Rajd na Cabanatuan

II wojna ?wiatowa , wojna na Pacyfiku , cz??? bitwy o Luzon
Je?cy obozu w Cabanatuan witaj?cy swoich wyzwolicieli
Czas	30 stycznia 1945
Miejsce	Cabanatuan
Terytorium	Filipiny
Przyczyna	potrzeba uratowania je?cow alianckich
Wynik	zwyci?stwo aliantow, uratowanie 552 je?cow
Strony konfliktu
Japonia   Stany Zjednoczone   Filipiny
Dowodcy
Tomoyuki Yamashita Henry Mucci Arthur D. Simons Robert W. Prince Juan Pajota Eduardo Joson
Siły
220 japo?skich stra?nikow w obozie, 1000 ?ołnierzy w okolicy obozu, 5000?8000 w Cabanatuan 133 ameryka?skich komandosow, 250?280 filipi?skich partyzantow
Straty
530?1000 zabitych, 4 czołgi zniszczone 2 zabitych, 13 rannych, 2 je?cow zmarłych z chorob
Poło?enie na mapie Filipin miejsce bitwy
15°30′34″N   121°02′40″E / 15,509444   121,044444
Multimedia w Wikimedia Commons

Rajd na Cabanatuan ( ang.   Raid at Cabanatuan , tagalski   Pagsalakay sa Cabanatuan ), znany rownie? jako Wielki Rajd (ang. The Great Raid , tl. Ang Dakilang Pagsalakay ) ? akcja ratunkowa alianckich je?cow wojennych i cywilow przetrzymywanych w japo?skim obozie w pobli?u Cabanatuan w prowincji Nueva Ecija na okupowanych Filipinach . 30 stycznia 1945 roku, w trakcie kampanii filipi?skiej II wojny ?wiatowej oddziały United States Army Rangers , Alamo Scouts i filipi?scy partyzanci wyzwolili z obozu jenieckiego ponad 500 osob zagro?onych egzekucj?.

Po kapitulacji dziesi?tek tysi?cy ameryka?skich ?ołnierzy podczas bitwy o Bataan na pocz?tku 1942 roku wielu z nich zostało zam?czonych w bataa?skim marszu ?mierci , a ocalałych wysłano do obozu jenieckiego w Cabanatuan. Po tym, jak Japo?czycy przerzucili wi?kszo?? wi??niow w inne rejony, na miejscu pozostawiono nieco ponad 500 je?cow ameryka?skich i innych narodowo?ci alianckich oraz sprzyjaj?cych im filipi?skich cywilow. W obliczu trudnych warunkow bytowych, w tym chorob, tortur i niedo?ywienia, wi??niowie obawiali si?, ?e zostan? straceni przez swoich stra?nikow przed przybyciem wojsk ameryka?skich, ktore powrociły na wysp? Luzon w 1944. Pod koniec stycznia 1945 roku dowodztwo 6 Armii i filipi?ski ruch oporu opracowali plan wysłania niewielkich sił na ratunek wi??niom. Grupa ponad 100 komandosow oraz 200 partyzantow przebyła 48 km za liniami japo?skimi, aby dotrze? do obozu.

Podczas dalekiego rajdu, pod osłon? ciemno?ci i dzi?ki odwroceniu uwagi wroga przez nocny my?liwiec P-61 Black Widow , grupa komandosow zaskoczyła siły japo?skie w obozie i wokoł niego. Kilkuset japo?skich ?ołnierzy zgin?ło w zaledwie 30-minutowym, skoordynowanym ataku; Amerykanie ponie?li jedynie minimalne straty. Po wyzwoleniu obozu rangersi, skauci i partyzanci z powodzeniem eskortowali je?cow z powrotem do ameryka?skich linii. Ocalenie pozwoliło wi??niom opowiedzie? o baata?skim marszu ?mierci sprzed trzech lat i okrucie?stwach doznanych w obozie jenieckim, co wywołało przypływ determinacji Amerykanow w ko?cowym okresie wojny z Japoni? . Wszyscy komandosi bior?cy udział w akcji zostali odznaczeni przez generała Douglasa MacArthura , a tak?e otrzymali osobiste gratulacje od prezydenta Franklina Delano Roosevelta . Na terenie byłego obozu znajduje si? obecnie pomnik, a wydarzenia z rajdu zostały przedstawione w kilku filmach.

Tło sytuacyjne [ edytuj | edytuj kod ]

Po japo?skim ataku na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 roku Stany Zjednoczone przyst?piły do II wojny ?wiatowej po stronie aliantow w walce z pa?stwami Osi . Siły ameryka?skie stacjonuj?ce na Filipinach, dowodzone przez generała Douglasa MacArthura, zostały zaatakowane przez Japo?czykow kilka godzin po Pearl Harbor. 12 marca 1942 roku generał MacArthur i kilku wybranych oficerow, na rozkaz prezydenta Franklina D. Roosevelta, opu?cili Filipiny, obiecuj?c powrot z nowymi siłami. 72 000 ?ołnierzy Sił Armii Stanow Zjednoczonych na Dalekim Wschodzie (USAFFE), wyposa?onych w przestarzał? bro?, pozbawionych zapasow i dotkni?tych chorobami tropikalnymi oraz niedo?ywieniem, ostatecznie poddało si? Japo?czykom 9 kwietnia 1942 roku ^[1] .

Japo?czycy pocz?tkowo spodziewali si? wzi?? tylko 10 000 ? 25 000 ameryka?skich i filipi?skich je?cow wojennych. Chocia? zorganizowali dwa szpitale, zapasy ?ywno?ci i stra?nikow, byli przytłoczeni liczb? ponad 72 000 wi??niow ^{[1] [2]} . Po 97-kilometrowym marszu ?mierci tylko 52 000 wi??niow (około 9 200 Amerykanow i 42 800 Filipi?czykow) dotarło do obozu O’Donnell , a około 20 000 zmarło z powodu choroby, głodu, tortur lub morderstw ^{[3] [2] [4]} . Po?niej, po zamkni?ciu obozu O’Donnell, wi?kszo?? uwi?zionych ?ołnierzy została przeniesiona do obozu jenieckiego w Cabanatuan, aby doł?czy? do je?cow z bitwy o Corregidor ^[5] .

W 1944 roku, kiedy wojska ameryka?skie wyl?dowały na Filipinach , aby je odzyska?, japo?skie naczelne dowodztwo rozesłało rozkazy zabicia je?cow, aby nie dopu?ci? do uratowania ich przez siły wyzwole?cze. Jedn? z metod egzekucji było zebranie wi??niow w jednym miejscu, polanie ich benzyn?, a nast?pnie spalenie ?ywcem ^[6] . Po wysłuchaniu relacji ocalałych z masakry w obozie jenieckim na Palawanie Amerykanie obawiaj?c si?, ?e bezpiecze?stwo je?cow przetrzymywanych w obozach jest zagro?one, postanowili rozpocz?? seri? akcji ratunkowych, aby uratowa? pozostałych przy ?yciu je?cow na Filipinach.

Oboz jeniecki [ edytuj | edytuj kod ]

Oboz jeniecki Cabanatuan został nazwany tak jak pobliskie miasto licz?ce 50 000 mieszka?cow (miejscowi nazywali go tak?e obozem Pangatian, od małej pobliskiej wioski) ^{[5] [7]} . Oboz był pocz?tkowo u?ywany jako stacja ameryka?skiego Departamentu Rolnictwa , a nast?pnie oboz szkoleniowy dla armii filipi?skiej ^[8] . Kiedy Japo?czycy najechali Filipiny, wykorzystali oboz jako dom dla ameryka?skich je?cow wojennych. Był to jeden z trzech obozow na obszarze Cabanatuan i był przeznaczony do przetrzymywania chorych wi??niow ^{[9] [10]} . Zajmuj?cy około 100 akrow oboz o kształcie prostok?ta miał około 730 m długo?ci i 550 m szeroko?ci, przedzielony drog?, ktora biegła przez jego ?rodek ^{[11] [12] [13] [14] [15]} . Po jednej stronie obozu mie?ciły si? kwatery japo?skich stra?nikow, a po drugiej bambusowe baraki dla wi??niow oraz szpital ^[10] . Nazywany ?oddziałem zerowym”, poniewa? prawdopodobie?stwo wyj?cia z niego ?ywym było bliskie zera ^[15] , szpital go?cił najbardziej chorych wi??niow, ktorzy czekali na ?mier? z powodu chorob takich jak czerwonka i malaria ^{[16] [17]} . Oboz otoczony był wysokim na 2,4 m drutem kolczastym , a tak?e sieci? wielu bunkrow i czteropi?trowych wie? stra?niczych ^{[18] [19] [20]} .

