Zespoł klasztorny opactwa cysterskiego

nr rej. 569 z 16.09.1971 oraz 429 z 17.08.1992
Opactwo cystersow w Podklasztorzu
Pa?stwo	Polska
Miejscowo??	Sulejow
Ko?cioł	rzymskokatolicki
Rodzaj klasztoru	Opactwo
Wła?ciciel	Cystersi
Przeor	o. Augustyn W?grzyn, OCist.
Typ zakonu	m?ski
Obiekty sakralne
Ko?cioł	?w. Tomasza Kantuaryjskiego
Fundator	Kazimierz II Sprawiedliwy
Data budowy	1176
Poło?enie na mapie Sulejowa Opactwo Cystersow
Poło?enie na mapie Polski Opactwo Cystersow
Poło?enie na mapie wojewodztwa łodzkiego Opactwo Cystersow
Poło?enie na mapie powiatu piotrkowskiego Opactwo Cystersow
Poło?enie na mapie gminy Sulejow Opactwo Cystersow
51°21′53″N   19°52′43″E / 51,364583   19,878667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

  Zobacz te?: Szlak Roma?ski w Polsce .

Zespoł klasztorny opactwa cysterskiego w Sulejowie ? poło?ony w Podklasztorzu (obecnie dzielnica Sulejowa ) jeden z najlepiej zachowanych zespołow cysterskich w Polsce , b?d?cy zabytkiem architektury roma?skiej . 22 pa?dziernika 2012 roku obiekt został wpisany na list? Pomnikow historii ^[1] .

Najistotniejszymi zachowanymi jego elementami s?:

• Ko?cioł ?w. Tomasza Kantuaryjskiego ? trojnawowa bazylika z transeptem . Jako zako?czenie budowy przyjmowana jest data konsekracji ko?cioła, rok 1232. Bryła ko?cioła zachowała si? w nienaruszonym układzie. Front ko?cioła zdobi? roma?ski portal i rozeta . Wyposa?enie ?wi?tyni pochodzi z okresow baroku i rokoka .
• Skrzydło wschodnie klasztoru, jego jedyna zachowana cz???, w ktorej obecnie znajduje si? muzeum. W skrzydle tym zachowały si? tak?e po?noroma?ski kapitularz i gotyckie kru?ganki . Sklepienie kapitularza opiera si? na jednej kolumnie, umieszczonej w ?rodku pomieszczenia. Skrzydło południowe, pochodz?ce z XVI wieku, jest w ruinie. Dawniej trzy skrzydła klasztoru i ko?cioł otaczały wirydarz .

Opactwo jest siedzib? rzymskokatolickiej parafii Parafia ?w. Tomasza Kantuaryjskiego ^[2] .

Historia [ edytuj | edytuj kod ]

Fundacja klasztoru miała miejsce rzekomo w roku 1176, najprawdopodobniej jednak dopiero kilkana?cie lat po?niej ^[3] . Dokonał jej ksi??? Kazimierz II Sprawiedliwy , sprowadzaj?c zakonnikow z opactwa Morimond w Burgundii (obecnie w Szampanii ) i przeznaczaj?c im ziemie poło?one nieopodal przeprawy przez Pilic? w Sulejowie . Inicjatyw? ksi?cia wsparli, tak?e finansowo, biskup krakowski Pełka oraz arcybiskup gnie?nie?ski Piotr Łab?d? , szczegolnie zasłu?ony opiekun konwentow cysterskich.

Legenda o powstaniu klasztoru mowi o polowaniu ksi?cia Kazimierza w porastaj?cej t? okolic? puszczy. Ksi??? miał si? podczas pogoni za jeleniem odł?czy? od dru?yny. Tymczasem nadeszła silna burza. Szukaj?cego ? w?rod wichury, błyskawic i zacinaj?cego ulewnego deszczu ? otuchy w modlitwie ksi?cia dobiegł z nieba głos: Zbuduj w tym miejscu ko?cioł, a doprowadz? ci? do sług twoich . Słysz?c to, ksi??? padł na ziemi? i przyrzekł spełni? wol? Bo??. Gdy wstał, ujrzał wokoł siebie dwana?cie lwow , ktore doprowadziły go do dworzan. Na pami?tk? tego zdarzenia miano umie?ci? w ko?ciele dwana?cie rze?b lwow ^[4] . Klasztor zachował obowi?zek udzielania stacji ^[5] .

