Sremska Mitrovica
Osnovni podaci
Dr?ava	Srbija
Stanovni?tvo
Geografija

Sremska Mitrovica ( rusinski : Сримска Митровица , hrvatski : Srijemska Mitrovica , mađarski : Szavaszentdemeter , njema?ki : Syrmisch Mitrowitz , latinski : Sirmium ) je grad koji se nalazi u autonomnoj pokrajini Vojvodini odnosno Srbiji na 44.98° North, 19.61° East. Godine 2002 . grad je ukupno imao 39.041, dok je op?tina Sremsnka Mitrovica imala 85.605 stanovnika. Predstavlja administrativno sredi?te Sremskog okruga .

Grad se nalazi u severozapadnom delu Srbije i jugozapadnom delu Vojvodine , na kontaktu triju razli?itih morfolo?kih celina: sremske ravnice , ma?vanske ravnice i fru?kogorskog pobrđa . Sremska Mitrovica ima geografski polo?aj na 44 stepeni i 58 minuta severne geografske ?irine i 19 stepeni 36 minuta isto?ne geografske du?ine i prostire se po ju?nom obodu sremske lesne terase i na aluvijalnoj ravni leve obale reke Save , na prose?noj nadmorskoj visini od 82 m. Gradsko naselje zapravo je konurbacija tri naselja: Sremske Mitrovice kao centralne urbane celine, susedne Ma?vanske Mitrovice na desnoj obali Save i najve?eg sela po broju stanovnika u Srbiji, La?arka , na zapadu. Grad se nalazi na veoma povoljnom mestu, svega 75 km od glavnog grada zemlje, Beograda , sa kojim ga vezuje auto-put E-70 evropskog zna?aja. Sa Beogradom je grad povezan i jedinom dvokolose?nom prugom u dr?avi. Od pokrajinskog sedi?ta, Novog Sada , udaljen je 50 km. Od granice sa republikom Hrvatskom grad je udaljen 35 km. Po ovome je Sremska Mitrovica najbli?a Zapadu od svih okru?nih sredi?ta na?e zemlje.

Polo?aj u bli?oj okolini, takođe je povoljan budu?i da je grad nastao na ?najtanjem“ delu Srema , na mestu gde su kopneni putevi koji vode sa Balkana i Beograda na istoku ka dana?njoj Hrvatskoj na zapadu najbli?i vodenim putevima (reci Savi ). Ovi putevi ovde prave saobra?ajno ?vori?te. Pored toga mesto Sremske Mitrovice je povoljno, jer je ovo mesto na Savi gde je ona najbli?a Fru?koj gori . Takođe, grad je obrazovan na mestu gde je savska obala najpristupa?nija. U pro?losti su delovi isto?no i zapadno od grada bili izuzetno mo?varni i te?ko pristupa?ni, pa je ovo mesto bilo pogodno za prelazak preko reke i upravu nad njom u ovom delu toka. Ova okolnost je bila i bitna sa stanovi?ta odbrane, jer su okolne mo?vare bile i ?prirodni bedem“ u ratnim vremenima.

Sremska Mitrovica je jedan od najstarijih gradova u Evropi . Arheolozi su otkrili tragove organizovanog ?ivota od pre sedam hiljada godina.

Rimljani su osvojili Sirmijum krajem prvog veka stare ere. Grad raste vrtoglavom brzinom i u 1. veku nove ere sti?e najvi?i gradski rang- postao je Kolonija rimskih građana i dobija izuzetan vojni?ki i strate?ki zna?aj. U njemu se pripremaju ratne ekspedicije careva Trajana , Marka Aurelija , Klaudija II . Od sredine tre?eg veka Sirmijum je postao ekonomsko sredi?te ?itave Panonije , te je dao Carstvu nekoliko velikih ljudi. U njemu ili okolini rođeni su carevi Decije Trajan , Aurelijan , Prob i Maksimilijan , svi romanizovani Iliri -domoroci. Sirmijum je bio za vlade Rimljana i jedna je od ?etiri prestonice carstva ( Rim - Milano - Nikomedija - Sirmijum ). Najpoznatiji istori?ar IV veka, Amijan Marcelin , nazvao je Sirmijum "slavnom i mnogoljudnom majkom gradova". Grad je bio metropola Panonije i Ilirika , ranohri??anski centar sa brojnim episkopima i mu?enicima.U doba najve?eg procvata Sirmijuma , u III i IV veku, ovde je postojala velika kovnica zlatnog i ostalog novca, rasko?na carska palata, sa vodovodom i termama, hipodromom, pozori?tem i anfiteatrom, forumom i drugim va?nim građevinama. Do sada je otkriveno osam ranohri??anskih hramova, od kojih su najpoznatiji oni posve?eni Sv. Irineju , Sv.Dimitriju i Sv. Sinerotu . U doba najve?eg progona Hri??ana , 304. godine, na jednom od savskih mostova pogubljeni su prvi episkop Sirmijuma Irinej , i njegov đakon Dimitrije. Posle 313., Sirmijum postaje va?an crkveni hri??anski centar. Tokom IV veka ovde je odr?ano nekoliko op?terimskih crkvenih sabora, na kojima su dono?ene poznate sirmiumske formule, potvrđivano a zatim osuđivano tzv. arijansko u?enje.

