Ten artykuł dotyczy krainy geograficzno-historycznej. Zobacz te?: inne znaczenia słowa Palestyna .

Palestyna ? region geograficzny w zachodniej Azji . Obejmuje on obszar o ro?nie okre?lanych granicach. Wspołcze?nie nazwa Palestyna odnoszona jest najcz??ciej do obszaru terytorium mandatowego Wielkiej Brytanii z lat 1920?1947, obecnie terytoria pa?stwa Izrael ; Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu (tworz?ce razem rejon geograficzny Palestyny ). Terytorium to nie pokrywa si? z obszarem Palestyny historycznej, obejmuj?cym połnocn? i ?rodkow? cz??? obecnego pa?stwa Izrael oraz zachodni? cz??? Jordanii .

Nazwa [ edytuj | edytuj kod ]

Nazwa Palestyny pochodzi prawdopodobnie od staro?ytnego ludu Filistynow , ktory osiedlił si? na jej wybrze?u w XII wieku p.n.e. W greckiej wersji Palaistin? ( stgr.   Παλαιστ?νη ) pojawia si? w ?Dziejach” Herodota ^{[1] [2]} . W roku 135 po stłumieniu powstania ?ydowskiego Bar-Kochby rzymski cesarz Hadrian zmienił nazw? prowincji Judea na Syria Palaestina (Syria Palesty?ska).

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

  Osobny artykuł: Historia Palestyny .

W staro?ytno?ci obecna Palestyna nosiła nazw? Kanaan . Kanaan został zasiedlony w paleolicie . W mezolicie istniały na tym terenie osiedla kultury natufskiej . Od neolitu rozwijały si?, tak jak na całym Bliskim Wschodzie, pierwsze miasta ( Jerycho ). Korzystne poło?enie geopolityczne Kanaanu w miejscu, gdzie prowadz? szlaki handlowe pomi?dzy Afryk? , Azj? i Europ? , powodowało, ?e region ten był podbijany przez wiele ludow, m.in.: Egipcjan , Hetytow , Hebrajczykow , Filistynow , Asyryjczykow , Arabow , Turkow osma?skich , Brytyjczykow i ?ydow .

Około 2500 p.n.e. zasiedlona została przez Kananejczykow . Około XIII wieku p.n.e. zacz?ły j? przemierza? w?drowne plemiona Hebrajczykow . W XII wieku p.n.e. na jej wybrze?u osiedlili si? Filistyni. Pod koniec XI wieku p.n.e. powstało na jej terytorium krolestwo ?ydowskie , ktore wkrotce uległo rozbiciu na krolestwa: Izrael i Jud? . Około 587 p.n.e. Palestyna została podbita przez Babiloni? . Od 538 p.n.e. weszła w skład imperium perskiego . W 332 p.n.e. zdobył j? Aleksander Macedo?ski . Nast?pnie znalazła si? pod władz? dynastii Ptolemeuszow , a po?niej dynastii Seleucydow .

Od 63 p.n.e. , pod wpływem rzymskim. Judea pocz?tkowo otrzymała status pa?stwa sprzymierzonego, lecz od 6 n.e. stała si? rzymsk? prowincj?. Powstania ?ydowskie: pierwsze w latach 66?70 oraz drugie w latach 132?135 zako?czyły si? kl?sk? i cz??ciowym wyp?dzeniem ?ydow z Palestyny ^[a] . Od 395 Palestyna stała si? cz??ci? cesarstwa wschodniorzymskiego . Stolic? po?nostaro?ytnej Palestyny była Cezarea Nadmorska . W 451, na soborze w Chalkedonie , dzi?ki staraniom ?w.  Juwenalisa , Jerozolima została podniesiona do rangi pi?tego patriarchatu , obejmuj?cego Palestyn?, Zajordanie i Synaj . W latach 634?640 Palestyna została podbita przez Arabow . Na wspołczesnym obszarze Palestyny w okresie wczesnomuzułma?skim istniały okr?gi wojskowe Palestyny, ze stolic? w Ar-Ramli oraz Jordanu, ze stolic? w Tyberiadzie . W latach 1099?1291 istniało w Palestynie ? zało?one przez krzy?owcow ? Krolestwo Jerozolimskie , ktore po?niej zdobyli egipscy mamelucy .