W szczytowym momencie oboz gromadził 8000 ameryka?skich je?cow (wraz z niewielk? liczb? ?ołnierzy i cywilow z innych krajow, w tym z Wielkiej Brytanii , Norwegii i Holandii ), co czyni go najwi?kszym obozem jenieckim na Filipinach ^{[21] [22]} . Liczba ta znacznie spadła, gdy w pełni sprawni ?ołnierze byli stopniowo odsyłani do innych obszarow na Filipinach, w Japonii lub na okupowanym przez Japo?czykow Tajwanie i Mand?ukuo . Poniewa? Japonia nie ratyfikowała konwencji genewskich , je?cy byli zmuszani do pracy w fabrykach przy budowie japo?skiej broni, rozładowywaniu statkow i naprawie lotnisk ^{[23] [24]} .

Uwi?zieni ?ołnierze otrzymywali dwa posiłki dziennie z ry?u na parze, czasami z owocami , zup? lub mi?sem ^[25] . W celu uzupełnienia diety wi??niowie mogli przemyca? do obozu ?ywno?? i zapasy ukryte w bieli?nie podczas zatwierdzonych przez Japo?czykow wyj?? do miasta Cabanatuan. Aby zapobiec konfiskacie dodatkowej ?ywno?ci, bi?uterii, pami?tnikow i innych wa?nych przedmiotow, były one ukrywane w ubraniach lub latrynach b?d? zakopywane przed zaplanowanymi inspekcjami ^{[26] [27]} . Wi??niowie zdobywali ?ywno?? na ro?ne sposoby, w tym kradn?c, przekupuj?c stra?nikow, sadz?c ogrody i zabijaj?c zwierz?ta, ktore weszły do obozu, takie jak myszy , w??e , kaczki i bezpa?skie psy ^{[28] [29] [30]} . Filipi?skie podziemie zebrało tysi?ce tabletek chininy , aby przemyci? je do obozu w celu leczenia malarii, czym uratowali setki istnie? ^{[31] [32]} .

Jedna grupa je?cow z Corregidoru, przed pierwszym wej?ciem do obozu, ukryła pod ubraniami rozkr?cone na cz??ci radio, ktore po?niej zostało ponownie zło?one w działaj?ce urz?dzenie ^[33] . Kiedy Japo?czycy kazali ameryka?skiemu technikowi naprawia? ich radia, ten kradł ich cz??ci. Wi??niowie mieli wi?c kilka zestawow radiowych do słuchania wiadomo?ci z rozgło?ni z tak odległych miejsc jak San Francisco , dzi?ki czemu mogli otrzymywa? bie??ce informacje o sytuacji na froncie ^{[34] [35] [36]} . Do dokumentowania warunkow ?ycia w obozie wykorzystano przemycony aparat ^[37] . Wi??niowie konstruowali te? bro? i szmuglowali do obozu amunicj? ^[38] .

Z obozu Cabanatuan podejmowano wiele prob ucieczki, ale wi?kszo?? zako?czyła si? niepowodzeniem. Po jednej z takich prob czterech ?ołnierzy zostało złapanych przez Japo?czykow. Stra?nicy zmusili wszystkich wi??niow, aby obserwowali, jak ich bito, zmuszano do wykopania własnych grobow, a nast?pnie stracono ^[39] . Niedługo potem stra?nicy wywiesili tabliczki z informacj?, ?e w przypadku kolejnych prob ucieczki, za ka?dego uciekiniera zostanie straconych dziesi?ciu wi??niow ^{[39] [40]} . Pomieszczenia mieszkalne je?cow zostały nast?pnie rozdzielone grupom po dziesi?? osob, co motywowało je?cow do bacznego obserwowania innych, aby uniemo?liwi? im prob? ucieczki ^{[39] [41]} .

Japo?czycy zezwolili je?com na budow? systemow septycznych i rowow irygacyjnych po cz??ci wi??niarskiej obozu ^{[42] [43]} . Na miejscu dost?pny był kantor, w ktorym mo?na było sprzedawa? takie towary jak banany , jajka , kaw? , zeszyty i papierosy ^[44] . W obozie były dozwolone zaj?cia rekreacyjne: mecze baseballu , rzut podkow? i gra w ping ponga . Ponadto dopuszczono bibliotek? zawieraj?c? 3000 ksi??ek (z czego du?? cz??? zapewniał Czerwony Krzy? ), sporadycznie pokazywano filmy ^{[42] [45] [46]} . Wi??niowie opiekowali si? tak?e buldogiem , ktory słu?ył jako maskotka obozu ^[47] . Ka?dego roku w okresie Bo?ego Narodzenia japo?scy stra?nicy zezwalali Czerwonemu Krzy?owi na przekazanie ka?demu z wi??niow małego pudełka, zawieraj?cego takie dobra jak peklowana wołowina , kawa rozpuszczalna i tyto? ^{[48] [49] [37]} . Wi??niowie mogli rownie? wysyła? pocztowki do krewnych, mimo ?e były one cenzurowane przez stra?nikow ^{[48] [50]} .

Gdy siły ameryka?skie zbli?ały si? do Luzonu , japo?skie Imperialne Dowodztwo Generalne zarz?dziło ewakuowanie wszystkich sprawnych je?cow wojennych do Japonii. Z obozu Cabanatuan w pa?dzierniku 1944 roku zabrano ponad 1600 ?ołnierzy, pozostawiaj?c na miejscu ponad 500 chorych, słabych lub umieraj?cych je?cow wojennych ^{[51] [52]} . 6 stycznia 1945 roku wszyscy stra?nicy wycofali si? z obozu Cabanatuan, pozostawiaj?c je?cow w spokoju ^[53] . Stra?nicy wcze?niej powiedzieli oficerom je?cow, ?e nie powinni probowa? ucieczki, bo inaczej zostan? zabici ^[54] . Gdy stra?nicy odeszli, wi??niowie zwa?ali na t? gro?b?, obawiaj?c si?, ?e Japo?czycy czekaj? w pobli?u obozu i wykorzystaj? prob? ucieczki jako pretekst do rozstrzelania ich ^[54] . Zamiast ucieczki wi??niowie udali si? na druga stron? obozu nale??c? wcze?niej do stra?nikow i spl?drowali opuszczone budynki w poszukiwaniu ?ywno?ci i innych zapasow ^[53] . Wi??niowie byli sami przez kilka tygodni, z wyj?tkiem okresowych pobytow w obozie wycofuj?cych si? sił japo?skich. Ci ?ołnierze zazwyczaj ignorowali obecno?? je?cow, z wyj?tkiem ich pro?b o jedzenie. Cho? ?wiadomi potencjalnych konsekwencji, wi??niowie wysłali mał? grup? poza bram? wi?zienia, aby przywiedli dwa woły na rze?. Mi?so ze zwierz?t wraz z ?ywno?ci? zdobyt? po japo?skiej stronie obozu pomogło wielu je?com odzyska? siły i przybra? na wadze ^{[55] [56] [57]} . W połowie stycznia du?a grupa wojsk japo?skich wkroczyła do obozu i zawrociła wi??niow na swoj? stron? ^[58] . Je?cy, podsycani plotkami, spekulowali, ?e wkrotce zostan? straceni przez Japo?czykow ^[59] .

Planowanie i przygotowania [ edytuj | edytuj kod ]

20 pa?dziernika 1944 roku siły generała Douglasa MacArthura wyl?dowały na Leyte , toruj?c drog? do wyzwolenia Filipin. Kilka miesi?cy po?niej, gdy Amerykanie skonsolidowali swoje siły, aby przygotowa? si? do głownej inwazji na Luzon, 14 grudnia 1944 roku w obozie jenieckim Puerto Princesa na wyspie Palawan Japo?czycy stracili prawie 150 Amerykanow. Najpierw fałszywie ostrzegli ich przed nalotem , aby wi??niowie weszli do schronow przeciwlotniczych przykrytych drewnem i ziemi?, a tam polali budynki benzyn? i spalili je?cow ?ywcem ^[60] . Jeden z ocalałych, starszy szeregowy Eugene Nielsen, opowiedział swoj? histori? wywiadowi armii ameryka?skiej 7 stycznia 1945 roku ^[61] . Dwa dni po?niej siły MacArthura wyl?dowały na Luzonie i rozpocz?ły szybki marsz w kierunku stolicy kraju, Manili ^[62] .

