdurmaya calı?acaktı. Joseph Chamberlain, Hintlere barbarca yakla?ıldı?ını kabul etmesine ra?men bu durumu duzeltecek herhangi bir yasa de?i?ikli?ine gitmeye pek istekli de?ildi.

Guney Afrika'da Yurtta?lık Hakları Hareketi (1893?1914) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi, Guney Afrika 'da Hintlere uygulanan ayrımcılı?a maruz kaldı. ?lk olarak elinde birinci mevki bileti olmasına ra?men ucuncu mevkiye gecmedi?i icin Pietermaritzburg 'da trenden atıldı. Daha sonra yoluna at arabası ile devam ederken, Avrupalı bir yolcuya yer acmak icin arabanın dı?ında, basamak uzerinde yolculuk etmeyi reddetti?i icin surucu tarafından dovuldu. Yolculu?u esnasında bazı otellere alınmamak gibi ce?itli zorluklarla kar?ı kar?ıya kaldı. Benzer di?er olaylardan birinde bir Durban mahkemesi yargıcı turbanını cıkarmasını emretti?inde buna kar?ı cıktı. Sosyal haksızlıklar kar?ısında uyanmasına neden olan bu olaylar hayatında bir donum noktası olmu? ve daha sonraki sosyal eylemcili?ine temel olu?turmu?tur. Guney Afrika'da Hintlerin maruz kaldıkları ırkcılık , onyargı ve haksızlıklara do?rudan tanık olmu? ve halkının Britanya ?mparatorlu?u icindeki yeri ile kendisinin topluluk icindeki yerini sorgulamaya ba?lamı?tır.

Gandi, Hintlerin oy kullanmasını engelleyen bir yasa tasarısına Hintlerin kar?ı cıkmasına yardım etmek icin buradaki kalı? suresini uzattı. Yasanın cıkmasını engelleyemese de kampanyası Guney Afrika'da Hintlerin ya?adı?ı sorunlara dikkati cekme yonunden ba?arılı olmu?tur. 1894'te Natal Hint Kongresi'ni kurdu ve bu orgut aracılı?ıyla Guney Afrika'da bulunan Hint toplulu?unu ortak bir siyasi gucun arkasında toplayabildi. Ocak 1897'de Hindistan'a yaptı?ı kısa bir gezinin ardından Guney Afrika'ya donen Gandi'ye saldıran bir grup beyaz onu linc etmek istedi. Daha sonraki kampanyalarını ?ekillendirecek olan ki?isel de?erlerinin ilk tezahurlerinden biri olan bu olayda ?ahsına kar?ı yapılan yanlı?ları mahkeme kar?ısına getirmeme ilkesini one surerek kendisine saldıranlar hakkında suc duyurusunda bulunmayı reddetti.

1906 yılında Transvaal hukumeti somurgenin Hint nufusunu zorla kayıt altına almayı gerektiren bir yasayı kabul etti. Gandi aynı yıl 11 Eylul'de Johannesburg 'da yapılan toplu gosteri sırasında hala geli?mekte olan satyagraha (gerce?e ba?lılık) ya da pasif protesto yontemini ilk kez uygulamaya ba?ladı ve Hint yanda?larına ?iddete ba?vurarak kar?ı cıkmak yerine yeni yasaya uymayı reddedip bunun sonuclarına katlanmaları icin ca?rıda bulundu. Bu oneri kabul edildi ve yedi yıl suren mucadelede grev yapmak, kayıt olmayı reddetmek, kayıt kartlarını yakmak gibi ce?itli ?iddetsiz ba?kaldırılar nedeniyle aralarında Gandi'nin de bulundu?u binlerce Hint hapsedildi, kırbaclandı ve hatta vuruldu. Her ne kadar hukumet Hint protestocuları bastırmada ba?arılı olmu?sa da barı?cıl Hint protestoculara Guney Afrika hukumetinin uyguladı?ı a?ır yontemlerin kamuoyunda yarattı?ı tepki sonucunda Guney Afrikalı general Jan Christiaan Smuts, Gandi ile bir uzla?maya gitmek zorunda kalmı?tır. Bu mucadele sırasında Gandi'nin fikirleri ?ekillendi ve Satyagraha kavramı olgunla?tı.

Zulu Sava?ı'ndaki Rolu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1906 yılında Britanyalı yetkililer yeni bir vergi daha koyduktan sonra Guney Afrika'daki Zulular iki Britanya subayını oldurdu. Misilleme olarak Britanyalı yetkililer Zululara sava? ilan etti. Gandi, Britanyalı yetkililerin Hintleri askere alması icin cabaladı. Hintlerin tam yurtta?lık haklarına kavu?abilme iddialarını yasalla?tırmak icin sava?ı desteklemeleri gerekti?ini savundu. Fakat Britanyalı yetkililer Hintlere ordularında rutbe vermeyi reddetti. Yine de Gandi'nin onerisini kabul edip bir grup gonullu Hint'in sedye ta?ıyıcılı?ı yaparak yaralı Britanya askerlerini tedavi etmelerine izin verdiler. 21 Temmuz 1906'da Gandi kendi kurdu?u Indian Opinion gazetesinde "Natal Hukumeti tarafından Yerlilere kar?ı yapılan operasyonlarda kullanılmak uzere deneme maksatlı kurulan birlik yirmi uc Hint'ten olu?maktadır" diye yazmı?tır. ^[4] Gandi, Indian Opinion 'daki yazılarıyla Guney Afrika'daki Hintlerin sava?a katılmasını te?vik ediyordu: “E?er Hukumet nasıl bir ihtiyat gucunun bo?a gitti?ini fark ederse bunu kullanmak isteyecek ve Hintleri gercek sava? yontemleri icin tam bir e?itimden gecirecektir.” ^[5]

Gandi'nin goru?une gore 1906 yılı Askere Alma Yonetmeli?i Hintleri Yerlilerden daha alt seviyeye du?uruyordu. Dolayısıyla Hintleri yerli siyahları ornek gostererek bu yonetmeli?e Satyagraha'ya uygun olarak kar?ı cıkmaya davet ediyor ve ?oyle diyordu: "Bizden daha az geli?mi? olan melez kastlar ve kaffirler (yerli siyahlar) bile hukumete kar?ı cıktı. Paso yasası onlara da uygulanıyor ama hicbiri paso almıyor." ^[6]

Hindistan Ba?ımsızlık Mucadelesi (1916?1945) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi 1915'te Guney Afrika'dan Hindistan'a geri dondu.

Hindistan Ulusal Kongresi 'nin toplantılarında konu?malar yaptı ama asıl olarak Hint halkı , siyaset ve di?er sorunlar uzerinde du?unmeye o zamanlar Kongre Partisi'nin onemli liderlerinden olan Gopal Kri?na Gokhale tarafından te?vik edildi.

Camparan ve Kheda [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi ilk onemli ba?arılarını 1918 yılında Camparan karı?ıklı?ı ve Kheda Satyagraha sırasında elde etmi?tir. Co?unlu?u Britanyalı olan toprak sahiplerinin milis kuvvetleri tarafından baskı altında tutulan koyluler a?ırı yoksulluk icindeydi. Koyler son derece pisti ve hijyenik de?ildi. Alkolizm, kast sisteminden kaynaklanan ayrımcılık ve kadınlara kar?ı ayrımcılık cok yaygındı. Yıkıcı bir kıtlık olmasına ra?men Britanyalı yetkililer giderek artan yeni vergiler koymakta ısrarcıydı. Durum umitsizdi. Gucerat'ta Kheda'da sorun aynıydı. Gandi kendisini uzun zamandır destekleyenlerle ve bolgeden yeni gonullulerle burada bir a?ram kurdu. Kotu ya?am ko?ulları, cekilen acılar ve uygulanan vah?et koylerin detaylı olarak incelenmesiyle kayıt altına alındı. Koylulerin guvenini kazanarak buraların temizlenmesine, okullar ve hastaneler kurulmasına onculuk etti. Koy liderlerini yukarıda belirtilen toplumsal sorunların cozume kavu?turulması icin cesaretlendirdi.

Ama asıl etkisi polis tarafından huzursuzluk yaratma nedeniyle tutuklanıp eyaleti terk etmesi istendi?inde ba? gosterdi. Yuzbinlerce insan hapishane, karakol ve mahkemelerin onunde protesto gosterilerinde bulunarak Gandi'nin salıverilmesini istedi. Mahkeme Gandi'yi salıvermek zorunda kaldı. Gandi toprak sahiplerine kar?ı protestolar ve grevler duzenledi. Britanya hukumetinin yonlendirmesiyle toprak sahipleri bolgenin yoksul koylulerine daha fazla yardım edeceklerine, urettiklerini tuketebileceklerine ve kıtlık bitene kadar vergileri kaldıracaklarına dair bir antla?ma imzaladılar. Bu karı?ıklık sırasında insanlar Gandi'ye Bapu (Baba) ve Mahatma (Yuce Ruh) demeye ba?ladılar. Kheda'da, Sardar Patel Britanyalı yetkililerle yapılan pazarlıklarda Gandi koyluleri temsil etti. Pazarlıklar sonunda vergiler askıya alındı ve tum tutuklular salıverildi. Bunun sonucunda Gandi'nin unu tum ulkeye yayıldı.

?? Birli?i Yapmama [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?? birli?i yapmama ve barı?cıl kar?ı koyma Gandi'nin haksızlı?a kar?ı "silahları" idi. Pencap 'ta Britanya birliklerinin sivilleri oldurdu?u Jallianwala Bagh ya da Amritsar katliamı ulkede giderek artan ofkeye ve ?iddet olaylarına neden olmu?tu. Gandi hem Britanyalı yetkilileri , hem de onlara kar?ı misilleme yapan Hintleri ele?tirdi. Britanyalı sivil kurbanlara ba?sa?lı?ı dileyen ve isyanları kınayan bir acıklama kaleme aldı. Buna parti icinde once kar?ı cıkılsa da Gandi'nin her turlu ?iddetin kotu oldu?u, dolayısıyla da haksız oldu?u ilkesini savundu?u duygusal konu?masından sonra kabul edildi. ^[7] Fakat katliamdan ve bunu izleyen ?iddet olaylarından sonra Gandi, Hindistan'ın kendi kendini yonetmesi ve tum Hindistan hukumet kurulu?larının yonetiminin elde edilmesi fikri uzerinde yo?unla?tı. Bunun sonucunda tam ki?isel, tinsel ve siyasal ba?ımsızlık anlamına gelen Swaraj kavramı olgunla?tı.

