Ju Muure, Juni 1989.
Ju
Berliner Muure
trande fon dan 13. August 1961 bit tou dan 9. November 1989 Waast- un Aast-
Berlin
fonnunner. Ju Berliner Muure waas 45,3 Km loang un n Paat fon dat Duutsk-Duutske Skeed. Ju Berliner Muure waas dat bekoandste Symbol fon dan
koolde Kriech
un ju Deelenge fon
Duutsklound
. Bie ju Berliner Muure sunt sun 200 Fluchtlinge uum t Lieuwend keemen.
Berlin waas ne Enklave in Aast-Duutsklound, ju der atter dan
Twaide Waareldkriech
in fjauer Sektore ferdeeld wuude un ferwalted wuude fon dat
Fereende Koonichriek
, do
Fereende Stoaten
,
Frankriek
un ju
Sowjet-Union
. Ju Sowjet-Union fersoachte gans Berlin binne hier Ienfloudgebiet tou kriegen un isolierde ju Staad fon 1948 bit tou 1949 truch Ferkier fon un atter Berlin uut dat Waaste tou blokkierjen.
Atter ju Gruundenge fon Waast- un
Aast-Duutsklound
(DDR) in 1949 ron ju ekonomiske Antwikkelenge fon dat Waaste un dat Aaste uutnonner.
Waast-Duutsklound
en Waast-Berlin kreegen finanzielle Halpe fon do Alliierde, man Aast-Duutsklound en Aast-Berlin moasten Wiergoudmoakengs-Betoalengen an ju Sowjet-Union moakje. Truch ju Ienfierenge fon ju Planekonomie antwikkelde ju Ekonomie sik loangsoamer un roate dat min Uutwoal in Produkte, wuult do maaste Bewoonere fon Waast-Berlin Utwoal un Luxus genouch hieden.
Ju Muure is baud fon ju DDR ap aastduutske Gruunde. Die Bau fon ju Muure hied moorere Swakke. Ju skuul relativ goud arleekene Ljuude maite, do der atter Waast-Berlin un Waast-Duutsklound wuulen. Deer kuuden goud uutbildede Fakljuude fuul haagere Loone fertjoonje as in Aast-Duutsklound un deertruch antstuud n groot Gebrak an fakkundig Personal. Fon DDR-Standpunkt waas dat Wachluuken fon uutbilded Personal ne Subsidion an dat riekere Waast-Duutsklound. Deer ieuwenske looken fuul Aast-Duutske wach uum politiske Gruunde, wat ne Antfoulkenge roate. Ne uur Gruunde waas, dat in Aast-Duutsklound dat Ieten subventierd wuude un deertruch fuul billiger waas as in Waast-Berlin. Ju Foulge waas, dat aarmere Waast-Berlinere in Aast-Berlin ienkoopjen geenen, wiertruch Ieten-Mangel antstuuden. Ap e Duur wuud ju groote Taal Fluchtelinge ne wuudelke Truuenge foar dat Foutbestounden fon ju DDR. Ju Uuttoach fon Oarbaidskrafte betjutte ne gigantiske Adderlaitenge foar ju Ekonomie. Uk wuud ju politiske Stabilitat fon dat Lound gefaarded. Ju Sozialistisk Eenhaidspaatai Duutsklounds (SED) kuud ju oaine Befoulkenge stuur leeuwe laite in dan Arfoulch fon ju sozialistiske Salskup, wan alke Mound duusende Moanskene wachlooken. Dat DDR-Regime loagende dan uk dat ju Muure deer was uum ju oaine Befoulkenge binne do Loundesgransen tou hoolden un naamde ju ju
antifaszistiske Skutsmuure
mad as Siel ju
kapitalistisk-faszistiske
Truuenge tou maiten.
Muurbau (1961).
