Arizona

Perpunoni lidhje
Nga Wikipedia, enciklopedia e lire
Arizona
Shteti
Shteti i Arizones
Flamuri i Arizona
Flamuri
Stema zyrtare e Arizona
Stema
Nofka(t): 
nofka
Parimet: 
Ditat Deus (Zoti pasuron)
Himni: "The Arizona March Song" dhe "Arizona"
Harta e Shteteve të Bashkuara me Arizona të theksuar
Harta e Shteteve te Bashkuara me Arizona te theksuar
Vendi Shtetet e Bashkuara
Para shtetesise Territori i Arizones
U pranua ne Bashkim 14 shkurt 1912 (48-te)
Kryeqyteti
(dhe qyteti m? i madh) 		Phoenix
Metroja me e madhe dhe zonat urbane Feniksi i Madh
Qeveria
 ?  Guvernatori Doug Ducey ( R )
 ?  Sekretari i Shtetit Katie Hobbs ( D )
Legjislatura Legjislatura e Arizones
 ?  Dhoma e siperme Senati
 ?  Dhoma e ulet Dhoma e Perfaqesuesve
Gjyqesori Gjykata e Larte e Arizones
Senatoret amerikan Kyrsten Sinema (D)
Mark Kelly (D)
Delegacioni i Dhomes se Perfaqesuesve te SHBA 5 Demokrate
4 Republikane ( lista )
Siperfaqja
 ? Gjithsej 113.990 [4]  sq mi (295.234 km 2 )
Siperfaqja vendi 6th
Dimensionet
 ? Gjatesia 400 mi (645 km)
 ? Gjeresia 310 mi (500 km)
Lartesia mbidetare
4.100 ft (1.250 m)
Lartesia me e larte
( Humphreys Peak [5] )
12.637 ft (3.852 m)
Lartesia me e ulet
( Lumi Kolorado ne kufirin me Meksiken [5] )
72 ft (22 m)
Popullsia
  (2020)
 ? Gjithsej 7.151.502 [6]
 ? Vendi 14-te
 ? Dendesia 57/sq mi (22/km 2 )
 ? Dendesia vendi 33-te
 ? Te ardhurat mesatare shtepiake
$61,500 [7]
 ? Te ardhurat vendi
28-te
Emri i banoreve Arizonan [8]
Gjuha
 ?  Gjuha zyrtare Anglisht
 ?  Gjuhet e folura As of 2010
  • Anglisht 74.1%
  • Spanjisht 19.5%
  • Navajoisht 1.9%
  • Other 4.5%
Zona kohore
Pjesa me e madhe e shtetit UTC?07:00 ( Mountain )
Navajo Nation UTC?07:00 ( Mountain )
 ? Veres ( DST ) UTC?06:00 ( MDT )
Shkurtesa USPS
AZ
Kodi ISO 3166 US-AZ
Shkurtesa tradicionale Ariz.
Gjeresia gjeografike 31°20′ N to 37° N
Gjatesia gjeografike 109°03′ W to 114°49′ W
Faqja zyrtare az .gov

Arizona ( shqiptimi : Erizouna) eshte nje shtet federal qe gjendet ne jugperendim te SHBA-ve . Eshte i 6-ti me i madhi dhe i 14-ti me i populluari nga 50 shtetet. Kryeqyteti dhe qyteti me i madh i saj eshte Phoenix . Arizona ndan rajonin Four Corners me Utah ne veri, Kolorado ne verilindje dhe Nju Meksiko ne lindje; shtetet e tjera fqinje te saj jane Nevada ne veriperendim dhe Kalifornia ne perendim dhe shtetet meksikane te Sonora dhe Baja California ne jug dhe jugperendim.

Arizona eshte shteti i 48-te dhe i fundit i shteteve qe kane vije kufitare me nje tjeter shtet amerikan, qe u pranua ne Shtetet e Bashkuara me 14 shkurt 1912. [9] Ajo ishte pjese e territorit te Alta California ne Spanjen e Re , kur ajo u be pjese e Meksikes se pavarur ne vitin 1821. Pasi u mund ne luften meksikano-amerikane , Meksika humbi shumicen e ketij territori tek Shtetet e Bashkuara ne vitin 1848. Pjesa me jugore e shtetit te Arizones u ble ne vitin 1853 permes Blerjes Gadsden .

[Arizona Jugore]] njihet per klimen e saj shkretetire, me vere shume te nxehte dhe dimer te bute. Arizona veriore ka pyje me pisha dhe bredha, Pllajen e Kolorados , disa vargmale (te tilla si malet San Francisko); si dhe kanione te thella e te medha.

Historia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Gjate Revolucionit Meksikan nga viti 1910 deri ne vitin 1920, disa beteja u zhvilluan ne qytetet meksikane pikerisht pertej kufirit nga vendbanimet e Arizones. Gjate gjithe revolucionit, shume Arizonane u regjistruan ne nje nga disa ushtri qe luftonin ne Meksike. Vetem dy angazhime te rendesishme u zhvilluan ne token e SHBA-se midis forcave amerikane dhe meksikane: Bastisja e Kolombit te Pancho Villa me 1916 ne Nju Meksiko dhe Beteja e Ambos Nogales me 1918 ne Arizona. Betejen e pare e fituan meksikanet dhe kete te fundit e fituan amerikanet.

