한국   대만   중국   일본 
Solidarno?? - Vikipedi ?ceri?e atla

Solidarno??

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
( Dayanı?ma Sendikası sayfasından yonlendirildi)
Solidarno??
Kurulu? 31 A?ustos 1980
Merkez Gdansk , Polonya Halk Cumhuriyeti
Lider Lech Wał?sa 1980-1990
Marian Krzaklewski 1991-2002
Janusz ?niadek 2002-2010
Piotr Duda 2010-gunumuz
Resmi site www.solidarnosc.org.pl

Solidarno?? veya Dayanı?ma ( Lehce : Solidarno?? , tam adı: Ba?ımsız Ozyonetimli Dayanı?ma Sendikası ? Niezale?ny Samorz?dny Zwi?zek Zawodowy Solidarno?? ) 31 A?ustos 1980 tarihinde Polonya Halk Cumhuriyetindeki Gda?sk Tersanesi i?cileri arasında kurulan sendika. ?lk lideri Lech Wał?sa ’dır.

Solidarno??, bir Var?ova Paktı ulkesindeki komunist parti denetimi dı?ındaki ilk sendikaydı. [1] 1980’li yıllarda sosyalizm icerisinde radikal reform yapılması soylemiyle sendikal sınırlarını a?an sosyal bir hareket haline geldi. Polonya Halk Cumhuriyeti hukumetleri Solidarno??’u baskı altına almaya calı?sa da ba?arılı olamayacak ve sonunda goru?me masasına oturmak zorunda kalacaktır. Yuvarlak masa toplantılarının ardından 1989 yılında secimlerin yapılması kararı alınır. Secimde Solidarno?? onderli?indeki muhalif hareket iktidardaki Polonya Birle?ik ??ci Partisi (PZPR) egemenli?ine son vererek secimleri kazanır. Solidarno?? lideri Wał?sa 1990 yılında Polonya Cumhurba?kanı secilir. Bu donemden sonra Solidarno?? yeniden sadece sendikal alanla ilgilenir hale gelmi?tir.

Tarihce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1984 yılında Var?ova 'daki bir Solidarno?? eylemi

Solidarno??, 31 A?ustos 1980'de Gdansk'da o zamanki ismiyle Lenin Tersaneleri nde kuruldu. ?lk bile?enleri Sovyet yonetimi kar?ıtı sosyal hareketleri, Katolik Kilisesi'ni ve muhalifleri kapsıyordu. Hareket eylemlerinde pasifizmi savunuyordu. 17 Eylul 1980'de ilk ulusal kongresi toplandı ve Lech Wał?sa'yı ba?kanlı?a secildi. Sendika, resmi olarak 10 Kasım 1980 tarihinde tescil edildi. Polonya Halk Cumhuriyeti yonetimi ulkede sendikanın artan etkisini kırabilmek icin 1981 yılının Aralık ayında sıkıyonetim ilan ederek hareketin onderli?ine kar?ı baskı uyguladı. [2] Ancak halktan ve i?cilerden yo?un destek alan Solidarno?? bastırılamaz ve hukumet geri adım atmak zorunda kalır.

Sovyetler Birli?inde Mihail Gorbacov 'un liderli?e gelmesiyle beraber uyguladı?ı glasnost ve perestroyka siyasetlerinin ulke dı?ında da carpıcı etkileri olur. Gorbacov, Sovyetler Birli?inin artık Do?u Blokunun ici?lerine karı?mayaca?ını belirterek Brejnev Doktrininin uygulanmayaca?ını ilan etmi? olur. Bunun uzerine 1989 yılında Polonya'da hukumet ile Solidarno?? arasında do?rudan goru?meler ba?lar. Goru?melerin sonunda serbest secimlerin yapılması kararı alınır. 4 Haziran 1989 gunu yapılan secimlerde iktidardaki Polonya Birle?ik ??ci Partisi yenilecek ve Solidarno?? hareketi onderli?indeki muhalif koalisyon zafer kazanacaktır. Ulkede ya?anan de?i?imde etkili olan sendika bundan sonra daha geleneksel bir sendika haline doner. Gunumuzde Polonya siyasi hayatındaki etkisi eskisine gore cok sınırlıdır.

Katolik Kilisesinin etkisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Polonya kokenli Papa II. Ioannes Paulus'un Solidarno??'a verdi?i destek belirleyici olmu?tur
Solidarno?? tarafından basılan yasadı?ı pullar, mektuplarda kullanılmak amacıyla de?il harekete maddi destek sa?lamak icin yapılmı?tı [3]

Ekim 1978 yılında papa secilen II. Ioannes Paulus , Solicitudo Rei Socialis adlı eserinde Solidarno?? hareketinin ortaya cıkı? mantı?ını olumlar ve dini bir arka plana ba?lar. Papa, gorev yaptı?ı donemde Katolik Kilisesi Solidarno??'un buyuk destekcisi olmu?tur. Lech Wał?sa, Papa'nın harekete verdi?i deste?in onemini konu?malarında vurgulamı?tır. [4] Ayrıca Solidarno?? destekcisi Katolik rahip Jerzy Popiełuszko 'nun oldurulmesi de i?cilerin kiliseye daha da yakınla?masına yol acacaktır. [5] Fabrikalarda ve eylemlerde Katolik inancının simgelerini gormek mumkundur.