Major Robert Lapham , starszy oficer partyzantow USAFFE w USA i inny przywodca partyzancki, kapitan Juan Pajota , rozwa?ali uwolnienie wi??niow w obozie ^[63] , ale obawiali si? problemow logistycznych zwi?zanych z ukrywaniem je?cow i opiek? nad nimi ^[64] . Pierwotny plan akcji zaproponował podpułkownik Bernard Anderson, przywodca partyzantow w rejonie obozu. Zasugerował, ?e partyzanci zabezpiecz? wi??niow, eskortuj? ich 80 km do Zatoki Debut i przetransportuj? 30 łodziami podwodnymi . Plan został odrzucony, poniewa? MacArthur obawiał si?, ?e Japo?czycy dogoni? uciekaj?cych wi??niow i zabij? ich wszystkich ^[12] Ponadto US Navy nie posiadała wymaganych do tej akcji okr?tow podwodnych, zwłaszcza w obliczu zbli?aj?cej si? inwazji na Luzon ^[63] .

26 stycznia 1945 roku Lapham udał si? ze swojej kryjowki w pobli?u obozu jenieckiego do kwatery głownej 6 Armii, oddalonej o 48 km ^[65] . Zaproponował pułkownikowi Hortonowi White’owi, szefowi wywiadu generała porucznika Waltera Kruegera , podj?cie proby akcji ratunkowej w celu uwolnienia około 500 je?cow z obozu jenieckiego Cabanatuan, zanim Japo?czycy ich zabij?. Lapham oszacował, ?e japo?skie siły obejmuj? 100-300 ?ołnierzy w obozie, 1000 nad rzek? Cabu na połnocny wschod od obozu i prawdopodobnie około 5000 w mie?cie Cabanatuan. Dost?pne były rownie? zdj?cia obozu, poniewa? samoloty dostarczyły fotografie ze zwiadu lotniczego ju? 19 stycznia ^[66] . White oszacował, ?e I Korpus nie dotrze do Cabanatuan do 31 stycznia lub 1 lutego, a je?li proba ratowania je?cow miała mie? jakikolwiek sens, musiała zosta? podj?ta najpo?niej 29 stycznia ^[67] . White przekazał szczegoły Kruegerowi, ktory wydał rozkaz podj?cia proby akcji ratunkowej ^[65] .

White zabrał podpułkownika Henry’ego Mucciego , dowodc? 6 Batalionu Rangersow, i trzech porucznikow z Alamo Scouts ? specjalnej jednostki rozpoznawczej doł?czonej do jego 6 Armii ? na odpraw? na temat planow rajdu na Cabanatuan i uratowania je?cow ^[65] . Grupa opracowała plan akcji. Czternastu skautow, podzielonych na dwie dru?yny, miało wyruszy? 24 godziny przed głownymi siłami, aby rozpozna? oboz ^[68] . Głowne siły miały składa? si? z 90 rangersow z kompanii C i 30 z kompanii F, ktorzy mieli przej?? 48 km za liniami japo?skimi, otoczy? oboz, zneutralizowa? stra?nikow oraz uratowa? i eskortowa? wi??niow z powrotem za linie ameryka?skie ^{[65] [69]} . Amerykanie mieli skorzysta? z pomocy 80 filipi?skich partyzantow, ktorzy słu?yliby im jako przewodnicy i bezpo?rednie wsparcie w walce ^[70] . Pierwotny plan zakładał atak na oboz o 17:30 czasu miejscowego ( UTC+08:00 ) 29 stycznia ^[71] .

Wieczorem 27 stycznia rangersi przestudiowali zdj?cia z rozpoznania lotniczego i wysłuchali raportow wywiadu partyzanckiego o obozie jenieckim ^[72] . Dwie pi?cioosobowe dru?yny Alamo Scouts, prowadzone przez porucznikow Williama Nellista i Thomasa Rounsaville’a, opu?ciły Guimb? o godzinie 19:00 i przedostały si? za linie wroga na gł?boki rajd, aby sprobowa? rozpozna? oboz jeniecki ^{[73] [74] [75]} . Ka?dy zwiadowca był uzbrojony w pistolet Colt M1911 , trzy granaty r?czne , karabin lub karabinek M1 , no? i dodatkow? amunicj? ^[72] . Nast?pnego ranka skauci poł?czyli si? z kilkoma filipi?skimi oddziałami partyzanckimi w wiosce Platero , 3,2 km na połnoc od obozu.

Rangersi byli uzbrojeni w pistolety maszynowe Thompson , BAR-y , karabiny M1 Garand , pistolety, granaty, no?e i dodatkow? amunicj?, a tak?e kilka bazook ^{[76] [77]} . Czterech fotografow z 832 Batalionu Słu?by Sygnałowej zgłosiło si? na ochotnika do towarzyszenia komandosom, aby sfotografowa? wyzwolony oboz po tym, jak Mucci zasugerował pomysł udokumentowania rajdu ^[78] . Ka?dy fotograf był uzbrojony w pistolet ^[79] . Chirurg kapitan Jimmy Fisher i jego medycy rownie? nosili pistolety i karabiny ^{[76] [77]} . Aby utrzyma? ł?czno?? pomi?dzy grup? rajdow? a dowodztwem armii, pod Guimb? utworzono placowk? radiow?. Siły atakuj?cych miały dwie radiostacje , ale ich u?ycie zostało dopuszczone tylko w przypadku koniecznej pro?by o wsparcie z powietrza, je?li natkn? si? na du?e siły japo?skie lub je?li nast?pi? w ostatniej chwili zmiany w planie ataku (jak rownie? w celu zgłoszenia ewentualnych przypadkow bratobojczego ognia przez ameryka?skie samoloty) ^{[76] [68]} .

Za liniami wroga [ edytuj | edytuj kod ]

Krotko po godzinie 5:00 28 stycznia Mucci i wzmocniona kompania 121 rangersow ^{[80] [78] [81]} pod dowodztwem kapitana Roberta Prince’a została przetransportowana ci??arowkami na dystansie 97 km do Guimby, po czym prze?lizgn?ła si? przez japo?skie linie tu? po 14:00 ^[82] . Kierowani przez filipi?skich partyzantow, rangersi w?drowali przez otwarte ł?ki, aby unikn?? patroli wroga na drogach ^[65] . W wioskach wzdłu? trasy komandosow inni partyzanci pomagali w nakładaniu kaga?cow psom i umieszczaniu kurczakow w klatkach, aby Japo?czycy nie słyszeli odgłosow zwierz?t, mog?cych zdradzi? przemieszczaj?c? si? grup? ^[83] . W pewnym momencie rangersi ledwo omin?li japo?ski czołg na drodze, pod??aj?c jarem biegn?cym pod ni? ^{[84] [85] [86]} .