In dat Jier 1961 beslooten Walter Ulbricht un die Sowjetfierder Nikita Chruschtschov, dat Loosloopen n Eende tou moakjen. In dan Noacht fon n 12. ap n 13. August wuude ounfangd mad dat Bauen fon ju Berliner Muure. In Tied fon eenige Wieke wuud ne sweerbewachte Betong-Hindernis apsmieten uum Waast-Berlin tou. Ap soogen Steeden wuuden Truchgongsposte eepenlat. Ju Muure wuude fon ju Aast-Duutske Skeedpolitsai sweer bewacht. Do stromme Wachtere moakeden Bielden fon alke Bewaagenge, bietiede sogoar fonnonner. Ju Muure waas uk fersain mad Stiekelwier. Do Skeedwachtere hieden Befeel, tou skjooten ap Ljuude, do der fersoachten uur dat Skeed tou gungen. Dat betjutte nu nit, dat neemens moor tou fluchtjen fersoachte. In do bolde truutich Jiere, dat ju Berliner Muure bestuude, sunt ferskeedene Fersaike moaked wuuden, uut ju DDR tou antkuumen. Deerbie sunt skatsengswiese sun twohunnert Ljuude doodkeemen. Two un n hoolich Jier bleeuw ju Muure faast fersleeten, deeratter geen ju bie litjen n Bitje eepen foar Besaikere uut dat Waaste.
John F. Kennedy
un
Konrad Adenauer
bie Checkpoint Charlie (1963).
Do eerste poor Jiere fon hier Bestounden waas ju Muure noch goarnit fulkeemen. Dat roate noch fuul Goate un swakke Steeden, do der fluks truch arfienderiske Aast-Berlinere fuunen wuuden. In n Anfang kuud me eenfach atter dat Waaste fluchtje truch do Finstere fon do Huuse, do der juust ap dat Skeed stuuden, mad Ienwillenge fon do Bewoonere. In n Ferloop fon do Jiere wuuden oafte spektakulare Fersaike moaked, uur ju Muure tou kleeuwen, tou fljoogen, un deer unner truuge tou greeuwen. Ljuude betoachten aal Muugelkhaide, deer truuge tou kuumen. Toun Biespil Bakke unner Woaine un uunsichtboare Bierichruume in Frachtwoaine. So fierde toun Biespil n Aast-Berliner mad n Skoifel twaars truch ju Muure, un uk wuuden Tunnele unner ju Muure greeuwen. As ju Muure aal ouskrakkender wuude, kuuden wakke Ljuude dat Gefoil fon ienspeerd tou sitten stuur ferdreege un kreegen Meelasje mad n Syndrom dat
Muurekroankhaid
naamd wuude.
As Propaganda-Instrument kuud dat Waaste ju Muure oawers goud bruuke; folsalwen dieden do Waastduutske dat maaste deermad. So wuude in dat Sicht fon do DDR-Skeedwachtere ne groote Bielde apstoald fon aan fon hiere Kollegen, die der uutbuulde atter Waast-Berlin. An ju Muure wuude n Toankmoal apgjucht foar do, do der uumekoomen bie hiere Fluchtfersaike, as
Offere fon dan Stalinismus
. Die Amerikaanske Prasident
John F. Kennedy
koom atter
Berlin
dan 23. Juni 1963, wier hie sien Solidaritat betjuugde mad do Ienwoonere fon Berlin truch tou roupen:
"Ich bin ein Berliner"
. Fuul leeter, ap n 12. Juni 1987, ruup Prasident Ronald Reagan fon n Platfoarm mad Uutsicht ap ju Muure dan Sowjet-Prasident Michail Gorbatsjow ap, ju Muure tou sljuchtjen. Un in uurel Jiere died dat wuudelk sowied kuume.
Dat duurde uur 28 Jiere, eer do Ienwoonere fon dat Aastblok ju Muure sljuchteden. Ap n 2. Moai 1989 knipten ungariske Skeedwachtere n Gat in dat Skeed juun Aastriek. Disse Eepenge in dat Skeed feruurseekede in gjucht kuute Tied ne Uutstroomenge fon duusende
permanente Feriengungere
. In kuute Tied roat dat ne wuudelke Foulkerwonderenge via Ungarn, ieuwen leeter uk via dat tschechiske Prag, un deeratter uk truch uur
Goate
in dan
Iersene Foarhong
. Uk ju Fierenge fon ju
DDR
, ju kuut deerfoar noch grootsk dat fjautigjierige Bestounden fon dan
sozialistiske Hailstoat
fierd hiede, moast do Skeede eepenje. Dat Eende fon ju Muure, un deermad fon ju DDR, waas uunouweendboar.
