Са?а Дьыл бастакы к?нэ! Э?эрдэ!

• Кууба (дойду)   Кууба (дойду) ? Босхолонуу к?нэ
• Италия   Италия ? Конституция к?нэ
• АХШ   АХШ ? Эмансипация к?нэ
• ЕС   ЕС ? Евро к?нэ
• АХШ   АХШ ? Аан дойдутаа?ы дьиэ кэргэн к?нэ
• Кытай ?р?сп??б?л?кэтэ   Кытай ?р?сп??б?л?кэтэ (Тайвань) ? Олохтонуу к?нэ
• АХШ   АХШ , Канаада   Канаада ? ?р?? э?элии (тымныы ууга) с?т?? к?нэ
• Литва   Литва ? Литва былаа?ын к?нэ

Т?бэлтэлэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1622  ? Рим папата сыл тохсунньу 1 к?н?ттэн са?аланар диэн бы?аарыыны ылбыт.
• 1700  ? Арассыыйа?а юлианскай халандаар киллэриллибит, Са?а дьыл тохсунньу 1 к?н?гэр к?сп?т.
• 1759  ? Саха сирин бойобуодатынан коллежскай асессор Андрей Павлуцкай анаммыт. Кини бу соло?о 1759 сыл бала?ан ыйын 9 к?н?гэр дылы сулууспалаабыта.
• 1898  ? Били??итэ Горнай улуу?угар I Атамай нэ?илиэгэр Улуу Сы?ыы диэн сиргэ биир кылаастаах приход оскуолата арыллыбыт.
• 1901  ? Британия Австралиятаа?ы колониялара холбо?он Австралия Сомо?оло?уута тэриллибит.
• 1901  ? Били??итэ Орто Халыма улуу?ун II?с Ха?алас нэ?илиэгин Д??нсэ учаастагар грамота оскуолата а?ыллыбыт.
• 1912  ? Нанки??а Цин импиэрийэтин оннугар Кытай ?р?сп??б?л?кэтэ биллэриллибит.
• 1920 ? Верхоянскайга Дьокуускайтан Сибииргэ барытыгар уонна Саха сиригэр Сэбиэскэй былаас олохтонорун ту?унан бирикээс кэлбит. Олохтоох дьон уопсай мунньахтарыгар ???ээ Дьаа?ытаа?ы саха уонна ха?аах депутаттарын сэбиэтэ тэриллибит. Сотору бу Сэбиэт былаа?ы бэйэтигэр ылбытын ту?унан илдьиттэри Булу??а , Усуйаана?а , Абыйга уонна Орто Халыма?а ыыппыт.
• 1928  ? Тохсунньуга Ньурба?а мэлиэ?э уонна электростанция ?лэ?э киирбиттэр.
• 1935 ? Турция?а араспаанньалар киллэриллибиттэр уонна ытык титуллар ууратыллыбыттар.
• 1944  ? Александр Александров музыкатыгар аан бастаан ССРС ?р?г?й?н ырыата тыа?аабыт.
• 1952  ? ССРС Наукаларын Академиятын уураа?ынан Дьокуускайга Наукалар Академиятын Саха сиринээ?и филиалын и?игэр Биология института тэриллибитэ (2001 сылтан Криолитозона?а биология проблемаларын института ).
• 1959  ? Куба босхолонуутун к?нэ. Куба диктаторын Фульхенсио Батистаны Фидель Кастро к??стэрэ суулларбыттар.
• 1960  ? " Мирнинский рабочий " ха?ыат тахсан са?алаабыт. Мирнэй куоратыгар нуучча тылынан нэдиэлэ?э т??ртэ тахсар.
• 1968 ? Сэбиэскэй Сойууска эфиргэ бастакытын ≪Время≫ информационнай биэрии тахсыбыт.
• 1969 ? ≪Ну, погоди!≫ ойуулук премьерата буолбут.
• 1970 ? " Дьаа?ы сарда?ата - Заря Яны " Усуйаана улуу?ун ха?ыатын бастакы н??мэрэ тахсыбыт.
• 1993 ? Чехословакия икки а?ы арахсан Чехия уонна Словакия ?р?сп??б?л?кэлэрэ тэриллибиттэр.
• 1993 ? Дьокуускайга " Якутск Вечерний " ха?ыат тахсан са?алаабыт.
• 1995 ? Аан дойдутаа?ы эргиэн тэрилтэтэ т?р?ттэммит.
• 1997 ? Арассыыйа?а РЕН-ТВ телеканал ?лэтин са?алаабыт.
• 1998 ? Арассыыйа?а деноминация ыытыллыбыт. Са?а биир солкуобайга 1000 урукку солкуобай тэ?нэ?эр буолбут, туттууга копейка т?нн?б?т.
• 1999 ? Европа Сойуу?ун 11 дойдутугар валюта бы?ыытынан евро киллэриллибит.
• 2007 ? Эбэ?ки уонна Таймыыр (Дулгаан-Ненец) автономиялаах уокуруктара Красноярскай кыраай састаабыгар киирбиттэр.