Uluslararası etkisi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Do?u Bloku ulkelerinde hukumetin denetimi dı?ında bir hareket olan Solidarno??'un ya?ama ?ansı bulması gorulmemi? bir durumdu. Solidarno?? bizzat varlı?ıyla Polonya Halk Cumhuriyeti'ndeki Polonya Birle?ik ??ci Partisi iktidarının zayıfladı?ının ve Var?ova Paktı ulkelerindeki herhangi bir ic karı?ıklı?a mudahale eden Brejnev Doktrininden uzakla?ıldı?ının gostergesiydi. [6]

Solidarno??'un Polonya'daki ba?arıları, Do?u Bloku ulkelerde de anti-komunist fikirlerin yayılmasına ve muhaliflerin guclenmesine onayak olmu?tur. Secimle iktidardan devrilen sovyet yanlısı iktidarlar ilk yenilgiyi Polonya'da ya?amı?tır. 1989 Devrimleri olarak bilinen olaylarda Do?u Bloku da?ılmı?, sonrasında da Sovyetler Birli?i cozulmu?tur.

Orgutsel yapı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Solidarno??, bir sanayi sendikası ?eklinde orgutlenmi?ti. Orgutlenme ?ekli olarak i?kolundan ba?ımsız olarak bolgesel birlik esası gecerli olmu?tur. Halihazırda sendikanın uye sayısı 1 milyonun uzerindedir. Yonetim organı olan Ulusal Komisyonun merkezi Gda?sk'dadır.

Onemli fabrikalar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Solidarno?? kapsamındaki onemli fabrikaların ba?lı bulundu?u orgutsel yapı 14 Nisan 1981 gunu kuruldu. bu orgutlenme tarzı 17 fabrikanın temsilcilerinin bir araya gelmesiyle olu?uyordu. Polonya Halk Cumhuriyeti'ndeki idari yapıya gore o bolgedeki en buyuk fabrika o bolgeyi temsil ediyordu.

Sendika ba?kanları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Lech Wał?sa 1980-1990
  • Marian Krzaklewski 1991-2002
  • Janusz ?niadek 2002-2010
  • Piotr Duda 2010-gunumuz

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ Rosenberg, Tina, The Haunted Land, Vintage Books, 1995 s.160
  2. ^ Polonya'da savunma bakanı olan ve sıkıyonetimle ba?a gelen Wojciech Witold Jaruzelski sovyet rejiminin cokmesinden sonra cıkartıldı?ı mahkemede sıkıyonetim ilanı kararının Sovyetler Birli?i 'nin ulkeyi i?gal etmesini onlemek icin aldı?ını iddia eder.
  3. ^ Pulların altında Solidarno?? Walcz?ca (Dayanı?ma Sava?ıyor) yazılıdır. Ayrıca pullarda one cıkartılan dini semboller dikkat cekicidir.
  4. ^ Dayanı?manın gelene?i 15 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., 12 A?ustos 2005 BBC haberi, 15 Mart 2010 tarihinde eri?ilmi?tir
  5. ^ 20 Ekim 1984 gunu ?oforuyle beraber kacırılan Popiełuszko ile ilgili uc polis memuru ve amirleri tutuklanır. Mahkeme sureci sonucunda sanıklar suclu bulunarak 14 ila 25 yıl arasında hapis cezaları alırlar.Rosenberg, Tina, The Haunted Land, Vintage Books, 1995 s.226
  6. ^ Sovyetler Birli?i ve muttefik orduları 1956 yılında Macaristan ve 1968 yılında da Cekoslovakya'ya askeri mudahalede bulunarak iktidarı sovyet yanlılarına vermi?ti.

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Konuyla ilgili yazılan eserler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  • Eringer, Robert (1982), Strike for Freedom: The Story of Lech Walesa and Polish Solidarity , Dodd Mead ISBN 0-396-08065-0
  • Garton Ash, Timothy (2002), The Polish Revolution: Solidarity , Yale University Press ISBN 0-300-09568-6
  • Kaminski, Marek M. (2004), Games Prisoners Play , Princeton University Press ISBN 0-691-11721-7
  • Kenney, Patrick (2003), A Carnival of Revolution : Central Europe 1989 , Princeton University Press ISBN 0-691-11627-X
  • Kenney, Patrick (2006), The Burdens of Freedom , Zed Books Ltd. ISBN 1-84277-662-2
  • Kubik, Jan (1994), The Power of Symbols Against the Symbols of Power: The rise of Solidarity and the fall of state socialism in Poland , The Pennsylvania State University ISBN 0-271-01084-3
  • Osa, Maryjane (2003), Solidarity and Contention: Networks of Polish Opposition , University of Minnesota Press ISBN 0-8166-3874-8
  • Ost, David (2005), The Defeat Of Solidarity: Anger and Politics in Postcommunist Europe , Cornell University Press ISBN 0-8014-4318-0
  • Penn, Shana (2005), Solidarity's Secret : The Women Who Defeated Communism in Poland , University of Michigan Press ISBN 0-472-11385-2
  • Perdue, William D. (1995), Paradox of Change: The Rise and Fall of Solidarity in the New Poland , Praeger/Greenwood ISBN 0-275-95295-9
  • Pope John Paul II, Sollicitudo Rei Socialis
  • Staniszkis, Jadwiga (1984), Poland's Self-Limiting Revolution , Princeton University Press
  • Weigel, George (1992), The Final Revolution: The Resistance Church and the Collapse of Communism , Oxford University Press ISBN 0-19-516664-7
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Solidarno??&oldid=30276675 " sayfasından alınmı?tır