Wojna domowa w Mozambiku

Wojna domowa w Mozambiku
Czas	1977 ? 1992
Terytorium	Mozambik
Wynik	zwyci?stwo rz?du FRELIMO
Strony konfliktu
Mozambik (siły rz?dowe) Wsparcie polityczne: ; Zambia ; Zimbabwe	RENAMO Wsparcie: ; Południowa Afryka ; Rodezja
Siły
~ 100 000	~ 20 000
brak wspołrz?dnych

Wojna domowa w Mozambiku ? długotrwały konflikt pomi?dzy rz?dem Mozambiku a opozycyjn? partyzantk? Narodowego Ruchu Oporu Mozambiku (RENAMO) wspart? przez Rodezj? i RPA . Konflikt zako?czył si? zwyci?stwem sił rz?dowych w 1992 roku i podpisaniem traktatu pokojowego na mocy ktorego RENAMO przekształcone zostało w parti? polityczn? ^[2].

Geneza [ edytuj | edytuj kod ]

Osobny artykuł: wojna o niepodległo?? Mozambiku .

Uzyskanie niepodległo?ci przez Mozambik w 1975 roku zakwestionowało zasad? mniejszo?ci białych w południowej Afryce. Władz? w nowo powstałej republice obj?ł Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Rz?d od pocz?tku rozpocz?ł wspieranie ruchow wyzwole?czych czarnej ludno?ci w s?siednich krajach - Afryka?skiego Narodowego Zwi?zku Zimbabwe w Rodezji Południowej i Afryka?skiego Kongresu Narodowego w Południowej Afryce ^[3]. Istotny wpływ na rozwoj sytuacji w kraju miały socjalistyczne reformy rz?du i prezydenta Samora Machela w Mozambiku. Zmiany wzbudziły sprzeciw cz??ci przedstawicieli FRELIMO ktorzy byli nastawieni prawicowo . Ich niezadowolenie wykorzystali oficerowie Rodezji Południowej ktorzy w 1976 roku zwerbowali ich i utworzyli Narodowy Ruch Oporu Mozambiku . Istotnego wsparcia partyzantce udzielił te? apartheidowski rz?d Republiki Południowej Afryki ^[2]^[4].

Przebieg wojny [ edytuj | edytuj kod ]

Siły partyzanckie w walce z rz?dem stosowały pocz?tkowo sabota? gospodarczy i ataki na infrastruktur?, z czasem rozpocz?ły ataki na miasta i wsie. Metod? zastraszenia społecze?stwa stosowan? przez RENAMO stały si? masakry cywilow ktore stały si? powszechne ^[2]. Nie ciesz?ce si? wi?kszym poparciem oddziały opozycji sił? wł?czały do swoich szeregow nieletnich ^[5].

W konflikcie strona rz?dowa wsparta została przez rz?dy Zambii , Zimbabwe (ktorego obszar RENAMO bezskutecznie atakowało w odwecie ^[6]) i Tanzanii ^[2].

W 1984 roku rz?d FRELIMO zrezygnował z popierania ruchow wyzwole?czych w pa?stwach o?ciennych na gruncie ugody Nkomati z rz?dem Republiki Południowej Afryki, ktora zobowi?zała si? w zamian wycofa? swoje poparcie wobec RENAMO ^[3]. Do ko?ca lat 80. działania RENAMO doprowadziły do co najmniej 100 tysi?cy ofiar w ludziach i ucieczki z kraju miliona uchod?cow ^[2]. Po transformacji ustrojowej Mozambiku w system wielopartyjny o wolnorynkowej gospodarce, RENAMO rozpocz?ło z rz?dem rozmowy pokojowe. Porozumienie pokojowe podpisano w Rzymie pod egid? ONZ w 1992. Na jego mocy RENAMO przekształciło si? w parti? polityczn? z Alfonsem Dhlakam? na czele. W 1994 lider partii wzi?ł udział w pierwszych wolnych wyborach prezydenckich w Mozambiku. Przegrał jednak z kandydatem FRELIMO, Joaquimem Chissano (53,3% głosow), zdobywaj?c 33,7% głosow poparcia ^[7]^[7].