Aralık 1921'de Gandi Hindistan Ulusal Kongresi 'nde yurutme yetkisine sahip oldu. Liderli?i altında Kongre amacı Swaraj olan yeni bir anayasa altında orgutlendi. Giri? ucreti odeyen herkes partiye kabul edilmeye ba?ladı. Disiplini artırmak icin bir dizi komite kurularak, parti elit bir orgutten ulusal kitlenin ilgisini ceken bir orgute donu?tu. Gandi ?iddetsizlik hareketlerinin icine swadeshi ilkesini, yani yabancı urunlerin, ozellikle de Britanya urunlerinin boykotunu da ekledi. Buna ba?lı olarak tum Hintlerin Britanya malı kuma?lar yerine elle dokunmu? khadi kuma?ı kullanmasını savundu. Gandi yoksul zengin demeden tum Hint erkek ve kadınların ba?ımsızlık hareketini desteklemek icin her gun khadi kuma?ı dokumalarını onerdi. ^[8] Bu, isteksizleri ve hırslıları hareketin dı?ında tutmak ve disiplin kurmak, ayrıca da o zamana kadar boylesi etkinliklere katılmaları uygun gorulmeyen kadınları harekete katabilmek icin bir yontemdi. Gandi, halkı Britanya urunlerinin yanı sıra Britanya e?itim kurumlarını ve mahkemelerini de boykot etmeye, hukumet i?lerinden istifaya ve Britanya unvanlarını kullanmamaya ca?ırdı.

Bu "?? birli?i yapmama" politikası Hint toplumunun her katmanından cok geni? bir katılım sonucunda buyuk ba?arı kazandı. Fakat hareketin doruk noktasına ula?tı?ı ?ubat 1922'de Uttar Prade?'in Chauri Chaura ?ehrinde patlak veren ?iddetli catı?ma sonucu birdenbire sona erdi. Hareketin ?iddete yonelmesinden ve bunun butun yapılanları yıkmasından korkan Gandi ulusal itaatsizlik kampanyasını sona erdirdi. ^[9] Gandi 10 Mart 1922'de tutuklandı, isyana te?vikten yargılanarak altı yıl hapis cezasına carptırıldı. 18 Mart 1922'de ba?layan cezası iki yıl sonra ?ubat 1924'te apandisit ameliyatı nedeniyle salıverildikten sonra bitti.

Gandi'nin birle?tirici ki?ili?inden hapiste kaldı?ı surece yararlanamayan Hindistan Ulusal Kongresi bolundu ve iki hizip olu?tu. Bunlardan biri, partinin secimlere katılmasını isteyen Chitta Ranjan Das ve Motilal Nehru tarafından yonetiliyordu, di?er hizip secimlere katılmaya kar?ı cıkıyordu ve Chakravarti Rajagopalachari ve Sardar Vallabhbhai Patel tarafından yonetiliyordu. Ayrıca "i?birli?i yapmama" sırasında Hindu ve Muslumanlar arasındaki i?birli?i parcalanmaya ba?lamı?tı. Gandi bu anla?mazlıkları 1924 sonbaharında yaptı?ı uc aylık oruc gibi yontemlerle ortadan kaldırmaya calı?tıysa da cok ba?arılı olamadı. ^[10]

Swaraj ve Tuz Satyagrahası (Tuz Yuruyu?u) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi 1920'lerde gozlerden uzakta kaldı. Swaraj Partisi ile Hindistan Ulusal Kongresi arasındaki ayrılıkları cozmeye calı?tı ve paryalık, alkolizm, cehalet ve yoksullu?a kar?ı giri?imlerini yaygınla?tırdı. Tekrar one cıkması 1928 yılında olmu?tur. Bir yıl once ?ngiliz hukumeti Sir John Simon ba?kanlı?ında yeni bir anayasal reform komisyonu atamı?tı. Uyeleri arasında bir tek Hint bile olmayan bu komisyonu Hindistan siyasi partileri boykot etmi?tir. Gandi, Aralık 1928'de Kalkuta kongresinde ?ngiliz hukumetine Hindistan'a ?ngiliz Milletler Toplulu?u 'na ba?lı yonetim hakkı verilmesini ya da bu sefer amacı tam ba?ımsızlık olan yeni bir i?birli?i yapmama kampanyasıyla yuz yuze kalacaklarını bildiren bir kararın kabul edilmesini sa?ladı. Gandi hemen ba?ımsızlık isteyen Subhas Chandra Bose ile Jawaharlal Nehru gibi genclerin goru?lerini yumu?atmakla kalmadı, kendi goru?lerini de de?i?tirerek bu ca?rıyı iki yerine bir yıl bekletmeyi kabul etti. ^[11] Britanyalı yetkililer bunu cevapsız bıraktı. 31 Aralık 1929'da Lahor 'da Hindistan bayra?ı acıldı. Lahore'da toplanan Hindistan Ulusal Kongresi tarafından 26 Ocak 1930 Hindistan'ın Ba?ımsızlık Gunu olarak kutlandı. O gun hemen hemen tum Hint orgutler tarafından kutlanmı?tır. Sozunde duran Gandi Mart 1930'da tuz vergisine kar?ı yeni bir satyagraha ba?lattı. Kendi tuzunu yapmak icin Ahmedabad'dan Dandi'ye 12 Mart'tan 6 Nisan'a kadar 400 kilometre yurudu?u Tuz Yuruyu?u bu pasif direni?in en onemli bolumudur. Denize do?ru yapılan bu yuruyu?te Gandi'ye binlerce Hint e?lik etti. Britanya idaresine kar?ı en rahatsız edici kampanyası bu olmu?tur ve Britanya yonetimi buna 60.000'in uzerinde ki?iyi hapse atarak kar?ılık vermi?tir.

Lord Edward Irwin tarafından temsil edilen hukumet sonunda Gandi ile goru?meye karar verdi. Mart 1931'de Gandi?Irwin Paktı imzalandı. Britanya hukumeti sivil ba?kaldırı hareketinin durdurulmasına kar?ılık tum siyasi tutukluları serbest bırakmaya razı oldu. Ayrıca Hindistan Ulusal Kongresi'nin tek temsilcisi olarak Gandi Londra'da yapılacak olan yuvarlak masa toplantısına davet edildi. ?dari gucun el de?i?tirmesinden cok, Hint prensleri ve Hint azınlıkları konularının ele alındı?ı bu toplantı Gandi ve milliyetciler icin hayal kırıklı?ı oldu. Bundan da ote Lord Irwin'in halefi Lord Willingdon milliyetcileri bastırmak icin yeni bir eyleme giri?ti. Gandi yeniden tutuklandı ve hukumet onu tecrit ederek nufuzunu yok etmeye calı?tıysa da ba?arılı olamadı. 1932'de Dalit lider B. R. Ambedkar'ın onderli?inde yapılan kampanya sonucu hukumet yeni anayasa ile paryalara ayrı olarak secim hakkı verdi. Bunu protesto eden Gandi Eylul 1932'de yaptı?ı altı gunluk oruc sonrasında Dalit siyasi lider Palwankar Baloo'nun aracılık etti?i goru?meler sonucunda hukumeti daha e?itlikci uygulamalara zorlamı?tır. Bu da Gandi tarafından Harijanlar, yani Tanrı'nın cocukları adı verilen paryaların ya?am ko?ullarını iyile?tirmek icin yapılacak yeni bir kampanyanın ba?langıcı olmu?tur. 8 Mayıs 1933'te Gandi, Harijan hareketine destek olmak icin 21 gunluk ki?isel arınma orucuna ba?ladı. ^[12]

1934 yazında ba?arısız uc suikast giri?imine u?radı.

Kongre Partisi, secimlere katılıp Federasyon tasarısını kabul etmeyi kararla?tırdı?ında Gandi parti uyeli?inden istifa etmeye karar verdi. Parti'nin hareketine kar?ı de?ildi fakat istifa etmekle parti uyeli?inin komunistler, sosyalistler, sendikacılar ve o?rencilerden dini muhafazakarlara ve i?verenlere kadar geni? bir yelpazeye acılmasına yardımcı olaca?ını du?undu. Gandi ayrıca Raj ile gecici bir siyasi anla?maya varmı? olan partinin yonetiminde yer almakla Raj propagandasına hedef olmak da istemiyordu. ^[13]

Kongre'nin Nehru ba?kanlı?ındaki Lucknow oturumunda Gandi 1936'da tekrar ba?a gecti. Gandi yalnızca ba?ımsızlı?ı elde etme konusuna odaklanılmasını ve Hindistan'ın gelece?i hakkında spekulasyon yapılmamasını arzuladıysa da Kongre'nin sosyalizmi amac olarak belirtmesine kar?ı cıkmadı. Gandi 1938'de ba?kanlı?a secilen Subhas Bose ile bir uyu?mazlık ya?adı. Bose ile anla?amadı?ı ba?lıca noktalar Bose'nin demokrasiye ve ?iddetsiz harekete inancının olmamasıydı. Gandi'nin ele?tirilerine ra?men Bose ikinci donem de ba?kanlı?ı kazandı fakat Gandi'nin getirdi?i ilkeleri terk etmesi nedeniyle tum Hindistan liderlerinin topluca istifa etmesi kar?ısında Kongre'den ayrıldı. ^[14]

II. Dunya Sava?ı ve Hindistan'ı Terk Edi?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Nazi Almanyası 1939'da Polonya 'yı i?gal edince II. Dunya Sava?ı ba?ladı. Ba?larda Gandi Britanya'ya "?iddete i?tirak etmeyen bir manevi destek" verilmesinden yanaydı fakat Kongre liderleri halkın temsilcilerine danı?ılmadan Hindistan'ın tek taraflı olarak sava?a sokulmasından rahatsız olmu?tu. Butun kongre uyeleri toplu olarak gorevlerinden istifa etmeyi tercih etti. ^[15] Uzerinde uzun sure du?undukten sonra Gandi Hindistan'a demokrasi verilmesi reddedilirken gorunu?te demokrasi icin verilen bu sava?a katılmayaca?ını ilan etti. Sava? ilerledikce Gandi ba?ımsızlık icin isteklerini daha da yo?unla?tırdı ve Britanya'ya Hindistan'ı Terk Et ca?rısında bulundu. Bu, Gandi ve Kongre Partisi tarafından Britanya'nın Hindistan'ı terk etmesini sa?lamak icin gercekle?tirilen en kararlı ba?kaldırıydı. ^[16]

Gandi hem Britanya yanlısı, hem de Britanya kar?ıtı gruplar ve Kongre parti uyelerinin bir kısmı tarafından ele?tirildi. Bazıları Britanya'ya bu zor zamanında kar?ı gelmenin ahlaksızlık oldu?unu soylerken, di?erleri ise Gandi'nin yeteri kadar cabalamadı?ını du?unuyordu. Hindistan'ı Terk Et kampanyası mucadelenin tarihindeki en guclu eylem oldu, toplu tutuklamalar ve ?iddet tahmin edilemeyen boyutlara ula?tı. ^[17] Binlerce eylemci polis ate?iyle oldu ya da yaralandı ve yuzbinlerce eylemci tutuklandı. Gandi ve yanda?ları Hindistan'a hemen ba?ımsızlık verilmezse sava?a destek vermeyeceklerini acıkca belirttiler. Hatta bu sefer bireysel ?iddet eylemleri olsa bile eylemin durdurulmayaca?ını, cevresindeki "duzenli anar?inin" , "gercek anar?iden daha kotu" oldu?unu soyledi. Tum Kongre uyelerine ve Hintlere yaptı?ı ca?rıda ozgurlu?e ula?mak icin ahimsa ve Karo Ya Maro ("Yap ya da Ol") ilkeleriyle disiplini sa?lamalarını istedi.