W latach 1516?1918 Palestyna wchodziła w skład imperium osma?skiego , nie stanowi?c jednolitej jednostki administracyjnej. Zdobyta przez siły brytyjskie podczas pierwszej wojny ?wiatowej stała si? w 1920 roku brytyjskim mandatem , pierwotnie wraz z terytorium wydzielonej z niej w 1922 r. Transjordanii . Zainteresowanie Brytyjczykow Palestyn? wynikało z poło?enia blisko Kanału Sueskiego oraz stara? działaczy ?ydowskiego ruchu narodowego, syjonizmu , ktorzy organizowali imigracj? ?ydow do Palestyny w nadziei na utworzenie tam własnego pa?stwa narodowego. Dlatego jeszcze w trakcie wojny, w 1917 r. w tzw. deklaracji Balfoura , minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii wyraził intencj? utworzenia w Palestynie narodowej siedziby ?ydow , ktorzy od wiekow ?yli w wi?kszo?ci w diasporze , w samej Palestynie utrzymuj?c ci?gł?, lecz minimaln?, obecno??. Sprzeciwiała si? temu, jak rownie? narastaj?cej od schyłku XIX wieku imigracji ?ydow , stanowi?ca zdecydowan? wi?kszo?? populacji Palestyny ludno?? pochodzenia arabskiego, w?rod ktorej zacz?ły narasta? anty?ydowskie i antybrytyjskie nastroje, objawiaj?ce si? w antybrytyjskich powstaniach. Opor Arabow skłonił Brytyjczykow do ograniczania imigracji ?ydowskiej, co jednak zaowocowało w okresie drugiej wojny ?wiatowej atakami terrorystycznymi skrajnych organizacji ?ydowskich .

Tragedia Holokaustu przyspieszyła starania mi?dzynarodowe o stworzenie pa?stwa ?ydowskiego, za? spot?gowana ni? imigracja ?ydow sprawiła, ?e zacz?li stanowi? znaczn? cz??? ludno?ci regionu. Nie mog?c pogodzi? sprzecznych roszcze? Arabow i ?ydow do terytorium Palestyny, Brytyjczycy zdecydowali si? przekaza? kwesti? Palestyny ONZ .

W 1947 roku ONZ przedstawił projekt podziału Palestyny na dwie cz??ci: ?ydowsk? i arabsk? ^[3] , zakładaj?cy oddanie ponad połowy terytorium Palestyny pa?stwu ?ydowskiemu (Izraelowi) oraz umi?dzynarodowienie Jerozolimy . Doprowadziło to do wybuchu walk mi?dzy stron? arabsk? i ?ydowsk? w Palestynie , m.in. do Masakry w Dajr Jasin . W przeddzie? wyga?ni?cia mandatu brytyjskiego (1948) s?siednie pa?stwa arabskie: Egipt , Transjordania , Irak , Liban i Syria zaatakowały powstaj?ce pa?stwo Izrael , poniosły jednak kl?sk?. Izrael utrzymał całe przeznaczone dla siebie przez ONZ terytorium, a tak?e zaj?ł zachodni? Jerozolim? i znaczn? cz??? ziem przewidzianych dla pa?stwa arabskiego, usuwaj?c przy tym, lub nie zezwalaj?c na powrot zbiegłej przed działaniami wojennymi, autochtonicznej ludno?ci arabskiej. Pozostał? cz??? Palestyny podzieliły mi?dzy siebie Transjordania , ktora, po zaj?ciu Zachodniego Brzegu Jordanu przyj?ła niedługo potem nazw? Jordanii , oraz Egipt , ktory sprawował kontrol? nad Stref? Gazy .

Podczas wojny sze?ciodniowej w 1967 Izrael zaj?ł całe terytorium Zachodniej Palestyny i zaj?te wtedy terytorium okupuje do dnia dzisiejszego, mimo protestow społeczno?ci mi?dzynarodowej. Na okupowanych terenach, zasiedlanych niezgodnie z prawem mi?dzynarodowym przez Izraelczykow, wybuchły dwa powstania palesty?skie (tzw. intifady ), skierowane przeciwko izraelskiej okupacji.

Wojska Izraela opu?ciły stref? Gazy we wrze?niu 2005 roku. 20 maja 2011 roku, prezydent USA Barack Obama ogłosił, i? jego zdaniem powołanie pa?stwa palesty?skiego w granicach sprzed 1967 roku doprowadziłoby do pokoju w tym rejonie.

Uwagi [ edytuj | edytuj kod ]

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

Informacje w  projektach siostrzanych

Multimedia  w Wikimedia Commons

Teksty ?rodłowe  w Wiki?rodłach

Cytaty  w Wikicytatach

Wiadomo?ci  w Wikinews

Definicje słownikowe  w Wikisłowniku

• Izrael
• Pa?stwo Palestyna i Autonomia Palesty?ska (władze tego pa?stwa)
• Jordania
• Syropalestyna
• Palesty?czycy