Kawsay yachay

Kawsay yachay nisqaqa ( latin simipi : Biologia, grigu simimanta : Βιολογ?α) tukuy kawsaqkunapa yachayninmi .

Winay kawsay [ llamk'apuy | pukyuta llamk'apuy ]

Kawsay yachaymi nawpa musuqpas. Nawpa yachay hina, Aristotelis (384 watamanta 322 watakama K.n. ) Kawsay yachaypa taytansi. Paymi tiksikuh huk jatun qillqasqap paqarichoqnin watiqaypi.

Kawsay yachay XVI pachakwata XVII pachakwatapas kama manam aswan allichirqanchu. Chay watakunapi, kay yachay tharinankunap musuq pachakunap yanapanrayku winasqanmi: kawsaykuqkunap anakikunappas pachanku.

Kurku yachaypi , iskay hatunruku runa rikurisqanku:

Andreas Vesalius (1514-1564), De humani corporis fabrica -p paqarichoqninmi ( latin simipi : Runap kurkunpa pitinkunamanta ). Kay qillqasqapi, pay nawpa amautakunap pantayninkukunatam runap kurkunmanta manacharan.
William Harvey (1578-1657), qillqasqawan sutichasqa De motu cordis et sanguinis (latin simipi: Sunqup Yawarpapas Kuykuyninkumanta ) yachachirqawanchik yawar muyuriymantatam .

XVI pachakwatata tukuspa, mikruskupiwup winaynin qallarisqa. Iskay siminakuy qallarisqapas: huk siminakuy inwruiyunpam winayninrayku kasqan; huktaq siminakuy manakaqpa paqariyrayku kasqan.

XVIIIpachakwata Malliy Kawsay Yachaypam mitan kasqan. Kay pachap aswan hatunruku runakuna Spallanzani , Reamurpas, Buffonpas Linnepas karanku.

XIX pachakwatapi , Kawsay yachay musuq yachaytam kawsay pachap winay kawsayninpa yanapanrayku tukuchikusqan: Schleiden Schwannpas Kawsaykuqpa Iniyninmantam rimaranku; Pasteur Byuhinisismantam rimaran; Lamarck Darwinpas huktaq yachaqkunapas rikch'aqyaymanta rimaranku.