Kazimierz Sprawiedliwy przekazał cystersom wie? Sulejow, le??c? na szlaku handlowym ł?cz?cym połnoc i zachod Europy z Rusi?. We wsi była komora celna, przy ktorej funkcjonował spory targ, zatem posiadło?? ta przynosiła niemały dochod. Cystersi dostali od ksi?cia tak?e kilka innych wsi, a le??ce nad Nerem wsie K?pa, Mianow , Puczniew , Piotrow i Stefanow przekazał niezidentyfikowany komes, ktorego imi? jest zapisane jako ?Raslaus” ^[6] . Do fundacji klasztoru przyczynił si? te? rycerz Bałdrzych, nadaj?c sw? wie? Bałdrzychow wraz z istniej?cym ko?ciołem. W sumie klasztor otrzymał jedena?cie wsi, dochody z trzynastu (przekazane przez biskupa krakowskiego i arcybiskupa gnie?nie?skiego), regalia z komory celnej w Sandomierzu (skory bobrowe oraz sol), targ w Sulejowie oraz kilkudziesi?ciu niewolnych , ktorych status klasztor zmienił na przypisa?cow. Kilka lat po?niej zakonnicy dokonali komasacji gruntow, wymieniaj?c z ksi?ciem wsie, co doprowadziło do uzyskania dwoch zwartych kompleksow dobr, wokoł Sulejowa i Bałdrzychowa.

Konsekracja pierwszego ko?cioła klasztornego według miejscowej tradycji odbyła si? 8 sierpnia 1178 roku ^[7] .

Nast?pne lata XII wieku przyniosły dalszy rozwoj klasztoru. Nowe nadania poczynił syn fundatora Leszek Biały ^[8] , opiek? nad opactwem roztoczyli tak?e Konrad mazowiecki ^[9] i Bolesław Wstydliwy . Mnisi potwierdzenia praw do maj?tku szukali te? w Rzymie ? bulle protekcyjne wystawili Honoriusz III oraz Grzegorz IX ^{[10] [11] [12] [13] [14]} .

W pocz?tku XIII wieku przyst?piono do budowy nowego ko?cioła, pod wezwaniem NMP i ?w. Tomasza Kantuaryjskiego . Jego konsekracji dokonał w 1232 roku arcybiskup gnie?nie?ski Pełka . Nast?pnym krokiem była budowa kapitularza, ktor? zako?czono około połowy XIII wieku.

W roku 1232 z nadania ksi?cia wielkopolskiego Władysława Odonica cystersi sulejowscy przej?li tzw. fundacj? dobrowsk? , czyli sze?? wsi i dziesi?ciny, maj?ce zgodnie z wol? błogosławionego Bogumiła słu?y? działalno?ci misyjnej w Prusach . W roku 1252 maj?tek klasztoru powi?kszył si? o uposa?enie opactwa szpetalskiego.

Połowa XIII wieku była szczytowym okresem rozwoju opactwa sulejowskiego. Mnisi byli w posiadaniu około pi??dziesi?ciu wsi i czterdziestu pi?ciu dziesi?cin, mieli tak?e inne dobra i liczne przywileje. Pod koniec XIII wieku nast?piła te? lokacja Sulejowa, ktory tym samym stał si? miastem, co tak?e wpłyn?ło na dochody klasztoru.

Rozwoj klasztoru został jednak zahamowany. Wpłyn?ło na to kilka czynnikow. Pierwszym z nich była rywalizacja z osadzonymi w pobliskim Witowie norbertanami . Przyczynami sporu, rozpocz?tego ju? w pierwszej połowie XIII wieku i ci?gn?cego si? przez kilka nast?pnych, były: prawo do dziesi?cin oraz przywileje budowy młynow na Luci??y i połowu bobrow. Skutki s?siedztwa obu klasztorow: sulejowskiego i witowskiego s? widoczne do dzi? ? poło?one wzdłu? drogi z Piotrkowa Trybunalskiego do Sulejowa wsie, na pierwszy rzut oka b?d?ce jedn? miejscowo?ci?, maj? po ro?nych stronach drogi ro?ne nazwy.