Gandi ve Kongre Calı?ma Komitesinin tamamı Britanyalı yetkililer tarafından 9 A?ustos 1942'de Bombay 'da tutuklandı. Gandi iki yıl boyunca Pune 'de A?a Han Sarayında tutuldu. Buradayken sekreteri Mahadev Desai 50 ya?ındayken kalp krizinden oldu, ardından 6 gun sonra, 18 aydır tutuklu bulunan e?i Kasturba 22 ?ubat 1944'te oldu. Altı hafta sonra Gandi a?ır bir sıtma krizi gecirdi. Sa?lı?ının kotule?mesi ve ameliyat gereksinimi nedeniyle sava? sona ermeden, 6 Mayıs 1944'te salıverildi. Britanyalı yetkililer Gandi'nin hapiste olmesi durumunda halkın ofkesinin kabarmasından cekindi. Her ne kadar Hindistan'ı Terk Et kampanyası hedefine ula?ma konusunda tam ba?arılı olamadıysa da sava?ın sonunda Britanyalı yetkililer yonetimin Hintlere verilece?ine dair acıklamalarda bulundu. Bu noktada Gandi mucadeleyi durdurdu ve Kongre partisinin liderlerinin de aralarında bulundu?u 100.000 civarında siyasi tutuklu salıverildi.

Ozgurluk ve Hindistan'ın Bolunmesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi 1946 yılında Kongre partisine Britanya hukumet heyetinin onerilerinin reddedilmesini onerdi, cunku Muslumanların co?unlukta oldu?u eyaletlere dair onerilerdeki grupla?manın gelecekte bolunmeye yol acmasından ku?kuluydu. Fakat bu, Kongre partisinin Gandi'nin onerisi dı?ına cıktı?ı nadir durumlardan biri oldu, cunku Nehru ve Patel planı onaylamadıkları takdirde hukumetin kontrolunun Hindistan Muslumanlar Birli?i'ne gecece?ini du?unuyorlardı. 1946 ile 1948 yılları arasında 5.000'den fazla ki?i ?iddet eylemlerinde oldu. Gandi Hindistan'ı iki ayrı ulkeye bolecek her turlu plana kesinlikle kar?ı cıkıyordu. Hindistan'da Hindu ve Sikh'lerle ya?ayan Muslumanların buyuk co?unlu?u ise ayrılmadan yanaydı. Musluman Birli?i'nin lideri Muhammed Ali Cinnah 'ın Pencap , Sindh, Kuzey-Batı Sınır Eyaleti ve Do?u Bengal'de buyuk bir deste?i vardı. Bolunme planı Kongre liderleri tarafından buyuk caplı bir Hindu-Musluman sava?ını engellemenin tek yolu olarak kabul edildi. Kongre liderleri parti icinde ve Hindistan'da buyuk bir deste?e sahip olan Gandi'nin onayı olmadan ilerleyemeyeceklerini ve Gandi'nin de bolunme planını tamamen reddetti?ini biliyorlardı. Gandi'nin en yakın calı?ma arkada?ları bolunmenin en iyi cıkı? oldu?unu kabul etmi?lerdi ve Sardar Patel'in Gandi'yi bunun ic sava?ı onlemenin tek yolu oldu?una inandırmak icin cabalaması sonucunda istemese de Gandi rızasını verdi.

Gandi, Kuzey Hindistan'da ve Bengal 'de ortamı sakinle?tirmek amacıyla Musluman ve Hindu toplumlarının liderleriyle yo?un goru?melerde bulundu. 1947 yılındaki Hindistan-Pakistan Sava?ı'na ra?men hukumetin Bolunme Konseyince belirlenen 550 milyon rupiyi vermeme kararından rahatsızlık duydu. Sardar Patel gibi liderler Pakistan'ın bu parayı Hindistan'a kar?ı sava?ı surdurmek amacıyla kullanmasından korkuyordu. Gandi tum Muslumanların Pakistan'a zorla gonderilmesi istekleri ortaya cıktı?ında ve Musluman ile Hindu liderleri birbirleriyle bir turlu anla?maya razı gelmeyince de cok uzuldu. ^[18] Topluluklar arası tum ?iddetin durdurulması ve 550 milyon rupinin Pakistan'a odenmesi icin son olum orucuna Delhi 'de ba?ladı. Gandi Pakistan'daki istikrarsızlık ve guvensizlik ortamının Hindistan'a kar?ı duyulan ofkeyi artıraca?ından ve ?iddetin sınır otesine ta?ınaca?ından korkuyordu. Ayrıca Hindular ve Muslumanlar arasındaki du?manlı?ın acık bir ic sava?a donu?ece?inden de korkuyordu. Ya?am boyu calı?ma arkada?ı olanlarla yaptı?ı uzun duygusal goru?meler sonucunda Gandi orucunu bırakmayınca hukumet onceki kararlarını iptal ederek Pakistan'a odemeyi yaptı. Aralarında Rashtriya Swayamsevak Sangh ve Hindu Mahasabha'nın da bulundu?u Hindu, Musluman ve Sikh toplumu liderleri ?iddeti reddederek barı? ca?rısı yapacakları konusunda Gandi'yi ikna ettiler. Bunun sonucunda Gandi portakal suyu icerek orucunu bitirdi. ^[19]

Suikast [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

30 Ocak 1948'de, Yeni Delhi 'de bulunan Birla Bhavan 'ın (Birla Evi) bahcesinde gece yuruyu?unu yaparken vuruldu ve oldu. Suikastcı Nathuram Godse, Hindu bir radikaldi ve Pakistan'a odeme yaptırılmasında ısrar ederek Gandi'nin Hindistan'ı zayıflattı?ını savunan a?ırı uc goru?teki Hindu Mahasabha ile ba?lantısı vardı. ^[20] Godse ve yardakcısı Narayan Apte daha sonra cıkarıldıkları mahkemede yargılandılar ve suclu bulundular. 15 Kasım 1949'da idam edildiler. Gandi'nin Yeni Delhi 'de bulunan anıtı R?j Gh?t 'ın uzerinde "H? Ram" ( Devanagari : ?? ! ??? ya da He R?m ) yazar. Bu, Turkceye "Aman Tanrım" olarak tercume edilebilir. Her ne kadar do?rulu?u tartı?malı olsa da bunların Gandi vurulduktan sonra son sozleri oldu?u iddia edilmektedir. ^[21] Jawaharlal Nehru radyodan ulkeye yaptı?ı konu?masında ?oyle demi?tir:

“	Dostlar, yolda?lar, ı?ık bizi terk etti ve her yerde yalnızca karanlık var, ve size ne soyleyece?imi ya da nasıl soyleyece?imi hala bilmiyorum. Sevgili liderimiz, Bapu, Ulusun Babası artık yok. Belki de bunu soylememeliyim ama yine de bunca yıldır gordu?umuz gibi artık onu goremeyece?iz, o?ut almak icin ya da teselli etmesi icin ona ko?amayaca?ız, ve bu yalnızca benim icin de?il, bu ulkedeki milyonlar ve milyonlar icin de cok kotu bir darbe. [22]	?

Gandi'nin kulleri kaplara konarak anma torenleri icin Hindistan'ın ce?itli bolgelerine gonderildi. Co?u 12 ?ubat 1948'de Allahabad 'da Ganj , Yamuna ve Sarasvati nehirlerinin birle?ti?i nokta olan Sangam 'a dokuldu ama bazıları gizlice ba?ka yerlere gonderildi. ^[23] 1997'de Tu?ar Gandi bir bankanın kasasında bulunan ve mahkeme emriyle alabildi?i bir kabın icindeki kulleri Allahabad'da Sangam sularına doktu. ^{[23] [24]} Dubai 'li bir i? insanının Mumbai muzesine gonderdi?i bir ba?ka kabın icindeki kuller de 30 Ocak 2008'de ailesi tarafından Girgaum Chowpatty'de sulara dokulmu?tur. ^[23] Bir ba?ka kap Pune 'deki A?a Han Sarayı'na gelmi? ^[23] (1942 ile 1944 arasında tutuklu bulundu?u yer), bir ba?kası da Los Angeles 'ta Kendini Kanıtlama Birli?i Gol Tapına?ı 'na ula?mı?tır. ^[25] Gandi ailesinin fertleri tapınaklarda ve anıtlarda bulunan bu kullerin siyasi kotu amaclarla kullanılabilece?inden kaygı duymakla birlikte bunları alamayacaklarını dikkate alarak geri istememi?lerdir. ^[23]

Mahatma Gandi ?lkeleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Do?ruluk [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi hayatını do?rulu?u ya da "Satya" yı bulmaya adadı. Bu amacına kendi hatalarından o?renerek ve kendisi uzerinde deneyler yaparak ula?maya calı?tı. Otobiyografisine Do?rulukla Olan Deneyimlerimin Oykusu adını vermi?tir.

Gandi en onemli mucadelenin kendi iblislerini, korkularını ve guvensizliklerini yenmek oldu?unu belirtmi?tir. Gandi inanclarını ilk olarak " Tanrı Do?ruluktur" diyerek ozetlemi?. Daha sonra bu ifadesini "Do?ruluk Tanrı'dır" olarak de?i?tirmi?tir. Yani Gandi'nin felsefesinde Satya (Do?ruluk) "Tanrı"dır.

Pasif direni? [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mahatma Gandi pasif direni? ilkesinin bulucusu de?ildir ancak muazzam bir olcekte siyasi alanda ilk uygulayandır. ^[26] Pasif direni? ( ahimsa ) ya da kar?ı koymama kavramları Hindistan dini du?unce tarihinde cok eskilere dayanmaktadır. Gandi felsefesini ve hayat goru?unu otobiyografisi Do?rulukla Olan Deneyimlerimin Oykusu' nde ?oyle acıklar:

"Umutsuzlu?a du?tu?umde tarih boyunca do?ruluk ve sevginin her zaman kazandı?ını hatırlarım. Tiranlar ve katiller olmu?tur, hatta bir sure yenilmez sanılmı?lardır ancak sonunda her zaman kaybederler, du?un bir her zaman."