Nast?pstwa [ edytuj | edytuj kod ]

21 pa?dziernika 2013 RENAMO wypowiedziało układ pokojowy z 1992 po tym, jak według RENAMO siły rz?dowe ostrzelały i zaj?ły baz? Sathunjira w regionie Gorongosa w prowincji Sofala, ok. 600 km na połnoc od stołecznego Maputo. W bazie przebywał lider ugrupowania Afonso Dhakama, lecz zdołał uciec spod ostrzału. Ju? wcze?niej, bo w kwietniu i czerwcu 2013 dochodziło do star? mi?dzy armi? a RENAMO, a w atakach bojowki zgin?ło 11 ?ołnierzy i policjantow oraz sze?ciu cywilow ^[8]. Układ pokojowy wznowiono w 2014 roku ^[2].

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

↑ ^a ^b Key actors in the war and peace process [online], Conciliation Resources [dost?p 2018-04-04] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-29] ( ang. ) .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Renamo , [w:] Encyclopædia Britannica [dost?p 2022-10-05] ( ang. ) .
↑ ^a ^b Samora Machel , [w:] Encyclopædia Britannica [dost?p 2022-10-05] ( ang. ) .
↑ AFONSO MARCETA MACACHO DHLAKAMA . BBC News, 27 pa?dziernika 2009. [dost?p 2009-10-28]. ( ang. ) .
↑ RENAMO and the LRA: The History and Futures of African Child Soldiers . newhistories.group.shef.ac.uk. ( ang. ) .
↑ Audrey Kalley, Jacqueline. Southern African Political History: a chronological of key political events from independence to Mid-1997, 1999 . s. 739.
↑ ^a ^b Elections in Mozambique . African Elections Database. [dost?p 2009-10-28]. ( ang. ) .
↑ Mozambik: opozycja wypowiada porozumienie pokojowe . wp.pl, 21 pa?dziernika 2013. [dost?p 2013-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. ( pol. ) .

[cr-1] Key actors in the war and peace process [online], Conciliation Resources [dost?p 2018-04-04] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-29] ( ang. ) .

[BII-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Renamo , [w:] Encyclopædia Britannica [dost?p 2022-10-05] ( ang. ) .

[B-3] Samora Machel , [w:] Encyclopædia Britannica [dost?p 2022-10-05] ( ang. ) .

[4] AFONSO MARCETA MACACHO DHLAKAMA . BBC News, 27 pa?dziernika 2009. [dost?p 2009-10-28]. ( ang. ) .

[NH-5] RENAMO and the LRA: The History and Futures of African Child Soldiers . newhistories.group.shef.ac.uk. ( ang. ) .

[6] Audrey Kalley, Jacqueline. Southern African Political History: a chronological of key political events from independence to Mid-1997, 1999 . s. 739.

[el-7] Elections in Mozambique . African Elections Database. [dost?p 2009-10-28]. ( ang. ) .