Krajem IV veka grad je do?ao pod vlast Isto?nih Gota , da bi 441. godine prakti?no nestao u hunskom pokolju i velikom po?aru. U Sirmijumu su se potom smenjivali razni vladari, da bi se 582. predao Avarima , a pre?iveli stanovnici emigrirali u Dalmaciju .

1180. godine grad je pripojen Ugarskoj . Vizantija je vi?e puta bezupe?no poku?avala da ga osvoji. Posle toga, na ru?evinama Sirmijuma, nikao je novi srednjovekovni grad- Civitas Sancti Demetrii , tj. Grad Svetog Dimitrija ili na srpskom Dimitrovica , prema Sv. Dimitriju , za?titniku grada i istoimenom manastiru oko koga je novo naselje i po?elo da se ?iri. U 15. i 16. veku ?esta su razaranja od strane Turaka , da bi 1526 . godine grad pao pod tursku vlast. Tada je po?eo razvoj Mitrovice kao turske kasabe. 1688 . godine austrijska vojska je u?la u Srem i posle velikih razaranja Po?areva?kim mirom grad, u međuvremenu potpuno razoren, ulazi u sastav Habsbur?ke monarhije . Od 15 do 18 veka brojni Srbi iz Srbije su se doselili u Srem , be?e?i od turskog terora. U to vreme su podignuti ?uveni fru?kogorski manastiri .

U doba Vojne granice Mitrovica je postala va?no vojno i građansko naselje, a zatim i slobodan kraljevski grad sa punom autonomijom. Godine 1881. dobila je prvog op?tinskog na?elnika, ?iru pl. Mileki?a , Gradsko zastupni?tvo, pravo na pe?at i grb...

Kroz dugu istoriju Sremska Mitrovica dobila je oblike savremenog ekonomskog i kulturnog sredi?ta ovog dela Vojvodine . Sa?uvani monumentalni istorijski spomenici govore o zna?aju grada u periodu vladavine Rimljana ovim krajevima. U bogatom Muzeju Srema ?uvaju se autenti?ni dokazi razli?itih materijalnih kultura u ?ivotu ?oveka na ovom tlu. Sremska Mitrovica se urbanisti?ki razvila u XVIII i XIX veku, na pogodnom goegrafskom polo?aju, kraj glavnih puteva, u blizini Fru?ke gore i na obalama reke Save .

U drugom svetskom ratu Sremska Mitrovica se nalazila u sastavu Nezavisne Dr?ave Hrvatske (NDH). Samo u nekoliko nedelja na po?etku 1942., usta?e su pored gradskog pravoslavnog groblja ubile vi?e od 3500 ljudi, dok se ukupne ?rtve fa?isti?kog terora u ovom podru?ju procenjuju na preko 7000 nevino ubijenih ljudi i oko 1500 boraca.

Grad su (u toku operacije probijanja Sremskog fronta ) od fa?isti?kih vlasti oslobodile jedinice NOVJ i POJ, kao i motorizovane i oklopne jedinice sovjetske Crvene Armije 1. novembra 1944. Taj se datum uzima kao po?etak savremenog razvoja i istorije grada.