"Cılgınca tahribatı totaliterlik nedeniyle ya da ozgurluk ve demokrasi adı altında yapmak oluler, yetimler ve evsizler icin ne de?i?tirir?"

"Goze goz ilkesi tum dunyayı kor eder."

"U?runda olmeyi goze alaca?ım bircok dava var ama u?runda oldurece?im hicbir dava yoktur."

Bu ilkeleri uygulayan Gandi mantı?ın en uc sınırlarına giderek, hukumetlerin, polisin ve ordunun bile ?iddet kar?ıtı oldu?u bir dunya hayal etti. A?a?ıdaki alıntılar "Pasifistler ?cin" kitabındandır. ^[27]

Sava? ilmi bir ki?iyi basitce saf diktatorlu?e yoneltir. ?iddet kar?ıtlı?ının ilmi ise yalnızca saf demokrasiye ula?tırır....Sevgiden kaynaklanan guc, cezalandırılma korkusundan kaynaklanandan binlerce kat daha etkili ve kalıcıdır.....?iddet kar?ıtlı?ının yalnızca bireyler tarafından uygulanabilece?ini ve bireylerin olu?turdu?u uluslar tarafından uygulanamayaca?ını soylemek inancsızlıktır....En saf anar?iye en cok yakla?an ?iddet kar?ıtlı?ı uzerine kurulu olan demokrasidir....Tam bir ?iddet kar?ıtlı?ı uzerinde orgutlenen ve i?leyen bir toplum en saf anar?idir....

?iddet kar?ıtı bir devlette bile polis gucune gerek oldu?u sonucuna ula?tım....Polis ?iddet kar?ıtlı?ına inananlardan secilecektir. ?nsanlar icgudusel olarak onlara her turlu yardımı yapacak ve ortak bir calı?ma sonucu surekli azalan karı?ıklıklar ile kolaylıkla ba?a cıkabileceklerdir. Emek ile sermaye arasındaki ?iddetli anla?mazlıklar ve grevler ?iddet kar?ıtı bir devlette daha az olacaktır cunku ?iddet kar?ıtı co?unlu?un etkisi toplum icinde temel ilkelerin uygulanmasını sa?layacaktır. Benzer ?ekilde topluluklar arasında da kar?ıtlıklar olmayacaktır....

?iddet kar?ıtı bir ordu sava? zamanında da barı? zamanında da silahlı insanlar gibi davranmaz. Gorevleri birbirleriyle sava?an toplumları bir araya getirmek, barı? propagandası yapmak, bulundukları yerde ve birliklerinde her bir insanla ili?kiye gecmelerini sa?layacak eylemlerde bulunmaktır. Boyle bir ordu acil durumlarla ba?a cıkabilmek icin hazırlıklı olmalıdır, ?iddet iceren cetelerin ta?kınlıklarını durdurabilmek icin olmeyi goze almalıdırlar. ...Satyagraha (do?rulu?un gucu) tugayları her koy de ver her mahallede orgutlenebilir. [E?er ?iddet kar?ıtı topluma dı?arıdan bir saldırı gelirse] ?iddet kar?ıtlı?ına acılan iki yol vardır. Hakimiyeti vermek ama saldıran ile i? birli?i yapmamak...Ba? e?mektense olumu tercih etmek. ?kinci yol ise ?iddet kar?ıtı yontemle yeti?mi? insanların yapaca?ı pasif direni?....Saldırganın iradesine uymak yerine olmeyi tercih eden kadın ve erkeklerin olu?turdu?u sonu gelmez beklenmedik goruntu hem saldırganı hem de askerlerini yumu?atacaktır....?iddet kar?ıtlı?ını ana siyasi goru?u olarak secmi? olan bir ulusu ya da grubu atom bombası bile koleli?e mahkum edemez.... Bu ulkedeki ?iddet kar?ıtlı?ının duzeyi ba?ına bu geldi?i takdirde do?al olarak oyle yukselecektir ki evrensel olarak saygı gorecektir.

Bu goru?lere uygun olarak, 1940'ta Britanya Adaları' nın Nazi Almanyası tarafından i?gali soz konusu oldu?unda Gandi Britanya halkına ?u o?utleri verdi ( Sava? ve Barı?ta Pasif Direni? ): ^[28]

"Sahip oldu?unuz silahları ne sizi ne de insanlı?ı kurtarmaya yeterli olmadı?ı icin bırakmanızı isterim. Kendi varlı?ınız saydı?ınız ulkelerden ne istiyorlarsa almaları icin Herr Hitler ve Sinyor Mussolini'yi davet edin.... E?er bu centilmenler evlerinize girmek isterse, siz evleriniz terk edin. E?er sizin serbestce gitmenize izin vermezlerse, erkek, kadın ve cocuk sizi katletmelerine izin verin ama onlara ba?lılı?ınızı sunmayı reddedin."

Sava? sonrası bir mulakatta 1946'da daha da uc bir goru?unu acıkladı:

"Yahudiler kendilerini kasabın bıca?ına sunmalıydılar. Kendilerini kayalıklardan denize atmalıydılar."

Ancak Gandi bu duzeyde bir ?iddet kar?ıtlı?ının inanılmaz olcude inanc ve cesaret gerektirdi?ini ve buna herkesin sahip olmadı?ını biliyordu. Dolayısıyla, ozellikle de korkaklı?a kar?ı bir kılıf olarak kullanılıyorsa herkesin ?iddet kar?ıtı olarak kalması gerekmedi?ini de o?utledi.:

"Gandi, silahlanmaktan ve direni? gostermekten korkanları satyagraha hareketine katılmamaları konusunda uyardı. '?nanıyorum ki,' dedi, 'korkaklık ile ?iddet arasında bir secim yapmak gerekirse ?iddeti o?utlerdim.'" ^[29]

"Her toplantıda ?u uyarıyı yaptım. Pasif direni? ile daha once kendilerinde olan kullanmayı bildikleri gucten sonsuz derecede fazla guc elde ettiklerine inananların pasif direni? ile hicbir ili?kileri olmamalı ve bıraktıkları silahları tekrar almalıdır. Bir zamanlar cok cesur olan Khudai Khidmatgar ların ("Allah'ın hizmetcileri"), Bad?ah Han 'ın etkisiyle korkakla?tıklarını hicbir zaman soyleyemeyiz. Cesaretleri yalnızca iyi bir ni?ancı olmalarıyla de?il, olumu goze almaları ve go?uslerini gelen kur?unlara kar?ı acmalarındadır." ^[30]

Et yemezlik [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi kucuk bir cocukken et yemeyi denemi?tir. Bunun sebebi hem duydu?u merak hem de onu ikna eden yakın arkada?ı ?eyh Mehtab'tır. Hindistan 'da etyemezlik Hindu ve Caynu inanı?larının temel ilkelerinden birisi olmu?tur ve do?du?u yore olan Gucerat'ta Hindu ve Caynuların buyuk co?unlu?u oldu?u gibi Gandi ailesi de etyemezdi. Londra'ya okumaya gitmeden once annesi Putlibay ve amcası Becharji Swami'ye et yemekten, alkol almaktan ve fuhu?tan imtina edece?ine yemin verdi. Sozune uyarak yalnızca bir beslenme bicimi de?il aynı zamanda ya?amı boyunca izleyece?i felsefeye bir temel elde etti. Gandi ergenli?e eri?tikce katı bir etyemez oldu. The Moral Basis of Vegetarianism (Etyemezli?in Ahlaki Temeli) adlı kitabın yanı sıra bu konuda bircok makale de yazdı. Bunların bir kısmı Londra Etyemezler Derne?i'nin yayım organı The Vegetarian 'da yayımlandı. ^[31] Bu donemde bircok ileri gelen entelektuelden ilham alan Gandi Londra Etyemezler Derne?i'nin ba?kanı Dr. Josiah Oldfield ile de arkada? oldu.

Henry Stephens Salt'ın eserlerini okuyup hayran kalmı? olan genc Mohandas, etyemezlik kampanyası yapan bu ki?iyle goru?tu ve yazı?tı. Gandi Londra'da iken ve daha sonra etyemezli?i desteklemek icin cok zaman harcadı. Gandi icin etyemez bir beslenme yalnızca insan vucudunun gereksinimleri kar?ılamıyor aynı zamanda ekonomik bir amaca da hizmet ediyordu. Et hala tahıl, sebze ve meyveden daha pahalıdır. O zamanın Hintlerinin birco?u cok du?uk gelire sahip oldu?u icin etyemezlik yalnızca tinsel bir uygulama de?il aynı zamanda pratikti de. Uzun sure et yemekten kacındı ve oruc tutmayı bir siyasi protesto yontemi olarak kullandı. Olene kadar ya da istekleri kabul edilene kadar yemek yemeyi reddetti. Otobiyografisinde etyemezli?in Brahmacarya'ya olan derin ba?lılı?ının ba?langıcı oldu?u yazar. ??tahını tam olarak kontrol etmeden Brahmacarya'da ba?arısız olaca?ını belirtir.

Bapu bir donem sonra artık yalnızca meyve yemeye ba?lamı?tı; ^[32] ancak doktorlarının tavsiyesiyle keci sutu icmeye ba?lamı?tı. ?nek sutunden elde edilen sut urunlerini hicbir zaman kullanmamı?tır. Bunun nedeni hem felsefi goru?leri hem de zorla inekten fazla sut alma yontemi olan phooka dan i?rendi?i, ^[33] ve annesine vermi? oldu?u bir soz nedeniyledir.