Du?e problemy spowodowało te? cz??ciowe złupienie dobr opactwa przez Mongołow w 1259 roku. Tak?e rozproszenie maj?tku powodowało trudno?ci w sprawnym nim zarz?dzaniu. W dodatku cystersi sulejowscy zwlekali z obsadzeniem nowym konwentem klasztoru w Szpetalu , do czego byli zobowi?zani, za? przeznaczonymi na to dobrami rz?dzili jak swoimi. Post?powanie takie okre?lono w roku 1285 mianem ?zgorszenia”, a spraw? zaj?li si?: kapituła generalna zakonu, opat Morimondu oraz arcybiskup gnie?nie?ski Jakub ?winka . Decyzj? kapituły z 1285 roku cystersow sulejowskich przeniesiono do Byszewa , a do opactwa przybyli zakonnicy z W?chocka . Dobra klasztorne podzielono, klasztor w Sulejowie utrzymał posiadło?ci w Małopolsce oraz w ziemiach ł?czyckiej i sieradzkiej .

Klasztor wsparł zbrojnie walk? Władysława Łokietka z Czechami, co spowodowało potwierdzenie w 1308 roku przez Władysława Łokietka , prawnuka fundatora klasztoru, wcze?niejszych przywilejow. Wystawił on dokumenty po?wiadczaj?ce dotychczasowe nadania i zwalniaj?ce sulejowskich mieszczan od opłat targowych w Piotrkowie i ?arnowie oraz opłat celnych. Dzi?ki temu bardzo wzrosło ekonomiczne i polityczne znaczenie opactwa. W roku 1318, w dniach 20?23 czerwca odbył si? w Sulejowie zjazd mo?nych i rycerstwa, na ktorym uchwalono specjaln? suplik? z pro?b? do papie?a o koronacj? Władysława Łokietka. W drugiej ?w. XIV wieku wokoł klasztoru wzniesiono mury obronne (zachowane do dzi? od strony rzeki) z basztami maureta?sk? i opack?. Kazimierz Wielki zwołał tu na 18 maja 1350 roku wiec generalny z udziałem pi?ciu biskupow i kanclerzy ?wieckich, sk?d wyruszył odnosz?c zwyci?stwo w bitwie z Litwinami ( Bitwa pod ?ukowem ). Kolejny zjazd w Sulejowie krol zwołał na 18 stycznia 1360 roku.

W XV wieku w klasztorze czterokrotnie go?cił Władysław Jagiełło , m.in. w 1410 roku. Legenda głosi, ?e zd??aj?ce pod Grunwald rycerstwo ostrzyło miecze na kolumnach portalu ko?cioła. Krol ten nadał klasztorowi seri? przywilejow (w 1388, 1405, 1406 i 1431 roku). Go?ciem sulejowskich cystersow był tak?e Kazimierz Jagiello?czyk . W roku 1431 klasztor mogł zosta? uszkodzony przez zagon Tatarow wspomagaj?cych ?widrygiełł? podczas jego najazdu. Po 1499 roku opactwo zostało rozbudowane powi?kszaj?c obszar zamkni?ty murami buduj?c wie?? krakowsk?, rycersk? i z attyk?. Około 1530 roku zako?czono budow? południowego skrzydła klasztornego. Wystawiono rownie? pi?trowe skrzydło zachodnie ^[15] .

W wiekach XIV?XVII opactwo było dalej rozbudowywane. Teren, znajduj?cy si? poza czworobokiem zabudowa? samego klasztoru, otoczono obwodem warownym ( gotyckim i renesansowo - barokowym ). W tym czasie klasztor stale zamieszkiwało około 25 zakonnikow. Pod koniec XVI wieku zbudowano pałac opacki. W XVII wieku opactwo, podobnie jak wiele innych maj?tnych klasztorow, zostało opactwem komendatoryjnym ? władali nim mianowani przez krola komendariusze . Taki zarz?d na ogoł nie wpływał pozytywnie na rozwoj (opaci komendatoryjni czerpali osobiste dochody z maj?tku instytucji, ktor? zarz?dzali), cho? opactwo sulejowskie wiele zawdzi?cza takim komendariuszom jak Otto Schenking czy Stanisław Zaremba .

W roku 1655 w sulejowskim opactwie w drodze z Warszawy na ?l?sk przebywał krol Jan Kazimierz . W czasie potopu szwedzkiego , w roku 1656 wojska brandenburskie spaliły przyklasztorn? osad?, w tym czasie maj?c? wielko?? małego miasteczka. Cho? w XVIII wieku klasztor i jego dobra podniesiono z upadku spowodowanego wojn? ze Szwedami, nast?pne zniszczenia spowodował po?ar z roku 1731.