Grupa dotarła do Balincarin , barrio (przedmie?cia) poło?onego 8 km na połnoc od obozu, nast?pnego ranka ^[87] . Mucci poł?czył si? ze zwiadowcami Nellista i Rounsaville’a, aby omowi? rozpoznanie obozu z poprzedniej nocy. Skauci ujawnili, ?e teren jest płaski, co nara?a siły rajdowe na wykrycie przed atakiem ^[87] . Mucci spotkał si? tak?e z kapitanem partyzantow Juanem Pajot? i jego 200 lud?mi, ktorych dogł?bna wiedza na temat działa? wroga, mieszka?cow i terenu okazała si? kluczowa ^[88] . Dowiedziawszy si?, ?e Mucci chciał przeforsowa? atak tego wieczora, Pajota oparł si?, twierdz?c, ?e byłoby to samobojstwem. Ujawnił, ?e partyzanci widzieli około 1000 japo?skich ?ołnierzy koczuj?cych po drugiej stronie rzeki Cabu zaledwie kilkaset metrow od wi?zienia ^[89] . Pajota potwierdził rownie? doniesienia, ?e a? 7000 ?ołnierzy wroga zostało rozmieszczonych wokoł oddalonego o kilka kilometrow miasta Cabanatuan ^[90] . Przed nacieraj?cymi siłami ameryka?skimi z południowego zachodu japo?ska dywizja wycofywała si? na połnoc drog? w pobli?u obozu ^{[91] [92]} . Zalecił poczeka? na przej?cie dywizji, aby zminimalizowa? siły przeciwnika w rejonie. Po zebraniu informacji od Pajoty i Alamo Scouts na temat wzmo?onej aktywno?ci wroga na terenie obozu, Mucci zgodził si? odroczy? atak o 24 godziny ^[91] i powiadomił przez radio sztab 6 Armii o rozwoju sytuacji ^[93] . Polecił skautom wroci? do obozu i zdoby? dodatkowe informacje wywiadowcze, zwłaszcza dotycz?ce liczby stra?nikow i dokładnej lokalizacji je?cow. Rangersi wycofali si? do Platero, barrio poło?onego 4 km na południe od Balincarin ^[91] .

Strategia [ edytuj | edytuj kod ]

30 stycznia o godzinie 11:30 porucznik Alamo Scouts Bill Nellist i szeregowy Rufo Vaquilar, przebrani za miejscowych, zdołali dosta? si? do opuszczonej chaty 270 m od obozu ^{[73] [95]} . Unikaj?c wykrycia przez japo?skich stra?nikow, obserwowali stamt?d oboz i przygotowali szczegołowy raport na temat głownych cech obozu, w tym głownej bramy, siły japo?skich oddziałow, lokalizacji przewodow telefonicznych i najlepszych tras ataku ^{[96] [11]} . Wkrotce potem doł?czyło do nich trzech innych skautow, ktorym Nellist zlecił dostarczenie raportu Mucciemu ^[97] . Nellist i Vaquilar pozostali w chacie a? do rozpocz?cia ataku ^[98] .

Mucci otrzymał ju? popołudniowy raport Nellista z 29 stycznia i przekazał go Prince’owi, ktoremu powierzył ustalenie, jak szybko i z jak najmniejsz? liczb? ofiar wprowadzi? rangersow do kompleksu i wyprowadzi? ich z niego. Prince opracował plan, ktory został nast?pnie zmodyfikowany w ?wietle nowego raportu z opuszczonej chaty otrzymanego o 14:30 ^[99] . Zaproponował, ?e rangersi zostan? podzieleni na dwie grupy: około 90 komandosow z kompanii C, dowodzonych przez Prince’a, zaatakuje głowny oboz i eskortuje wi??niow, a 30 rangersow z plutonu z kompanii F, dowodzonego przez porucznika Johna Murphy’ego, zasygnalizuje pocz?tek ataku, strzelaj?c do japo?skich pozycji na tyłach obozu o 19:30 ^{[100] [101]} . Prince przewidział, ?e rajd zako?czy si? w ci?gu 30 minut lub wcze?niej. Po upewnieniu si?, ?e wszyscy je?cy bezpiecznie opu?cili oboz, Prince miał wystrzeli? czerwon? rac? , sygnalizuj?c, ?e wszyscy ?ołnierze maj? wycofa? si? na spotkanie nad rzek? Pampanga 2,4 km na połnoc od obozu, gdzie 150 partyzantow przygotuje si? z wozkami ci?gni?tymi przez woły do transportu je?cow ^[102] . Grupa ta miała pomoc załadowa? je?cow i eskortowa? ich z powrotem za linie ameryka?skie.

Jednym z głownych zmartwie? Prince’a była płasko?? okolicznego terenu. Japo?czycy wyci?li dookoła ro?linno??, aby zapewni? sobie widoczno?? w razie atakow partyzanckich, a tak?e dostrzec ucieczki wi??niow ^[7] . Prince wiedział, ?e jego rangersi b?d? musieli przeczołga? si? przez długie, otwarte pole, tu? pod polem widzenia japo?skich stra?nikow. Mieli tylko nieco ponad godzin? pełnej ciemno?ci, odk?d gdy sło?ce zejdzie poni?ej horyzontu, a momentem, gdy wzejdzie ksi??yc ^[7] . On nadal stwarzałby mo?liwo?? zauwa?enia przez japo?skich stra?nikow ich ruchu, zwłaszcza przy fazie bliskiej pełni ksi??yca . Je?li rangersi zostaliby wykryci, jedyn? zaplanowan? reakcj? było natychmiastowe wstanie do pionu i ruszenie na oboz ^{[103] [104]} . Rangersi nie byli ?wiadomi tego, ?e Japo?czycy nie mieli ?adnych reflektorow , ktore mogłyby by? u?yte do o?wietlenia perymetru ^[105] . Pajota zasugerował, ?e aby odwroci? uwag? stra?nikow, samolot Sił Powietrznych Armii Stanow Zjednoczonych (USAAF) powinien przelecie? nad obozem, aby skierowa? wzrok stra?nikow w niebo. Mucci zgodził si? z tym pomysłem i do dowodztwa wysłano przez radio pro?b?, aby poprosi? o samolot, podczas gdy ?ołnierze rusz? przez pole ^[106] . W ramach przygotowa? na ewentualne obra?enia lub rany odniesione podczas starcia z Japo?czykami, chirurg batalionu kpt. Jimmy Fisher zorganizował prowizoryczny szpital w szkole w Platero ^[107] .

O ?wicie 30 stycznia droga przed obozem była wolna od przemieszczaj?cych si? na połnoc wojsk japo?skich ^[108] . Mucci planował chroni? je?cow po uwolnieniu z obozu. Dwie grupy partyzantow z Luzon Guerrilla Armed Forces , jedna pod dowodztwem Pajoty, a druga pod dowodztwem kpt. Eduardo Josona ^[109] , miały zosta? wysłane w przeciwnych kierunkach, aby utrzyma? głown? drog? w pobli?u obozu. Pajota i 200 partyzantow mieli ustawi? blokad? obok drewnianego mostu na rzece Cabu ^{[102] [110]} . Ta konfiguracja, na połnocny wschod od obozu jenieckiego, byłaby pierwsz? lini? obrony przeciwko siłom japo?skim obozuj?cym po drugiej stronie rzeki, ktora mogła usłysze? atak na oboz. Joson i jego 75 partyzantow, wraz z obsług? bazooki rangersow, ustawili blokad? drogow? 730 m na południowy zachod od obozu jenieckiego, aby powstrzyma? wszelkie siły japo?skie, ktore przybyłyby z miasta Cabanatuan. Obie grupy rozmie?ciły po 25 min l?dowych przed swoimi pozycjami, a jeden partyzant z ka?dej grupy otrzymał bazook? do zwalczania pojazdow opancerzonych ^[102] . Po tym, jak je?cy i reszta sił atakuj?cych dotarliby do miejsca spotkania na rzece Pampanga, Prince miał wystrzeli? drug? flar?, aby nakaza? siłom osłonowym wycofanie si? (stopniowo, je?li napotkaj? opor) i udanie si? do Platero ^[100] .

Poniewa? je?cy nie wiedzieli o nadchodz?cym ataku, tej nocy zachowywali si? jak zwykle. Poprzedniego dnia dwoch filipi?skich chłopcow rzuciło za zasieki kamienie z doł?czon? notatk?: ?B?d?cie gotowi do wyj?cia” ^[111] . Zakładaj?c, ?e to ?art, je?cy zlekcewa?yli te notatki. Wi??niowie jednocze?nie stawali si? coraz bardziej nieufni wobec japo?skich stra?nikow, wierz?c, ?e w ci?gu najbli?szych kilku dni mog? zosta? zmasakrowani z dowolnego powodu. Doszli do wniosku, ?e Japo?czycy nie chcieliby, aby nacieraj?ce siły ameryka?skie ich uratowały, po czym je?cy mogliby odzyska? siły i wroci? do walki na froncie. Ponadto Japo?czycy mogli zabija? wi??niow, aby uniemo?liwi? im opowiedzenie o okrucie?stwach bataa?skiego marszu ?mierci lub warunkach panuj?cych w obozie ^[112] . Przy ograniczonej liczebno?ci japo?skiej stra?y mała grupa wi??niow ju? zdecydowała, ?e podejm? prob? ucieczki około godziny 20:00 ^{[113] [114]} .