Brahmacarya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi 16 ya?ındayken babası cok hastalandı. Ailesine cok du?kun oldu?u icin hastalı?ı suresince babasının ba?ucundaydı. Ancak bir gece Gandi'nin amcası, kısa bir sureli?ine Gandi'nin dinlenmesi icin yerine gecti. Yatak odasında gectikten sonra bedenin arzularına kar?ı koyamayarak karısıyla birlikte oldu. Kısa bir sure sonra bir hizmetci, babasının az once oldu?unu bildirdi. Gandi buyuk bir sucluluk duydu ve kendini hicbir zaman affedemedi. Bu olaydan "cifte utanc" diye soz eder. Bu olay Gandi uzerinde oyle etkili olmu?tur ki hala evliyken 36 ya?ında cinsellikten vazgecer ve bekarlı?ı secer. ^[34]

Bu kararın alınmasında tinsel ve pratik anlamda saflı?ı o?utleyen Brahmacarya felsefesinin buyuk etkisi vardır. Cinsellikten kacınma ve cilecilik bu du?unu?un bir parcasıdır. Gandi Brahmacaryayı Tanrı'ya yakınla?ma ve kendini kanıtlama yolunda ana temel olarak gormu?tur. Otobiyografisinde cok kucuk ya?ta evlendi?i karısı Kasturba'ya duydu?u ?ehvet dolu durtuler ve kıskanclık krizleri ile olan mucadelesini anlatır. Cinsellikten uzak kalarak ?ehvet duymaktansa sevmeyi o?renmenin ki?isel zorunlulu?u oldu?unu hissetmi?tir. Gandi icin Brahmacarya "duyguların du?unce, soz ve eylemde kontrolu" demekti. ^[35]

Sadelik [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi topluma hizmet veren bir ki?inin sade bir hayatı olması gerekti?ine yurekten inanmı?tı. Bu sadelik o ki?iyi Brahmacaryaya ula?tıracaktır. Sadeli?e Guney Afrika'da ya?adı?ı Batı tarzı ya?am stilini bırakarak ba?ladı. Bunu "kendini sıfıra indirgemek," olarak adlandırdı ve gereksiz harcamaları keserek, basit bir ya?am tarzı secti ve kendi giysilerini bile kendisi yıkadı. ^[36] Bir keresinde topluma yaptı?ı hizmet nedeniyle kendisine verilen hediyeleri geri cevirdi. ^[37]

Gandi her hafta bir gununu konu?madan geciriyordu. Konu?maktan imtina etmenin kendisine ic huzuru getirdi?ine inanıyordu. Bu pratik Hindu ilkeleri mauna ( Sanskritce :???? ? sessizlik) ve ?anti den ( Sanskritce :????? ? huzur) etkilenmi?tir. Boyle gunlerde di?erleriyle ka?ıda yazarak ileti?im kuruyordu. 37 ya?ından sonra uc bucuk yıl boyunca Gandi dunya meselelerinin calkantılı durumunun kendi ic huzursuzlu?undan daha fazla bir karı?ıklı?a neden oldu?u icin gazete okumayı reddetti.

John Ruskin'in Unto This Last (Sonuna Kadar) adlı denemelerini okuduktan sonra ya?am tarzını de?i?tirmeye karar verdi ve Phoenix Kolonisi" adı verilen bir komun kurdu.

Ba?arılı bir hukuk hayatı ya?adı?ı Guney Afrika'dan Hindistan'a dondukten sonra zenginlik ve ba?arı ile ozde?le?tirdi?i Batı tarzı giyinmeyi bıraktı. Hindistan'ın en fakir insanının kabul edebilece?i gibi giyinmeye ba?ladı ve ev dokuması olan khadi nin kullanılmasını savundu. Gandi ve arkada?ları kendi e?irdikleri iplikle kendi giysilerinin kuma?ını dokumaya ba?ladı ve di?erlerini de boyle yapmaları icin te?vik etti. Hint i?ciler i?sizlik nedeniyle co?unlukla bo?ta kalsalar da giysilerini Britanya sermayesinin sahip oldu?u endustriyel konfeksiyonculardan almaktaydılar. E?er Hintler kendi giysilerini yaparsa Hindistan'da yer alan Britanya sermayesine buyuk bir darbe vurulaca?ı Gandi'nin goru?udur. Buradan yola cıkarak Hintlerin geleneksel cıkrı?ı carka Hindistan Ulusal Kongresi'nin bayra?ına alınmı?tır. Hayatının sadeli?ini gostermek icin ya?amının geri kalan doneminde yalnızca bir dhoti giydi.

?nanc [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi Hindu olarak do?du, tum ya?amı boyunca Hinduizm 'i uyguladı ve ilkelerinin co?unu Hinduizmden aldı. Sıradan bir Hindu olarak tum dinlerin e?it oldu?una inandı ve ba?ka dinlere inanması icin verilen cabalara kar?ı geldi. Cok meraklı bir dinbilimciydi ve tum onemli dinler hakkında bircok kitap okudu. Hinduzim hakkında ?unları soylemi?tir:

"Benim bildi?im kadarıyla Hinduizm tamamıyla ruhumu tatmin ediyor ve tum benli?imi dolduruyor... ?upheler pe?imden ko?unca, hayal kırıklıkları yuzume bakınca ve ufukta bir ı?ık huzmesi bile gormeyince Bhagavad Gita ya donerim ve beni rahatlatacak bir parca bulurum ve kar?ı konulmaz huznun icinde hemen gulumsemeye ba?larım. Ya?amım trajedilerle doluydu ve bunlar benim uzerimde gorunur ve kalıcı etkiler bırakmadıysa bunu Bhagavad Gita nın o?retilerine borcluyum."

Gandi Bhagavad Gita uzerine Guceratca bir yorum yazmı?tır. Guceratca metni ?ngilizceye Mahadev Desai tarafından cevrilmi? ve bir onsoz eklenmi?tir. 1946'da Gandi'nin bir giri? yazısıyla yayımlanmı?tır. ^{[38] [39]}

Gandi her dinin ozunde do?ruluk ve a?kın yattı?ına inanır. Aynı zamanda tum dinlerde ikiyuzlulu?u, kotu uygulamaları ve dogmayı da sorgulamı?tır ve yorulmaz bir sosyal reformcudur. Ce?itli dinler uzerine olan bazı yorumları ?oyledir:

"Hristiyanlı?ı mukemmel ya da en buyuk din olarak kabul edemeyi?imin nedeni, daha onceden Hinduizm'in boyle oldu?una ikna olmu? olmamdandır. Hinduizm'in eksiklikleri benim icin oldukca belirgindi. E?er dokunulmazlık Hinduzim'in bir parcası olabiliyorsa, ya koku?mu? bir parcasıdır ya da bir urdur. Bircok tarikat ve kastın raison d'etre ini (varlık sebebini) anlayamıyorum. Vedaların Tanrı Sozu oldu?unu soylemenin anlamı nedir? E?er Tanrı'nın ilhamıyla yazıldıysa neden ?ncil ve Kur'an da oyle olmasın? Hristiyan arkada?larım gibi Musluman arkada?larım da beni dinlerine dondurmeye calı?mı?lardır. Abdullah ?et beni surekli ?slam'ı incelemeye te?vik etti ve her zaman ne kadar guzel oldu?u hakkında soyleyecek sozu bulunuyordu." (kaynak:Otobiyografisi)

"Ahlaki temeli kaybetti?imizde dindar olmaktan da uzakla?ırız. Ahlakın ustunde bir din gibi bir ?ey yoktur. ?nsan, orne?in hem yalancı, zalim olup nefsine hakim olamayıp hem de Tanrı'nın kendi yanında oldu?unu iddia edemez."

"Muhammed'in hadisleri yalnızca Muslumanlar icin de?il tum insanlık icin birer hikmet hazinesidir."

Ya?amının daha sonraki donemlerinde bir Hindu olup olmadı?ı soruldu?unda ?oyle yanıtlamı?tır:

"Evet oyleyim. Aynı zamanda Hristiyan, Musluman, Budist ve Yahudiyim."

Birbirlerine buyuk saygı da duysalar Gandi ve Rabindranath Tagore bircok kereler uzun suren tartı?malara girmi?lerdir. Bu tartı?malar, zamanlarının en unlu iki Hint'inin felsefi goru? farklılıklarını ornekler. 15 Ocak 1934'te Bihar'da meydana gelen bir deprem cok buyuk ya?am kaybına ve zarara yol actı. Gandi bunun dokunulmazları kendi tapınaklarına kabul etmeyen ust kast Hinduların gunahları nedeniyle oldu?unu belirtti. Tagore ise Gandi'nin bu goru?une ?iddetle kar?ı geldi ve dokunulmazlık uygulaması ne kadar itici de olsa ahlaki sebeplerin de?il yalnızca do?al sebeplerin depreme yol acabilece?ini savundu. ^[40]

Eserleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi uretken bir yazardı. Uzun yıllar aralarında Guney Afrika'da iken Gucerati dilinde Harijan , Hindi dilinde ve ?ngilizce; Indian Opinion ile Hindistan'a dondukten sonra cıkardı?ı ?ngilizce Young India gazetesi ile Guceratca Navajivan adlı aylık dergi gibi bircok gazete ve derginin editorlu?unu yaptı. Sonraları Navajivan Hindi dilinde de yayımlandı. ^[41] Bunlara ek olarak hemen hemen her gun ki?ilere ve gazetelere mektuplar yazdı.

Gandi aralarında otobiyografisi Do?rulukla Olan Deneyimlerimin Oykusu 'nun de bulundu?u, Guney Afrika'daki mucadelesi hakkında Satyagraha in South Africa (Guney Afrika'da Satyagraha), siyasi bir bro?ur olan Hind Swaraj or Indian Home Rule ve John Ruskin'in Unto This Last denemesinin Gucerati dilindeki yorumu gibi bircok eser yazmı?tır. ^[42] Bu son deneme ekonomi uzerine denemesi olarak sayılır. Ayrıca yo?un olarak etyemezlik, beslenme ve sa?lık, din, sosyal reformlar gibi konular uzerine de yazdı. Gandi genellikle Gucerati dilinde yazdı ama kitaplarının Hindi ve ?ngilizce cevirilerini de duzeltti.

Gandi'nin tum eserleri 1960 yılında The Collected Works of Mahatma Gandhi (Mahatma Gandi'nin Tum Eserleri) adıyla Hindistan hukumeti tarafından yayımlandı. Yazılar yakla?ık yuz cilt icinde toplanmı? 50.000 sayfadan olu?ur. 2000 yılında tum eserlerin gozden gecirilmi? baskısı, Gandi'nin takipcilerinin hukumeti siyasal amacları icin de?i?iklik yapması ile suclamasıyla bir anla?mazlık cıkmı?tır. ^[43]

Gandi hakkında kitaplar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bircok biyografi yazarı Gandi'nin hayatını yazmayı ustlenmi?tir. Bunların arasında iki tanesi di?erlerinin arasından sıyrılmı?tır: D. G. Tendulkar'ın sekiz ciltlik Mahatma. Life of Mohandas Karamchand Gandhi (Mahatma, Mohandas Karamcand Gandi'nin Ya?amı) ile Pyarelalve Sushila Nayyar'ın on ciltlik Mahatma Gandhi 'si. ABD Ordusu'ndan Albay G. B. Singh'in hayatının yirmi yılını ^[44] ara?tırma kitabı Gandhi: Behind the Mask of Divinity 'yi (Gandi:Kutsallık Maskesinin Ardında) yazmak icin Gandi'nin ozgun konu?malarını ve yazılarını toplamak icin gecirdi?i soylenir.

