Udalryk Heyzmann (ur. 4 lipca 1835 w Husiatynie , zm. 1 stycznia 1918 w Brandstatt koło Scheibbs, Dolna Austria) ? polski prawnik kanonista , profesor i rektor Uniwersytetu Jagiello?skiego , członek Akademii Umiej?tno?ci .

?yciorys [ edytuj | edytuj kod ]

Był synem Wacława (urz?dnika) i El?biety z domu Dhonel. Ucz?szczał do gimnazjum we Lwowie , po jego uko?czeniu (1852) podj?ł studia w Seminarium Duchownym we Lwowie; nie uko?czył studiow seminaryjnych i w 1854 przeniosł si? na prawo na Uniwersytecie Lwowskim . Studia uko?czył w 1857, rok po?niej przeniosł si? do Krakowa , gdzie został praktykantem w Bibliotece Jagiello?skiej . W 1859 obronił na UJ doktorat praw, w 1860 habilitował si? z prawa ko?cielnego na Uniwersytecie Lwowskim; po habilitacji został profesorem nadzwyczajnym UJ oraz kierownikiem Katedry Prawa Ko?cielnego. Tymczasowo (1861?1862) kierował na UJ rownie? Katedr? Prawa Rzymskiego. W 1863 uzyskał nominacj? na profesora zwyczajnego, dwukrotnie (1864/1865 i 1870/1871) pełnił funkcj? dziekana Wydziału Prawa, ponadto był rektorem UJ (1883/1884) i prorektorem (1884/1885). W ci?gu ponad ?wier?wiecza pracy na uczelni krakowskiej wykładał wspołczesne prawo kanoniczne, histori? prawa ko?cielnego, prawo rzymskie , prawo gornicze, encyklopedi? prawa. Zasiadał w Komisjach Rz?dowych Egzaminacyjnych Oddziału Prawniczo-Historycznego i Oddziału S?dowego.

W 1862 został członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w 1873 członkiem czynnym AU (po?niejsza PAU); pełnił funkcj? dyrektora Wydziału II (Historyczno-Filozoficznego) AU (1878?1886) oraz przewodnicz?cego Komisji Prawniczej AU (1875?1878). W 1886 wyst?pił do Senatu UJ o zwolnienie go z obowi?zkow wykładowcy ze wzgl?du na chorob? serca i kłopoty rodzinne; otrzymał zgod?, wyjechał do Dolnej Austrii i zaj?ł si? prowadzeniem gospodarstwa rolnego w Dolnej Austrii. Nie prowadził po?niej działalno?ci naukowej, przed wyjazdem z Krakowa ofiarował swoj ksi?gozbior Towarzystwu Biblioteki Słuchaczow Prawa UJ . W 1887 zrezygnował z godno?ci członka czynnego AU; nie wyraził jednak zgody na przesuni?cie go w skład członkow zagranicznych, wobec czego w 1890 został skre?lony z listy członkow Akademii.

W?rod studentow Heyzmanna byli m.in. Władysław Abraham i Kazimierz Chł?dowski . Heyzmann był rzecznikiem prowadzenia wykładow akademickich w j?zyku polskim . W 1880 ufundował nagrod? pieni??n? (300 złotych re?skich ) w konkursie na prac? po?wi?con? jubileuszowi 400-lecia ?mierci Jana Długosza . Był ?onaty (od 1866) z wiedenk?, Mari? Pallmetzhofer.

Jako pierwszy dokonał analizy krakowskiego kodeksu Baltazara Behema z lat 1502?1505, zawieraj?cego odpisy przywilejow krakowskich, roty przysi?g i ustawy cechowe. Przygotował do wydania Statuta toti provinciae Gnesnensi valentia condita... in synodo provinciali Vieluno Calissiensi 1420 (1875), Statuta synodalia Episcoporum Cracoviensium XIV et XV saeculi (1875) oraz Statuta synodalia Andreae, Episcopi Posnaniensis saeculo XV-mo confecta (1878). Zajmował si? problemem zatwierdzania przez biskupa duchownych na wakuj?ce beneficja.

Dzieła [ edytuj | edytuj kod ]

W?rod opublikowanych prac naukowych mo?na wymieni?:

• Wykład prawa o mał?e?stwie katolikow z patentem austriackim, patentem cesarskim z dnia 8 X 1856 roku ogłoszonego (1857)
• Rechts historischer Beitraeg zum Studien der kirchlichen Coelibats gesetzgebung (1859)
• Kilka uwag nad literatur? historyi ko?cielnej i prawa kanonicznego w Polsce (1861)
• Najnowsze prawa Ko?cioła katolickiego w pa?stwie austryackim odno?nie konkordatu (1863)
• Zur publikation der Trienter Beschluesse in Polen (1869)
• Jeszcze słow kilka o konkordacie obwieszczonym patentem cesarskim z dnia 5 XI 1855 (1870)
• Prawo kanoniczne (1875)
• Uwag kilka nad uprawnieniem dzieci nie?lubnych przez nast?pne mał?e?stwo (Legitimatio per subsequens matrimonium) według prawa kanonicznego z uwzgl?dnieniem ustawy austriackiej (1877)
• Ustawodawstwo Ko?cioła o azylach wobec odno?nych ustaw pa?stwowych (1877)

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Biogramy uczonych polskich , Cz??? I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A?J, Wrocław 1983
• Michał Patkaniowski, Udalryk Heyzmann , w: Polski Słownik Biograficzny , tom IX, 1960?1961

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

• Dzieła Udalryka Heyzmanna w bibliotece Polona