Ratowanie wi??niow [ edytuj | edytuj kod ]

O 17:00, kilka godzin po tym, jak Mucci zatwierdził plan Prince’a, rangersi wyruszyli z Platero. Wokoł ich lewych ramion zawi?zano kawałki białego płotna, aby zapobiec przypadkom bratobojczego ognia ^[115] . Przekroczyli rzek? Pampanga, a nast?pnie, o 17:45, ludzie Prince’a i Murphy’ego rozeszli si?, by otoczy? oboz ^{[113] [101]} . Pajota, Joson i ich oddziały partyzanckie skierowali si? do swoich miejsc zasadzek. Rangersi pod wodz? Prince’a dotarli do głownej bramy i zatrzymali si? około 640 m przed obozem, czekaj?c na zapadni?cie zmroku i odwrocenie uwagi samolotow ^[113] .

Tymczasem P-61 Black Widow z 547 Nocnego Dywizjonu My?liwskiego, o nazwie własnej Hard to Get , wystartował o 18:00, pilotowany przez kapitana Kennetha Schriebera i porucznika Bonnie Rucksa ^[116] . Około 45 minut przed atakiem Schrieber odci?ł zasilanie lewego silnika na wysoko?ci 460 m nad obozem. Uruchomił go ponownie, powoduj?c gło?ny ryk silnika i powtorzył ten proces jeszcze dwa razy, trac?c wysoko?? do około 60 m. Udaj?c, ?e jego samolot jest uszkodzony, Schrieber skierował si? w stron? niskich wzgorz, przelatuj?c zaledwie o 9 metrow nad nimi. Japo?skim obserwatorom wydawało si?, ?e samolot si? rozbił, wi?c dalej obserwowali niebo, czekaj?c na ognist? eksplozj?. Schrieber powtorzył przelot kilka razy, wykonuj?c jednocze?nie ro?ne manewry akrobacyjne. Odwrocenie uwagi trwało przez dwadzie?cia minut, tworz?c idealne warunki dla rangersow posuwaj?cych si? na brzuchach w kierunku obozu ^{[116] [117]} . Prince pochwalił po?niej działania pilotow: ?Pomysł wabika w powietrzu był troch? niezwykły i szczerze mowi?c, nie s?dziłem, ?e zadziała. Ale manewry pilota były tak umiej?tne i zwodnicze, ?e dywersja udała si? całkowicie. Nie wiem, co osi?gn?liby?my bez tego” ^[116] . Gdy samolot brz?czał w obozie, porucznik Carlos Tombo i jego partyzanci wraz z niewielk? liczb? rangersow odci?li linie telefoniczne do obozu, aby uniemo?liwi? komunikacj? załogi z du?ymi siłami stacjonuj?cymi w Cabanatuan ^[100] .

O 19:40 cały teren obozu pokrył si? ogniem z broni r?cznej, kiedy Murphy i jego ludzie ostrzelali wie?e stra?nicze i baraki ^[118] . W ci?gu pierwszych pi?tnastu sekund wszystkie wie?e stra?nicze i bunkry w obozie zostały namierzone i zniszczone ^[119] . Sier?ant Ted Richardson rzucił si?, by ze swojego pistoletu Colt M1911 zniszczy? kłodk? zamykaj?c? głown? bram? ^{[120] [119]} . Rangersi przy bramie głownej manewrowali tak, by ostrzeliwa? baraki wartownicze i kwatery oficerskie, a ci z tyłu likwidowali wroga w pobli?u barakow jenieckich, a nast?pnie przyst?pili do ewakuacji. Obsługa bazooki z kompanii F pobiegła głown? drog? do blaszanej szopy, o ktorej komandosi wiedzieli od Mucciego, ?e mog? w niej by? czołgi. Chocia? japo?scy ?ołnierze probowali uciec dwoma ci??arowkami, zespołowi udało si? zniszczy? ci??arowki, a nast?pnie szop? ^{[121] [122]} .

Na pocz?tku strzelaniny wielu wi??niow my?lało, ?e to Japo?czycy zacz?li ich masakrowa? ^[123] . Jeden z wi??niow stwierdził, ?e atak brzmiał jak ??wiszcz?ce ?limaki, rzymskie ?wiece i płon?ce meteory przelatuj?ce nad naszymi głowami” ^[124] . Wi??niowie natychmiast ukryli si? w swoich szałasach, latrynach i rowach irygacyjnych ^[124] .

Kiedy rangersi krzyczeli do je?cow, ?e nadszedł ratunek i maj? wyj?? z obozu, wielu z nich obawiało si?, ?e to Japo?czycy probuj? oszuka? ich, by zabi? pod pretekstem ucieczki ^[125] . Ponadto znaczna cz??? wi??niow stawiała opor przed wyzwolicielami, poniewa? bro? i mundury rangersow w niczym nie przypominały tych sprzed kilku lat; na przykład komandosi nosili czapki, a wcze?niej ?ołnierze mieli hełmy M1917 , natomiast Japo?czycy rownie? nosili czapki ^{[126] [127]} . Je?cy nie wierzyli rangersom i pytali, kim s? oraz sk?d pochodz?. Rangersi czasami musieli ucieka? si? nawet do siły fizycznej, aby wyrzuci? niech?tnych do ucieczki wi??niow z obozu ^[128] . Niektorzy je?cy wa?yli tak mało z powodu chorob i niedo?ywienia, ?e kilku rangersow niosło na plecach po dwoch m??czyzn ^[129] . Po opuszczeniu koszar komandosi kazali wi??niom uda? si? do głownej lub frontowej bramy. Wi??niowie byli zdezorientowani, poniewa? w ich ?argonie ?brama głowna” oznaczała wej?cie na jenieck? stron? obozu ^[130] . W zamieszaniu je?cy zderzyli si? ze sob?, ale ostatecznie zostali wyprowadzeni przez rangersow.

Samotny japo?ski ?ołnierz zdołał wystrzeli? trzy pociski mo?dzierzowe w kierunku głownej bramy. Chocia? członkowie kompanii F szybko zlokalizowali tego ?ołnierza i zabili go, kilku rangersow, skautow i je?cow zostało rannych podczas ataku ^{[131] [132]} . Chirurg batalionu kpt. James Fisher został ?miertelnie ranny w brzuch i przeniesiony do pobliskiej wioski Balincari ^[133] . Skaut Alfred Alfonso miał ran? od odłamka w brzuchu ^{[134] [135]} . Porucznik Alamo Scout Tom Rounsaville i starszy szeregowy rangersow Jack Peters rownie? zostali ranni w czasie tego ostrzału ^[134] .

Kilka sekund po tym, jak Pajota i jego ludzie usłyszeli pierwszy strzał Murphy’ego, otworzyli ogie? do zaalarmowanego japo?skiego oddziału znajduj?cego si? po drugiej stronie rzeki Cabu ^{[136] [137]} . Pajota wcze?niej wysłał sapera , aby podło?ył ładunki na niestrze?onym mo?cie o 19:45 ^{[110] [138]} . Bomba wybuchła w wyznaczonym czasie i chocia? nie zniszczyła mostu, utworzyła du?? dziur?, przez ktor? nie mogły przejecha? czołgi i inne pojazdy ^{[139] [140]} . Fale japo?skiej piechoty p?dziły przez most, ale w przew??eniu w kształcie litery V stworzonym przez filipi?skich partyzantow zatrzymywał si? ka?dy atak ^[122] . Jeden partyzant, ktory został wyszkolony przez rangersow z u?ywania bazooki zaledwie kilka godzin wcze?niej, zniszczył lub unieszkodliwił cztery czołgi, ktore chowały si? za k?p? drzew ^[141] . Grupa japo?skich ?ołnierzy probowała flankowa? pozycje wroga, przekraczaj?c rzek? z dala od mostu, ale partyzanci zauwa?yli ich i wyeliminowali ^[141] .