Takipcileri ve Etkisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi onemli liderleri ve siyasi hareketleri etkilemi?tir. Aralarında Martin Luther King ve James Lawson'un da bulundu?u ABD'deki yurtta?lık hakları hareketi liderleri pasif direni? hakkındaki kendi kuramlarının geli?iminde Gandi'nin yazılarından yararlanmı?lardır. ^[45] Apartheid kar?ıtı eylemci ve Guney Afrika 'nın eski devlet ba?kanı, Nelson Mandela , Gandi'den ilham almı?tır. ^[46] Di?erleri arasında, Han Abdulgaffar Han , ^[47] Steve Biko ve Aung San Suu Kyi sayılabilir. ^[48]

Gandi'nin ya?amı ve o?retileri Gandi'yi akıl hocası olarak goren veya hayatını Gandi'nin fikirlerini yaymak icin geciren bircok ki?iye ilham kayna?ı olmu?tur. Avrupa'da ilk olarak, Romain Rolland 1924 yılında yayımladı?ı kitabı Mahatma Gandhi ile Gandi'den sozetmi?tir ve Brezilyalı anar?ist ve feminist Maria Lacerda de Moura pasifizm hakkındaki kitabında Gandi hakkında yazmı?tır. 1931 yılında Avrupalı dikkate de?er bir fizikci, Albert Einstein Gandi ile mektupla?mı? ve daha sonra onun hakkında "gelecek nesiller icin ornek alınacak bir ki?i" diye yazmı?tır. ^[49] Lanza del Vasto 1936 yılında Gandi ile ya?amak amacıyla Hindistan'a gitti. Daha sonra Avrupa'ya Gandi'nin felsefesini yaymak icin dondu ve 1948 yılında Gandi'nin a?ramlarını ornek alan Ark Toplulu?u'nu kurdu. Bir Britanya amiralinin kızı olan Madeleine Slade ("Mirabehn" olarak bilinir) ya?amının buyuk bir kısmını Gandi'nin bir muridi olarak Hindistan'da gecirmi?tir.

Bunlara ek olarak Britanyalı muzisyen John Lennon ?iddet kar?ıtı goru?lerini tartı?ırken Gandi'den soz etmi?tir. ^[50] 2007'de Cannes Lions Uluslararası eklamcılık Festivalinde ABD eski ba?kan yardımcısı ve cevreci Al Gore , Gandi'nin kendi uzerindeki etkisinden soz etmi?tir. ^[51]

Mirası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi'nin do?um gunu olan 2 Ekim, Hindistan'da Gandhi Jayanti olarak kutlanan ulusal bir bayramdır. 15 Haziran 2007'de, " Birle?mi? Milletler Genel Kurulu "nun oybirli?iyle 2 Ekim'i "Dunya ?iddete Hayır Gunu" olarak kabul etti?i duyurulmu?tur. ^[52]

Batı'da sıklıkla Gandi'nin ilk adı oldu?u sanılan Mahatma kelimesi Sanskritce Ulu anlamına gelen maha ile ruh anlamına gelen atma kelimelerinden gelmektedir.

Dutta ve Robinson'un Rabindranath Tagore: An Anthology kitabı gibi bircok kaynak Mahatma unvanının Gandi'ye ilk olarak Rabindranath Tagore tarafından yakı?tırıldı?ını belirtir. ^[53] Di?er kaynaklarda ise bu unvanı Nautamlal Bhagavanji Mehta'nın 21 Ocak 1915'te verdi?i belirtilir. ^[54] Otobiyografisinde Gandi hicbir zaman bu onura layık olmadı?ını du?undu?unu acıklar. ^[55] Manpatra 'ya gore, Mahatma unvanı Gandi'nin adalet ve do?ruluk icin gosterdi?i ozenilecek ozveri icin verilmi?tir. ^[56]

Time Dergisi Gandi'yi 1930'da yılın adamı secti. Time Dergisi Dalay Lama , Lech Wał?sa , Dr. Martin Luther King, Jr. , Cesar Chavez, Aung San Suu Kyi , Benigno Aquino, Jr., Desmond Tutu ve Nelson Mandela 'yı Gandi'nin cocukları olarak adlandırdı ve ?iddet kar?ıtlı?ı icin tinsel mirascıları olduklarını belirtti. ^[57] Hindistan hukumeti her yıl toplum icin calı?anlar, dunya liderleri ve vatanda?ları arasından secilenlere Mahatma Gandi Barı? Odulu'nu sunar. Guney Afrika'nın ırk ayrımını ortadan kaldırmak icin mucadele eden lideri Nelson Mandela , odulu kazanan Hint olmayanlar arasında tanınmı? olanlardandır.

1996 yılında Hindistan hukumeti 5, 10, 20, 50, 100, 500 ve 1000 rupilk banknotlar uzerinde Mahatma Gandi serisini ba?lattı. Gunumuzde H?ndistan'da dola?ımda bulunan tum paralar uzerinde Mahatma Gandi'nin portresi bulunur. 1969 yılında Birle?ik Krallık Mahatma Gandi'nin do?umunun yuzuncu yılı anısına bir dizi posta pulu cıkardı.

Buyuk Britanya'da bircok Gandi heykeli bulunmaktadır. Bunların en dikkat cekeni hukuk okudu?u University College London'ın yakınında Londra 'nın Tavistock Meydanı'ndaki heykeldir. 30 Ocak Birle?ik Krallık 'ta "Ulusal Gandi'yi Anma Gunu" olarak kutlanır. Amerika Birle?ik Devletleri 'nde New York 'ta Union Square Park'ta, Atlanta 'da Martin Luther King, Jr. Ulusal Tarihi Sit'inde, Washington, DC 'de Hindistan Buyukelcili?i yakınında Massachusetts Avenue'de Gandi heykelleri bulunur. Guney Afrika 'nın Pietermaritzburg ?ehrinde (1893 yılında trende birinci mevkiden atıldı?ı yer) bir anıt heykeli bulunur. Madame Tussaud'nun Londra, New York ve di?er ?ehirlerdeki muzelerinde balmumu heykelleri de vardır.

Gandi 1937 ile 1948 yılları arasında be? kez aday gosterilmesine ra?men Nobel Barı? Odulu 'nu alamadı. ^[58] Yıllar sonra Nobel Komitesi kamuoyuna yaptı?ı acıklamada bu odulu verememenin derin uzuntusunu bildirmi? ve odulun verilmesinde a?ırı ulusalcı goru?lerin oldu?unu kabul etmi?tir. Mahatma Gandi 1948 yılında odulu alacaktı ancak suikaste u?raması sonucu alamamı?tır. Yenhi yaratılan Hindistan ve Pakistan arasında o yıl ortaya cıkan sava?ta ayrıca onemli bir faktor olmu?tur. ^[59] 1948'de Gandi'nin oldu?u yıl Barı? Odulu "ya?ayan uygun bir aday olmadı?ı" bahanesiyle verilmedi ve 1989 yılında Dalay Lama 'ya Odul verildi?inde komite ba?kanı "bunun kısmen Mahatma Gandi'nin anısına saygıdan oturu" verildi?ini belirtti. ^[60]

Yeni Delhi'de Gandi'nin 30 Ocak 1948'de suikaste u?radı?ı Birla Bhavan (ya da Birla Evi), 1971 yılında Hindistan hukumeti tarafından alınmı? ve 1973'te Gandhi Smriti ya da Gandi Hatırası olarak halka acılmı?tır. Mahatma Gandi'nin ya?amının son dort ayını gecirdi?i oda ile gece dola?ırken vuruldu?u yer koruma altındadır.

Mohandas Gandi'nin suikaste u?radı?ı yerde ?imdi bir ?ehit Sutunu bulunmaktadır.

Mahatma Gandi'nin oldu?u 30 Ocak gunu her yıl bircok ulkenin okullarında ?iddet Kar?ıtı ve Barı? Gunu olarak kutlanır. ?lk olarak 1964'te ?spanya 'da kutlanmaya ba?lamı?tır. Guney Yarımkure okul takvimini kullanan ulkelerde bu gun 30 Mart'ta ya da yakın gunlerde kutlanır.

Ulkuler ve ele?tiriler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi'nin katı ahimsa goru?u pasifizmi icerir dolayısıyla da siyasi spektrumun her kanadından ce?itli ele?tirilere maruz kalmı?tır.

Bolunme kavramı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Prensip olarak Gandi dinsel birlik goru?uyle catı?tı?ı icin siyasi bolunmeye kar?ıydı. ^[61] Hindistan'ın bolunerek Pakistan'ın kurulması hakkında Harijan 'da 6 Ekim 1946'da ?oyle yazmı?tır:

Pakistan'ın yaratılması iste?i, Muslumanlar Birli?i tarafından one surulmesi ?slam dı?ı ve hatta gunah dolu oldu?unu soylemekten de cekinmem. ?slam birli?i ve insanlı?ın karde?li?ini temel alır, insanlık ailesinin birli?ini bozmayı de?il. Dolayısıyla Hindistan'ı buyuk bir ihtimalle sava?an iki gruba bolmeye calı?anlar hem Hindistan'ın hem de ?slam'ın du?manıdır. Beni parcalara ayırabilirler ama yanlı? oldu?unu du?undu?um bir goru?e katılmamı bekleyemezler [...] cılgınca konu?malara ra?men tum Muslumanları dost edinmeye calı?mak arzumuzdan vazgecmemeliyiz ve onları sevgimizin esiri olarak tutmalıyız. ^[62]

Ancak, Homer Jack Gandi'nin Cinnah ile Pakistan konusundaki uzun mektupla?malarında ?unlara dikkati ceker: "Her ne kadar Gandi ki?isel olarak Hindistan'ın bolunmesine kar?ıysa da oncelikle ba?ımsızlı?ın elde edilmesi icin Kongrenin ve Muslumanlar Birli?inin i?birli?iyle kurulacak olan gecici bir hukumet altında i?birli?ini yapılması ve daha sonra co?unlu?u Musluman olan bolgelerde yapılacak bir halk oylamasıyla bolunme sorununa karar verilmesini belirten bir anla?ma onerdi." ^[63]

Hindistan'ın bolunmesi hakkındaki bu cifte goru?u nedeniyle Gandi hem Hindular hem de Muslumanlar tarafından ele?tirilmi?tir. Muhammed Ali Cinnah ve ca?da?ı Pakistanlılar Gandi'yi Musluman siyasi haklarını baltalamak ile sucladı. Vinayak Damodar Savarkar ve muttefikleri Gandi'yi Muslumanların Hindulara kar?ı duzenledi?i vah?ete gozunu kapayarak Muslumanların siyasi olarak gonlunu almakla ve Pakistan'ın yaratılmasına izin vermekle sucluyordu. Bu siyasi olarak ceki?meli bir konu haline gelmi?tir: Pakistan asıllı Amerikalı tarihci Ayesha Jalal gibi bazıları Gandi ve Kongre'nin Muslumanlar Birli?i ile iktidarı payla?maktaki isteksizliklerinin bolunmeyi hızlandırdı?ını iddia ederken; Hindu milliyetci siyasetci Pravin Togadia gibi di?erleri Gandi'nin liderli?inde gosterdi?i a?ırı zayıflık sonucunda Hindistan'ın bolundu?unu soyler.