Muzej Srema, Galerija Lazara Vozarevi?a, Gradska biblioteka Gligorije Vozarevi?, Pozori?te Dobrica Milutinovi?, Ustanova za kulturu Sirmiumart, Istorijski arhiv Srem , vaspitno-obrazovne organizacije, ?ine osnovu od zna?aja za kulturni ?ivot ovog kraja. Sremska Mitrovica je i "muzej pod otvorenim nebom" u kome su ostaci anti?ke rimske prestonice, građevine stare arhitekture XVIII i XIX veka i spomen-park, delo jednog od najpoznatijih jugoslovenskih arhitekti posleratnog spomeni?kog graditeljstva Bogdana Bogdanovi?a , kao i Spomen-groblje za preko 3500 rodoljuba i boraca za slobodu koje su fa?isti?ki zlo?inci (predvođeni zloglasnim usta?kim komandantom grada Viktorom Tomi?em) ubili u toku 1942 . godine. Veoma vredni spomenici predstavljaju deo svetske kulturne ba?tine, a neki od njih, kao sun?ani sat, jedinstveni su u svetu.

Od postoje?ih ?kola u gradu, najdu?u tradiciju ima Gimnazija koja je osnovana 1838. godine.

Sremska Mitrovica je industrijski grad s poljoprivrednim kombinatom, industrijskom klanicom (Mitros, u stecaju) i fabrikom konzervi, fabrikom za preradu celuloze i papira (Matroz, zatvorena i prodata, novi vlasnik predvidja otvaranje pogona za reciklazu aluminijuma), fabrikom ?e?era /zatvorena/, mlekarom, mlinsko-pekarskom industrijom i vodoprivrednom organizacijom. Povezana je savremenim putevima i ?elezni?kom prugom sa nizom mesta u Vojvodini i Srbiji . U blizini grada su poznata izleti?ta i odmarali?ta na Fru?koj gori ( Le?imir , Letenka ) i Bara Zasavica .

Sremska Mitrovica je takođe poznata po kazneno popravnom zavodu u kojem su za vreme Kraljevine Jugoslavije bili utamni?eni komunisti . Odatle je sredinom 1941 . organizovan veliki beg, koji je poslu?io kao zaplet filma Sti?i pre svitanja . Nakon drugog svetskog rata u Sremskoj Mitrovici, u doba SFRJ , su bili sme?teni zatvorenici-strani dr?avljani, ?to je svojevremeno poslu?ilo kao zaplet za jednu epizodu stripa Modesty Blaise .

Glavni ?lanak: Demografska istorija Sremske Mitrovice

U naselju Sremska Mitrovica ?ivi 31748 punoletnih stanovnika, a prose?na starost stanovni?tva iznosi 39,5 godina (38,0 kod mu?karaca i 40,9 kod ?ena). U naselju ima 14213 doma?instava, a prose?an broj ?lanova po doma?instvu je 2,75.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002 . godine), a u poslednja tri popisa, prime?en je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 13183 [1] 1953. 15456 1961. 20790 1971. 31986 1981. 37628 1991. 38834 38239 2002. 40163 39084

Etni?ki sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			31127	79.64%
Hrvati			2130	5.44%
Jugosloveni			961	2.45%
Rusini			620	1.58%
Mađari			524	1.34%
Ukrajinci			404	1.03%
Slovaci			186	0.47%
Crnogorci			185	0.47%
Romi			184	0.47%
Makedonci			116	0.29%
Nemci			60	0.15%
Muslimani			60	0.15%
Slovenci			58	0.14%
Albanci			40	0.10%
?esi			34	0.08%
Rusi			20	0.05%
Rumuni			13	0.03%
Bugari			12	0.03%
Bunjevci			9	0.02%
Goranci			6	0.01%
Bo?njaci			2	0.00%
Vlasi			1	0.00%
nepoznato			1303	3.33%

• Branislav Ivanovi? , fudbaler
• Borislav Bogdanovi? , poznati slikar ,njegov sin Peter Bogdanovich(Petar Bogdanovi?) je poznati ameri?ki filsmki re?iser i oskarovac
• Dragi?a đorđi? , sportski radnik
• Dragana Toma?evi? , atleti?arka
• Stevica Radenkovi? , sportski radnik
• Vedran Samac , atleti?ar
• Predrag Kova?i? , arhitekta i likovni umjetnik
• Filipovi? Ognjen , kajaka?

• Op?tina Sremska Mitrovica

• Zvani?na prezentacije grada
• Ozon Media
• Poslovno sportski centar Pinki
• Sremske novine
• Srem Portal

1. ↑ Knjiga 9, Stanovni?tvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima , Republi?ki zavod za statistiku , Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
2. ↑ Knjiga 2, Stanovni?tvo, pol i starost, podaci po naseljima , Republi?ki zavod za statistiku , Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7