?ndira Priyadar?ini Gandhi
(d. 19 Kasım 1917,
Allahabad
,
Britanya Hindistanı
- o. 31 Ekim 1984,
Yeni Delhi
,
Hindistan
),
Hindistan
'da 2 defa (1966-77, 1980-84) ba?bakanlık yapmı? politikacı. Hindistan tarihindeki tek kadın ba?bakan olan Gandhi, ayrıca en uzun sure gorev yapan ikinci ba?bakandır.
Mahatma Gandhi
ile herhangi bir akrabalı?ı olmayan ?ndira Gandhi, Kongre Partisi ba?kanı Motilal Nehru'nun torunu, Ba?ımsız Hindistan'ın ilk ba?bakanı olan milliyetci onder
Cavaharlal Nehru
'nun tek cocu?udur. Gandhi,
Batı Bengal
'deki
Visva-Bharati Universitesi
ve
Oxford Universitesi
'nde o?renim gordu. 1942'de, Oxford'da tanı?tı?ı bir
Parsi
o?renci olan,
Hindistan Ulusal Kongresi
'nin (INC, Kongre Partisi) uyesi
Feroze Gandhi
(o. 1960) ile evlendi.
Rajiv
(1944) ve
Sanjay
(1946) isimli iki o?lu oldu.
Universite e?itiminden sonra Hindistan'a dondu?unde babasının aktif siyaset icerisindeki rolune destek olmak amacıyla ona danı?manlık yapmaya ba?ladı. 1947 ile 1964 arasında, 1936'dan beri dul olan babasının yanında siyaset mesle?ini o?rendi. 1938'de Kongre Partisi uyesi olan Gandhi, 1955'ten sonra partinin yurutme komitesinde yer aldı. 1959'da parti ba?kanlı?ına secildi. 1964'te Nehru'nun yerine gecen
Lal Bahadur Shastri
'nin hukumetinde enformasyon ve yayın bakanı oldu.
Shastri'nin ani olumu (Ocak 1966), Kongre'yi guc durumda bıraktı. Bunun uzerine, Kongre Partisi'nin sa? ve sol kanatlarının vardı?ı uzla?ma sonucunda ba?bakanlı?ı ustlendi (Ocak 1966). Ama ba?bakanlı?ı sırasında eski bakanlardan
Morarci Desai
'nin onderli?indeki sa? kanadın surekli muhalefetiyle kar?ıla?tı. 1967 secimlerinde mutlak co?unlu?u sa?layamayınca Desai'yi ba?bakan yardımcılı?ına getirmek zorunda kaldı.
[1]
A?ustos 1969'da, Kongre Partisi'nin resmi adayına kar?ın "kendi" adayı V. V. Giri'nin cumhurba?kanlı?ına secilmesini sa?layarak parti icinde bir bolunmeye yol actı. Kendisi de "Kongre-R" adı verilen sol kanadın ba?ına gecti. 1971 erken genel secimlerinde eski Kongre Partisi'nin yasal ardılı olarak ortaya cıktı ve tutucu partilerin olu?turdu?u koalisyona kar?ı ezici bir zafer kazandı.
Secimlerden kısa sure sonra ayrılıkcı bir ayaklanmanın patlak verdi?i
Do?u Pakistan
'a giren Hindistan birlikleri
Pakistan
kuvvetlerini yenilgiye u?rattı. Birkac hafta sonra Do?u Pakistan'da
Banglade?
adıyla ba?ımsız bir devlet kuruldu (Aralık 1971).
Bu arada Kongre Partisi'nin ikiye ayrılması nedeniyle Mart 1972'de yapılan genel secimlerde Gandhi'nin onderli?indeki "Yeni Kongre Partisi" ezici bir zafer kazandı.
Bunun uzerine Gandhi, Temmuz 1969'da acıklanan reformlara giri?ti: buyuk bankaları ve sigorta ?irketlerini millile?tirdi, hukumdar odeneklerini ve mihrace ayrıcalıklarını kaldırdı. Ama gercek bir tarım reformuna giri?ilemedi; enflasyon oldukca yuksekti. ?ubat ve Mart 1974'te fiyat artı?ları ve i?sizlik nedeniyle Gucerat ve Bihar'da ciddi ayaklanmalar meydana geldi.