Pod koniec XVII wieku cystersi wznowili spory o graniczne posiadło?ci z witowskim klasztorem norbertanow. Ostatecznie do polubownej ugody doszło w 1742 roku.

Moc? zawartego ze Stolic? Apostolsk? konkordatu wschowskiego w 1737 roku krolowie Polski mieli prawo mianowa? tutaj opatow komendatoryjnych ^[16] .

Wiek XVIII przyniosł sulejowskiemu klasztorowi coraz to wi?ksze problemy, pocz?wszy od szkod w czasie konfederacji barskiej i wielkiego po?aru w 1790 roku. Generalnie w czasach stanisławowskich zacz?ł si? upadek zakonow, ktore sam krol ostentacyjnie lekcewa?ył ^[17] . Wtedy to zacz?ły zanika? fundacje, a za nimi podupada? klasztory. W roku 1793 klasztor i miasto Sulejow zostały zaj?te przez Prusakow . Po III rozbiorze w roku 1795 klasztor znalazł si? w zaborze austriackim , za? le??cy wowczas na przeciwległym brzegu Pilicy Sulejow w zaborze pruskim. W roku 1815, na mocy postanowie? kongresu wiede?skiego , klasztor i miasto znalazły si? w granicach Krolestwa Polskiego .

W 1819 roku dnia 6 czerwca nast?piła supresja klasztorow w Polsce na mocy bulli Piusa VII z dnia 30 czerwca 1818 roku i tym samym opactwo przestało istnie?. Maj?tek przej?ł rz?d Krolestwa Kongresowego . W skład maj?tku klasztornego, procz samego opactwa, wchodziło tak?e 5 folwarkow, roczny dochod (po opodatkowaniu) wynosił 28406 zł ^[18] . Ko?cioł oddano diecezji z przeznaczeniem na parafi?, obwarowania i budynki gospodarcze znalazły si? w r?kach prywatnych. Ksi??ki z licz?cej 2312 woluminow biblioteki trafiły m.in. do seminariow duchownych w Kielcach i Sandomierzu.

W roku 1847 kolejny po?ar uszkodził ko?cioł i klasztor. Rozebrano wtedy pałac opacki i cz??? klasztoru. Reszt? budynkow odbudowano w latach 1852?1861. W roku 1860 w zabudowaniach klasztornych umieszczono ochronk? dla dzieci i szkoł? elementarn?, kierowan? przez franciszkank? Klar? Ziomkowsk?.

Klasztor został uszkodzony podczas I wojny ?wiatowej , a ko?cioł podczas kolejnego po?aru w 1923 roku. Prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1923?1925. Były te? plany umieszczenia w budynkach opactwa szkoły gospodarstwa wiejskiego, jednak nie zostały one zrealizowane.

W czasie II wojny ?wiatowej tak?e nie obyło si? bez zniszcze?, st?d kolejne prace konserwatorskie przeprowadzono w latach 1946?1950. Przez cały ten czas ko?cioł z przylegaj?cym do? klasztorem nale?ał do duchowie?stwa diecezjalnego. W roku 1950, staraniem lokalnego społecze?stwa i miejscowego nauczyciela Zacheusza Misiurskiego, urz?dzono w kapitularzu niewielkie muzeum. Natomiast we frontowych zabudowaniach gospodarczych w latach 70. XX w. mie?ciło si? schronisko turystyczne. W roku 1981, po ich remoncie i cz??ciowej odbudowie, urz?dzono tam o?rodek szkoleniowo-wypoczynkowy (z wewn?trznym basenem) łodzkiego ?rodowiska in?ynierow budownictwa skupionego w Naczelnej Organizacji Technicznej ( NOT ). Obecnie maj? tam siedzib? hotel Best Western Podklasztorze oraz restauracja Miod i Wino.

Ko?cioł i obiekty klasztorne zostały zwrocone cystersom w 1986 roku. W dawnym opactwie znajduje si? przeorat zwykły obsadzony przez zakonnikow z W?chocka. Ko?cioł, ktorego murom dodatkowo zagroziło powstanie Zalewu Sulejowskiego , od 1990 roku był intensywnie restaurowany, w roku 2007 renowacja została praktycznie uko?czona.