Ju Berliner Muure fal ap n 9. November 1989. Gunter Schabowski, aan fon do haagere Paataifierdere in ju DDR, heelt an n Ounfang fon ju Aiwend ne besunnere Prassekonferenz. Dat was een eensich Geboarnis, deeruum dat hie kloor waas, sunner Bedingengen in Foaruut, Froagen fon Journalisten tou beoantwoudjen. Dat waas naan Bruuk in ju DDR: Journalisten kreegen altied in t foarne fon ju kommunistiske Paatai tou heeren,wat jo fraigje skuulen. Salwen Froagen betoanke waas ferbeeden. In eenigermaite breeken Duutsk stoalde n italienisken Journalist ne Froage uur ne naie Raiseraagelenge foar DDR-Burgere, wier fuul Kritik ap keemen waas. Schabowski roat ne komplizierde Oantwoud, wieroun hie ju Politik fon ju Paatai ferdaagende. Man ap eenmoal kwad hie do:
"Man daalich is, sowied iek weet, ne Antskeedenge trafd... Wie haabe besleeten, dat alke DDR-Burger uur dat Skeed duur."
Fluks deerap koom ju Froage, wanner disse Raagelenge in Kraft treeden died. Schabowski bleederde in sien Poapiere, keek eenigermaite halpeloosich atter sien Mee-oarbaidere un kwad dan:
"Dat jalt - sowied ik weet - ... fon nu ou."
Ju Muure ap n 16. November 1989, deerbaate ju Brandenburger Poute.
Ju Ferbiesterenge waas groot. Hied Schabowski nu wuudelk meend, dat dat Skeed twiske Aast- un Waast-Duutskland eepen waas? Of luurde - as gewoonelk bie ju Sozialistiske Eenhaidspaatai Duutsklounds (SED) - ne Needer unner dat Gaars un goolt dat bloot foar Ljuude, do der ju DDR foar altied ferlaite wuulen? Of daach foar alk, also uk foar Burgere, do der bloot ieuwen in Waast-Duutsklound kiekje wuulen? Wo groot ju Ferbiesterenge waas, wiesde sik ap dat waastduutske
Fiersjoon
. In ju Nais-Seendenge fon soogen Uure koom Schabowski's Meedeelenge ap ju Prassekonferenz eerste as sakste an de Riege. Eerste uum oachte wuude duutelk, wat passierd waas:
"Ju DDR moaket dat Skeed eepen!"
maldede die Attergjuchtenspreeker fon ju Deegesskau. Aan FS-Reporter stuud foar ne noch altied hermetisk ousleetene Muure un kwad n bitje bestat:
"Also - wan iek dat goud begriepe - skal ju Muure noachich eepen gunge..."
. In Massen looken do Aast-Duutske atter ju Muure uum tou kiekjen, of jo wuudelk atter Waast-Berlin kuuden. Do Skeedwachtere wieren juust so ferbluffed as aal do Uur uk. Gjuchtlienjen fon buppen koomen nit moor. Jo wisten nit wat jo moakje skuulen, juust so min as ju Armee un ju stilkene Tjoonst, dat
Stasi
. Unner Druk fon do Massen geenen do Skeeduurgonge toulaast eepen. Ferbiesterd ronnen do Aast-Berlinere atter ju uur Siede fon dat Skeed, wier jo mad Biefal begroited wuuden. Ju Nationale Foulksarmee (NVA) had Geneemigenge fraiged, dat Skeed tou ferdaagenjen, man dat Eensichste wat him ienwilliged wuude, waas dat Bewoakjen fon hieren oainen Stutspunkt, dan jo deerap bie Dai un Noacht bewoakeden.
Monk n groot Foulksfast hakkede alk, die der dat wuul, n Stuk Betong uut dat Bauwierk, dat him sofuul Ailand moaked hiede. Dan uur Dai spriek Helmut Kohl tou ju Berliner Befoulkenge. Hie ruup ju Befoulkenge ap, rauelk tou blieuwen. Die Aproup waas nit bloot gjucht an do DDR-Burgere, man uk an dan Sowjetfierder Gorbatsjow. Dat waas ju Froage, wo ju
Sowjet-Union
ap dan Fal fon ju Muure reagierjen diede. Maar Moskou liet al fluks maarke, nit iengriepe tou wollen. Dat Skeed waas definitiv eepen un ju Muure waas faalen.
