Szkoła austriacka
(szkoła wiede?ska, prakseologiczna) ? jedna ze szkoł
ekonomii
. Prezentuje podej?cie subiektywno-marginalistyczne.
Za zało?ycieli wła?ciwej szkoły austriackiej uwa?a si? dzi? przede wszystkim autora teorii u?yteczno?ci kra?cowej
Carla Mengera
oraz tworc? subiektywnej teorii procentu
Eugena von Bohm-Bawerka
. Powstała na uniwersytecie w Wiedniu w latach 70. XIX w.
Opublikowane w 1871 roku przez
Carla Mengera
Zasady ekonomii
s? po dzi? dzie? jednym z wa?niejszych dzieł
rewolucji marginalistycznej
.
Po opublikowaniu
Zasad Ekonomii
Menger stworzył austriack? teori? pieni?dza
[1]
oraz podstawy metodologiczne szkoły podczas
Methodenstreit
. Od tego czasu Szkoła Austriacka jest uwa?ana za szkoł? aprioryczno-dedukcyjn?, czyli formułuj?c? argumenty na bazie aksjomatow (od połowy XX w. zwłaszcza na podstawie aksjomatu ludzkiego działania
Ludwiga von Misesa
) i ich logicznych implikacji, wynikaj?cych z procesu przyczynowo-skutkowego.
Głowne zało?enia szkoły austriackiej:
- zasada subiektywizmu metodologicznego,
- zasada indywidualizmu metodologicznego,
- znaczne ograniczenie u?ytku
matematycznego modelowania
zjawisk gospodarczych,
- podkre?lanie roli niepewno?ci w zjawiskach gospodarczych,
- podkre?lanie roli wiedzy i informacji dla przebiegu procesow rynkowych.
Zgodnie z powy?szym wyliczeniem, przedstawiciele tego nurtu uwa?aj?, ?e procesy gospodarcze charakteryzuj? si? du?? doz? niepewno?ci i stałymi zakłoceniami rownowagi. W tych warunkach najlepszym rozwi?zaniem koordynuj?cym działalno?? podmiotow gospodaruj?cych według nich jest
wolny rynek
. Umo?liwia on pozyskiwanie informacji oraz ich stosown? weryfikacj? i interpretacj? (?uczenie si?”), głownie poprzez mechanizm cenowy. Niezb?dna jest do tego celu swoboda kształtowania si?
cen
, ktora to z kolei, uzale?niona jest od swobodnej konkurencji. Twierdz?, i? instytucje
pa?stwowe
nigdy nie b?d? w stanie zast?pi?
wolnego rynku
jako mechanizmu optymalnej
alokacji dobr
, poniewa? według nich b?d? miały zbyt ubogi zasob informacji, a pewnych ich kategorii (np. informacje o u?yteczno?ci) nie posi?d? w ogole.
Pogl?dy na rol? pa?stwa w polityce gospodarczej
[
edytuj
|
edytuj kod
]
Zdaniem przedstawicieli szkoły austriackiej, zwalczanie
bezrobocia
i
inflacji
uzale?nione jest nie tylko od ograniczania i stabilizowania tempa
poda?y
pieni?dza
, ale tak?e od skutecznego hamowania ekspansji i roli
zwi?zkow zawodowych
, ktore według nich s? powa?nym czynnikiem zwi?kszaj?cym poziom inflacji,
recesji
oraz przeszkod? w podnoszeniu poziomu ?ycia pracownikow najemnych.
Emisja pieni?dza
nie powinna by? domen?
monopolu
banku centralnego
, ale tak?e konkuruj?cych ze sob?
bankow komercyjnych
, ktore to dopiero zapewni? odpowiedni?
poda? pieni?dza
. Wła?ciwa jest stabilizacja
kursow walutowych
, poniewa?
rz?d
zmuszony jest w takiej sytuacji do podtrzymywania okre?lonego parytetu wymiennego. Skutecznie uniemo?liwi mu to zatem u?ywanie
kursu walutowego
do realizacji dyskrecjonalnych celow
polityki gospodarczej
. Uwa?aj?, ?e rz?d nie powinien ogranicza? w jakikolwiek sposob wymiany
walut
.