1972 secimlerinde yenilgiye u?rayan sosyalist muhalefet Gandhi'yi secim yasalarını ci?nemekle suclayarak mahkemeye verdi. Allahabad Yuksek Mahkemesi'nin Haziran 1975'te aleyhinde karar vermesi uzerine Parlamento'daki koltu?unu yitirme tehlikesiyle kar?ı kar?ıya kalan Gandhi, ola?anustu durum ilan ederek siyasi muhaliflerini tutuklattı ve ki?isel ozgurlukleri kısıtlayan bir dizi yasa cıkardı
O?lu Sanjay'ın "halk otomobili" giri?iminin ba?arısızlı?ıa u?raması, do?um kontrolu uygulamasının halkın kısırla?tırılması olarak algılanması
[
kaynak belirtilmeli
]
Gandhi'yi 1977'de erken secime gitmeye zorladı. Canata Partisi'nin (JD) cevresinde toplanan, Morarci Desai'nin yonetimindeki muhalefetin Mart 1977 genel secimlerini kazanması ola?anustu duruma son verdi.
Morarci Desai
de ba?bakan oldu.
Richard Nixon
ve ?ndira Gandhi (1971)
1978 ba?larında Kongre Partisi'nden ayrılarak Hindistan Ulusal Kongresi-?ndira (INC-I) adıyla yeni bir parti kurdu. Ba?bakanlı?ı sırasında gorevini kotuye kullanmakla suclanarak hakkında dava acılmasına kar?ın, Kasım 1978'de milletvekili secilmeyi ba?ardı. Ama bir ay sonra, milletvekillerinin kararıyla Parlamento'dan uzakla?tırıldı ve bir hafta hapiste tutuldu.
Janata Partisi ve lideri Morarci Desai'nin sadece Kongre Partisi'ni yenilgiye u?ratacak kadar gucu oldu?u, ulke yonetiminde ba?arısız kalmasıyla anla?ılmı?tır.
[2]
Buna ek olarak Janata Partisi icinde ba? gosteren ceki?meler A?ustos 1979'da hukumetin du?mesine yol actı. Ocak 1980'de yapılan
Lok Sabha
(Halk Meclisi) secimlerinde, Gandhi'nin yeni partisi sandalyelerin ucte ikisini kazandı. Yıl boyunca guclu bir kampanya yurutmu? olan Gandhi, iki bolgeden milletvekili secilmeyi ba?ardı ve siyasi danı?manlı?ını ustlenmi? olan o?lu Sancay Gandhi'nin de meclise girmesini sa?ladı. 14 Ocak'ta yemin ederek ba?bakanlık gorevine ba?lamasından sonra, kendisinin ve o?lunun aleyhine acılmı? butun davalar da du?tu.
Sancay Gandhi'nin Haziran 1980'de bir ucak kazasında olmesinden sonra ortaya cıkan siyasi tartı?malara kar?ın hukumet uzerindeki denetimini surduren Gandhi, Hindistan'ın
Ucuncu Dunya
'daki onderlik konumunu guclendirmeye calı?tı. Aynı donemde iceride Hindistan'ın siyasi butunlu?une yonelik ayaklanmalar ve ?iddet eylemleriyle kar?ı kar?ıya kaldı. Bazı eyaletler merkezi yonetim kar?ısında yetkilerini artırmaya calı?ırken, ba?ta
Sihler
olmak uzere ce?itli gruplar da ozerklik elde etme amacıyla ?iddete ba?vurmaya ba?ladı. Hindistan birliklerinin Haziran 1984'te Sihlerin kutsal tapına?ı olan
Amritsar
'daki
Altın Tapınak
'a (Harimandir) saldırmasıyla karı?ıklıklar doru?una cıktı. Bu saldırı sırasında 500'e yakın Sih ya?amını yitirdi.
Bu olaydan be? ay sonra ba?bakanlık konutunun bahcesinde, ki?isel koruması olan iki Sih'in actı?ı yaylım ate?iyle vurularak olduruldu. Olumunden sonra o?lu
Rajiv Gandhi
ba?bakan olmu?tur. Rajiv'in 1991'de suikasta kurban gitmesi uzerine parti yonetimini gelini
Sonya Gandhi
ustlenmi?tir.