Zabytki [ edytuj | edytuj kod ]

Ko?cioł [ edytuj | edytuj kod ]

Najstarszym budynkiem opactwa jest orientowany (tzn. z prezbiterium skierowanym ku wschodowi) ko?cioł ? trzynawowa bazylika z transeptem . W naro?ach mi?dzy ramionami transeptu a prostok?tnym prezbiterium znajduj? si? kaplice. Ko?cioł zbudowany jest z piaskowca szydłowieckiego, kamienne s? te? wewn?trzne elementy konstrukcyjne i dekoracyjne, natomiast sklepienia i ?ciany wewn?trzne s? ceglane.

W cz??ci ?rodkowej fasady zachodniej znajduje si? roma?ski portal z trzema kolumnami z ka?dej strony. Kolumny maj? głowice i bazy z dekoracj? akantu , palmety i lilii , gorn? cz??? tympanonu zdobi pas z motywem plecionki . Do naw bocznych prowadz? dwa wej?cia ? nad połnocnym znajduje si? tympanon z płaskorze?b? o archaicznej symbolice, b?d?cy by? mo?e pozostało?ci? poprzedniej ?wi?tyni. Schematycznie wykonany, płaski relief : krzy? maj?cy po bokach ptaka (kruka?) i sło?ce z ksi??ycem symbolizuje ?mier? Chrystusa.

Drugi portal, po?noroma?ski z roku około 1230, jest znacznie skromniejszy. Stanowił wej?cie od strony południowej ? obecnie widoczny jest od strony kru?ganka.

Nad głownym portalem znajduje si? okno z o?miodzieln? rozet? . Wszystkie okna zachowały si? w stanie pierwotnym b?d? zostały zrekonstruowane podczas XX-wiecznych renowacji.

Architektura wn?trza ko?cioła jest poł?czeniem stylow roma?skiego i gotyckiego. System architektoniczny jest ju? gotycki, roma?skie pozostały detale. Cechy gotyckie wykazuj? zwłaszcza ceglane krzy?owo-?ebrowe sklepienia (poza znacznie po?niejszym, prawdopodobnie XIX-wiecznym sklepieniem prezbiterium), wspieraj?ce si? na połkolumnach i filarach . Głowice połkolumn maj? płaskorze?bion? roma?sk? dekoracj? z motywami plecionki, li?ci lub gał?zek, zdobione s? tak?e zworniki sklepie?.

W ko?ciele znajduje si? pi?? barokowych ołtarzy, pozostałe oraz ambona i dwukondygnacyjne stalle pochodz? z epoki rokoka . Przy filarach mi?dzynawowych ustawione s? cztery niewielkie wczesnobarokowe ołtarze z czarnego marmuru z detalami dekoracyjnymi z alabastru (niektore figury s? cz??ciowo zniszczone), ufundowane przez opata Stanisława Zaremb? w latach 40. XVII wieku. W ołtarzu z lewej strony umieszczony jest obraz Matki Boskiej Pocieszenia z tego samego okresu ? zamykany ?elaznymi drzwiczkami, był dawniej obwieszony wotywnymi klejnotami. Po prawej stronie ołtarz ?w. Tomasza z Canterbury , patrona ko?cioła, pozostałym patronuj? ?w. Bernard i ?w. Benedykt . W ołtarzach znajduj? si? obrazy patronow, przedstawienie ?w. Bernarda jest wspołczesne okresowi powstania ołtarza.

Rokokowy ołtarz głowny z 1788 roku jest dziełem Jana Millmana . Znajduje si? w nim obraz Wniebowzi?cia Matki Boskiej z I połowy XVII wieku. Po bokach figury ewangelistow: Marka , Łukasza , Jana i Mateusza ; ka?dy ze swoim atrybutem. Na bocznych ?cianach prezbiterium odrestaurowane barokowe freski: u gory po?niejsze malarstwo iluzjonistyczne , ni?ej wcze?niejsze postacie apostołow.

W kaplicy południowej znajduje si? roma?ska piscina ? połkoli?cie zamkni?ta nisza z dwoma zagł?bieniami z odpływem na zewn?trz. Urz?dzenie to słu?yło kapłanom do mycia r?k i naczy? liturgicznych. W rokokowym ołtarzu z 1788 roku w południowym ramieniu transeptu umieszczony jest krucyfiks gotycki z I połowy XV wieku. Kaplica połnocna, bł. Wincentego Kadłubka , mie?ci ufundowany przez opata Ottona Schenkinga wczesnobarokowy ołtarz. Pod kaplic? krypta grobowa fundatora.