Pasi trupat federale meksikane qelluan mbi ushtaret amerikane, garnizoni amerikan nisi nje sulm ne Nogales, Meksike . Meksikanet perfundimisht u dorezuan pasi te dyja palet pesuan viktima te renda. Disa muaj me pare, vetem ne perendim te Nogales, kishte ndodhur nje beteje e Luftes Indiane, e konsideruar si angazhimi i fundit ne Lufterat Indiane Amerikane , e cila zgjati nga 1775 deri ne 1918. Ushtaret amerikane te vendosur ne kufi u perballen me indianet Yaqui qe po perdornin Arizonen si baze per te bastisur vendbanimet e aferta meksikane, si pjese e lufterave te tyre kunder Meksikes.

Arizona ishte vendi i kampeve gjermane te te burgosurve te luftes gjate Luftes se Dyte Boterore dhe kampeve te internimit japonez amerikan . [10] Per shkak te frikes se kohes se luftes nga nje pushtim japonez ne Bregun Perendimor te SHBA-se (i cili ne fakt u materializua ne fushaten e Ishujve Aleutian ne qershor 1942). Nga viti 1942 deri ne vitin 1945, ata u detyruan te banonin ne kampet e internimit te ndertuara ne brendesi te vendit. Shume humben shtepite dhe bizneset e tyre. Kampet u shfuqizuan pas Luftes se Dyte Boterore. [11]

Ekonomia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Prodhimi i pergjithshem bruto i shtetit per vitin 2011 ishte 259 miliard dollare. Kjo shifer tregon qe Arizona ka nje ekonomi me te madhe se vende te tilla si Irlanda, Finlanda dhe Zelanda e Re. Perberja e ekonomise se shtetit eshte mesatarisht e shumellojshme; edhe pse kujdesi shendetesor, transporti dhe institucionet qeveritare mbeten sektoret me te medha.

Te ardhurat per fryme te shtetit jane 40.828 dollare, duke u renditur i 39-ti ne SHBA. Shteti kishte te ardhura mesatare familjare prej 50.448 dollare, duke e bere ate te 22-tin ne vend dhe vetem pak nen mesataren kombetare te SHBA. Ne fillim te historise se saj, ekonomia e Arizones mbeshtetej ne prodhimin e bakrit, pambukut, gjedhit, agrumeve, dhe turizmit. Bakri ende e nxirret gjeresisht nga shume miniera mbi toke dhe nentoke, duke perbere dy te tretat e prodhimit te vendit.

Referime [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

  1. ^ usa, state. "Grand caynon state" . statesymbolusa (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 13 dhjetor 2021 . Marre me 2 dhjetor 2021 .
  2. ^ kgg, org (25 nentor 2019). "Grand caynon state" . kgj (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 28 dhjetor 2021 . Marre me 2 dhjetor 2021 .
  3. ^ Jackie, Jackie (15 shkurt 2017). "Valentine state" . novemberproject (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 28 dhjetor 2021 . Marre me 2 dhjetor 2021 .
  4. ^ "2010 Census State Area Measurements and Internal Point Coordinates" . Zyra e Regjistrimit te Shteteve te Bashkuara .
  5. ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (ne anglisht). Sherbimi Gjeologjik i Shteteve te Bashkuara . 2001. Arkivuar nga origjinali me 15 tetor 2011 . Marre me 28 dhjetor 2011 .
  6. ^ "Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020" (PDF) . Census.gov (ne anglisht). United States Census Bureau. Arkivuar (PDF) nga origjinali me 26 prill 2021 . Marre me 27 prill 2020 .
  7. ^ "US Census Bureau QuickFacts" (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 9 maj 2022 . Marre me 30 prill 2022 .
  8. ^ "Arizona – Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary" (ne anglisht). Merriam-webster.com. 25 prill 2007. Arkivuar nga origjinali me 12 janar 2012 . Marre me 28 dhjetor 2011 .
  9. ^ ject, History. "Arizona becomes a state" . worldhistoryproject (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 31 dhjetor 2021 . Marre me 20 tetor 2021 .
  10. ^ Hobbs, Katie. "Arizona concentration camps" . azliabary (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 31 dhjetor 2021 . Marre me 20 dhjetor 2021 .
  11. ^ central, AZ. "Arizona concentration camps shut down" . azcentral (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 9 maj 2022 . Marre me 20 dhjetor 2021 .
Ky artikull me tematike ne lidhje me gjeografine e Shteteve te Bashkuara te Amerikes eshte nje faqe cung . Ju mund te ndihmoni Wikipedia-n duke e permiresuar ate.


Marre nga " https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Arizona&oldid=2450809 "