Listopadowy szturm Groznego

Czas	26 listopada 1994
Miejsce	Grozny , Czeczenia
Terytorium	Federacja Rosyjska
Przyczyna	konflikt mi?dzy prezydentem D?ocharem Dudajewem a opozycj?
Wynik	pora?ka sił Rady Tymczasowej
Strony konfliktu
Czecze?ska Republika Iczkerii Tymczasowa Rada Republiki Czecze?skiej   Rosja : Federalna Słu?ba Kontrwywiadowcza Dywizja Kantemirowska
Dowodcy
D?ochar Dudajew Szamil Basajew Bisłan Gantamirow Michaił Kolesnikow
Siły
b.d. 1200 ludzi, 40 czołgow, 10 transporterow opancerzonych, 6 samolotow
Straty
b.d. 500 zabitych, 50?200 wzi?tych do niewoli, ponad 20 czołgow straconych
brak wspołrz?dnych

Listopadowy szturm Groznego ? starcie pomi?dzy siłami Czecze?skiej Republiki Iczkerii a Tymczasow? Rad? Republiki Czecze?skiej nieoficjalnie wspartej przez rosyjskich ?ołnierzy maj?ce miejsce 26 listopada 1994 roku. Zako?czone niepowodzeniem.

Tło [ edytuj | edytuj kod ]

W połowie 1993 roku w Czeczenii (funkcjonuj?cej jako niepodległe od Rosji pa?stwo) trwał konflikt pomi?dzy prezydentem D?ocharem Dudajewem a siłami opozycyjnymi d???cymi do jego obalenia po złamaniu przez niego konstytucji. Protesty zako?czyły si? brutalnym ich stłumieniem przez czecze?skie siły porz?dkowe i szybkim rozpadem opozycji. Jednak w grudniu tego roku siły antydudajewowskie ponownie si? zjednoczyły pod nazw? Tymczasowej Rady Republiki Czecze?skiej. Pomi?dzy oboma stronami wybucha wojna domowa. Na pro?b? Rady Tymczasowej Federacja Rosyjska uznaje j? za jedyny prawowity organ władzy w Republice oraz udziela jej wsparcia finansowego i militarnego w nadziei, ?e nowa władza spowoduje przył?czenie Czeczenii do Rosji.

Rosyjscy wojskowi zamierzali posun?? si? w pomocy opozycji o krok dalej. W tym celu przygotowywali si? do szturmu na Grozny, stolic? pa?stwa kierowanego przez Dudajewa. Federalna Słu?ba Kontrwywiadowcza zorganizowała w tym celu 40 czołgow T-72 wraz z załogami rekrutowanymi spo?rod ?ołnierzy dywizji kantemirowskiej. Za udział w misji czołgi?ci mieli otrzyma? du?e pieni?dze. Ka?dy, kto si? zgodził, otrzymywał milion rubli, a zniszczenie sprz?tu wroga i odniesione rany skutkowa? miały dodatkowymi nagrodami ? 25 mln rubli za lekkie obra?enia, 50 mln za ?rednie i 75 mln za ci??kie. W przypadku ?mierci rodziny ?ołnierzy otrzyma? miały po 150 mln rubli. Wraz z siłami Rady Tymczasowej planowano szybkie zaj?cie miasta i ogłoszenie sukcesu ^[1] .

Atak [ edytuj | edytuj kod ]

26 listopada wojska w sile 40 czołgow (kierowanych przez rosyjskie załogi), 10 transporterow BTR-80 i nieokre?lon? liczb? ci??arowek z ?ołnierzami czecze?skiej Rady Tymczasowej zaatakowała Grozny w trzech kierunkach. Wsparcie zapewni? miały ?migłowce Mi-24 i samoloty Su-27 . Podczas drogi do miasta ?adna z kolumn nie napotkała ?adnego oporu, cho? istniej? doniesienia o zaatakowaniu jednej w pobli?u wsi Pietropawłowskoje.

W Groznym czołgi zatrzymywały si? na ulicach i pytały przechodniow o drog? do okre?lonych punktow miasta. Bez walki udało zaj?? si? centrum telewizyjne, przy ktorym pozostawiono 3 czołgi i ruszono na Pałac Prezydencki, jednak wtedy napotkano powa?ny opor. Granatniki przeciwpancerne Czeczenow skutecznie powstrzymały atak. Tylko jeden czołg zdołał przebi? si? do Pałacu i oddał do niego kilka strzałow z amunicji zapalaj?cej powoduj?c po?ar, jednak musiał si? on wycofa?. Po tym batalion dowodzony przez Szamila Basajewa (ktory skupiał weteranow walk w Abchazji ) zaatakował wojska pozostałe przy centrum telewizyjnym. ?ołnierze posiadaj?cy jeszcze sprawne czołgi zdecydowali si? wycofa? z miasta. Mimo to rosyjskie stacje informacyjne donosiły o rychłym zdobyciu Groznego i przekazaniu władzy w Republice w r?ce Rady Tymczasowej ^[2] .