• 
  Ołtarz Matki Boskiej Pocieszenia
• 
  Ołtarz ?w. Bernarda
• 
  Ołtarz ?w. Tomasza z Canterbury
• 
  Ołtarz ?w. Benedykta
• 
  Ołtarz głowny
• 
  Ołtarz boczny z gotyckim krucyfiksem
• 
  Organy
• 
  Jeden z drewnianych lwow

Dwukondygnacyjne, zdobione rocaillami stalle pochodz? z II połowy XVIII wieku. W ko?cu dolnego rz?du stalli siedzisko dla przeora, z wysokim zapleckiem i osobnym wej?ciem. Podobna w stylu jest ambona, zwie?czona rze?b? kl?cz?cego ?w. Tomasza z Canterbury w otoczeniu aniołow. Obok ołtarzy i stalli znajduj? si? XVII-wieczne drewniane rze?by przedstawiaj?ce lwy.

Bogato dekorowane organy , powstałe w XVII wieku i po?niej parokrotnie przebudowywane, s? podobne do organow ko?cioła cystersow w W?chocku i by? mo?e s? dziełem tego samego organmistrza i snycerzy . Instrument ma 22 głosy, 2 klawiatury r?czne ( manuały ) i 1 no?n? ( pedał ) oraz cymbelstern , czyli wiruj?c? gwiazd? z dzwonkami. Balustrada choru, procz dekoracji snycerskiej, jest ozdobiona emblematycznymi malowidłami.

Klasztor [ edytuj | edytuj kod ]

Jedyn? dobrze zachowan? cz??ci? klasztoru jest cz??? skrzydła wschodniego z po?noroma?skim kapitularzem z XIII wieku i gotyckim kru?gankiem z XV wieku. Krzy?owo-?ebrowe sklepienie kapitularza wspiera si? na jednej kamiennej kolumnie. Podobnie jak w ko?ciele, sama konstrukcja zbudowanego z cegły pomieszczenia ma ju? cechy stylu gotyckiego, natomiast wszelkie elementy konstrukcji i dekoracje s? roma?skie. Nietypowy ornament ? cztery zwrocone ku sobie głowy mnichow ? ma zwornik na prawo od wej?cia. W ?cianie wej?ciowej kapitularza znajduj? si? dwa prze?rocza z parami trojkolistych archiwolt wspartych na kolumienkach (te elementy zostały wymienione w XIX wieku).

Zworniki i wsporniki sklepienia kru?ganka maj? ornamenty heraldyczne , dobrze zachowany jest Orzeł w zworniku najbli?ej przej?cia do ko?cioła, nast?pne s? Pogo? litewska i krzy? jagiello?ski : herby Jagiellonow .

W kru?ganku i kapitularzu jest urz?dzone niewielkie muzeum z wystaw? o historii opactwa. Pokazane s? niektore zachowane sprz?ty i szaty liturgiczne, obrazy (m.in. przedstawiaj?cy przybycie do klasztoru opata Schenkinga), gotycki ołtarzyk i znaleziska z bada? archeologicznych ^[19] . Najcenniejszym eksponatem jest niewielki ołtarz Trojcy ?wi?tej w typie Tronu Łaski z pochodz?cymi z I połowy XVI wieku gotyckimi postaciami Boga Ojca i kl?cz?cego biskupa. Brakuj?cy krucyfiks w XIX wieku zast?piono wspołczesnym hebanowym ^[20] .

Dalej w skrzydle wschodnim była niegdy? rozmownica, a nast?pnie audytorium , podobne kształtem i budow? do kapitularza ? w ziemi widoczne s? jeszcze pozostało?ci podpieraj?cej sklepienie kolumny.

Ze skrzydła południowego, zbudowanego w XVI wieku, zachowały si? tylko jedna ?ciana i podpiwniczenia. Mie?ciło ono refektarz , mieszkanie opata i cele zakonnikow. Widoczne s? pozostało?ci zdobionych wspornikow sklepienia parteru. W ruinie jest te? skrzydło zachodnie, zachowały si? jedynie podpiwniczenia.

Obwarowania i pozostałe budynki [ edytuj | edytuj kod ]

Murowane obwarowania klasztoru powstały pomi?dzy ko?cem XV a XVII wiekiem. Zachowało si? 6 baszt i fragmenty murow. Najstarsz? z baszt jest znajduj?ca si? w południowo-zachodnim naro?niku połkolista Baszta Maureta?ska, pochodz?ca z ko?ca XV wieku. Gotycka z cegły, jest typow? baszt? ?redniowieczn?. Pomi?dzy ni? a baszt? zachodni? znajdował si? niegdy? folusz , ktorego budynek po kasacie klasztoru a? do lat 60. XX wieku słu?ył za plebani?.