Gandi ayrıca 1930 yılında Filistin'in bolunerek ?srail devletinin kurulması konusunda yazarken bolunme konusundaki ho?nutsuzlu?unu belirtmi?tir. 26 Ekim 1938'de Harijan 'da ?oyle yazmı?tır:

Bana Filistin'deki Arap-Yahudi sorunu ve Yahudilerin Almanya'da ya?adıkları hakkında goru?lerimi bildirmemi isteyen ce?itli mektuplar alıyorum. Bu cok zor soru hakkındaki goru?lerimi bildirirken tereddut icindeyim. Tum Yahudilere sempati duyuyorum, onları Guney Afrika'da yakından tanıdım. Bazıları ya?am boyunca arkada?ım oldu. Bu arkada?larım sayesinde Yahudilerin ca?lar boyunca zulum gorduklerinden haberdar oldum. Hristiyanlı?ın dokunulmazlarıydılar [...] Ama sempatim adaletin gerekliliklerine kar?ın gozlerimi kor etmiyor. Yahudiler icin ulusal bir ev haykırı?ı bana pek cekici gelmiyor. Bunun kurulması icin izin ?ncil'de arandı ve Filistin'e donen Yahudiler bunu cok arzuladı. Niye, dunya uzerindeki di?er insanlar gibi do?dukları ve hayatlarını kazandıkları ulkeleri kendi vatanları olarak kabul edemediler? ?ngiltere nasıl ?ngilizlere, Fransa'da Fransızlara aitse Filistin de Araplara aittir. Yahudilerin isteklerini Araplara kabul ettirmeye calı?mak hem yanlı? hem de insanlık dı?ıdır. ?u anda Filistin'de olanlar hicbir ahlak kuralı ile acıklanamaz. ^[64]

?iddet iceren direni?in reddi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi ayrıca ?iddet iceren yontemlerle ba?ımsızlı?ını kazanmaya calı?anları ele?tirmesi nedeniyle de siyasi arenada hedef oldu. Bhagat Singh, Sukhdev, Udham Singh ve Rajguru'nun asılmalarını protesto etmeyi reddetmesi bazıları tarafından suclanma sebebi olmu?tur. ^{[65] [66]}

Bu ele?tiriler hakkında Gandi ?unları soylemi?tir: "Bir zamanlar silahları olmadı?ı zaman Britanyalılarla nasıl silahsız mucadele edeceklerini gosterdi?im icin beni dinleyenler vardı [...] ama bugun benim ?iddet kar?ıtlı?ımın [Hindu-Musluman ayaklanmalarına kar?ı] cozum olmadı?ını ve dolayısıyla insanların nefsi mudafaa icin silahlanmaları gerekti?i bana soyleniyor.." ^[67]

Bu argumanı birkac makalede daha kullandı. ?lk olarak 1938'de yazdı?ı "Zionism and Anti-Semitism," (Siyonizm ve Anti-Semitizm) adlı makalesinde Gandi Nazi Almanyası 'nda Yahudilerin cekti?i zulmu Satyagraha ba?lamında yorumlar. Pasif direni?i Yahudilerin Almanya'da yuz yuze geldikleri zulme kar?ı gelme yontemi olarak sunar,

E?er ben bir Yahudi olsaydım, ve Almanya'da do?up hayatımı orada kazansaydım, en az uzun boylu beyaz Alman kadar Almanya'yı vatanım olarak gorurdum ve ona ya beni vurmasını ya da zindana atmasını soylerdim; sınır dı?ı edilmeye ya da ayrımcı davranı?lara tabi olmayı reddederdim. Bunu yaparken bu sivil direni?e Yahudi arkada?larımın katılmasını beklemezdim cunku sonunda geride kalanların benim orne?imi izleyeceklerine guvenirdim. E?er bir Yahudi ya da tum Yahudiler burada onerilen cozumu kabul ederse ?u anda oldu?undan daha kotu bir duruma du?mezler. Ve gonullu olarak cekilen ızdırap onlara bir dayanma direnci ile ne?e verecektir [...] Hitler'in bu tarz eylemlere kar?ı hesaplayarak gosterece?i ?iddet Yahudilerin genel bir katliamı bile olabilir. Ama Yahudi zihni kendini gonullu ızdıraba hazırlarsa hayal etti?im bu katliam bile Jehovah'ın bir tiranın ellerinden ırkı kurtaraca?ı bir te?ekkur ve ne?e gunune bile donu?ebilir. Tanrıdan korkanlar icin olumde korkutucu bir ?ey yoktur. ^[68]

Gandi bu acıklamaları icin oldukca cok ele?tirilmi?tir. "Questions on the Jews" (Yahudiler Uzerine Sorular) adlı makalesinde ?oyle cevap vermi?tir: "Arkada?lar Yahudilere yaptı?ım ricayı ele?tiren iki gazete kupuru bana gondermi?. ?ki ele?tiride de Yahudilere kendilerine kar?ı yapılan yanlı?lar icin pasif direni?i onermekle yeni hicbir ?ey onermedi?imi soylenmi?.....benim mudafaa etti?im kalpten gelen ?iddetten feragat ve bu buyuk feragat sonucu ortaya cıkan etkin uygulamadır. ^[69] Ele?tirilere "Reply to Jewish Friends" (Yahudi Arkada?lara Cevaplar) ^[70] ve "Jews and Palestine" (Yahudiler ve Filistin) ^[71] makaleleriyle ?oyle cevap vermi?tir: "benim mudafaa etti?im kalpten gelen ?iddetten feragat ve bu buyuk feragat sonucu ortaya cıkan etkin uygulamadır." ^[69]

Gandi'nin Yahudi Soykırımı ile yuz yuze kalmı? olan Yahudiler hakkındaki goru?leri bircok yorumcunun ele?tirisine neden olmu?tur. ^[72] Siyonizmin kar?ıtı olan Martin Buber 24 ?ubat 1939'da Gandi cok sert bir acık mektup yayımladı. Buber Britanyalıların Hint uyruklarına davranı?ı ile Nazilerin Yahudilere kar?ı yaptıklarını kıyaslamanın munasebetsiz 21 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . oldu?unu belirtmi?; ve hatta Hintler zulmun kurbanları oldu?unda Gandi'nin bir zamanlar kuvvet kullanımını destekledi?ini belirtmi?tir. ^[73]

Gandi 1930'larda Yahudilerin Nazilerden gordu?u zulmu Satyagraha acısından yorumladı. Kasım 1938 yılındaki makalesinde pasif direni?i bu zulme kar?ı bir cozum olarak onerdi:

Yahudilere Almanlar tarafından uygulanan zulmun tarihte e?i benzeri yok gibi gozukmektedir. Eski zamanların tiranları, Hitler'in bugun ula?tı?ı cılgınlık duzeyine hic gelmemi?lerdi. Hitler bu cılgınlı?ı dini bir azim ile surdurmekte. Onun icin, yaymaya calı?tı?ı seckin ve militan milliyetcilik dininin gerektirdi?i her tur insanlık dı?ı davranı?, ?u an ve sonrasında odullendirilecek bir insanlık davranı?ıdır. Acıkca cılgın ama gozu pek bir gencli?in sucları tum ırkın uzerine inanılmaz bir vah?et ile cokmekte. ?nsanlık adına yapıldı?ı kabul edilebilecek bir sava? var ise, tum bir ırkın zulum gormesini engellemek icin Almanya'ya acılacak olan sava? tamamen haklı olacaktır. Boyle bir sava?ın iyi ve kotu yonlerini tartı?mak benim ufkumun otesindedir. Almanya ile Yahudilere kar?ı uyguladıkları bu suclar icin bir sava? acılmasa bile, kesinlikle Almanya ile bir ittifaka girilemez. Adalet ve demokrasi icin sava?tı?ını soyleyen ama bu ikisinin du?manı olan bir ulus ile nasıl ittifak kurulabilir ki?" ^{[74] [75]}

Glenn C. Altschuler, Gandi'nin Britanyalılara yaptı?ı Nazi Almanya'sı tarafından i?gal edilmelerine izin vermeleri o?udunu ahlaki yonden sorgular. Gandi Britanyalılara e?er "evlerinizi i?gal etmek isterlerse, siz evlerinizden cıkın. E?er serbestce cıkmanıza izin vermezlerse onlara ba?lılı?ı kabul edece?inize erkek, kadın ve cocuk katledilmenize izin verin" demi?tir. ^[76]

Erken donem Guney Afrika makaleleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gandi'nin Guney Afrika'da bulundu?u ilk yıllarda yazdı?ı bazı makaleler tartı?ma konusu olmu?tur. Tum eserlerinin yayımladı?ı "The Collected Works of Mahatma Gandhi," (cilt 8, s.120) koleksiyonunda yeniden basıldı?ı uzere, Gandi 1908 yılında "Indian Opinion" gazetesinde zamanının Guney Afrika hapishanesi hakkında ?unları yazmı?tır: "Yerli mahkumların buyuk co?unlu?u hayvanlardan yalnız bir basamak yukarıda ve genellikle sorun cıkarıyor, kendi aralarında dovu?uyorlar." Yine aynı koleksiyonda (Cilt 2, s.74) tekrar yayımlanan, 26 Eylul 1896 tarihli konu?masında Gandi "tek me?galesi avlanmak ve tek ihtirası bir karı satın alabilmek icin yeterli miktarda suru hayvanı toplamak ve sonra hayatını uyu?ukluk icinde ve cıplak olarak gecirecek olan ci? kaffir"den soz eder. Gunumuzde Kaffir deyimi a?a?ılayıcı bir anlam icerir ancak Gandi'nin zamanında anlamının bugunkunden farklı oldu?unu belirtmek gerekir. Buna benzer yorumlar nedeniyle bazıları Gandi'yi ırkcılıkla sucladı. ^[77]

Uzmanlık alanları Guney Afrika olan iki tarih profesoru Surendra Bhana ve Goolam Vahed, bu tartı?maları The Making of a Political Reformer: Gandhi in South Africa, 1893?1914. (New Delhi: Manohar, 2005) (Siyasi bir Reformcunun Geli?imi: Gandhi Guney Afrika'da 1893-1914) adlı eserlerinde ele aldı. ^[78] ?lk bolum olan, "Somurge Natal'da Gandi, Afrikalılar ve Hintler"de "Beyaz idare"nin altında Afrika ve Hint toplulukları arasındaki ili?kiler ile ırk ayrımcılı?ına dolayısıyla da bu topluluklar arasında ortaya cıkan gerginliklere neden olan politikalar uzerine yo?unla?ırlar. Bu ili?kilerden cıkardıkları sonuca gore "genc Gandi 1890'larda hukum suren ırk ayrımcılı?ı kavramlarından etkilenmi?tir." ^[79] Aynı zamanda "Gandhi'nin hapishanedeki deneyimlerinin Afrikalıların durumları hakkında daha duyarlı olmasına neden oldu?unu [...] daha sonraları Gandi'nin yumu?adı?ını; Afrikalılara kar?ı onyargılarını dile getirirken daha az kategorik oldu?unu, ve ortak amaca yonelik noktaları gormeye daha acık oldu?unu" belirtirler. "Johannesburg hapishanesindeki olumsuz goru?lerinin Afrikalıların genelinden ziyade uzun sure mahkum kalan Afrikalılara yonelik" oldu?unu soylerler." ^[80]

