Gecici hukumet
Gecici Komite uyeleri (1917): G. E. Livov, V. A. Rjevski, S. ?. ?idlovski, M. V. Rodziyanko, V. V. ?ulirin, ?. ?. Dmitryukov, B. A. Engeligardt, A. F. Kerenski, M. A. Karaulov.
Ba?lı?ın di?er anlamları icin
Rus Devrimi
sayfasına bakınız.
?ubat Devrimi
(
Rusca
: Февральская революция; Fevraliskaya Revolyutsiya, Sovyet tarih yazımında;
?ubat Burjuva Demokratik Devrimi
),
I. Dunya Sava?ı
sırasında 1917'de ortaya cıkan devrimci harekettir. Devrim, 1917'de Rusya'da gercekle?en
iki
devrimden
ilkiydi.
Devrimin ana olayları, monar?iye kar?ı uzun suredir devam eden ho?nutsuzlu?un 23 ?ubat (8 Mart
Yeni Takvim
) gıda karnesine kar?ı kitlesel protestolara donu?tu?u Rusya'nın o zamanki ba?kenti Petrograd'da (?imdiki
Saint Petersburg
) ve yakınında gercekle?ti.
[1]
Devrimci faaliyet yakla?ık sekiz gun surdu, kitlesel gosteriler ve Rus monar?isinin son sadık gucleri olan polis ve jandarmalarla ?iddetli silahlı catı?malar ya?andı. 12 Mart'ta, ba?kentin garnizonunun gucleri devrimcilerin yanında yer aldı. Uc gun sonra
II. Nicholas
tahttan cekildi ve
Romanov
hanedanlı?ı sona erdi.
Georgy Lvov
yonetimindeki
Rusya Gecici Hukumeti,
Rusya Bakanlar Konseyi'nin yerini aldı.
Gecici Hukumet'in pek sevilmedi?i ortaya cıktı ve
ikili iktidarı
Petrograd Sovyeti
ile payla?mak zorunda kaldı. Hukumetin yuzlerce protestocuyu oldurdu?u
Temmuz Gunleri'nin
ardından
Alexander Kerensky
hukumetin ba?ına gecti. Rusya'yı halkın istemedi?i
dunya sava?ına
dahil etmeye calı?ırken, gıda kıtlı?ı ve kitlesel i?sizlik de dahil olmak uzere Rusya'nın acil sorunlarını cozemedi. Gecici Hukumetin ba?arısızlıkları aynı yıl komunist
Bol?eviklerin
Ekim Devrimi'ne
yol actı. ?ubat Devrimi ulkeyi zayıflatmı?tı, Ekim Devrimi bunu kırdı ve sonucta
Rusya ?c Sava?ı
ve sonunda
Sovyetler Birli?i'nin
kurulmasıyla sonuclandı.
Devrim herhangi bir gercek liderlik ya da resmi planlama olmadan patlak verdi.
[2]
Rusya, 1914'te
Birinci Dunya Sava?ı'nın
ba?lamasından sonra daha da artan bir dizi ekonomik ve sosyal sorundan muzdaripti. ?ehrin garnizonunda ho?nutsuz askerler, ba?ta ekmek kuyruklarındaki
kadınlar
ve sokaklardaki grevci i?ciler eylemlere katıldı. Ba?kentin disiplinsiz garnizonunun giderek daha fazla askeri firar ettikce ve sadık birlikler
Do?u Cephesinde
kaldıkca, ?ehir kaosa suruklendi ve Car'ın generallerinin tavsiyesi uzerine tahttan cekilme kararı almasına yol actı. ?ubat 1917'deki protestolar sırasında toplamda 1.400'den fazla ki?i olduruldu
[3]
Devrimin tarihyazımsal nedenleri ce?itlilik gostermektedir. Sovyetler Birli?i doneminde yazan Rus tarihciler, bunun nedeni olarak proletaryanın burjuvazinin buyumesine kar?ı duydu?u ofkeyi gosterdiler. Rus liberalleri Birinci Dunya Sava?ı'ndan alıntı yaptı. Revizyonistler bu sava?ın
serf doneminden
sonraki toprak anla?mazlıklarına kadar uzandı?ını gorduler. Modern tarihciler bu faktorlerin bir kombinasyonundan bahsediyor ve olayın mitolojikle?tirilmesini ele?tiriyorlar.