O 20:15 oboz został zabezpieczony, a Prince wystrzelił swoj? rac?, aby zasygnalizowa? koniec ataku ^[142] . W ci?gu ostatnich pi?tnastu minut nie doszło do ani jednego wystrzału ^[143] . Jednak, gdy rangersi zmierzali w kierunku miejsca spotkania, kpr. Roy Sweezy został dwukrotnie postrzelony przez sojusznikow, a po?niej zmarł ^[144] . Rangersi i je?cy udali si? do wyznaczonego miejsca spotkania na rzece Pampanga, gdzie karawana z 26 wozami czekała, aby przetransportowa? ich do Platero, prowadzona przez lokalnych wie?niakow zorganizowanych przez Pajot? ^[145] . O 20:40, kiedy Prince ustalił, ?e wszyscy przekroczyli rzek? Pampanga, wystrzelił swoj? drug? flar?, aby wskaza? Pajocie i ludziom Josona, aby si? wycofali ^[146] . Skauci pozostali na miejscu spotkania, aby zbada? obszar pod k?tem ruchow odwetowych ze strony sił wroga ^[147] . Tymczasem ludzie Pajoty nadal stawiali opor atakuj?cemu nieprzyjacielowi, a? w ko?cu mogli wycofa? si? o godzinie 22:00, kiedy siły japo?skie przestały szar?owa? na most ^[148] . Joson i jego ludzie nie napotkali oporu i wrocili, aby pomoc eskortowa? je?cow ^[149] .

Chocia? fotografowie byli w stanie sfotografowa? w?drowk? do i z obozu, nie byli w stanie u?y? swoich aparatow podczas nocnego ataku, poniewa? lampy błyskowe wskazywałyby Japo?czykom ich pozycje ^[150] . Jeden z fotografow skomentował swoj? sytuacj? w czasie walki: ?Czuli?my si? jak zapalony ?ołnierz, ktory nosił swoj karabin przez długie marsze w jednej z najwa?niejszych bitew wojny, a potem nigdy nie miał szansy z niego wystrzeli?” ^[100] . Fotografowie Słu?by Sygnałowej pomagali natomiast w eskortowaniu je?cow z obozu ^[150] .

W?drowka na linie ameryka?skie [ edytuj | edytuj kod ]

Do 22:00 rangersi i byli je?cy przybyli do Platero, gdzie odpoczywali przez poł godziny ^{[147] [149] [152]} . Wiadomo?? radiowa została wysłana i odebrana przez 6 Armi? o 23:00, ?e misja zako?czyła si? sukcesem i ?e wracaj? z uratowanymi wi??niami na linie ameryka?skie ^[153] . Po przeliczeniu okazało si?, ?e zagin?ł jeniec Edwin Rose, głuchy ?ołnierz brytyjski ^[154] . Mucci zdecydował, ?e ?aden z rangersow nie mo?e zosta? po?wi?cony, by go szuka?, wi?c wysłał kilku partyzantow, by zrobili to rano ^[154] . Po?niej dowiedziano si?, ?e Rose zasn?ł w latrynie przed atakiem ^[139] . Obudził si? wcze?nie rano i zdała sobie spraw?, ?e inni wi??niowie znikn?li, a on został sam. Mimo to po?wi?cił czas na ogolenie si? i wło?enie najlepszych ubra?, ktore zachował na dzie?, w ktorym miał zosta? uratowany. Wyszedł z obozu jenieckiego, my?l?c, ?e wkrotce zostanie odnaleziony i wyprowadzony na wolno??. Rzeczywi?cie, Rose został znaleziony przez nadchodz?cych partyzantow ^{[155] [156]} . Poczyniono przygotowania, aby jednostka niszczycieli czołgow zabrała go i przetransportowała do szpitala ^[157] .

W prowizorycznym szpitalu w Platero, skaut Alfonso i ranger Fisher zostali szybko poddani operacji. Z brzucha Alfonso został usuni?ty odłamek i oczekiwano, ?e wyzdrowieje, je?li wroci na linie ameryka?skie. Usuni?to rownie? odłamek z ciała Fishera, ale przy ograniczonych zapasach i rozległym uszkodzeniu ?oł?dka i jelit zdecydowano, ?e bardziej rozległa operacja b?dzie musiała zosta? wykonana w ameryka?skim szpitalu ^{[151] [158]} . Mucci nakazał zbudowanie l?dowiska na polu obok Platero, aby samolot mogł go przetransportowa? za linie ameryka?skie. Kilku skautow i uwolnionych wi??niow zostało na miejscu, aby zbudowa? pas startowy.

Gdy grupa opu?ciła Platero o 22:30, aby przemieszcza? si? z powrotem w kierunku linii ameryka?skich, Pajota i jego partyzanci nieustannie szukali lokalnych mieszka?cow, aby zapewni? dodatkowe wozy do transportu osłabionych wi??niow ^[145] . Wi?kszo?? wi??niow miała niewiele ubra? i butow lub nie miała ich wcale, a chodzenie stawało si? dla nich coraz trudniejsze ^[159] . Kiedy grupa dotarła do Balincarin, zgromadziła prawie 50 wozow ^[160] . Pomimo wygody korzystania z wozow, ci?gn?ce je woły poruszały si? w powolnym tempie, zaledwie 3,2 km/h, co znacznie zmniejszyło tempo podro?y powrotnej ^[147] . Zanim grupa dotarła do linii ameryka?skich, u?ywano ju? 106 wozkow ^[161] .

Oprocz wycie?czonych byłych wi??niow i cywilow, wi?kszo?? rangersow w ci?gu ostatnich trzech dni spała tylko od pi?ciu do sze?ciu godzin, dlatego podczas marszu rownie? byli bardzo zm?czeni, cz?sto miewali halucynacje lub zasypiali. Medycy rozdali im wi?c amfetamin? , aby rangersi byli aktywni podczas długiego marszu. Jeden z nich skomentował działanie narkotyku: ?Czułem si?, jakby moje oczy były zawsze otwarte. Nie mogłem ich zamkn??, cho?bym chciał. To była jedyna tabletka [z narkotykiem], jak? kiedykolwiek za?yłem ? jednocze?nie to było wszystko, czego kiedykolwiek potrzebowałem” ^[162] .

P-61 Black Widow ponownie pomogły grupie, patroluj?c ?cie?k?, ktor? obrali w drodze powrotnej do ameryka?skich linii. O godzinie 21:00 jeden z samolotow zniszczył pi?? japo?skich ci??arowek i czołg znajduj?cy si? na drodze 23 km od Platero, ktor? grupa miała po?niej si? przemieszcza? ^[151] . Grupa spotkała si? rownie? kr???cymi w powietrzu P-51 Mustangami , ktore strzegły ich, gdy zbli?ali si? do ameryka?skich linii. Uwolniony wi?zie? George Steiner stwierdził, ?e ?radowali si? z widoku naszych samolotow, a d?wi?k ich ostrzału był muzyk? dla naszych uszu” ^[155] .

Podczas jednego z etapow podro?y powrotnej ?ołnierze zostali zatrzymani przez Hukbalahap , filipi?skich partyzantow komunistycznych , ktorzy nienawidzili w rownym stopniu Amerykanow, jak Japo?czykow. Byli te? przeciwnikami ludzi Pajoty. Jeden z jego porucznikow naradził si? z komunistami i wrocił, by powiedzie? Mucciemu, ?e nie wolno im przechodzi? przez wiosk?. Rozgniewany t? wiadomo?ci?, Mucci odesłał porucznika z powrotem, aby przekazał, ?e nadci?gaj? ?cigaj?ce ich siły japo?skie. Porucznik wrocił i poinformował Mucciego, ?e tylko Amerykanie mog? przej??, ale ludzie Pajoty musz? pozosta? na miejscu. Jednak zarowno rangersi, jak i partyzanci zostali w ko?cu przepuszczeni po tym, jak wzburzony Mucci powiedział porucznikowi, ?e wezwie ostrzał artyleryjski i zrowna z ziemi? cał? wiosk?. W rzeczywisto?ci radio Mucciego nie działało ju? w tamtym momencie ^[163] .