W pogl?dach przedstawicieli austriackiej szkoły w
ekonomii
priorytetow? rol? odgrywa rola prawno-instytucjonalnych ram funkcjonowania
gospodarki
.
Polityka gospodarcza
rz?du
powinna by? przede wszystkim skierowana na respektowanie i ochron? mechanizmu
wolnego rynku
. To ?rz?dy prawa”, a nie ?rz?dy prawne” umo?liwiaj? odro?nienie działa? zgodnych z duchem wolnego rynku od tych, ktore s? z nim sprzeczne. Przedsi?biorstwa pa?stwowe s? o tyle niekorzystn? form? gospodarowania, o ile powoduj? powstanie
monopolu
w
gospodarce
. Mogłyby wtedy bowiem sta? si? realnym zagro?eniem dla ich koncepcji ?wolno?ci”, je?eli nazbyt wielka cz??? działalno?ci gospodarczej przeszłaby pod bezpo?redni? kontrol?
pa?stwa
. Według nich najgorsze s? te przypadki, kiedy to działania władz wi??? si? z wszelkiego rodzaju ro?nicowaniem ludzi. S? to decyzje okre?laj?ce, kto ma by? upowa?niony do dostarczania
dobr
i ?wiadczenia
usług
, po jakich
cenach
, czy i w jakich ilo?ciach ? innymi słowy, posuni?? maj?cych na celu kontrolowanie dost?pu do ro?nych rodzajow działalno?ci gospodarczej i
zawodow
, warunkow sprzeda?y oraz rozmiarow
produkcji
lub sprzeda?y.
Podobnie rzecz ma si? z
płatno?ciami transferowymi
, ktore zdaniem przedstawicieli szkoły austriackiej s? z zało?enia niesprawiedliwe i nieuzasadnione, gdy? pa?stwo według nich nie ma prawa decydowa? jak
redystrybuowa?
dochody
obywateli. Twierdz?, ?e wolno?? gospodarowania oraz rz?dy prawa s? tym samym niemo?liwe do pogodzenia z probami ?poprawiania” podziału
dochodow
przez aparat pa?stwowy.
Hayek
pisze zatem co nast?puje: ?Lecz ci, ktorzy d??? do sprawiedliwo?ci opartej na rozdzielnictwie, napotykaj? w praktyce na ka?dym kroku barier? rz?dow prawa. Z samej natury ich zamiarow wynika, ?e musz? si?ga? do ?rodkow dyskryminacyjnych i niekontrolowanych”.
Szczegolnie szkodliwa według nich jest jednak działalno?? polegaj?ca na jakiejkolwiek kontroli cen. Jak twierdz?, wszystkie takie kontrole musiałyby by? w pewien sposob arbitralne, a poza tym niemo?liwe jest przeprowadzenie ich w sposob pozwalaj?cy na wła?ciwe funkcjonowanie
wolnego rynku
.
Dla zapewnienia wolno?ci gospodarowania oraz
konkurencji
uwa?aj?, i? niezb?dne jest zagwarantowanie swobody zawierania umow. Dopuszczalno?? konkretnego aktu zale?y bowiem wył?cznie od ogolnych przepisow, a nie od zaaprobowania go przez wyznaczony do tego organ administracyjny władzy.
- Polityka Gospodarcza
? praca zbiorowa pod redakcj? Henryka ?wikli?skiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gda?skiego, Gda?sk 2004.
- Jacek Kacperski:
Szkoła austriacka wobec socjalizmu, interwencjonizmu i wspołczesnych problemach wolnego rynku
, Wydawnictwo Prohibita, Warszawa 2009.
| Nurty i kierunki
|
|
|---|
| Liberałowie
|
|
|---|
| Organizacje
|
|
|---|
| Tematy powi?zane
|
|
|---|