Obwarowanie opactwa posiadało niegdy? dwa wjazdy: jeden przez Bram? Krakowsk? od połnocy, drugi od strony zachodniej. Czworoboczna renesansowa zachodnia baszta bramna z XVI wieku, nazwana Baszt? Rycersk?, jest zbudowana z kamienia łamanego; łuki bramy s? zamurowane. Obok baszty był kiedy? młyn.

W naro?niku połnocno-zachodnim baszta renesansowa, zwana Attykow?, z ok. połowy XVI wieku. Kamienna na dole, gor? ma zbudowan? z cegły i zwie?czon? attyk? .

Czworoboczna Baszta Krakowska, pochodz?ca z pocz?tku XVI wieku, została nadbudowana w wieku XVIII. Ma 34 metry wysoko?ci. W przylegaj?cych do niej zabudowaniach (obecnie hotel) znajdowały si? browar i spichlerze. Na baszcie był niegdy? umieszczony zegar ^[21] .

Okr?gł? połnocno-zachodni? Baszt? Muzyczn? zbudowano w XVI wieku z kamienia łamanego. W ni?szej kondygnacji znajduj? si? strzelnice; ceglane gorne pi?tro nadbudowano w XVIII wieku.

Wschodnia Baszta Opacka, czworoboczna, po?nogotycka z XV/XVI wieku, jest zbudowana dołem z kamienia, gor? z cegły. Od strony wschodniej ma otwory strzelnicze. Obok znajduje si? dawny arsenał z XVI/XVII wieku, przylegaj?cy do baszty i poł?czony z ni? przej?ciem.

Najmniej obwarowana była strona południowa, naturalnie chroniona poprzez ukształtowanie terenu (brzeg Pilicy).

Fundacja [ edytuj | edytuj kod ]

W ko?cu lat 80. XX w., z inicjatywy senatora RP ? Tadeusza Zaskorskiego ^[22] , powstała Fundacja pn. ?Obiekt Zabytkowy Opactwo Cystersow w Sulejowie”, ktorej prezesem został i pozostał do ?mierci jej inicjator ^[23] . Celem działalno?ci jest gromadzenie ?rodkow pieni??nych na niezb?dne remonty obiektu.

Kultura [ edytuj | edytuj kod ]

W opactwie były kr?cone niektore sceny filmu Prywatne ?ledztwo w re?yserii Wojciecha Wojcika ^[24] .

Zobacz te? [ edytuj | edytuj kod ]

• kasata klasztorow w zaborze rosyjskim i Krolestwie Kongresowym
• gmina Owczary (z siedzib? w Podklasztorzu)

Przypisy [ edytuj | edytuj kod ]

Bibliografia [ edytuj | edytuj kod ]

• Jan Bystro?, Dzieje obyczajow w dawnej Polsce , Warszawa 1903 .
• Michał Rawita-Witanowski , Przewodnik po dawnem opactwie cystersow w Sulejowie , nakładem Oddziału Piotrkowskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Piotrkow Tryb. 1910 (reprint z roku 2006).
• Tadeusz Wojciechowski , Szkice historyczne XI wieku , Krakow 1952 .
• Tadeusz Nowakowski, Piotrkow Trybunalski i okolice , Sport i Turystyka, Warszawa 1972 .
• Wi?niewski Jan, ks., Przewodnik po opactwie cystersow w Sulejowie . Wyd. Fundacja ?Obiekt Zabytkowy Opactwo Cystersow w Sulejowie”. Sulejow 2008 .
• Artur Ginter: Opactwo cysterskie w Sulejowie ? Podklasztorzu . 2014. [dost?p 2015-04-01]. ( pol. ) . ; 2014
• Andrzej Lazar, Małgorzata Ptasznik, Historia opactwa , [1]

Linki zewn?trzne [ edytuj | edytuj kod ]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Krolestwa Polskiego hasło Podklasztorze

• Klasztor oo. cystersow w Sulejowie-Podklasztorzu
• Szlak cysterski w Polsce
• Wirtualny spacer po Opactwie w Sulejowie
• Archiwalne widoki klasztoru w bibliotece Polona