O godzinie 8:00 31 stycznia radiooperator Mucciego zdołał w ko?cu skontaktowa? si? z kwater? głown? 6 Armii. Mucci został skierowany do Talavera , miasta wyzwolonego przez Amerykanow, poło?onego 18 km od jego owczesnej pozycji ^[161] . W Talavera uwolnieni ?ołnierze i cywile wsiedli do ci??arowek i karetek na ostatni etap ich podro?y do domu ^[164] . Je?cow odwszawiano, zapewniano gor?ce prysznice i nowe ubrania ^[165] . W szpitalu jenieckim jeden z rangersow spotkał si? ze swoim ojcem, uratowanym z obozu, ktory został uznany za zabitego w walce trzy lata wcze?niej ^[166] . Skauci i pozostali je?cy, ktorzy zostali za liniami wroga, aby eskortowa? lekarza Jamesa Fishera do samolotu, rownie? napotkali opor Hukbalahap ^[167] . Po krotkim zagro?eniu walk? z band? komunistyczn?, skauci i je?cy wynegocjowali bezpieczne przej?cie i 1 lutego dotarli do Talavery ^[167] .

Kilka dni po rajdzie wojska 6 Armii dokonały inspekcji terenu byłego obozu. Zgromadzili du?? liczb? aktow zgonow i plany cmentarzy jenieckich ^[157] , a tak?e pami?tnikow, wierszy i rysunkow wykonanych przez wi??niow ^[156] . Ameryka?ska armia zapłaciła rownie? po 5 pesos ka?demu z wo?nic, ktorzy pomogli w ewakuacji je?cow ^{[168] [157]} .

Rezultat rajdu i znaczenie historyczne [ edytuj | edytuj kod ]

Rajd uznano za udany ? wyzwolono 489 je?cow i 33 cywilow. Było w?rod nich 492 Amerykanow, 23 Brytyjczykow, 3 Holendrow, 2 Norwegow, 1 Kanadyjczyk i 1 Filipi?czyk ^[169] . Ratunek, wraz z wyzwoleniem obozu O’Donnell tego samego dnia, pozwolił wi??niom opowiedzie? o okrucie?stwach Bataanu i Corregidoru, co wywołało now? fal? determinacji do wojny z Japoni? w ameryka?skim społecze?stwie ^{[170] [171]} .

Prince mocno podkre?lał wkład w sukces rajdu innych formacji: ?Ka?dy sukces, jaki odnie?li?my, był efektem nie tylko naszych [rangersow] wysiłkow, ale tak?e Alamo Scouts i sił powietrznych. Piloci (kpt. Kenneth R. Schrieber i por. Bonnie B. Rucks) samolotu, ktory przeleciał tak nisko nad obozem, byli niesamowicie odwa?nymi lud?mi” ^[172] .

Niektorzy z komandosow udali si? w podro?e słu?bowe po Stanach Zjednoczonych, aby zach?ca? obywateli do kupowania obligacji wojennych , a tak?e spotkali si? z prezydentem Franklinem D. Rooseveltem ^{[168] [170]} . W 1948 roku Kongres Stanow Zjednoczonych przyj?ł ustawodawstwo, ktore zapewniało 1 dolara (dzisiaj 10,77 dolara) zapomogi za ka?dy dzie?, je?cy sp?dzili w obozie, w tym w Cabanatuan ^[173] . Dwa lata po?niej Kongres zatwierdził dodatkowe 1,50 USD za dzie? (ł?czna suma 26,89 USD wg kursu z 1994 roku) ^[173] .

Szacunki liczby japo?skich ?ołnierzy zabitych podczas szturmu wahaj? si? od 530 do 1000 ^{[165] [170]} . Szacunki te obejmuj? 73 stra?nikow i około 150 wycofuj?cych si? Japo?czykow, ktorzy tej nocy feralnie przebywali w obozie, a tak?e ?ołnierzy zabitych przez ludzi Pajoty podczas proby przekroczenia rzeki Cabu ^{[174] [20] [175]} .

Kilku Amerykanow zgin?ło podczas i po rajdzie. Osłabiony chorob? wi?zie? zmarł na atak serca , gdy rangers przenosił go z koszar do głownej bramy ^{[176] [177]} . Komandos ten wspominał po?niej: ?My?l?, ?e podekscytowanie było dla niego zbyt du?e. To było naprawd? smutne. Był tylko sto stop od wolno?ci, ktorej nie zaznał przez prawie trzy lata” ^[176] . Inny wi?zie? zmarł z powodu choroby, gdy grupa dotarła do Talavera ^[178] . Chocia? Mucci nakazał zbudowanie l?dowiska na polu obok Platero, aby samolot mogł ewakuowa? Fishera w celu zapewnienia mu pomocy medycznej, ten nigdy si? tego nie doczekał i zmarł nast?pnego dnia ^[179] . Jego ostatnie słowa brzmiały: ?Powodzenia w ewakuacji” ^[180] . Drugim rangersem zabitym podczas rajdu był Sweezy, ktory został omyłkowo trafiony w plecy dwoma kulami przez kolegow. Zarowno Fisher, jak i Sweezy s? pochowani na Cmentarzu Narodowym w Manili. Dwudziestu partyzantow Pajoty zostało rannych, podobnie jak dwoch skautow i dwoch rangersow ^{[165] [170]} .

Wi??niowie ameryka?scy zostali szybko odesłani do Stanow Zjednoczonych, w wi?kszo?ci drog? lotnicz?. Ci, ktorzy nadal byli zbyt chorzy lub osłabieni, pozostawali w ameryka?skich szpitalach na Filipinach, aby kontynuowa? rekonwalescencj?. 11 lutego 1945 roku 280 je?cow opu?ciło Leyte na pokładzie transportowca USS ?General A.E. Anderson” zmierzaj?cego do San Francisco przez Now? Gwine? ^[181] . Staraj?c si? przeciwdziała? polepszeniu ameryka?skiego morale po rajdzie, japo?scy propagandowi spikerzy radiowi nadawali po angielsku, ?e okr?ty podwodne, statki i samoloty poluj? na ?Generała Andersona” ^[182] . Gro?by te okazały si? jednak blefem i okr?t bezpiecznie dotarł do Zatoki San Francisco 8 marca 1945 roku ^[183] .

Wiadomo?? o akcji ratunkowej została upubliczniona 2 lutego ^[184] . Wyczyn ten bardzo docenili ?ołnierze MacArthura, alianccy korespondenci wojenni , jak i ameryka?ska opinia publiczna , poniewa? rajd poruszył emocjonaln? strun? w?rod Amerykanow zaniepokojonych losem obro?cow Bataanu i Corregidoru. Skontaktowano si? za po?rednictwem telegramu z członkami rodzin je?cow wojennych, aby poinformowa? ich o powodzeniu akcji ratunkowej ^[185] . Wiadomo?? o rajdzie była rozpowszechniana w wielu rozgło?niach radiowych i na pierwszych stronach gazet ^[186] . Z rangersami i je?cami wojennymi przeprowadzono liczne wywiady, aby opisa? warunki panuj?ce w obozie, a tak?e wydarzenia zwi?zane z rajdem ^[187] . Entuzjazm zwi?zany z powodzeniem akcji został po?niej przy?miony przez inne wydarzenia wojny na Pacyfiku, w tym bitw? o Iwo Jim? i zrzucenie bomb atomowych na Hiroszim? i Nagasaki ^{[188] [171]} . Po rajdzie nast?piły jednak kolejne udane akcje ratunkowe na Filipinach, takie jak rajd na oboz internowania cywilow w Santo Tomas 3 lutego ^[189] , rajd na wi?zienie Bilibid 4 lutego ^[190] i rajd na Los Banos 23 lutego ^[191] .

Raport 6 Armii wskazywał, ?e rajd zademonstrował, ?co patrole mog? osi?gn?? na terytorium wroga, przestrzegaj?c podstawowych zasad zwiadu i patrolowania, poprzez ?skradanie si? i obserwacj?”, [u?ywanie] ukrycia, rozpoznanie tras na podstawie zdj?? i map przed przyst?pieniem do zasadniczej operacji […] i koordynacj? działa? wszystkich rodzajow broni w realizacji zadania” ^[192] . Gen. MacArthur tak mowił o swojej reakcji na rajd: ??aden epizod z kampanii na Pacyfiku nie dał mi takiej satysfakcji jak uwolnienie je?cow wojennych w Cabanatuan. Misja okazała si? wspaniałym sukcesem” ^[193] . Osobi?cie wr?czył nagrody ?ołnierzom, ktorzy uczestniczyli w rajdzie, 3 marca 1945 roku. Chocia? Mucci był nominowany do Medalu Honoru , zarowno on, jak i Prince otrzymali jedynie Krzy?e Wybitnej Słu?by . Mucci został za to awansowany do stopnia pułkownika i obj?ł dowodztwo 1 Pułku 6 Dywizji Piechoty ^[173] . Wszyscy inni oficerowie ameryka?scy i wybrani ?ołnierze otrzymali Srebrne Gwiazdy ^[194] . Pozostali ?ołnierze ameryka?scy i filipi?scy partyzanci zostali odznaczeni Br?zowymi Gwiazdami ^[194] . Nellist, Rounsaville i pozostałych dwunastu skautow otrzymało Presidential Unit Citation ^[195] .