?ubat Devrimi
I. Dunya Sava?ının
en yo?un olarak ya?andı?ı donemde patlak vermi? olsa da kokleri cok daha eskiye dayanır. Devrimin temel sebeplerinden ba?lıcası Carlık rejiminin 19. ve 20. yuzyıllarda sosyal, ekonomik ve siyasi yapısını modernle?tirmeye calı?ırken
otokratik
bir monar?ide ısrarcı olunmasıdır. Geli?mekte olan kapitalizm ile otokrasi artık uzla?maz celi?kiler biriktirmeye ba?lar.
?ubat Devriminin sebepleri arasında toprak sahipleri tarafından kotu muameleye u?rayan topraksız koylulerin durumu, ?ehirdeki i?cilerin oldukca kotu ko?ullarda calı?maları ve Batıdan gelen ozgurlukcu fikir akımları eklenebilir. Ozellikle sava? doneminde ya?anan kıtlıklar, askeri alanda ya?anan ba?arısızlıklar da rejime olan guveni sarsıcı etkide bulunmu?tur.
[4]
Bu donemde ya?anan
1905 Rus Devrimi
1917 yılında ya?anacaklar icin bir uyarı olmu?tur.
Devrime giden surecte ozellikle
topyekun sava?
kapsamında Carice
Aleksandra Fyodorovna
ve beraberindeki
Grigori Rasputin
tarafından yapılan uygulamalar genel olarak tepki cekmeye ba?lamı?tır. I. Dunya Sava?ı patlak verdi?inde
Lenin
onderli?indeki
Bol?evikler
ve
Martov
onderli?indeki
Men?evikler
haricindeki tum siyasi partiler ve toplumsal katmanlar milliyetci bir hezeyan icinde sava?ı olumlamı?tır. Sava?ın ilk doneminde bazı muharebelerde ba?arılar ya?ansa da 1916 yılındaki
Brusilov Taarruzunda
a?ır yenilgi alınınca cok buyuk kayıplar verilmi?tir. Buna ba?lı olarak askerler arasında du?en moral kimi isyanlara donu?mu?tur. Asker kacaklarının sayısı artmı?, sava?ın sebebi ve Car
II. Nikolay
iktidarı sorgulanmaya ba?lamı?tır. Carın sava?ın gidi?atını de?i?tirmek adına kendisin ba?komutan ilan etmesi de etkisiz kalmı?, ya?anan askeri yenilgilerin do?rudan sorumlusu haline gelmi?tir. 1916 yılının sonunda ya?anan Rasputin cinayeti asillerin rejimi kurtarma cabalarının sonuncusu olarak de?erlendirilir.
Ulke icinde sava?ın getirdi?i zorluklar kendisini yoksulluk, aclık, i?sizlik olarak gostermeye ba?lar. Rus ekonomisi uretimini surdurse de sava? yuzunden Avrupa pazarından mahrum kalır. Enflasyon artarken, ucretler du?er. Parlamentonun alt kanadı olan Duma, Cardan yeni bir hukumet kurmasını istese de oneriler dikkate alınmaz. Ordunun ve asillerin deste?ini de kaybeden Carlık rejimi, yoksul halk kitlelerinin ve askerlerin kendili?inden geli?en eylemleri sonucunda devrilir.