Т?р??б?ттэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1863  ? Пьер де Кубертен  ? Франция учуутала уонна устуоруга. Аныгы Олимпия оонньууларын т?р?ттээччитэ, Аан Дойду Олимпия кэмитиэтин олохтооччута уонна бэрэсидьиэнэ.
• 1873  ? Афанасий Рязанскай  ? Амма улуу?ун бастакы кулубата.
• 1895  ? Илья Винокуров ? 1943-1946 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэстээтэлэ , 1946-1952 сылларга Саха Сирин обкомун бастакы сэкиритээрэ . А?а дойду Улуу сэриитин сылларыгар саха омугун хоргуйан ?л?рт?н быы?аабыт, сэллик ыарыыга эмтэрбитин тохтотор суолга киллэрбит, Саха Сирин автономиятын 1947 сыллаахха бы?аары гыммыттарын к?м?скээбит ???л??х Саха Сирин у?улуччулаах салайааччыта.
• 1914  ? Мария Николаева  ? Саха Сирин у?ун ?йэлээх олохтоо?о, Ньурба улуу?ун Хорула нэ?илиэгин ытык ки?итэ.
• 1920  ? Алексей Айкаров  ? Саха АССР ?лэ?ит кылаа?ын уонна бырамыысыланна?ын устуоруйатын чинчийбит устуоруйа билимин хандьыдаата.
• 1928  ? Иван Подойницын  ? 1985-2007 сылларга Нуучча драматическай тыйаатырын дириэктэрэ. Саха ?р?сп??б?л?кэтин ытык ки?итэ (2000), Дьокуускай куоратын ытык ки?итэ .
• 1929  ? Марина Петрова - Тойуктаах Марыына  ? тойуксут, саха болкулуорун тар?атааччы, Саха тыйаатырын артыы?а, Саха АССР культуратын ?т??лээх ?лэ?итэ.
• 1930  ? Иван Гоголев ? Кындыл  ? саха норуодунай бэйиэтэ, драматург, ССРС суруйааччыларын Сойуу?ун чилиэнэ (1957). Кини аатын Б?л?? народнай тыйаатыра уонна Чочу орто оскуолата с?гэллэр.
• 1950 ? Евдокия Поликарпова ? саха литэрэтиирэтин орто оскуола?а ??рэтиигэ мэтэдиис учуонай, педагогика билимин дуоктара, бэрэпиэссэр, РСФСР норуотун ??рэ?ириитин туйгуна, С? ??рэ?ириитин ?т??лээх ?лэ?итэ.
• 1959  ? Михаил Старостин  ? саха худуо?унньуга, график .

?лб?ттэр [ биики-тиэки?и уларытыы ]

• 1975  ? Захар Т?нг?рээдэп  ? Саха АССР култууратын ?т??лээх ?лэ?итэ, араас сылларга Саха судаарыстыбаннай муусука уонна драма тыйаатырын дириэктэринэн уонна ?р?сп??б?л?кэтээ?и бибилэтикэ дириэктэринэн ?лэлээбитэ.
• 2013  ? Салима Каримова  ? 1968?1988 сылларга Со?уруу Саха сиринээ?и комплекснай эспэдииссийэ кылаабынай геолога, Социалистыы ?лэ Дьоруойа .