Pod koniec 1945 roku ekshumowano ciała ?ołnierzy ameryka?skich, ktorzy zmarli w obozie, a nast?pnie przeniesiono na inne cmentarze ^[196] . Pod koniec lat 90. rz?d filipi?ski podarował Amerykanom ziemi? pod budow? pomnika. Lokalizacja obozu Cabanatuan jest teraz parkiem, w ktorym znajduje si? ?ciana pami?tkowa z list? 2656 zmarłych ameryka?skich wi??niow ^[197] . Pomnik został sfinansowany przez byłych je?cow wojennych i weteranow , a obecnie jest utrzymywany przez American Battle Monuments Commission ^{[198] [196]} . Wspolna rezolucja Kongresu i prezydenta Ronalda Reagana z 6 kwietnia 1982 roku ustanowiła dzie? 12 kwietnia jako ?American Salute to Cabanatuan Prisoner of War Memorial Day” ^[199] . Szpital miejski w Cabanatuan nosi imi? przywodcy miejscowej partyzantki Eduardo Josona ^[198] .

Odniesienia w kinie [ edytuj | edytuj kod ]

Tematowi rajdu na Cabanatuan po?wi?cono kilka filmow, w tym kronik? wykonan? przez wojskowych operatorow w czasie samej operacji ^[201] . Film Edwarda Dmytryka Powrot do Bataan z 1945 roku z udziałem Johna Wayne’a zaczyna si? od przypomnienia historii rajdu na oboz jeniecki w Cabanatuan z u?yciem oryginalnych materiałow wykonanych tu? po wyzwoleniu obozu. W lipcu 2003 roku w ramach programu telewizyjnego American Experience na stacji PBS wyemitowano godzinny film dokumentalny o rajdzie, zatytułowany Bataan Rescue . Oparty na ksi??kach The Great Raid on Cabanatuan i Ghost Soldiers film fabularny Johna Dahla VI Batalion z 2005 roku skupiał si? na historii rajdu przeplatanej opowie?ci? miłosn?. Robert Prince, w tamtym czasie 86-letni weteran, słu?ył jako konsultant merytoryczny przy realizacji filmu i uwa?ał, ?e dokładnie przedstawia on akcj? ^{[202] [203]} . Marty Katz wyraził swoje zainteresowanie produkcj?: ?Ten [rajd] był ogromn? operacj?, ktora miała bardzo niewielkie szanse powodzenia. To było jak film hollywoodzki ? w prawdziwym ?yciu nie miało prawa si? wydarzy?, ale si? wydarzyło. Dlatego był to tak atrakcyjny materiał na film” ^[204] . Kolejny raz rajd został sportretowany w grudniu 2006 roku jako odcinek serialu dokumentalnego Shootout! ^[205] .

Miejsce pami?ci w Cabanatuan [ edytuj | edytuj kod ]

• 
  Głowny pomnik po?wi?cony zmarłym je?com (Camp Pangatian Memorial Shrine), utrzymywany przez American Battle Monuments Commission
• 
  Nazwiska zmarłych je?cow na pierwszej ?cianie pomnika
• 
  Nazwiska zmarłych je?cow na drugiej ?cianie pomnika
• 
  Park obok głownego pomnika
• 
  Wn?trze parku
• 
  Pomnik upami?tniaj?cy wyzwolenie obozu (Hour of the Great Rescue) w formie zegara słonecznego
• 
  Wej?cie do miejsca pami?ci z drzewami mangowymi po obu stronach
• 
  Kolejny widok na wej?cie do miejsca pami?ci

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Larry Alexander: Shadows in the Jungle: The Alamo Scouts Behind Japanese Lines in World War II . Penguin Group, 2009. ISBN  978-0-451-22593-1 . ( ang. ) .
• Tony Bilek, Gene O’Connell: No Uncle Sam: The Forgotten of Bataan . Kent, Ohio: Kent State University Press, 2003. ISBN  0-87338-768-6 . ( ang. ) .
• Robert W. Black: Rangers in World War II . Random House, 1992. ISBN  0-8041-0565-0 . ( ang. ) .
• William B. Breuer: The Great Raid on Cabanatuan . New York: John Wiley & Sons, 1994. ISBN  0-471-03742-7 . ( ang. ) .
• Andrew D. Carson: My Time in Hell: Memoir of an American Soldier Imprisoned By the Japanese in World War II . McFarland & Company, 1997. ISBN  0-7864-0403-5 . ( ang. ) .
• David W. Hogan: Raiders or Elite Infantry?: The Changing Role of the U.S. Army Rangers from Dieppe to Grenada . ABC-CLIO, 1992. ISBN  0-313-26803-7 . ( ang. ) .
• Ray C. Hunt: Behind Japanese Lines: An American Guerrilla in the Philippines . University Press of Kentucky, 1986. ISBN  0-8131-0986-8 . ( ang. ) .
• Forrest Bryant Johnson: Hour of Redemption: The Heroic WWII Saga of America’s Most Daring POW Rescue . Warner Books, 2002. ISBN  0-446-67937-2 . ( ang. ) .
• Arthur L. Kelly: BattleFire!: Combat Stories from World War II . University Press of Kentucky, 1997. ISBN  0-8131-2034-9 . ( ang. ) .
• E. Bartlett Kerr: Surrender & Survival: The Experience of American POWs in the Pacific 1941?1945 . William Morrow and Company, 1985. ISBN  0-688-04344-5 . ( ang. ) .
• Michael J. King: Rangers: Selected Combat Operations in World War II . DIANE Publishing, 1985. ISBN  1-4289-1576-1 . ( ang. ) .
• William H. McRaven: Spec Ops: Case Studies in Special Operations Warfare Theory and Practice . New York: Presidio Press, 1995. ISBN  0-89141-544-0 . ( ang. ) .
• Michael Norman, Elizabeth M. Norman: Tears in the Darkness: The Story of the Bataan Death marzec and Its Aftermath . New York: Farrar, Straus and Giroux, 2009. ISBN  978-0-37427-260-9 . ( ang. ) .
• Patrick K. O’Donnell: Into the Rising Sun: In Their Own Words, World War II’s Pacific Veterans Reveal the Heart of Combat . Simon & Schuster, 2003. ISBN  0-7432-1481-1 . ( ang. ) .
• James W. Parkinson, Lee Benson: Soldier Slaves: Abandoned by the White House, Courts, and Congress . Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2006. ISBN  1-59114-204-0 . ( ang. ) .
• Gordon Rottman: The Cabanatuan Prison Raid ? The Philippines 1945 . Osprey Publishing; Osprey Raid Series #3, 2009. ISBN  978-1-84603-399-5 . ( ang. ) .
• Hampton Sides: Ghost Soldiers: The Forgotten Epic Story of World War II’s Most Dramatic Mission . New York: Doubleday, 2001. ISBN  0-385-49564-1 . ( ang. ) .
• Van Waterford: Prisoners of the Japanese in World War II . Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, 1994. ISBN  0-89950-893-6 . ( ang. ) .
• Bob Wodnik: Captured Honor . Pullman, Washington: Washington State University Press, 2003. ISBN  0-87422-260-5 . ( ang. ) .
• John M. Wright: Captured on Corregidor: Diary of an American P.O.W. in World War II . McFarland & Company, 2009. ISBN  978-0-7864-4251-5 . ( ang. ) .
• Lance Q. Zedric: Silent Warriors of World War II: The Alamo Scouts Behind Japanese Lines . Ventura, California: Pathfinder Publishing of California, 1995. ISBN  0-934793-56-5 . ( ang. ) .