Ang
Lungsod ng Vaticano
[1]
(
Latin
:
Civitas Vaticana
;
Italyano
:
Citta del Vaticano
), opisyal na
Estado ng Lungsod ng Vaticano
(
Latin
:
Status Civitatis Vaticanae
;
Italyano
:
Stato della Citta del Vaticano
), o kilala sa simpleng tawag na
Vaticano
(
Latin
:
Vaticanus
), ay isang
enklabe
at
lungsod-estadong
may kasarinlan na napapaligiran ng
Roma
, ang kabisera ng
Italya
. Inilalarawan ito bilang isang natatanging
teritoryo
sa ilalim ng "buong pagmamay-ari, eksklusibong dominyo, at soberanong awtoridad at hurisdiksyon" ng
Banal na Luklukan
, na siya'y isang
soberanong entidad
ng
pandaigdigang batas
na nagpapanatili ng kasarinlang temporal, diplomatiko, at espirituwal ng estado-lungsod. Ito ang pinakamaliit na estado sa mundo ayon sa lugar at populasyon, na mayroong lawak na 49 ektarya lamang at populasyon na humigit-kumulang 825 na tao. Ang mga pinakamataas na punsyonaryo ng estado ay pawang mga klerong Katoliko ng iba't-ibang bansang pinagmulan. Bilang pinamamahalaan ng Banal na Luklukan, ang estado ay isang
eklesyastiko
o
saterdotal
-
monarkikong
estado na pinamumunuan ng
papa
, ang siyang
obispo ng Roma
at pinuno ng
Simbahang Katoliko
. Dahil dito, maaari itong ituring na ang tanging
teokrasya
at huling
monarkiyang ganap
sa
Europa
. Ang Kataas-taasang Pontisipe ay nagtatalaga ng mga tungkulin ng pamahalaan sa Kalihim ng Estado. Pagkatapos ng
Papadong Abinyon
ay pangunahing nanirahan ang mga papa sa
Palasyong Apostoliko
sa loob ng lungsod.
Ang Banal na Luklukan ay itinayo noong Unang Kristiyanismo at ang pangunahing luklukang episkopal ng Simbahang Katoliko, na mayroong humigit-kumulang 1.329 bilyong nabautismuhang Kristiyanong Katoliko sa mundo noong 2018 sa
Simbahang Latino
at 23
Silangang Simbahang Katoliko
. Sa kabilang banda, ang estado ng Lungsod ng Vaticano ay nagsimulang umiral noong Pebrero 11, 1929 sa pamamagitan ng
Paktong Lateran
sa pagitan ng Banal na Luklukan at Italya, na binanggit ito bilang isang bagong likha, hindi bilang isang bakas ng mas malaking
Estados Pontifisyos
, na dating sumasaklaw sa karamihan ng gitnang Italya.
Sa loob ng Lungsod ng Vaticano ay mga kultural at relihiyosong lugar tulad ng
Basilika ni San Pedro
,
Kapilya Sistina
, at
mga Museong Vaticano
, lahat ay tumatampok ng ilan sa mga pinakasikat at pinakamagandang pintura at eskultura sa mundo. Ang arkitektural, makasaysayan, at masining na konporma na bumubuo sa Vaticano ay idineklara bilang isang
Pandaigdigang Pamanang Pook
ng
UNESCO
noong 1984. Saklaw ng Basilika ni San Pedro at ng
Plaza ni San Pedro
ang 20% ng teritoryo ng lungsod, samakatuwid ginagawa ang estado na pinakaurbanisadong teritoryong may kasarinlan sa mundo. Ang natatanging ekonomiya ng estado ay pampananalaping sinusuportahan sa pamamagitan ng mga donasyon mula sa mga mananampalataya sa mga bayarin para sa pagpasok sa mga museo at pagbenta ng mga selyo, subenir, at publikasyon.
Ipinangalan ang lungsod-estado sa
Burol Vaticano
(
Mons Vaticanus
). Nariyan na ang Burol Vaticano at ng kanugnog nitong Kapatagang Vaticano (
Campus Vaticanus
) bago pa ng
Kristyanismo
, at nang maging Kristyano ang Imperyong Romano ay doon na sinimulang ipatayo ang
Basilika ni San Pedro
, ang
Palasyong Apostoliko
at ang
Kapilyang Sistina
nito, at ang
Museong Vaticano
.
Nabuo ang kasalukuyang bansa mula sa dating teritoryo ng Mga Estadong Papal na isinanib sa Kaharian ng Italya. Itinatag ito sa pamamagitan ng Tratadong Laterano, na siyang nilagdaan ng
Punong Ministrong
si
Benito Mussolini
para kay Haring Victor Emmanuel III, at Pietro Gasparri, Kalihim?Kardinal ng Estado, para kay
Papa Pio XI
noong 11 Pebrero 1929.
|
---|
|
Kanluran
|
- Amsterdam
,
Netherlands
1
- Andorra la Vella
,
Andorra
- Berna
,
Switzerland
- Bruselas
,
Belgium
2
- Douglas
,
Isle of Man
(UK)
- Dublin
,
Ireland
- Londres
,
United Kingdom
- Luksemburgo
,
Luxembourg
- Paris
,
France
- Saint Helier
,
Jersey
(UK)
- Saint Peter Port
,
Guernsey
(UK)
|
---|
Hilaga
|
- Copenhague
,
Denmark
- Helsinki
,
Finland
- Longyearbyen
,
Svalbard
(Norway)
- Mariehamn
,
Aland Islands
(Finland)
- Nuuk
,
Greenland
(Denmark)
- Olonkinbyen
,
Jan Mayen
(Norway)
- Oslo
,
Norway
- Reikiavik
,
Iceland
- Estokolmo
,
Sweden
- Torshavn
,
Faroe Islands
(Denmark)
|
---|
Gitna
| |
---|
Timog
|
- Ankara
,
Turkey
3
- Atenas
,
Greece
- Belgrado
,
Serbia
- Bucharest
,
Romania
- Gibraltar
,
Gibraltar
(UK)
- Lisboa
,
Portugal
- Madrid
,
Spain
- Monaco
, Monaco
- Nicosia
,
Cyprus
4
- North Nicosia
,
Northern Cyprus
4, 5
- Podgorica
,
Montenegro
- Pristina
,
Kosovo
5
- Roma
,
Italy
- San Marino
, San Marino
- Sarajevo
,
Bosnia and Herzegovina
- Skopje
,
Macedonia
- Sofia
,
Bulgaria
- Tirana
,
Albania
- Valletta
,
Malta
- Lungsod ng Vaticano
, Vatican City
- Zagreb
,
Croatia
|
---|
Silangan
|
- Baku
,
Azerbaijan
3
- Chi?in?u
,
Moldova
- Kyiv
,
Ukranya
- Minsk
,
Belarus
- Moscow
,
Russia
3
- Nur-Sultan
,
Kazakhstan
3
- Riga
,
Latvia
- Stepanakert
,
Nagorno-Karabakh
4, 5
- Sukhumi
,
Abkhazia
3, 5
- Tallinn
,
Estonia
- Tbilisi
,
Georgia
3
- Tiraspol
,
Transnistria
5
- Tskhinvali
,
South Ossetia
3, 5
- Vilna
,
Lithuania
- Yerevan
,
Armenia
4
|
---|
|
Ang lathalaing ito na tungkol sa
Kristiyanismo
ay isang
usbong
. Makatutulong ka sa
Wikipedia
sa
pagpapalawig
nito.