Die Fal wuude Wienachten 1989 fierd mad n Konzert unner Fierenge fon Leonard Bernstein. Binne een Jier waas ju Wierfereenigenge fon Duutsklound deer. In dat Jier 1991 wuuden bolde aal Raste fon ju Muure oubreeken un wuuden Brokken as Andanken ferkooped. Eenige Uurraste stounde daalich noch deer, wierunner ju "Gedenkstatte Berliner Mauer" un ju "East-Side Galery".
|
|
| Koarte un Satellitbielde mad ju Strakke fon de Muure in Berlin.
|
Deel fon ju Muure (1980).
Ju Muure stuude in Gansen ap Gruunde fon ju DDR. Do Oarbaidere, do ju Muure bauen dieden, doarsten jo nit ap Waast-Berliner Gruunde kuume. Dat hiet in Praxis, dat me faktisk al in ju DDR waas, wan me fon dat Waaste haar atter ju Muure ron.
Wassies
noomen dat nit tou Haate, as me sjo kon an Graffiti ap ju Muure. N uur Tiedferdrieuw waas dat Smieten fon Blikdoisen un uur Ougefal uur ju Muure. Man gans sunner Gefoar waas dat nit. Aast-Duutske Skeedwachtere kuuden truch litje Pouten in ju Muure an ju Waastsiede kuume un do Wassies ouweere of faastnieme. Sowied bekoand, is dat man sailden geboard. Besunner waas dat Lenne-Tjokaant, dat tou ju DDR heerde, man bloot fon Waast Berlin haar tougangelk waas, deeruum dat ju Muure via ju Ebertstraite uum disse Timpe tou baud waas.
Die Muure waas 167,8 km loange. Deerfon liech 45,1 km direkt in Aast-Berlin un 112,7 km in dat aastduutske Bezirk Potsdam.
Die Taal doodelke Offere bie ju Berliner Muure is nit krakt bekoand. Ne Studie koom 2006 tou n Taal fon 125 Offere do der twieuwelloos identifizierd waide kuuden un 81 Falle wier noch Twieuwel uur waas. An ju Siede fon dat Aast-Duutske Regime fallen 8 doodelke Offere truch Fjuurgefachte mad (Halpere fon) Fluchtlinge. Uurigens skal me betoanke, dat et loange Tied binne
Europa
Bruuk waas, ap illegale Skeeduurgungere tou sieljen.
Uurraste fon ju Muure in ju Bernauer Straite.
Uurraste fon ju Muure sunt sailden. Bie Check Point Charlie is ne Frailucht-Bielde-Uutstaalenge. N Aantje faare in ju Bernauer Straite stoant een fon do laaste Uurraste fon ju Muure, mad do Goate, do der 1989 in sloain wuuden sunt. Deer juunuur stoant dat Dokumentations-Zentrum. Deer wier ju Muure oubreeken is, had me ap wakke Steeden Steene laid, dat ju oolde Strakke goud tou sjoon is (uk twiske Brandenburger Poute un Rieksdai).
Atter ju duutske Wierfereenigenge sunt do Unnerskeede twiske Waast- un Aast-Duutskland wail minner wuuden, man noch nit fluks ferswuunen. Ju Oarbaidsloosegaid in Aast-Duutskland is noch relativ hooch, wuulst in ju froiere DDR foar alk ne Oarbaidssteede deer waas. Dat Touraach-Ferloangjen atter ju goude oolde Tied is bekoand unner dan Noome
Ostalgie
. Ju Ostalgie belukt sik moor ap dat uursichtelke Lieuwend un do Produkte uut ju DDR-Tied as ap ju Uunfraiegaid un ju Muure.
- Renatus Deckert:
Die Nacht, in der die Mauer fiel ? Schriftsteller erzahlen vom 9. November 1989
. Suhrkamp, Frankfurt am Main 2009,
ISBN 978-3-518-46073-3