8 Mart (23 ?ubat) gunu Rusya ?mparatorlu?unun ba?kenti
Petrograd
'da gıda da?ıtımının duzenlenmesini talep eden bir gosteri yapılmı? ve onbinlerce gosterici toplanmı?tır. Ba?langıcta ılımlı bir ?ekilde ilerleyen gosteri buyuyerek kentin i?cilerinin co?unlu?unun deste?ini alınca yayılmı?tır. Ba?bakan
Nikolay Golitsyn
durumu cozmekten vazgecerek istifasını istemi? fakat
II. Nikolay
bunu reddederek ?ehrin asayi?inden sorumlu Khabarov'a gosteriyi bastırmasını emretmi?tir. 11 Mart (26 ?ubat)'ta
Nevski Prospekt
(Nevski Caddesi)'te polis gostericilere ate? acınca cok sayıda gosterici oldurulmu?tur. Bu geli?meye tepki gosteren Pavlovsky Alayına ba?lı bir kısım erat isyan ba?latmı? ve Petrograd'da konu?landırılan di?er alaylar da isyanı bastıranlar ve i?ciler safına gecenler arasında karga?a ya?anmı?tır. Duma Ba?kanı
Mihail Rodziyanko
II. Nikolay'a kar?ı kentin kaos durumunda oldu?unu ve hızla yeni hukumetin kurulması gerekti?ini bildirmi?tir. II. Nikolay ise General Ivanov'a birkac alayı ba?kente naklederek isyanı bastırmayı emretmi?tir.
12 Mart (27 ?ubat) gunu Bolinsky Alayına ba?lı erler astsubayı vurarak firar etmeye ba?lamı? ve ak?ama kadar di?er alaylar da isyana katılmı?tır. ?syancı erler ve i?ciler, ?ci?leri Bakanlı?ı ile Genelkurmay Ba?kanlı?ı cephanelere saldırarak silahları elde etmi?tir. General Habarov Deniz Kuvvetleri karargahına sı?ınarak savunmayı denediyse firarları durduramamı? ve 27 ?ubat'ta
Moskova
'da Mart ayının ba?larında di?er kentlerde de devrim ba?lamı? ve askerler tarafından desteklenmi?tir. II. Nikolay Duma'nın feshini emretmi? ve Duma Ba?kanı Rodziyanko 12 milletvekiliden olu?an gecici komitesini kurmu?tur. Rodziyanko komitenin iktidara gecmesini kararla?tırarak devlet organlarını el koymaya ba?lamı?tır. Ote yandan, 1905 yılının deneyimleriyle oz yonetim organları olan
Sovyetleri
kurmaya calı?an
Men?evik
milletvekilleri ile i?cilerin temsilcileri,
Nikolay Cheidze
'nin ba?kanlı?ında
Petrograd Sovyeti
kurulmu?tur.
Devrimin ba?arılı olmasının ardından
?svicre
'de surgunde olan Bol?evik lider Lenin
Muhurlu Tren
ile Petrograd'a 3 Nisan 1917 tarihinde ula?ır. Derhal partisini yeni doneme hazırlamak adına
Nisan Tezleri
olarak bilenen acıklamaları yapar. Buna gore surmekte olan sava? emperyalist bir sava?tır ve kesinlikle desteklenmemelidir. Sava?ın iktidardaki burjuvaziye kar?ı ic sava?a donu?turulmesini savunan Lenin Bol?evikler onderli?indeki proletaryanın iktidarı kendi kurdu?u Sovyetler adına almasını talep eder. Ba?langıcta kendi partisi icinde bile destek bulmayan Lenin'in fikirleri ulkede ya?anan gerceklerle olumlanacak ve Bol?eviklerin hızlı bir ?ekilde orgutlenerek guclenmesine yol acacaktır. Bu donemde
Temmuz Gunleri
burjuva iktidarının sertlik yanlısı tutumunu gostermi?,
Kornilov Olayı
ile de iktidardaki
Aleksandr Kerenski
hukumetinin
Carlık rejimi yanlısı komutanlarla i? birli?i ortaya cıkmı?tır. Eylul ayıyla birlikte artık ulkedeki en ciddi siyasi guc olan Bol?evikler
Ekim Devrimi
ile birlikte iktidarı alacaktır.
-
Golitsyn
-
Rodziyanko
-
Cheidze
-
Kerenski