[8] Mozambik: opozycja wypowiada porozumienie pokojowe . wp.pl, 21 pa?dziernika 2013. [dost?p 2013-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)]. ( pol. ) .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Lata 40.	Konferencja kairska Konferencja tehera?ska Rewolucja gwatemalska Konferencja jałta?ska Operacja Unthinkable Konferencja poczdamska Indonezyjska Rewolucja Narodowa Zdrada Guzenki Operacja Keelhaul Konferencja moskiewska Projekt Venona Kryzys ira?ski Incydent w cie?ninie Korfu Chi?ska wojna domowa Wojna domowa w Grecji Działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce Walki polsko-ukrai?skie Mowa nadziei UNRRA Praski zamach stanu 1948 I wojna izraelsko-arabska Zerwanie stosunkow Tito-Stalin Blokada Berlina Zdrada jałta?ska ?elazna kurtyna Powstanie malajskie
Lata 50.	Wojna korea?ska I wojna indochi?ska Zamach stanu w Iranie Powstanie czerwcowe Konflikt laota?ski Zamach stanu w Gwatemali Pierwszy kryzys w Cie?ninie Tajwa?skiej Konferencja genewska (1955) Protesty w Gruzji Pozna?ski Czerwiec '56 Powstanie w?gierskie Kryzys sueski Kryzys satelitarny Drugi kryzys w Cie?ninie Tajwa?skiej Kryzys liba?ski Rewolucja kuba?ska Debata kuchenna Konferencja w Bandungu Poprawka Brickera Makkartyzm Operacja Gladio Operacja Gladius Doktryna Hallsteina
Lata 60.	Kryzys kongijski Wojna domowa w Gwatemali Zestrzelenie Lockheed U-2 Rozłam radziecko-alba?ski Rozłam radziecko-chi?ski Kryzys berli?ski Mur Berli?ski Powstanie w Brunei Konflikt maroka?sko-algierski Konflikt ade?ski Powstanie w Sarawaku Wojna o niepodległo?? Erytrei Inwazja na Indie Portugalskie Konflikt o Holendersk? Now? Gwine? Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska Wojna o niepodległo?? Angoli Wojna w Zufarze Inwazja w Zatoce ?wi? Operacja Northwoods Projekt Kuba Kryzys kuba?ski Wojna wietnamska Wojna o niepodległo?? Gwinei Bissau Wojna rodezyjska Zamach stanu w Brazylii Wojna o niepodległo?? Mozambiku Intifada marcowa Operacja Power Pack Południowoafryka?ska wojna graniczna Indonezyjski zamach stanu Wojna o niepodległo?? Namibii Deklaracja ASEAN Junta czarnych pułkownikow Rewolucja kulturalna Wojna chi?sko-indyjska Marzec 1968 Maj 1968 Praska Wiosna Inwazja na Czechosłowacj? Gulaszowy komunizm Drugie powstanie malajskie Układ o nierozprzestrzenianiu broni j?drowej (NPT) Konflikt nad Ussuri
Lata 70.	Lata ołowiu Detente Grudzie? 1970 Powstanie organizacji ?Czarny Wrzesie?” Wojna domowa w Kambod?y Demokratyczna Kampucza Dyplomacja pingpongowa Traktat czterech mocarstw o statusie Berlina Zachodniego Wizyta Nixona w Chinach SALT I Pucz w Chile Wojna Jom Kipur Rewolucja go?dzikow Wojna domowa w Angoli Wojna w Ogadenie Wojna kambod?a?sko-wietnamska Wojna chi?sko-wietnamska Ira?ska rewolucja islamska Wojna domowa w Mozambiku Wojna domowa w Etiopii Wojna w Saharze Zachodniej Operacja Kondor Wojna o niepodległo?? Bangladeszu Lot 902 ?Korean Air” SALT II Rewolucja nikaragua?ska Rozłam chi?sko-alba?ski Rewolucja kwietniowa Sztorm-333
Lata 80.	Radziecka interwencja w Afganistanie Wojna domowa w Salwadorze Bojkot olimpiady w Moskwie Powstanie NSZZ ?Solidarno??” Sierpie? 1980 Wojna iracko-ira?ska Stan wojenny w Polsce Contras Kryzys w Ameryce ?rodkowej RJAN Zestrzelenie KAL 007 Able Archer 83 Strategic Defense Initiative Inwazja na Grenad? Protesty na placu Niebia?skiego Spokoju w 1989 ?piewaj?ca rewolucja Inwazja Stanow Zjednoczonych na Panam? Upadek Muru Berli?skiego Jesie? Ludow III Rzeczpospolita Głasnost Pieriestrojka Uskorienije
Lata 90.	Rozpad Jugosławii Rozpad ZSRR
Epilog	I wojna w Zatoce Perskiej Wojna dziesi?ciodniowa Aksamitna rewolucja Aksamitny rozwod Wojna w Chorwacji Wojna w Bo?ni i Hercegowinie Wojna chorwacko-bo?niacka Masakra w Srebrenicy Wojna w Kosowie
Organizacje	Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej Wspolnota Europejska CIA MI6 KGB UB SB Stasi AVH StB Securitate KDS Sigurimi
Wy?cig zbroje?	Ameryka?skie i radzieckie morskie systemy balistyczne Wy?cig nuklearny Wy?cig kosmiczny
Ideologie	Kapitalizm Liberalizm Demokracja socjalistyczna Komunizm Stalinizm Fidelizm Maoizm D?ucze Titoizm Hod?yzm Antykomunizm
Propaganda	Prawda (dziennik) Radio Wolna Europa Głos Ameryki Radio Marti Radio Moskwa RIAS
Polityka mi?dzynarodowa	Doktryna Trumana Plan Marshalla Doktryna powstrzymywania Doktryna Eisenhowera Teoria domina Doktryna Kennedy’ego Pokojowe wspołistnienie Polityka wschodnia Doktryna Johnsona Doktryna Bre?niewa Doktryna Nixona Doktryna Ulbrichta Doktryna Cartera Doktryna Reagana Polityka ?odwrotu” Finlandyzacja Blok wschodni
Zobacz te?	Szpiegostwo Stosunki mi?dzynarodowe Jan Paweł II Karta 77