Guney Afrika eski devlet ba?kanı Nelson Mandela , 2003 yılında Johannesburg 'da Gandi'nin bir heykelinin acılmasını engellemeye calı?anlara ^[77] ra?men Gandi'nin bir takipcisi olmu?tur. ^[46] Bhana ve Vahed heykelin acılması ile ilgili olaylar hakkındaki yorumlarını The Making of a Political Reformer: Gandhi in South Africa, 1893?1914 adlı eserlerinin sonuc bolumunde yapmı?lardır. "Gandhi'nin Guney Afrika'ya Mirası," bolumunde "Gandhi, Beyaz idareyi sona erdirmeye calı?an bircok nesil Guney Afrikalı aktiviste ilham kayna?ı olmu?tur. Bu miras onu Nelson Mandela 'ya ba?lar [...] oyle ki Gandi'nin ba?ladı?ını bir anlamda Mandela tamamlamı?tır." ^[81] Gandi'nin heykelinin acılması sırasında ya?anan tartı?malara atıfta bulunarak devam ederler. ^[82] Gandhi hakkındaki bu iki farklı perspektif hakkında, Bhana ve Vahed ?u sonuca ula?ır: "Apartheid sonrası Guney Afrika'da Gandi'yi siyasi amacları icin kullanmaya calı?anlar, Gandi hakkındaki bazı gerceklerden bihaber olduklarında davalarına bir ?ey katamadıkları gibi, ondan basitce ırkcı diye soz edenler de aynı derecede olayları saptırmaktadır." ^[83]

Yakın gecmi?te, Nelson Mandela , Guney Afrika 'ya satyagrahanın giri?inin 100. yıl donumune denk gelen Yeni Delhi 'de 29 Ocak?30 Ocak 2007 tarihli bir konferansa katıldı. ^[84] Ayrıca, Mandela Gandhi, My Father filminin Temmuz 2007'deki Guney Afrika galasında izleyici kar?ısına bir video klip ile cıktı. Bu klip hakkında filmin yapımcısı Anil Kapoor ?oyle bahsetmi?tir: "Nelson Mandela filmin acılı?ı icin ozel bir mesaj gonderdi. Mandela yalnızca Gandi hakkında de?il, benim hakkımda da konu?tu. Kalbimi ısıtan ve tevazu hissettiren bu filmi yaptı?ım icin bana etti?i te?ekkurdur. Halbuki bu filmi Guney Afrika'da cekmeme ve Dunya promiyerini burada yapmama izin vermeleri nedeniyle benim te?ekkur etmem gerekirdi. Mandela filmi cok destekledi." ^[85] Guney Afrika devlet ba?kanı Thabo Mbeki , ^{[86] [87]} Guney Afrika hukumetinin geri kalan uyeleriyle bu acılı?a katıldı. ^[85]

Di?er ele?tiriler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dalit kastından lider B. R. Ambedkar Gandi'nin Dalit toplumundan sozederken kullandı?ı Harijanlar terimini kınamı?tır. Bu terimin anlamı "Tanrı'nın Cocukları"dır; ^[88] ve bazıları tarafından bu Dalitlerin sosyal olarak olgunlu?a eri?medi?i ve ayrıcalıklı Hint kastlarının babacan bir tavır icine girmesi anlamına geldi?i ?eklinde yorumlanmı?tır. Ambedkar ve muttefikleri aynı zamanda Gandi'nin Dalit siyasal haklarını da baltaladı?ını hissediyordu. Gandi, her ne kadar Vai?ya kastında do?duysa da, Ambedkar gibi Dalit aktivistler olmasına ra?men Dalitlerin adına konu?abilece?i konusunda ısrar ediyordu.

Hintbilimci Koenraad Elst'te Gandi'yi ele?tirmi?tir. Gandi'nin pasif direni? kuramının etkinli?ini sorguladı ve bunun Britanyalılardan yalnızca ufak birkac odun koparabildi?ini belirtti. Elst ayrıca Britanyalıları pasif direni?ten de?il ?iddet eylemlerinden korkmaları nedeniyle (ayrıca II. Dunya Sava?ı 'nın ardından kaynakların da tukenmesiyle birlikte) Hindistan'ın ba?ımsızlı?ının kabul edildi?ini iddia etmi?tir. Elst'e gore buna ornek olarak Subha? Candra Bose'nin Hindistan Ulusal Ordusu'na olan Hint toplumunun deste?i verilebilir. ^[89] Ovgu olarak da ?unu belirtir: "Gandi'nin unlu olmasının ba?lıca nedeni, somurgele?mi? toplumlar icindeki ozgurluk liderleri arasında, Batı modellerinden (milliyetcilik, sosyalizm, anar?izm gibi) de?il de yerli kulturden cıkan politika ve stratejiler ureten tek lider olmasıdır." ^[90]

Film [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Gandhi , 1982 ( Ben Kingsley , Candice Bergen , John Gelgud )
• Gandhi, My Father , 2007
• Sevgili Dostum Hitler , 2011

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Konuyla ilgili yayınlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Turkce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• M.K. Gandhi. Bir Ozya?am Oykusu:Ya?adı?ım Gerce?in Oykusu . Cevirmen:Vedat Gunyol (2001 bas.). ?stanbul : Cem Yayınları. ISBN 9-754066-54-X .  
• Emrys Westacott. Gandhi ve ?iddet Dı?ı Direni? / Mahatma Gandhi'nin Yazılarından Secmeler . Kaknus Yayınları.  
• M.K. Gandhi. Gandhi'ye Gore Bhagavad Gita . Cevirmen:Seda Ciftci, Vecihi Karado?an (Nisan 2004 bas.). ?stanbul : Kaknus Yayınları. ISBN 9-75669895-0 .  
• Trudy S. Settel. Gandhi'nin Bilgelik Kitabı . Cevirmen:?en Suer Kaya (1998 bas.). Anahtar Kitaplar Yayınevi. ISBN 9-757787-59-0 .  
• Ya?ar ?ahin Anıl. Mahatma Gandhi (Aralık 2005 bas.). ?stanbul : Kasta? Yayınları. ISBN 9-752820-61-1 .  
• Henry David Thoreau ve M.K. Gandhi. Sivil ?taatsizlik ve Pasif Direni? . Cevirmen:Fatma Unsal, C.Hakan Arslan (1997 bas.). Vadi Yayınları. ISBN 9757726-52-4 .  

?ngilizce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Bhana, Surendra ve Goolam Vahed. The Making of a Political Reformer: Gandhi in South Africa, 1893?1914. New Delhi: Manohar, 2005.
• Bondurant, Joan V. (1988). Conquest of Violence: The Gandhian Philosophy of Conflict . Princeton UP. ISBN 0-691-02281-X .  
• Chernus, Ira. American Nonviolence: The History of an Idea , chapter 7. ISBN 1-57075-547-7
• Chadha, Yogesh. Gandhi: A Life. ISBN 0-471-35062-1
• Dutta, Krishna ve Andrew Robinson. Rabindranath Tagore: An Anthology (1997 bas.). Londra : Picador/Macmillan. ISBN 0-330-34962-7 .  
• Gandhi, Mahatma. The Collected Works of Mahatma Gandhi. New Delhi: Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India, 1994.
• Gandhi The Man, biyografi Eknath Easwaran ISBN 0-915132-96-6
• Fischer, Louis. The Essential Gandhi: An Anthology of His Writings on His Life, Work, and Ideas 2 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. Vintage: New York, 2002. (yeniden basım) ISBN 1-4000-3050-1
• Gandhi, M.K. "Zionism and Antisemitism." The Gandhi Reader: A Sourcebook of His Life and Writings. 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Homer Jack (ed.) Grove Press, New York: 1956:317?322.
• "Questions on the Jews." The Gandhi Reader: A Sourcebook of His Life and Writings. Homer Jack (ed.) Grove Press, New York: 1956:322?3.
• "Reply to Jewish Friends." The Gandhi Reader: A Sourcebook of His Life and Writings. Homer Jack (ed.) Grove Press, New York: 1956:323?4.
• "Jews and Palestine." The Gandhi Reader: A Sourcebook of His Life and Writings. Homer Jack (ed.) Grove Press, New York: 1956:324?6.
• Gandhi, M.K. Do?rulukla Olan Deneyimlerimin Oykusu (1929) ISBN 0-8070-5909-9
• Gandhi, Rajmohan (1990). Patel: A Life . Navajivan Publishing House. ISBN 81-7229-138-8 .  
• Hunt, James D. Gandhi in London . New Delhi: Promilla & Co., Publishers, 1978.
• Mann, Bernhard, The Pedagogical and Political Concepts of Mahatma Gandhi and Paulo Freire. In: Claußen, B. (Ed.) International Studies in Political Socialization and Education. Bd. 8. Hamburg 1996. ISBN 3-926952-97-0
• Ruhe, Peter. Gandhi: A Photo biography. ISBN 0-7148-9279-3
• Sharp, Gene. Gandhi as a Political Strategist, with Essays on Ethics and Politics . Boston: Extending Horizon Books, 1979.
• Sofri, Gianni. Gandhi and India: A Century in Focus. (1995) ISBN 1-900624-12-5
• Gordon, Haim. A Rejection of Spiritual Imperialism: Reflections on Buber's Letter to Gandhi. Journal of Ecumenical Studies , 22 Haziran 1999.
• Gandhi, M.K. Satyagraha in South Africa
• GANDHI -- A Discussion of the Struggle for Human Rights by Daisaku Ikeda

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Vikipedi'nin karde? projelerinden ' hakkında daha fazla bilgi edinin
	Commons 'ta dosyalar
	Vikisoz 'de alıntılar

• Mahatma Gandhi's autobiography on wikisource
• Gandhi Smriti ? Government of India website
• Mahatma Gandhi News Research and Media service 24 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Mahatma Gandhi a votary of sustainable living
• Mani Bhavan Gandhi Sangrahalaya Gandhi Museum & Library 23 A?ustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Gandhi Book Centre 20 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• Works of Mahatma Gandhi
• Gandhi Hall and statue at Soka University of America