Atak zako?czył si? całkowit? pora?k?. Z 40 pocz?tkowych pojazdow tylko 18 czołgow zdołało opu?ci? Grozny. Zgin?ło ok. 500 ?ołnierzy strony atakuj?cej, w tym co najmniej 6 Rosjan z dywizji kantemirowskiej . Ludziom Dudajewa udało si? schwyta? 21 Rosjan. Nast?pnego dnia telewizja wyemitowała materiał pokazuj?cy tych je?cow przyznaj?cych si? do bycia rosyjskimi ?ołnierzami ^[2] . Iczkeria zagroziła ich rozstrzelaniem, je?li Moskwa nie przyzna si?, ?e wysłała do Czeczenii swoje wojska. Pomimo tego, ?e Ministerstwo Obrony do ko?ca zaprzeczało wysłaniu swoich ludzi w ten rejon, 20 je?cow zostało uwolnionych.

Skutki [ edytuj | edytuj kod ]

Minister Obrony Federacji Rosyjskiej, gen. Pawieł Graczow zaprzeczał wysłaniu rosyjskich ?ołnierzy do Czeczenii. Wspominał tylko, ?e wie o tym, ?e obie strony walk w Czeczenii korzystaj? z usług najemnikow ^[3] . Wypowiedział te? wtedy słynne słowa o tym, ?e gdyby w Groznym walczyła Armia Rosyjska, to wystarczyłby mu jeden pułk spadochronowy, by zaj?? miasto. Słowa te były mu po?niej cz?sto wypominane po pora?ce Rosjan w I wojnie czecze?skiej w 1996 roku ^[4] .

Do dymisji podał si? dowodca dywizji kantemirowskiej, gen. Borys Poljakow ^[5] . 30 listopada Borys Jelcyn podpisał ukaz nr. 2137 ?O ?rodkach przywrocenia prawa i porz?dku konstytucyjnego na terenie Republiki Czecze?skiej”. Ju? nast?pnego dnia bombardowania rozpocz?ły nieoznakowane rosyjskie samoloty, a władze FR zapowiedziały podj?cie wszelkich ?rodkow w celu ?ratowania rosyjskich ?ołnierzy”, pomimo dalszego zaprzeczania, ?e w listopadowym ataku uczestniczył rosyjskie jednostki. 11 grudnia wojska federalne przekroczyły granic? z Czeczeni? rozpoczynaj?c w ten sposob I wojn? czecze?sk? .

Opinie [ edytuj | edytuj kod ]

Istniej? kontrowersje dotycz?ce rzeczywistych przyczyn napa?ci. Niektorzy uwa?aj?, ?e listopadowy szturm od pocz?tku miał by? skazany na pora?k?, by stanowi? dla Rosjan casus belli wprowadzenia na teren Iczkerii swoich wojsk. Ramzan Kadyrow (partyzant podczas I wojny czecze?skiej, po?n. nazwany ?człowiekiem Putina w Czeczenii” ^[6] ) wspominał po?niej, ?e ? Pawieł Graczow , jako do?wiadczony dowodca wojskowy, nie mogł nie wiedzie?, ?e w centrum miasta, bez eskorty piechoty, kolumna czołgow zostanie rozstrzelana”. Jego zdaniem to nie był przypadek, ?e zaledwie dwa tygodnie po?niej Rosja przeprowadziła pełnoskalow? operacj? wojskow? na terytorium Czeczenii ^[7] .

Osobn? opini? wyraził sam Graczow. Lata po zako?czeniu wojny w Czeczenii przyznał, ?e nie miał udziału w przeprowadzaniu operacji, bo ta była wymysłem Federalnej Słu?by Kontrwywiadu, ktora nawet pomimo jego odmowy rekrutowała czołgistow z obwodu moskiewskiego . Jego zdaniem misja była przeprowadzona w tajemnicy przed nim i prezydentem, a on sam w trakcie jej przeprowadzania miał znajdowa? si? we Władywostoku na rosyjskim Dalekim Wschodzie . Gdy czołgi?ci dojechali do Groznego, do ministra zadzwoni? miał szef sztabu generalnego Michaił Kolesnikow informuj?c go o wkroczeniu do miasta, braku jakichkolwiek strat i pozytywnym nastawieniu miejscowej ludno?ci do naje?d?cow ^[4] .

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]