Flavius Valentinianus
(321 - 17 Kasım 375), 364 yılından olumune kadar
Roma ?mparatoruydu
. Kendisinden genellikle son buyuk
Batı ?mparatoru
olarak bahsedilir. Ba?arılı bir
general
olan Ya?lı Gratianus'un o?lu olarak dunyaya gelmi?tir.
Valentinianus,
Julianus
ve
Jovian
donemlerinde subaydı ve imparatorluk kademelerinde yukarılara yukselmi?ti. Sa?lam yapısı ve dikkat ceken gorunumuyle buyuk cesaret ve askeri yetene?e sahipti. Jovian'ın olumunden sonra 26 ?ubat 364'te
Bitinya
'da Nicaea'da (bugunku
?znik
) kırk dort ya?ında ordudaki subaylar tarafından imparator secildi. Valentinianus kısa bir sure sonra karde?i
Valens
'i de imparator yaptı.
?ki karde? yukarı
Moesia
'da
Ni?
?ehrinde imparatorlu?u payla?tılar.
Batı Roma
imparatoru olarak Valentinius
?talya
,
?llirya
,
Hispania
,
Galya
,
Buyuk Britanya
ve
Afrika
'yı aldı. Valens ise
Balkan yarımadasının
do?usunu,
Yunanistan
,
Mısır
,
Suriye
ve
Anadolu
'yu aldı. Cok gecmeden Julianus'un soyundan
Procopius
'un ayaklanmasıyla kar?ı kar?ıya kaldılar. Valens 366'da Procopius'un ordusunu
Lidya
'da yenilgiye u?rattı ve Procopius hemen idam edildi.
Valentinianus'un kısa sureli hukumdarlı?ı sırasında Afrika,
Almanya
ve Britanya'da sava?lar vardı. Roma barbarlarla, ozellikle de Burgundiler ve
Saksonlar
ile catı?ma icindeydi.
Valentinianus'un ba?lıca calı?ması sınırların korunmasıydı. Ba?langıcta
Milano
kuzey ?talya'nın meselelerini cozmek icin secti?i karargahtı. Ertesi yıl (365) Valentinianus
Alamanlara
kar?ı generallerinin seferlerini idare etmek icin once
Paris
sonra da
Reims
'teydi. Jovian'ın yenilgiye u?rattı?ı Alamanlar
Ren
'in oteki yakasına cekilmi?lerdi. Ancak 367'nin sonlarından aniden Ren'i gecip Moguntiacum (
Mainz
)'a saldırdılar ve ?ehri ya?maladılar. Valentinianus, Solicinum'da buyuk bir orduyla Alamanlara saldırdı ve buyuk bir katliam yaparak yendi. Ancak kendi de buyuk kayıplar verdi?i icin ba?arısının arkasını getirmedi.
Daha sonra 374'te Valentinianus, Alamanlar'ın kralı Macrianus ile barı? yaptı ve o noktadan sonra Macrianus gercek anlamda Romalıların dostu oldu. Sonraki uc yılı Valentinianus Ren sınırının savunmasını duzenlemek icin karargah olarak secti?i
Trier
'de gecirdi ve sayısız miktarda kalenin in?asını bizzat idare etti.
Doneminde Galya kıyıları Sakson korsanların saldırılarına u?ruyordu.
Piktler
ve
?skoclarla
i? birli?i yapan korsanlar
Antoninus Duvarından
Kent
kıyılarına kadar Britanya'yı yakıp yıkmı?lardı. 368 yılında istilacıları puskurtmek icin Kont Theodosius gonderildi ve ba?arı sa?landı. Ardından adada imparatorun onuruna Valentia adında yeni bir eyalet kuruldu.
Afrika'da Firmus askeri vali Comes Romanus'un zalimli?i ve zorbalı?ından caresiz du?mu? koylulerin deste?iyle isyan cıkardı. Yine Theodosius ufak caplı bir gazi ordusuyla Afrika'ya gonderildi. Firmus esir du?memek icin intihar etti.
374'te bugunku Moravya ve
Slovakya
'nın oldu?u bolgedeki bir Germen kabilesi Quadi kendi toprakları kabul ettikleri
Tuna
'nın kuzeyindeki Roma kalelerinden rahatsız oldular ve kralları Gabinius'un haince oldurulmesiyle iyice cileden cıktılar ve nehrini oteki yakasına gecerek Panonya eyaletini yakıp yıktılar. ?mparator 375'in Nisan ayında guclu bir ordu ile ?lliryum'a girdi. Ancak Quadi elcileriyle yapılan bir resmi goru?mede ofkeli bir ?ekilde ba?ırırken kafatasındaki damarlarda bir catlama oldu. Bu yara 17 Kasım 375'te olumune yol actı.
A.H.M. Jones'un yazdı?ına gore "Valentinianus sert ve gaddar olmasının yanında kendi gorgusuz oldu?u gibi gorgulu ki?ilere de du?man oldu?unu anlatır. ?yi giyimlilerden, e?itimlilerden, zenginlerden ve iyi ?artlarda do?mu? olanlardan nefret ederdi. Ancak yetenekli bir asker ve vicdan sahibi bir yoneticiydi. Kendi babasının da geldi?i alt sınıflarının refahına ilgi gosterirdi. Ne yazık ki, iyi niyetli giri?imleri secti?i yanlı? bakanlar ve tum kanıtlara ra?men onların erdemine olan inatcı inancı yuzunden co?u zaman bo?a giderdi."
[1]
Valentinianus Hristiyandı ancak tum tebaasına dini ozgurluk tanırdı.
- ^
A.H.M. Jones,
The Later Roman Empire, 284-602: A Social, Economic and Administrative Survey
(Baltimore: Johns Hopkins University, 1986), p. 139.
|
---|
Principatus
MO 27-MS 235
| |
---|
Kriz
235-284
| |
---|
Dominatus
284-395
| |
---|
Batı Roma
395-476
| |
---|
Bizans
395-1204
| |
---|
?znik
1204-1261
| |
---|
Bizans
1261-1453
| |
---|
- E?ik
yazılanlar gaspcı ya da ortak imparatordur.
- *
Herakleios
doneminden itibaren Grekce resmi dil olmu?, bu tarihten itibaren imparatorların Latince yerine Grekce adları yazılmı?tır.
|